WOENSDAG 17 MAART 1926 No. 5201 17e Jaargang. De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent pei week 12.50 pei kwartaal. Bn onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal get Geillnstreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver» kr.jgbaai tegen betaling van 50 ct. per kwartffal, bij voor afbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct„ met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gowono advertentifin 30 cent per regel Voor Ingezonden Mcdedeclingen word! het z dubbele van het tarief berekend. z Kleine adyertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of govraagd. huur en ver- huur, koop en verkoop 10.50. II! NUMMER BESTAAT BIT DRIE BLADEN. „SF* Zij, die zich met I April op ons blad wenschen te abon neren, ontvangen tot dien daium de courant GRATIS. Het beginsel van het vrije on derzoek. Wij beschouwen de kwestie-ds. Geelker ken met grooten ernst. Zooals deze kwes tie ook inderdaad is: treffend en tragisch. Men kent de kwestie. Ds. Geelkerken, Gereformeerd Predikant te Amsterdam, was aangeklaagd bij de Synode der Geref. Kerken, omdat hij bét Paradijsverbaal in de H. Schrift de boom der kenni8 en de verleidende slang niet letterlijk maar figuurlijk opvatte. Hierop komt, kort gezegd,.de tegen ds. Geelkerken inge brachte aanklacht neer. De Synode heeft naar aanleiding van 'deze klacht vergaderd en nog eens verga derd en eindelijk vastgesteld, dat de door ds. Geelkerken gegeven interpretatie van dc H. Schrift in de Geref. Kerken niet mag worden verkondigd of aanvaard; van ds. Geelkerken eiscliend, dat hij zich aan deze beslissing zou onderwerpen. Aan déze eisch heeft ds. Geelkerken niet voldaan, en loen heeft de ü-fynode het besluit genomen, deu dominé voor den tijd van drie maan den te schorsen. De Kerkeraad van de Gereformeerde Kerk, wier voorganger ds. Geelkerken is Amsterdam-Zuid heeft echter beslo- ten, zifch aan dal schorsingsbesluit niet te lioudeu, er tegen te protestecren en Zondag heeft ds. Geelkerken onder zeer veel be langstelling tweemaal als gewoonlijk den kerkdienst geleid. Wij noemen deze kwestie treffend en tragisch. Aan den cenen kant een Synode, be slaande ongetwijfeld uit" zeer respectabele mensclien, bij wie de nobelste bedoelingen voorzitten aan de anderen kant een dominé, die zich niet wil onderwerpen aan een beslissing van de Synode, omdat hij wij kunnen het, eerlijk, niet anders in- zuiver de consequentie trekt uit het Protestantscli beginsel van het vrije, per soonlijke onderzoek, van het beginsel n.l., I „de H. Geest getuigenis geeft in onze harten". En daarom zien wij die botsing lusschen ds. Geelkerken en de Synode der Geref. Kerken als een treffend en tragisch gebeu ren. Men geloove ons van de zijde der Gere formeerden onder wie wij zoovelen heb ben ontmoet, wier geloofsinnigheid ons diep respect inboezemde wij zien het verdere verloop der kwestie-Geelkerken tegemoet niet met een nieuwsgierigheid als bij gewoon kranten-nieuws, maar met ern- sliee belangstelling. De kwestie-Geelkerken gaat tenslotte niet over de verklaring van eenige Schriftuur- teksten, maar het is een strijd over het Protestautsch beginsel van het vrije on derzoek onder Protestanten zelf. Wij willen ons geenszins mengen in die kerkelijke kwestie. Doch, waar in heel het had nu eenmaal over de kwestie-Geelker ken wordt gepraat, vaak zonder er de be- teekenis van te begrijpen, Willen ook wij ouzen lezers op do hoogte stellen van het geschil en van wat er naar onze meening de diepe, dc eigenlijke strekking