17e Jaargang. t&ÜÉsriSÖ&G 20 1923 No. 5153 Sfe ftzid^die Gou/ta/nt Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor leiden 119 cent per week 12.50 per kwartaaL Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL Franco per post f 2.95 per kwartaaL Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeolingcn wordt hel dubbele van het tarief berekend. - Kleine advertentiën. vnu ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver huur, koop cn verkoop tü.50. Oit nummer bestaat uit twee bladara. Hulpverleening Watersnood R.-K. Huisvestings-Comité Vorig bedrag 9760.02/4 Dames J. M. Leiden 100.— Gecollecteerd op de Mid* denstands Radioavond R, K. Middenstandsvcreeni- ging „De Hanze" Leiden 47.00 Van een arme weduwe 2. N.N1-50 Gecollecteerd na afloop van oen feestavond op Zomerzorg door een lid van St. Augüstinus5.2314 'N, N. Hillegom 5. Bestuursvergadering „Ons Roomscbe Vaandel" Zoe- ierwoude 3.90 Damesclubje „Gezellig heid" Zoeterwoude n 2.3714 Bi.i mijn eerste gift van 10 gulden nog een tweede van 15. N.N1.50 Totaal 9944.13/4 Wie helpt de 10.000 gld. volmaken? Do nood is dringend. In natura ontvangen: Dames J. M. een mand dame,skieeren: Firma K. een groo- te doos nieuwe wollen mutsen en baby goederen; N.N. Leide'b en doos kleeren; W. A. de J. Leiden een pak kleeren; Firma Zandvoort sneb; Mevrouw D. H. een pak kleeren; B. Hoogmade een pak kleeren. De Chr. Hist. Partij. Wij schreven j.L Maandag: „De wensch dringt zich sterk naar vo ren, dat er een gereorganiseerde Chr. Hist. Partij uit deze kabinetscrisis moge ontstaan, met wie in coalitie saam te wer ken voor dc R.-K. en A.-R. beter mogelijk zal zijn, dan -met de Chr. Hist. Partij in haar huidige samenstelling en onder haar tegenwoordige leiding"! In een artikel in „De Maasbode" van gisteravond bespreekt en.... veroordeelt niemand anders, dan de overtuigde en geestdriftige voorstander van de coalitie, Mr. A. baron van Wijnbergen, de in den laatsten tijd door de Chr. Hist, gevoerde pojitiek. Hij schrijft o.m.: „En meer en meer zien we dan ook het gevaar, dat de bestaande rechtsche samen werking gaat worden beëindigd, doordat de Ghristelijk-Historiscke Unie dat prin- cipïeel-Chris.telijk karakter zal verliezen, dat tot dusverre de drie rechtsche groe- j pen bezaten en waarop steunde de samen werking, met gevolg dat de rechtsche meer derheid te loor gaat. Zeker, wij weten wel, dat juist de C.-H. Unie zich or steeds op laat voorstaan, dat j zij wil handhaven het Protestantsck-Chris- telijk karakter der natie. Daartegenover zouden wij willen stellen, dat voor zooverre deze mede van de te voeren Staatkunde af hankelijk zijn, de Protestantsch-geestelijke goederen heel wat veiliger aan-liet beleid der Anti-Revolutionaire Partij dan aan dat der C.-H. Unie zijntoevertrouwd, ja, dat over eenigon tijd, blijft de leiding van sommigen gevolgd, juist de C.-H. Unie ten dezen opzichte zal blijken haar doel ten eenomnale te hebben gemist". Inderdaad, de Ghfistelijk-Historischo Partij zal zich moeten herzien, niet alleen om in coalitie met Antirevolutionairen en Roomsclt-Katbolieken te kunnen samenwer ken, maar allereerst om zichzelf, opdat zij de benaming „Christelijk" zal kunnen blij- ven dragen, opdat zij wezenlijk een princi- j pieel-Christelijke partij zij. BUITENLAND België. Kardinaal Mercier's krachten nemen af. j Een boodschap van den Paus. De krachten van kardinaal Mercier ne tten eiken dag steeds meer af. De kardinaal heeft bezoek ontvangen van mgr. Decroy, die van het Vaticaan was terug gekeerd en een boodschap van den Paus tteebracht, waarin