17e Jaargang. ZATERDAG 27 FEBRUARI 1926 No. 5186 3)e £wdóo\id De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL Franco per post I 2.95 per kwarta&L get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct.. met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertenlISn 30 cenl per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het 5 dubbele van bet tarief berekend. s Kleine advertontiën, ran ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver- huur, koop en verkoop fO.SO. Dit nummer bestaat uit vijf bladen, waaronder het Geïi- tastreerd Zondagblad. Oe Kabinetscrisis in een nieuw stadium. Met groote verwondering is gisteren ïh Hen namiddag de mededeeling ontvangen, dal mr. Limburg ontheffing van den hem gegeven opdracht heeft verzocht. Wij lebben het. belangrijke bericht nog in een gedeelte onzer oplage kunnen opnemen. Tot 2 uur gisternamiddag scheen het rast te staan, dat de heer Limburg in zijn pogingen tot formatie van een kabinet zou slagen en dat hij de talrijke moeilijkhe den, die zich daarbij voordeden, had over wonnen. Zelfs confereerde hij gisteren nog met verschillende personen, die voor een mi nisterzetel in aanmerking kwamen, o.a. met den heer Waszink, burgemeester van Heerlen, die aangezocht was voor de por tefeuille van Waterstaat. Alle portefeuilles schenen hiermede bezet te zijn. Op het laatste oogenblik deden zich evenwel geheel onvoorziene moeilijkheden jr,' die den heer Limburg noopten op let onverwachtst aan H. M. de Koningin ontheffing van zijn opdracht te verzoeken. Na het bezoek van den heer Limburg bij HM. de Koningin werd gisterennamiddag jog de president van de Tweede Kamer ten paleize ontvangen, doch tot nu toe weet nog niemand, wat er nu gebeuren zal. Wij bliiven nog bij onze meening, dat het aanblijven van het Kabinet-Colijn niet gewenscht is. Wel dit moet erkend jijn wij een groote stap nader gekomen bij de n o o d z a k e 1 ij kÜ e i d, dat het demissionaire Kabinet aanblijft, maar oie, o.i. ongewensclite, noodzakelijkheid is er naar onze meening nog niet. Opnieuw kan en moet o.i. worden ge tracht, te komen tot een extra-parlemen tair Kabinet, bij welk pogen men dan zijn nut kan doen met de door mr. Limburg op gedane ervaringen. Wij hopen, dat mr. Limburg deze erva ringen zeer spoedig mededeelt. Zulk een publicatie is ook speciaal voor 'de Katholieken van groote beteekenis om dat daarbij ongewtijfeld zal' komen vast te staan voor ieder onbevooroordeelde, dat niet de Katholieken schuldig staan aan het door ons betreurd mislukken van. mr. Limburg's Kabinetsformatie-pogingen. 't Schijnt dat de Clirist-Historischen het slagen van deze pogingen hebben in den *eg gestaan. De Socialisten niet tegen den 1 Godsdienst! Herhaaldelijk lancecren do socialisten ;ze bewering, als het te pas komt, als zij n.l. meenen, dat de tactiek zulks vraagt. Inderdaad, is het nict-tegen-den-gods- Üienst-zijn van d e socialisten alléén waar- tód, als zij daartoe door overwegingen tan tactischen aard worden- bewogen, 'n Paar bewijzen uit den laatsten tijd. In een lezing, onlangs door Frank y. d. Goes, te Bussiun, gehouden, sprak deze wialist de volgende Godslasterlijke woor den: .