van is. Men begrijpt nu tevens al vanzelf dat spotten met dezè kwestie, zooals in en kele bladen is geschied, zooals het Kamer- 'ld Duys ergens in een openbare redevoe- I r|og heeft gedaan, in hooge mate onge il is. BUITENLAND Volkenbond. DE MOEILIJKHEDEN TE GENèVE. Het ancoord was bereikt. De besprekingen van gisteren. Do overeenstemming tussclien Duitsch- kod en de in den Raad ver tegen woord ig- mogendheden in zake de oplossing van 0 Genèvc ontstane geschillen kon Interen vrijwel als verkregen, worden be- K'houwd, op bet gevaarlijke pimt na, dat steeds werd gevormd door de aan braken van Brazilië. Zooals wij gisteren in een gedeelte van Pze oplage konden modedeelen, had de ^vjecho-Slowaaksche minister Benesj m Strcsemann officieel medegedeeld, i Zoowel Tsjecho-Slowakijo als Zweden -oid waren hun zetel in den Raad af te "aan. van Tsjecho-Slowakijo, dat fijL1. oen bondgenoot van Frank- jr,3» zon dan Polen en in plaats van «ten Nederland in den Raad ko- a, dat een even neutrale houding aan- •*®f als Zweden. Do Duitsche afgevaardigde wees er daarbij op, dat dezo beslissing, waartegen Duitschland van rechtsstandpunt uit niets kon inbrengen, aanvaard werd. (en einde het afbreken der besprekingen te Geneve te voorkomen, alsmede een debacle van den Volkenbond, gepaard gaande met de antipathie van de geheelo wereld tegen den vredeverstoorder Duitschland. het ver lies der Locarno-verdragen en de nadee- len ten opzichte van het Rijnland. Uit al dezo overwegingen achtte de Duitsche dclegatio deze regeling de beste, die zij kon verkrijgen. Het verzet dat do eindelijk gevonden op lossing nog ontmoette, was evenwel zeer groot. Niet alleen had Brazilië zijn veto nog niet ingetrokken, maar men vreesde ook, dat Spanje> verklaren zou dat het vooreerst niet in de Assemblee zou ver schijnen, zonder evenwel uit den Volken bond te treden. Uitsluitend met het doel om ook Spanje en Brazilië eenigszins te verzoenen, zou het Duifcche voorstel eveneens worden uitgevoerd, t.w. instelling eener commis sie, die vóór de herfstztting der Assem- hlée rapport moest uitbrengen over de wensckelijkheid eener uitbreiding van don Volkcnbondsraad. Zoo scheen er toch nog een accoord te zijn bereikt, doch voor de avond om was, luidden dc berichten heel anders. Brazilië het struikelblok. Aan het einde van de gisteravond in het Volkenbondsgebouw gehouden zitting heeft de Volkenbondsraad besloten, dat Ghamherlain, de rapporteur van de poli tieke commissie, met het oog op de moei lijkheden, om eenstemmigheid onder de leden te verkrijgen en vooral wegens 'de houding van Brazilië, heden in de plenai re zitting van do Assemblee een voorstel zou doen tot verdaging zoowel van Duitschlands toelating tot den Volken bond en den Raad als van de kwestie van de uitbreiding van den Raad tot de ver gadering van September a.s. Ten einde te kunnen aantoonen. dat de verdragen van Locarno niet door dit be sluit kunnen worden aangetast zullen de onderteekenaars van die verdragen, met inbegrip van Duitschland. onmiddellijk een gemeenschappelijke verklaring publi- ceeren, waarin zij opnieuw bun vasthou den aan de bereikte accoorden bevestigen. De „Times"-correspondent te Geneve verneemt nog, dal, wanneer Brazilië niet voor hedenochtend 10 uur, wanneer de Assemblee bijeen zou komen, zijn eisch zou hebben ingetrokken voor een perma nenten raadszetel, bovengenoemde ver klaring door Sir Austin Chamberlain zou worden afgelegd. De Assembiée bijeen. Do redevoeringen draadloos verspreid. Hedenmorgen te 10 uur is de Algemeene