deze zegt, dat hij el- ken dag den kardinaal bij het opdragen jon de mis gedachtig is. Vervolgens ver- klaarde de Paus nog in dit schrijven, dat hij van dag tot dag van het bevinden van I "en kardinaal op de hoogte wenscht te Forden gehouden. Ouitschland. Het Duitsche Kabinet. Een compromis-voorstel. Dij de voortgezette besprekingen van den jtykskanselier met de partyleiders, beeft, ®aar het nieuwsbureau van de vereeniging I <sche dagblad-uitgevers verneemt, I 6 Beiersche Volkspartij vastgehouden aan I aar standpunt, tegen de bezetting van het ministerie van Binnenlandsche Zaken door den democraat Kocli. Ten slotte is een overeenkomst tusscben de Duitsche Volkspartij, het Centrum en de Beiersche Volkspartij bereikt, volgens welke aan de democraten bet compromis voorstel gedaan zal worden, dat Koch met het ministerie van Financiën zal worden belast. Een ministerlijst van Luther. Nadat gisteren gedurende den geheelen dag besprekingen hadden plaats gevon den, ten einde een oplossing in de regee- ringscrisis in Duitschland te verkrijgen, heeft president Hindenburg om zes uur de leiders der democraten, van het Centrum, der Duitsche Volkspartij en der Beiersche Volkspartij ontvangen. In een toespraak wees de president er op, dat de nood van het vaderland onvoorwaardelijk eiseht, dat do regeoringscrisis, die toch al veel te lang duurt, thans zoo spoedig mogelijk wordt opgelost. Hindenburg doelde den partij leiders mede, dat Rijkskanselier Luther hun een ministerlijst zou voorleggen; do president verzocht den leiders hem dien avond vóór tien uur te willen berichten, of de fracties deze ministerlijst willen aan vaarden. Na deze toespraak begaven de fractie leiders zich naar de Rijkskanselarij, waar hun door Rijkskanselier Luther do navol gende ministerlijst word voorgelegd: Luther, Rijkskanselier (blijft aan). Stresemann, Duitsche Volslcpartij, Bui- tenlandsche Zaken (blijft aan) Kiilz, democraat, Binnenlandsche Za ken. Reinkold, democraat Financiën, (thans minister van Financiën in Saksen). Curtius, Duitsche. Volkspartij, Econpmi- sche Zaken, Brauns, centrum, Arbeid (blijft aan). Marx, leider van het centrum, Justitie. Gesier, Rijksweer (blijft aan). Krohno, Duitsche volkspartij, Verkeers wezen (blijft aan). Stingi, Beiersche Volkspartij, Posterijen (blijft aan). Voor de portefeuille van Voedselvoorzie ning moet nog een minister worden ge zocht en wel onder de loden van het Cen trum. Met de portefeuille voor de Bezette Ge bieden zal zich voorloopig Marx tegelijk met die voor Justitie belasten. Gisteravond om zeven uur zijn de frac ties der democraten van het centrum en der Beiersche Volsparlij bijeengekomen, ten einde over deze ministerlijst te be raadslagen. De fractie der Duitsche volkspartij is niet bijeengekomen, daar haar leider, Scholz, die om zoo te zeggen een algemeo- ne volmacht heeft ontvangen om namens de fractie te spreken, aan Luther heeft medegedeeld, dat zijn partij tegen do mi nisterlijst geen bedenkingen heeft. Ook het Centrum heeft Luther's minis terlijst na een korte beraadslaging aan vaard. Het Centrum heeft zich met bedoel de lijst accoord verklaard in verhand met de algemeene situatie, ondanks het feit, dat bij de beraadslagingen verschillende bedenkingen te berde zijn gebracht. De Beiersche Volkspartij heeft eveneens Luther's ministerlijst aanvaard. Na een beraadslaging van twee en half uur hebben ook do democraten met een kleine meerderheid besloten de door Lu ther voorgestelde ministerlijst te aan vaarden. De bezettirg van Rijnland. Het Ditsch protest hij de mogendheden. In