•Gaat de toewijding van een Marx niet Tore boven de legendarische figuur van wn Christus met zijue legendarische apos telen? Heeft de menschheid niet meer aan «elgeen Marx gewrocht heeft dan aan den half-legendariscken Christus, waarvan niemand met zekerheid iets weet te zeg gen?"' En de sociaal-democratische leider Schaper liet zich voor kort op een verga- pering, waarin hij debatteerde met den '1st Hoving, minder bruut, maar daar- °{n niet minder ongeloovig en Godsdienst vijandig uit. Wij lezen in een verslag in Het Volk": ..Schaper achtte ter verovering der poli tieke overmacht een meerderheid des volks noodlg. Ter bereiking van dit doel moet verineden worden, wat zou kunnen ver- welen. Wij komen er nooit, wanneer wij *erst zouden wachten tot bet geloof uit geroeid is." -en ziet het: Het niet-tegon-den-Gods- "".nd-zijn is een kwestie van tactiek. pi ..De Tijd" van gisteren wijst op wat volgens de „Germania" van 16 Febr. '26 iwnosse" prof. dr. Hartwig zegt in het tatie te Praag (no. 39 „Der Sozialdemo- ratie te Praaf (no. 39 „Der Sozialdemo- rjw. welk blad geïnspireerd wordt door centraal orgaan uit Weenen, zooals J?k ..do partij" in Tsjecho-Slowakije lei- ontvangt van „de partij" uit Weenen. -Hakkers, laat ons toch niet altijd pra- n over wat ons gescheiden houdt, maar at ons liever dubbel onderstrepen, waar- t WlJ eensgezind zijn! En in den strijd de Kerk, zijn wij toch hoop ik Kfcgezind". •■Maar" Zoo vervolgt dr. Hartwig godsdienst is de geestelijke blinden- van den mensch en moet zeer voor- worden behandeld verstandelijke voorlichting is hier niet genoeg, men moet rustig op alle be denkingen van de nog half- en kwart-ge- loovigen ingaan, wil men tenminste de mannen en vooral de vrouwen, uit hun ge drukt en door den godsdienst verzwakt „klasse-gevoel" tot helder innerlijk klasse- bewustziju opheffen." De taak van den proletarischen vrijden ker is dus als volgt: lo. Waar geen godsdienst meer'is, en dat geldt voor de grootste meerderheid on zer kameraden, daar moet men vooral wij zen op het reactionaire karakter van de Kerk, zoodat ieder lid van de Kerk een versterking van het clericalisme beteekent 2o. Waar nog godsdienst is, daar moet men met ontzien hunner „heiligste" ge voelens, door een voortdurende bewerking van de afzonderlijke personen, dien mak kers duidelijk maken, dat het socialisme een nog veel heiliger gevoelen is. En uit mijn practisclie ervaring kan ik getuigen, dat het klassebewustzijn het ten slotte tocli altijd van God wint". Iets verder heet het: „De partij kan na tuurlijk om redenen van taetiek niet als voorwaarde van lidmaatschap stollen, dat men geen godsdienst aanhangt". „In de zielen der proletariërs moet het laatste restje van den godsdienst vernie tigd worden, de laalste hoogachting voor een maatschappelijke orde, die wordt ge steund door de gendarmen en het Sacra- mhent, moet verdwijnen. Zie hier onze taak". Men leest hier klaar en onomwonden: Alléén als redenen van tactiek is het ge wenscht dat de socialisten niet tegen den godsdienst zijn. BUITENLAND Volkenbond. De permanente raadszetels. %JGen officieel verzoek van Spanje. In den loop van een onderhoud met een vertegenwoordiger van de „Nacion" heeft de Spaanscbe minister van Buitenland- sclie Zaken verklaard, dat de Spaanscbe regeering vast besloten is officieel bij den Volkenbondsraad om toelating als perma nent lid te verzoeken. De regeering meent, dat geen enkele reden aanwezig is, die bet terzijde-leggen van dit verzoek, dat reeds van 1922 dateert, zou rechtvaardigen. Een Labou r-m o t i e tegen R a a d s u i t b r e i d i ng. De door den Britschen minister van Buitenlandscke Zaken, sir Austen Cham berlain, te Birmingham gehouden rede voering, heeft bij de leden van alle par tijen de bezorgdheid doen toenemen ten aanzien van de aanstaande vergadering van den Volkenbondsraad. Maandag zal aan den minister van Bui- tenlandsche Zaken worden gevraagd, of de Britsche regeering