Vergadering van den Volkenbond bijeen ge komen. De gehouden redevoeringen werden draadloos rondgezonden door den Eiffei toren, welke uitzending werd gerelageerd door Daventry en daarna nog eens doorge zonden door Hilversum. Het gesprokene te Genève werd langs de telefoonlijn naar Parijs overgebracht. Luisterende naar het Engelscke station Daventry konden wij tegen 10 uur fAm- sterdamsche tijd) den Brazilaanschen ver tegenwoordiger Mello Franco in de zitting der Assembiée hooren verklaren, dat de Braziliaansche regeering haar eisch be treffende een permanenten zetel in den Raad van den Volkenbond handhaaft. Mon zie voor evénlueele nadere berichten onder Telegrammen. Litauen tegen den Poolschen eisch. De geschiedenis van Wilna. Naar de correspondent van het „Berl. Tag." te Genève seint, heeft de Litausche delegatie, onder leiding van den Minister van Builenl. Zaken Rheinys staande, een schrijven gericht aan den voorzitten van den Raad, waarin verklaard wordt, dat de delegatie scherp protesteert tegen tiet toekennen van een raadszetel aan Polen, aangezien Polen zijn volkenrechte lijke verplichtingen niet eens nagekomen, en in het bijzonder Wilna niet ontruimd heeft. De Litausche delegatie (Li'auen zit niet in den Raad) wil dit schrijven door een verklaring in "do Assembiée aanvullen. Overigens meent Litauen, dat het huidige* tijdstip ongeschikt is den Raad uit te brei den. De overigo Baltische landen zijn hel eveneens met Zweden eens. Mem herinnert zich de voor don Volken bond zoo onverkwikkelijke geschiedenis van Wilna, dat an het najaar van. 1920 door den Poolschen generaal Zeligowski (thans Poolsch Minister van Oorlog) op last van den toenmaligen staatspresident maarschalk Pilsoedski bezet werd op den dag volgende op don dag, waarop do Pool- sche en Litausche regeeringen in tegen woordigheid van de controle-commissie van den Volkenbond een overeenkomst te Soc- walki was gesloten, waarbij bet door Polen betwiste Wilna geplaatst werd aan de Litausche zijde van den grenslijn. Do Pool- sche regeering noemde Zeligowski twee dagen later een rebel loerend generaal, die intusschen in Mei 1923 bij het bezoek van maarschalk Focli de hoogste Poolscho decoratie kreeg wegens „de redding van Wilna". Sinds die Poolsche redding van Wilna bevinden beide landen zich feitelijk nog steeds op voet van oorlog. Het protest van Litauen vestigt opnieuw de aandacht op deze houding van Polen tegenover den Volkepjrond in diens eerste levensmaanden. De financieele toestand. Do daling van do franc. Sinds een paar dagen is de Belgische franc plotseling scherp gedaald. Deze in zakking wordt toegeschreven aan de moei lijkheden, die de regeoring ondervindt bij het opnemen van een leening. De Engel- sc-he. banken waren, zoo verzekert men, be reid om in te schrijven, maar de Ameri- kaansche onthielden opeens hun medewer king. Tengevolge van pessimitische berichien in do oppositie-pers ontstond er een pa- niekjë op de beurs. Volgens sommige bla den is deze paniek in bepaalde finaucieele kringen georganiseerd. Men sprak er reeds van, dat liet kabinet Poullet op liet punt stond te vallen. Vragen in de Kamer. Ëij de opening van do Kamerzitting van gistermiddag heeft do katholieke afgevaar digde van Dievoet aan de regeering ge vraagd, een verklaring af te leggen aan gaande dc crisis van den franc, ten einde de publieke opinie beter in te lichten. De premier Poullet zou heden een desbetref fende verklaring afleggen Hij kon dat gisteren niet doen, omdat hij nog zekere inlichtingen wacht, die hen: in staat zullen stellen niet alleen vorkk-rl -en af te log gen over de gebeurtenissen 'van hef verle den, maar1 ook aangaande zijn plannen voor de toekomst. De liberale afgevaardigde Janson zeide, dat het noodzakelijk is. dat de regeering zich onverwijld uitspreekt. De openbare meening is thans zoor verontrust. Het is tijd, dal haar de waarheid ge:'.