verhand mot liet diplomatiek vertoog van Duitschland in de hoofdsteden der geallieerden tegen het plan om 75.000 man troepen in bezet Duitschland te hou den, verneemt Reuter, dat deze zaak dc aandacht van de Engelsphe regeering heeft en dat, na raadpleging van de Fran- sclie en Belgische rogeenngen, waar schijnlijk antwoord zal worden gegeven. Do Belgische minister Vandcrvclde heeft op het protest van den Dnftschen gezant geantwoord, dal België liet aantal troepen in het bezette gebied reeds lot de kleinst mogelijke eenheid heeft teruggebracht. De „Journal" meldt: Het door den Duit- schcn gezant aan Briand gevraagde on derhoud inzake de effectieven van do Rijnland-bezetting is in verband met den Franschen politieken toestand uitgesteld. 1 De gezant hoeft echter een onderhoud gehad met Berthelot en is dus volkomen op de hoogte van het standpunt van Frankrijk. In antwoord op de Duitsche argumen ten in deze zaak schrijft de „Journal" nog: De sterkte van het Duitsche garni zoen voor den oorlog diet hier niet ter zake. Alle Duitsche dakkingstroepen lagen toen in Elzas Lotharingen. De bezetting van Rijnland is geen sanc tie, maar een waarborg voor de uitvoering van het vredesverdrag. Zwitserland. Rusland en Zwitserland. De betrekkingen schijnen heter te worden. De kansen op een bijlegging van het Worowskygeschil tusschen Sovjet-Rusland en Zwitserland schijnen inderdaad te zijn toegenomen. Na den aan deze kwestie gewijd en mi nisterraad, die vandaag nog zal worden voortgezet, hoopt men voldoende zeker heid te liehhen verkregen,- of Sovjet-Rus land eveneens bereid is op de volgende wijze liet geschil uit den weg te ruimen. De Zwit-sersche regeering zal officieel haar leedwezen herhalen over de vermoor ding van Worowsky te Lausanne en zal zich bereid verklaren aan de dochter van den vermoorde een pensioen toe te kennen mits de Sovjel-rogeering harerzijds bereid is aan Zwitserland schadevergoeding- te verleenen voor de plundering van liet Zwitserscho gezantschap te Leningrad tij dens do bolsjewistische revolutie en voor andere schade, in dien tijd aan Zwitsers toegebracht. Do Zwitsersche regeering is bereid haar vorderingen, die veel liooger zijn dan de Russische pensioeneiscli hierdoor voor ge compenseerd te verklaren. Als vanzelfsprekend wordt aangenomen dat door een bijlegging van het Worowsky geschil op deze wijze do Russen den boy cot tegen Zwitsersche goederen zullen op heffen en niet langer zullen weigeren voor do ontwapeningsbesprokingen naai: Gonó- ve te komen. Italië. Zuid Tirol moet Italiaansch warden. De ministerraad heeft een decreet uit gevaardigd, geteekend door den koning, waarhij gelast wordt, dat alle families in de provincie Trenlo (Zuid-Tirol), dio na men dragèn van Ilaliaanschen oorsprong, welke door vertaling in andere talen, bui- tenlandsche spelling, achtervoeging van uitgangen, enz. veranderd zijn, gelast wor den den odxspr onkel ijken Ilaliaanschen naam weer aan te nemen. Dit geldt ook voor namen van plaatsen, titels, enz. Niet nakoming van dit decreet zal gestraft worden met een boe'.*' va*?