de,toelating van Po len tot den Volkenbondsraad ondersteunt. De Labour Party zal, naar verluidt, nog vóórdat Chamberlain naar Genèvevver trekt, een hierop betrekking hebbende mo tie indienen, waarin zal worden verklaard, dat een uitbreiding van het aantal zet els in den Volkenbondsraad gepaard gaande met Duitschlands toelating kan worden beschouwd als in strijd met het verdrag van Locarno en om die reden door de Brit sche regeering niet behoort te worden ge steund. Een dreigement van Chamberlain. De „Daily Graphic" meldt, dat Cham berlain gedreigd Leeft, te zullen aftreden als minister van buitenlandsche zaken, aangezien de andere ministers zijn stand punt niet deelen betreffende de uitbreiding van den Volkenbondsraad. Duitschland. Ontevreden wijnboeren in het Moezelgebied. Belastingkantoren b ij Bernkastell vernield. De opwinding onder do wijnbouwers in het Rijn- en Moezelgebied in verband met den treurigen economischen toestand heeft reeds meermalen tot het houden van de monstraties geleid. Tegen Donderdagmiddag vond te Bern kastell wederom een door het Centrum georganiseerde demonstratie plaats, waar aan door vier- a vijfduizend personen uit Bernkastell en omgeving werd deelgeno men. Tegen halfdode trok een groot gedeelte der demonstranten, meest jeugdige perso nen, naar het belastingkantoor en later naar bet kantoor van den Ontvanger. Plot- selig werd uit de menigte' mot stocnen ge worpen, ten gevolge waarvan alle ruiten van het kantoor werden verbrijzeld. Daar na drong de menigte het belastingkantoor binnen, sloeg alles kort en klein en wierp de aanwezige documenten liet raam uit. Buiten werden de documenten en de res tanten der meubelen op een hoop gestapeld en in brand gesloken. Tijdens de plunde ring werden twee ambtenaren afgeran seld, terwijl oen hunner licht werd ge wond. Ten slotte slaagde de gendarmerie er in de indringers te verdrijven. Daarop trok de stoet naar hot Bureau van den Ontvanger, dat eveneens werd bestorrad, waarna men zich naar den over kant van den Moezel begaf, waar eveneens een belastingkantoor word geplunderd. •Tenslotte vond de aangekondigde verga dering plaats, die wel is waar in groote opwinding, doch zonder verdere ordever storing, ten einde liep. Frankrijk. De overeenkomsten van. Locarno. Een groote rccle van B r i a n d. Bij de voortgezette bespreking van het accoord van Locarno heeft Briand gister middag een enorm succes behaald met zijn kleurige, gloedvolle rede, waarin hij zich gaf met een vuur on een diepte van ge voel, die hem anders dikwijls in zijn beste redevoeringen vreemd blijven, en die op de Kamer diepen indruk maakten. Zonder het accoord in détails te bespre ken, legde Briand den nadruk op de nood zakelijkheid cener internationale toenade ring teneinde een herhaling der vreeselij- ke oorlogsgruwelen te voorkomen. Locarno neemt het oorlogsgevaar niet weg, maar men moet vragen: hoe was het voor Lo carno en hoe zou het zonder Locarno zijn? Bovendien - vermindert het aceoord de Fransehe verdedigingsmacht volstrekt niet. Het was uit een persoonlijk oogpunt, voor hem zelf gemakkelijker en veiliger geweest niets te doen, maar dit ware Frankrijk niet waardig geweest, dat ook op dit gebied moet voorgaan. Locarno is nog maar een klein lichtje, waarnaar echter de volken den blik kun nen richten; een klein kiempje, maar dat groeien zal, evenals de Volkenbond (waar in velen ook niet geloofden, maar die toch onlangs maar een nieuwen oorlog in den Balkan voorkwam) n dat niet drw>» Fransehe voeten worden vertreden. Locarno wil zeggen: geen oorlog