< 1 v, ordt. Engeland. De positie van Chamberlain Ernstig g e s ch c k t De opvatting wint veld. dat, hoe ook do uitslag van de conferentie Ie Genève zal zijn, do positie van Chamberlain bij zijn terugkeer naar Engeland ernstig geschokt zal zijn. Men is algemeen van opvatting, dat Chamberlain door zijn houding te Genève nadeel heeft berokkend aan het prestige van Engeland, wat tengevolge heeft, dat men ook aan do capaciteiten van Cham berlain begint te twijfelen. Chamberlain's aftreden is dan ook vol gens velen slechts een kwestie van tijd. Italië. Het Matteatti-proces Verklaringen van Farinacci en D u m i n i. Gistermorgen begon, voor de rechtbank van Chieti, de behandeling van hel Met- teotti-proces. Farinacci, de secretaris-generaal van de 'fascistische partij en een der verdedigers der beklaagden verklaarde, dat Chieti, waarvan men liet graf var het regime noopte te maken, integendeel het graf van de vijanden van het fascisme zal zijn. Durnini, do voornaamste beschuldigde, verklaarde, dat hij na zijn reis naar Frank rijk tot do overtuig ine was gekomen, dat ei een entente lusschen de Ttaüaansehe emigranten in Frankrijk en do Ttaliaanselie ur.itarische soeiap ii-rhe rurtii, waarvan MM (colli de leider was, tostond. Na den moord óp Bö&èorvizf te Parijs werd Mattcotti in een uto ver van Rome weggevoerd om inlichtingen over zijn actie te verkrijgen. Gedurende den autotocht is Mafteolti pan een hevige bloeduitstorting bezweken. Dumini en zijn rei-"enooten. die voor de gevolgen vee-den. hebben M-tteotti bo- graven en zijn kleedeten verbrand r'f ver spreid. Dumini zeide, dat hij de volle verant woordelijkheid voo- he! in it»- der ont- voerin op zich nam. Ds Balkan. Joego-Slavië en 1 talie. Oppositie tegen het Verdrag Naar uit Belgrado wordt gemeld, lub ben de' vertegenwoordigers van allo op positiepartijen een onderhoud in het mi nisterie van buitenlandscho zaken met den vertegenwoordiger van minister Nintsjitsj gehad, en hem do volgende vragen gesteld: Is hel waar dat minister Nintsjitsj tij dens zijn verblijf to Romo met Mussolini een overeenkomst heeft gesloten, waarbij Zuid-Slavië zich verplicht, aan de Adria- lische zee geen haven aan te leggen, wel ke de haven van Fiumo concurrentie zal kunnen aandoen? Is het waar, dat Italië zich in ruil daar voor heeft verplicht, Zuid-Slavië te steu nen in do kwestie van do haven te Salo- niki. En tenslotte: is hot waar. dat Zuid- Slavië zich verplicht, om. onder alle om standigheden aansluiting van Oostenrijk bij Duitschland te verhinderen. De vertegenwoordiger van den minis ter van buitenlandscho zaken hoeft n«nar aanleiding hiervan medegedeeld, dat hij het antwoord nog in den loop van dezo week schriftelijk zal doen toekomen. Volgens berichten uit Agram neemt het verzet in 'do openbare meening togen een verdrag tussclien Zuid-Slavië en Italië toe. De onafhankelijke pers en vtforal het blad „Politika" oefent scherpe critick en wijst vooral op liet hardhandig optreden van Italië tegen de nationale minderhe den. liet lot der Duilschers in Italië is hetzelfde als dat der Zuid-Slaven, die in Italië wonen. Het blad wijst op het groote onderscheid, dat er bestaat in hot lot der nationale