- 500 tot 5000 Lires. Volgens art. 2 van het decreet kunnen namen van buitenlandschen oorsprong „ver-Italiaanschtt" worden op verzoek van de dragers en art. 3 bepaalt, dat het decreet ook van toepassing kan worden verklaard op andere dcelen van het ko ninkrijk. Een tweede decreet bepaalt, dat perso nen, die volgens het vredesverdrag Ita liaansch onderdaan konden worden, dat recht kunnen verliezen, indien hun poli tiek gedrag daar aanleiding toe geeft. Hongarije; DE VERVALSCHING TE BOEDAPEST. Groeft rumoer in dc Nationale Vergadering. De oppositie dringt op aftreden aan. De Hongaarsche regeering cn het presi dium dor Nationale Vergadering hebben eergisteren nog tot ver na middernaoht met de verschillende fracties der linksche op positie onderhandeld, ten einde een kalm verloop der zitting te verkrijgen. Naar reeds gemeld, is men evenwel niet lot over eenstemming kunnen komen. De oppositie namelijk houdt vast aan haar eisch dat een met alle bevoegdheden bekleedo enquête commissie zal worden benoemd voor hot instellen van een onderzoek naar de poli tieke relaties der vnlschc munters. Do regeering wil evenwel slechts accoord gaan mot de benoeming eener commissie die uitsluitend door de regeering over don stand van liet onderzoek zal worden inge licht. Voorts is de regeering ook niet be reid toe te .-laan, dat in het plenum dor Nationale Vergadering debatten over dc yalsche francs-affaire zullen worden ge houden. In verhand met een en ander was men dan ook reeds voorbereid op een storm achtig verloop der te houden zitting. Reeds om 10 uur gistermorgen was het gcheele Huis dicht bezet. De stemming is in hooge male opge wonden, als de president der Nationalo Vergadering eindelijk om kwart over twaalf de zitting opent. In een korte toe spraak betoogt hij o.m.: Door de niet krachtig genoeg te veroordeelen misdaad der vervaardiging van valsche francs-bil- jetten is Hongarije tot hot betreurens waardige middelpunt eener wereldsensatie geworden. Ik ben van meening, dat alles is geschied, wat de wet en het boven alles gaande welzijn van ons Hongaarsche va derland gebieden, ten einde deze affaire zoo spoedig mogelijk op te helderen. Deze misdaad is een ontzetlende slag voor Hon garije, die slechts kan worden vergeleken met het vredes verdrag van Trianon (Alge- meene bijval en applaus). Als echter de president mededeelt, dat hij het verzoek van een quintal oppositio nele afgevaardigden, om vóór de behan deling der agenda het woord te mogen voeren, niet heeft ingewiJ'igd, wordt daar tegen door de opositie heftig geprotesteerd- In verband daarmede verzoekt de voor y»m zitter de Nationale Vergadering te stem me over de vraag, of zij zijn handelwijze goedkeurt. Behalve de linker partijen spre ken alle afgevaardigden zich ten gunde van het optreden door den president uit. Hierna verkrijgt de minister-president, graaf Bethlen, liet woord. De rogeerings- partyen brengen hem can stormachtige ovatie, terwijl links een oorverdoovend go- joel losbreekt. In koor worden den minis ter-president van links de woorden: „Af treden, aftreden! Wilt u wellicht de val sche munters verdedigen? Aftreden! Af treden!'' toegeroepen. Het rumoer noemt zulke afmetingen aan, dat de voorzitter zich genoodzaakt ziet de vergadering te schorsen. Eerst na een lange pauze kan cie zitting worden heropend en kan Beth len met zijn redevoering een aanvang ne men. Spreker betoogt, dat liet onderzoek in do valsche muntorsaffaire nog gaande is en dal de regeering bereid is over de aan gelegenheid het volle licht to doen schij nen. Op hot oogenblilc is het evenwel nog niet mogelijk deze aangelegenheid in allo details in do Nationale Vergadering te behande len, daar zich liet onderzoek nog in handen der Justitie bevindt Namens de regeering hen ik in staat te verklaren, dat hot onderzoek met alle gestrengheid zal worden voortgezel en dat de aangelegen heid in ieder opzicht *zal worden opge helderd. (Geestdriftig applaus rechts. In terrupties links: „Wij hebben geen ver trouwen in ui") Bethlen: „Het onderzoek zal zich niet slechts tot de personen