in do toe komst zonder dat men eerst heeft moeten praten, hetgeen enorm is. Briand besloot, met. waardeerende woor den voor Duitschland, dat een zetel in den Raad van den Volkenbond moet hebben en waarvan te begrijpen is dat het bij toe treding voorwaarden stelt, al gaat dal niet altijd tactvol. Door deze twee landen mag niet opnieuw de verpletterende stoomwals van den oorlog gaan. Men moet eon eind maken aan de anarchistische productiewij ze der landen, die een van iTc voornaam ste oorzaken van strijd en naijver is. Door deze accoordon aan te nemen blijft Frank rijk van het verleden, het heden en de toe komst zich zelf gelijk. De rede werd door herhaalde uitbarstin gen van applaus onderbroken, waaraan slechts een groot deel der rechterzijde on communisten niet. deelnamen. Aan hel slot bracht de overgroot? meerderheid Briand, opstaande, een zeer langdurige ovatie. Na de rede van Briand is hel zeker, dat slechts een kleine minderheid tegen do ratificatie van de accoorden van Locarno zal stemmen. Voor Briand is dit een prachtig resul taat, dat wellicht zijn terugslag op de bin nenland sche politiek zal hebben. Een regeeringséchec in de Kamer. De M arokk o-b egrooting met. e e en millioen verlaagd. Bij het debat, dat gistermorgen in de Fransehe Kamer plaats gehad heeft over de voorloopige twaalfden van Maart, is een heftig incident ontstaan naar aanlei ding van de credieten voor Syrië en Ma rokko. Het werd uitgelokt door de leden van de rechterzijde Desjardins en Ferry, die sancties tegen generaal Sarrail ver langden. De communist Vaillant-Coulurier vroeg hierop, dp credieten voor Syrië en Marok ko met 10.000.000 frs. te verlagen, welk amendement verworpen werd met 360 le gen 147 stemmen. Hierop vroeg evenwel de socialist Mistral op zijn beurt een verlaging der credieten met 1.000.000 frs., ten einde den wensch naar vrede van de Kamer tot. uiting te brengen. Ondanks het verzet van Painlevé, die zeide, dat de regeering hoopt, dat haar pogingen succes zullen hebben en in Marokko weldra vrede zal heerschen, werd het amendement tot aller verrassing met 201 tegen 2-Uï stemmen aangenomen. Engeland Uitsluiting van 80.000 arbeiders? Conflict in de Britsche machine .industrie De situatie in de Engclsche machine-in dustrie, die reeds ernstig genoeg is, door dat de onderhandelingen over de eischen tot loonsverhooging van 1 pond per week definitief zijn mislukt, is nog gecompliceerd door de niet erkende staking van bijna 900 man in do fabrieken van de firma Hoe to Londen. Deze staking is uitgebroken als verzet tegen de aanwezigheid van zeven niet bij de vakbonden aangesloten werk lieden. De werkgevers zeggen, dat de staking oen inbreuk is op de nationale overeenkomst en eischen onmiddellijke hervatting van den arbeid. De besturen der vakbonden ver klaren evenwel niet in slaat te zijn de ar beiders daartoe (e bewegen. De nationale federatie van werkgevers in de machine-industrie heeft een mandaat gegeven voor een nationale lockout voor de zeven vakbonden, die bij dit geschil heirok ken zijn en circa 80.000 leden tellen. Een beslissing wordt heden door de werkgevers genomen. Bij het geschil over de door do nationale federatie geëischte loonsverhooging van I pond, waarover reeds maanden lang wordt onderhandeld, is de geheele federatie van 47 vakbonden betrokken met een ledental van IX' juillioen. Denemarken. De Deensche ontwapeningsplannen. Een rapport v ande p. 1 a n nen van anderen. De Deensche commissie tot bestudeering van het ontwapeningsvoorstel beeft de rap porten verzameld van de Deensche