minderheden in Italië en. de be- handelng, welke dn Italianen zelf inder tijd in do llabsburgsche monarchie on dervonden. Elk verdrag, dat de vrijheden en de rechten dor nationJile minderheden in Italië bedreigt, moet door Zuid-Slavië worden verworpen. Syrië, OvervaHen van rebellen. E< n dorp in brand gestoken. Rebellen hebben liet dorpje Deir-Mimas overvallen en vele huizen in brand ge lo ken. Do nwoners zijn gevlucht. Later op den dag hoeft een detachement artillerie uit Meij-Ayam do rebellen tol den terugtocht gedwongen. Dc spoorweg tu-Jion Tripoli on Homs was wederom opgebroken, d< eh utlus- sclicn weder hersteld. Marokko. Tetoean opnieuw gebombardeerd. Personen, die te Tanger uit Tetoean zijn aangekomen, doelden mede. dat do stad Maandagavond door do Riffi-artillerio op- fliouw is gebombardeerd. Het schijnt, dat bij de bezetting der heuvels rondom Te-, toean, door de Spanjaarden, dc Riffi kans hebben gezign 'hun kanonnen verdekt op te stellen. Mei deze kanonnen is thans weder de beselih ling aangevangen. Er is wel materieele schade aangericht, doch menschenlevens zijn niet tc betreuren. BINNENBAND TWEEDE KAMER. Overzicht. Dc Vrijz. Democr. en Vrijheids bond aan het woord. Een nieu we actie-Braat tegen den Zomer tijd. De •lieer D resscl li u y s heeft pistoren namens den Vrijheidsbond gesproken en zich maar matig ingenomen getoond met dc .sociale paragraaf in dc Ilegccringsw.r- klr.ring: wat wij kunnen verklaren! De heer March an t, de leider der Vrijz. "Domoor., hooft zich niet hooi vrien delijk ten opzichte van do nieuwe regee ring uitgelaten. Tlij vreesde, zeide hij, dat het nieuwe Kabinet een gematigd coalitic- bcleid zal voeren en daardoor het herstel van de coalitie wordt voorbereid. Vertier had deze „democraat" de kicschhcid, om minister C'olijn, met wien bij persoonlijk op kwaden voet staat, nog een paar trappen achterna te geven. Hot parlement daalt! De lieer Louis de Visser, die do communisten in bet parlement vertegen woordigt., hield een propapanda-„redevt>e- riug", waarna de hoer Kersten (Stau'lc. Geref. Partij) voldoening gaf aan zijn antipapisme, door don wcnsch uit te spre ken, dat de Kamer, ovennis op II Nov., opnieuw het Gezantschap zal afstem men. Ten slotte do beer Bra at, die.... over den zomertijd sprak en in hei verschiet scheen to stellen r,cn voortdurende actie een obstructie! zoolang de zomertijd, blijft! NIEUWE SPOORWEGTARIEVEN. 1 Juli een verlaging. Do directie van dc Ncderl. Spoorwegen zal met ingang van 1 Juli een verlaging van dc rervoerstarieven invoeren. Naar liet „TJtr. Dagblad" meldt, is een geheel nieuw stelsel van tarieven ontwor pen, zoowel voor reizigers- als voor goede ren- en bagage ver voer, waarbij tevens nictiwo verlueidingscijfers zijn ingevoerd voor dc tarieven le. 2e en 3e klas. Volgens dc thans nog goldfende tarieven is dezo verhouding 1l\'t2, met andere woor- HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Men is te Genève niet tot overeenstem ming gekomen en zal nu aan de Volkcn- bondsveryadering voorstellen alle kwes ties, de toelating van Duitschland inbegre pen. aan te houden tot September. !?e verdragen van Locarno blijven van kracht. De fin^lcieele toestand van België en de daling van de franc. Het Matteotti-proces in Italië. BINNENLAND Een verlaging der spoorwegtarieven met ingang van 1 Juli (Iste blad). Een verslag van de Bezuinlgingsctimmjs- sie Dc aanleg van de spoorlijn Gouda BoskoopAlphen a. d. Rijn (lsto blad). De Rijksmiddelen in Januari (lsto blad) OMGEVING. De oprichting van een duinwatermaat