en de feiten be perken, maar het zal ook lot den politieken achtergrond worden uitgestrekt. Men be weert, dat dc rogoering gepoogd heeft liet onderzoek te vertragen; daartegen moet ik echter p'rotcsteeren. Er zijn geen geheimen en de regeering doet volkomen haar pliclil" In antwoord op 'n desbetreffende vraag geeft (1e minister toe, dat van politieke verantwoordelijkheid der valsche munters kan worden gesproken, in zooverre een deel hunner niet uit egoïsme, doch uit verkeerd begrepen palriotisme heeft ge handeld. Deze verklaringen van Bethlen lokten links stormachtige protesten, uit en als de minister in dezen zin zijn rede vervolgt, houdt het rumoer met korte lusschenpoo- zen tot het einde toe aan. Steeds weer klinken van links de woorden: „Aftreden! Aftreden!'' Ten slotte spreekt Bethlen over de kwes tie der deelneming door Fransche recher cheurs aan het onderzoek. Spreker be toogt, dat doze deelneming slechts wordt geduld, voor zoover het de directe belan gen der „Banque do France" betreft. Bethlen verwijt dan aan de N e d e r- lands ch o en Fransche autoriteiten niet geheel oprecht te hebben gehandeld. Bij rieze bewering beroept de minister zich in hot bijzónder op de onthullingen in de „Matin" betreffende do aanteekeningen van Jankovicz, die eerst ter kennis van do Hongaarsche rogoering hadden moeten zijn gebracht, indien het onderzoek correct zou zijn geweest. Op oen vraag betreffende den politieken achtergrond der affaire verklaart Bethlen, dat niemand een Putsch op liet oog heeft gehad, hij welke verklaring aan de linker zijde rumor r losbreekt. Als Bethlen weder aan het woord kan komen, herhaalt hij, dat de valsche munters meerendeols van mocning zijn geweest een vaderlandslie vende daad te verrichten, die echter niet scherp genoeg kan worden veroordeeld. Rcch's betuigt levondigen bijval, terwijl van links wordt geroepen: „Thans laat gij Uw ioteenoofen in den steek, omdat .zij pech hebben gehad''. Wederom ontstaat een mi nutenlang aanhoudend lawaai. Van do rechterzijde wordt geroepen: „Leugenaars, schoften, lasteraars". Eerst na eenigon tijd ziel do voorzitter kans do rust te herstellen, waarna Bethlen zijn réde kan beëindigen. Nadat de mi nister naar zijn plaats is teruggekeerd, wordt hij door de rechterzijde levendig toegejuicht. Voor lieden zijn niet minder dan veertien interpellaties aangekondigd, waarin rle regeering een aantal vragen worden gesteld ten aanzien van do rol, die ten hanlal hij de affaire betrokken staats ambtenaren en instituten hebben gespeeld, alsmede naar do werkwijze drr commissie van onderzoek. Ru3land. Monarchistisch complot te Odessa. T al van e x-o f f i c i c r e u gearresteerd. De G. P. 0. E. hoeft te Odessa een groot monarchistisch complot ontdekt. Tal van officieren uit het tsaristische leger zijn gearresteerd, evenals de eigenaars van de woningen, waarin zij verblijf hielden. De Russische pers verklaart, dat vele dezer officieren spionnagc-dienslen voor Polen en Roemenië verrichtten. Vele kooplieden te Odessa zijn op beschuldiging van mede plichtigheid aan de samenzwering, gear resteerd. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. In de kwestie van de Duitsche kabinets- vorming is een compromis bereikt. Luthers ministerlijst is aanvaard. De valsche muntersaffaire veroorzaakte in de Nationale Vergadering van Honga rije een groot rumoer. Naar gemold wordt zou van een onder werping der Anjera's niets bekend zijn. Marokko. Geen onderwerping der Anjern's? Naar „Belga" uit Madrid seint, zou men in officieele leringen aldaar niets af weten van een onderwerping der Anjera's, zooals wij gisteren gemeld hebben. Zuid-Afrika. Ernstige onlusten te Lorenzo Marques. Eon bomaansla g. Naar bericht wordt hebben le Lorcn/.o Marques ernstige onlusten plaat? li ui en werd naar een der spoorwc" aut.v:- toiteu een bom geslingerd, toen lui in iet Garlton-hotel aan liet dinecrcn was. I>e gevolgen van dozen aanslag zijn nu nng. niet bekend. Vorder wonlt nog incdi.