ambas sadeurs iu de geheele wereld betreffende de ontwapeningsplannen van de andere lan den. De socialisten en radicalen achtte den inhoud van deze rapporten niet belemme rend voor het out wapeningsplan. Do con servatieven echter wensclien intrekking van het voorstel op grond dezer ropporten. Roemenië Prins Carol niet naar Roemenië terug? Het agentschap Rador spreekt de berich ten uit zekere hinden tegen in zake den eventueelen terugkeer van den vroegeren kroonprins Carol. De zaak is op 4 Januari definitief door het parlement geregeld. Polen. Het Poolsch-Litauscii grensincident. Een protest bijdenVolkc n b o n d. Litauen heeft tot den Volkenhond een protest gericht tegen de schending zijner grens door'Poolsche grenswachten op 19 dezer, en verzoekt interventie van den Bond in dezen. De Poolsche gedelegeerde protesteerde togen de beweringen van Litauen, en verklaarde, dal het boscli, waarop liet protest van Litauen doelt, zich op Poolsch gebied bevindt, en dat geen enkele geregelde Poolsche troepenafdee- ling er bij betrokken is geweest. De orde is door de Poolsche politic hersteld, zonder dat er een druppel bloed vergoten is. Volgens een officieel bericht uit War schau, kan het incident als volkomen uil den weg worden beschouwd. Marokko. De vroege lente. De „Times" meldt het volgende uil Ma drid: Men acht het waarschijnlijk, dal liet fraaie lenteweer gelegenheid zal geven om de campagne tegen Abd-el-Krim eerder uit (e voeren dan bepaald was. De pacificatie en ontwapening van de stammen achter d.w.z. ten Noorden van de Primo de Ri- vera-linie zullen gelegenheid geven voor een concentratie van meer Spaanscbe troe penmachten in de.huurt van Tetoean. De politieke agenten van Spanje hebben in den afgeloopen winter niet stil gezeten; men gelooft dal de stammen, die zich voor de Spaanscbe linies bevinden, bereid zijn zich over te geven, wanneer zij ten minste daarbij de garantie krijgen, dat zij van re presailles van de zijde van Abd-el-Krim gevrijwaard zullen blijven. De eenige ma nier. om dat te bereiken, is vooruit lo trek ken en nieuw grondgebied te bezetten. Ge neraal Sanjurjo, de Hooge Commissaris en opperbevelhebber in Marokko, die kort ge leden Ie Madrid kwam om met de regoe- ring le confereeren over de a.s'. campagne, keert vanavond naar Marokko terug. BINNENLAND DE KABINETSCRISIS. Mr. Limburg's pogingen mislukt? Zooals nog gisteren in een gedeelte van onze oplage vermeld, beeft mr. Limburg gisteren ter kennis van H. M. dc Konin gin gebracht, dat hij tot zijn leedwezen niet. geslaagd is in de samenstelling van een extra-parlementair kabinet en ver zocht van de hem gegeven opdracht te werden ontheven. De oorzaak. Mr. Limburg heeft nog aan hel C'orrcs- pondeutiebureau medegedeeld, dal het zijn bedoeling was, een gemengd extra parle mentair kabinet le vormen, bestaande uit personen van links en van rechts. Geruimen tijd ging met het zoeken van die personen heen. Hoewel hij ten slotte geslaagd was de noodige personen bereid te vinden in hel kabinet le treden, is hij bij nadere besprekingen op moclijkhcden HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLANO. Chamberlain dreigt met ontslag in ver band met de kwestie der uitbreiding van den V. 8. Raad. Ontevreden wijnboeren vernielen belas tingkantoren te Bernkastell. "Een groote rede van Briand. De Fransehe Marokko-begrootiug met een millioen verlaagd. BINNENLAND. Mr. Limburg niet geslaagd in de samen stelling van een extra-parlenientair kabi net; moeilijkheden omtrent het gezant schap bij het Vaticaan (lste blad). De regeering heeft het voornemen, een commissie in het leven te roepen, ter on derzoek van de toekomstmogelijkheden van het Middenstandscredietwezen. (2do bind) De grondslagen voor de reorganisatie van het R.