schappij te Wassenaar (2de blad). den: als het tarief 3o klasse nis norm wordt genómen; is do prijs der 2o kh*so 1'.' maal zooveel, en der eerste klasse tweo maal den norm, behoudens do gebruikelij ke afrondingen. De/o verhouding wordt thans: I 1.1-1.77. Hieruit volgt dus, dat do tarieven 2e en le klasse het nicosi ver laagd worden. Dit. is geschied mot dc bo- doeling, om het reizen per 2o of le roecr aan te moedigen. Is er dus wij. r ing in de onderlinge verhouding der l - ven gekomen, ook de norm, dus de 3o klasse- prijs, is vei laag'1. Jfor- de nieuwe inrievmi zullen worden «laat zich door mi ld. I van, de volgende cijfers gemakkelijk bereke- non. Voor 4 tot 150 K.M. wordt de lc'kknj per K.'YT. -1.S75 cent, 2e l.lag 3.875 rm«i mi 3e ki m 2.75 cent; voor lal 300 K.M. wordt le klas 3.9 eoiP., 'o kias :i.I cent en derde klas 2.2 cerd voor méér da.i "•on K.M. wordt do o. klas Va', rmjl, -V 20 klus 2.325 cent, en dc 3e klas 1.05 cent alles per Kilometer. Ter vergelijking mogen hieronder vel-mi dezelfde cijfers van het node tarief, dat (hans nog geldt: I- 22 K.M.: le klas c.5 cent, 2e klas 4.875 cent, 3o klas 3.25 ecu! 201—300 K.M.le klus 4.785 cent, 2e klas 3.05 cent, 3e klus 2.15 cent, eveneens al les per Kilometer. Uit de hierboven, gegeven cijfers kun nen aan de hand van het Hpoo boek-o, waarin do kil ome teraf stand tussohcii 'o verschillende plaatsen is aangegeven, allo gewenschte tarieven worden berekend, dat wil zeggen, hoeveel men na l Juli a.s., wanneer het nieuwe tarief zul worden in gevoerd, voor een kaartje naar oen wille keurige plaats zal hebben Ie bobuien. Ook de prijzen der abonnementen onder gaan een verlaging. Op hot oogonblik kost een algemeen abonnement voor 12 maanden: le klas f80p. ?e klas fOOO, 3e klas f400. Do prijs wordt mot ingang vau I Juli le klas f720, 2e klas f 5»0, 3e klas f400. De prijs van bet 3c klas abonnement wordt dus niet. verlaagd. Hierbij dicnl to worden opgemerkt, dat de mogelijkhmil van verlenging van een abonnement wordt opgeheven. Men zal dus niet meer emi abonnement, dat men voor een hall mar neemt, kunnen verlengen tot oen iaar. Daartegenover wordt een regeling inge voerd, waardoor het in prijs voo- t wordt, om een jaar-abonnement te slni'mi, dun telkens Oen maand- of tweenuiondc- lijksch abonnement. De vacantiokaurlcn, die op het uogmi- blik kosten resp. f 10, f7.50 en f5, zullen volgens hot nieuwe tarief worden: f9, f~ m. I., Het traject-abonnement zal worden be rekend naar een iniiymum van 8 K.M., lm*- wijl dit volgens liet oude sys'eem gebeer de naar oen minimum van i K.M. De ei i- heidsprijzen van een tra;ect-abonnein« nt zijn thans per tarief kilometer f 1.20, f 0.00 cn f 0.00 en zij worden resp. f 1.08, fo 1 en f 0.00, Deze bedragen vermindmen in verhouding tot een grooter nantal maan den, waarvoor het abortnement wordt ge nomen. Dc Scholierkaartcn zijn momenlecl f 0.04, f 0.70 en f 0.47 per tariefkilonictcr, en zij zullen worden volgens dc nieuwe rege ling f 0.80, f 0.(15 en f 0.47. Wat betreft het bfli .gevcryoer, o..k lier voor wordt een verlaging in.m.ocrd, die varieert van 30 pCt. tot 35 |»Ct. per 10 K.G., naar gelang van den afstand. BEZUINIGINGSC0MMI3SIE. Vijfde verslag. V. benen is het vijfde ver ig v: i de Staatscommissie, ingesteld bij K. I). van 20 December 1920 thans gewijzigd bii K. B. i 20 Sept. 1926 (Bezuinigings-C'ora- missie). Dit. verslag vermeldt eerst dc re -ds bek. nde samenstelling der Commissie, ."Iracht, dc gcvulgJc werk wijze. i

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1