- - deeld, dat hij straatgevechten twee man nen zijn doodgeschoten. "STIIfBWÏMW8 MIDDENSTANDS RA^lO-AVO^'D. De li. K. ll.'.diii-avoiul, uitgezond n door den zender van Hilversum, was is- tcron gewijd aan den Middenstand. IM wil zeggen: do sprekers, do- hoeren J. de Brabander en Chris Jansen, bespraken niitfdenslandsonilonverpcu: de muziek li 'd uit den aard der zaak daarmede weit.if* uit te staan. Voor dit.laatste was do nv- dowerking verkregen van K. R. O.kwart t bestaande uit dc dames Louise Wijngil den (alt on viool) en Min Tibbe (piano en de boeren Henri Tibbe (viool) en Julian Wagemakor (violoncel), allen leden >n hel Concertgebouworkest te Amsterdam. Nadat de twee eerste nummers van .1 programma, n.L „Kwartel voor pi .nu, viool, alt en violoncel, Op. 16." van I. v. Beethoven en „Concert voor 2 violen" >"ii gehoore gebracht waren, kreeg to 8.55 uur do heer J. I'. do Brabander iet woord tot hol houden van zijn lozing g'-ti- teld ,',T)o nieuwe richting." De nieuwe richting, dat is dc geest n samenwerking, die overal doorbreekt on zich uit o.a. in liet werk van Locarno cn in de encycliek van Paus Pius XI ovet bet Koningschap van O. H. Jezus Chris tus. Ook do Middenstand moot tot dal be sef komen. Spr. herinnert aan liet K. K. Midden-' standscongres'in October 1925, waar do rechten van den Middenstand zijn vastge steld en wolk congres voor do ovorlmid en voor don niet-georganisc.erdon R K. Middens (ander oen openbaring en een wn arscIurwing wa s In theorie is de Middenstand veilig, in theorie is ook iedere Middenstander owr- tuigd van zijn nul in de maatschap gij, maar de practijlc is dikwijls zoo geheel anders. •Spr. noemt als voorbeeld de gomoojiie- lijke vischvorkoop, die in Amsterdam warm wordt aanbevolen en op theoivli- sclie gronden zelfs voordeclig voor «leu Middenstand wordt genoemd, terwijl d<m Haag van do noodzakelijkheid van zoo'n gemeentelijk visehbedryf weer geenszins overtuigd is. Moeten wij ons nu maar zon der meer onderworpen aan zulke tegenge stelde zienswijzen? Hier moet één g u-- ganiseerd systeem gemaakt worden in overleg met onze organisaties. Zegt niet. dat er met congressen en liet aannemen van moties en resoluties niets (o bereiken is. Stonden wij vroeger heel schuchter tegenover do overheidsbemoei ing, thans heeft men met ons rekening te houden. Dat deed de R. K. Middenstands organisatie. Spr, spoort aan tot meerdere saamhna righeid. Kennende de positie van d<-n Middenstand en de successen van de P K. organisatie, en gehoord de talrijke aan sporingen, kan geen enkele Katholieke Middenstander buiten zijn organisatie blijven. Laat ue leuze zijn: Alles herstellen in Christus, met elkander door Ue Katholie ke organisatie. God wil het. Na dezen spreker kwam do beer C 1) r i s Jansen aan het woord. Spr.'s onder werp was „Met en zonder middenstand." Er zijn or voo velen tegenwoordig, die op theoretische gronden een gouden toe komst droomen van een maatschappelijke orde zonder Middenstand. In theorie ia dat natuurlijk denkbaar, maar in do prac- tijk vraagt men ziel» af, af 't wel gerecht vaardigd is te zoeken naar een kuivilnuv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1