-K. Werkliedenreglement (2de blad). LEIDEN. Overleden is prof. dr. Fr. Pijper, oud- hccgleeraar in de godgeleerdheid aan de Universiteit alhier. (Islo blad). gestuit, met name ten aanzien van hel na der detailkoren der gedragslijnen in zake het gezantschap bij het Vaticaan. Wat nu? „De Maasbode" beantwoordt doze vraag aldus: Over een opdracht nnn mr. Drnsselhuya, die zich aanbood om in veertien dagen tijds een nationaal kabinet tc vormen, kan wel niemand ernstig denkon. Dit zou lijd vermorsen zijn, daar or geen schijn van kans bestaat voor zTjn slagen. Hnd im. Limbing de symputhio van allen, zijn zich presonfceerende opvolger geniet deze zeker niet en aan zijn leiding zullen niet veel ernstige mannen ieh toevertrouwen. Uiterste noodzaak is nog lang niet aan wezig? Eerst rIh dat hel geval was, zou de leider van onze partij aan de beurt komen voor de vorming van een parlementair ka binet; maar daaraan behoeven wc niet to denken. Toen mr. Limburg de opdracht kreeg, hebben we geschreven, dat we niets had den tegen zijn persoon, maar dat zijn aan wijzing gemengde gevoelens bij ons wekte. Voor de vorming van een extra-parlemen tair kabinet zagen we bij de tegenwoordi ge samenstelling van dc Kamer liever een lecbtsch man als premier aangewezen. Op dit standpunt staan we nog. We zijn over tuigd, dat er in dc It. K. of do A. 11. partij wel iemand te vinden is, met voldoende ge zag en politieke ervaring om een extra parlementair kabinet saam te stellen. Heb behoort niet tot onze taak, hiervoor na men te noemen; maar zulke mannen zijn er, al is hun aantal niet groot. Wat de komende dagen brengen zullen dient te worden afgewacht. H. M. de Ko ningin zal ongetwijfeld wederom adviezen intvinnen. Wij hopen dat deze zoe l u zullen zijn dat. alsnog aan een man van rechts opdracht wordt gegeven tol. vor ming van een extra-parlementair kabinet.. Dit lijkt ons voor hot moment de h- sing, welke alsnog beproefd dient te wor den." „Het Vaderland" (Vrijheidsbond) schrijft: „Voor Kamerontbinding voelen wij niet". Zelfs in het ondenkbare geval, dat de Rechterzijde daardoor in de minderheid zon komen, maar daarvoor zijn bijna 300.000 stemmen noodig, verandert de si tuatie niet zoo veel, omdut er van eeuo vereenigde Linkerzijde, die de regeering zou kunnen overnemen geen sprake is. De Rechterzijde, die nu zelve, door hare tweedracht, op 11 Nov. de parlemen taire vaas stuk heeft gcworncn, moet thans maar eens lal en zien, dat zij ook weer kan heel-ranken. Wat wil zoggen, dat zij, op welke manier laten wij aan haar over, het parlementarisme moet redden, Zoo kan do zaak niet blijven, al bekommer! zich dan ook niemand van ons volle, dut niet aan politiek doet, nog om dc crisis." Andere persstemmen hebben wij nog niet gehoord. Sympathieke huldiging van oud-Minister Aalberse. Aanbieding van een boekwerk. Een deputatie uit de hoofdambtenaren van het departement van Arbeid, Handel en Nijverheid bestaande uit den Secreta ris-Generaal mr. Schollens. den Directeur Generaal der Volksgezondheid mr l.ietaert Peerbolte en den secretaris van den I lon gen Raad van Arbeid mr. Joseph uk .bna heeft gisteren den oud-minislor mr. Aal berse, als blijvende herinnering aan den ijrl van zijn MinisiersHuip, een boekwerk aangeboden: Het Departement van Ar beid. Handel en Nijverheid onder minis-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1