le jaargang.
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1925
No. 5102
e £ck)bclve (Bou/tmd
NNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
e Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
per post fi 2.95 per kwartaal,
leïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Jpbiad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertsntiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeolingen wordt het
dubbele van het tarief borekond. z
Kleine advertsntiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangoboden of gevraagd, buur en ver-
huur, koop en verkoop 1 Ó.50.
„inmor bestaat uH twee
'onderlijke politiek.
tforgen" verklaart met spijt te moe-
ststcllen. dat liet behoud van liet Ge-
IBP bij het Yaticaan afhankelijk is
vair de bereidwilligheid, van par
lor Linkerzijde, om de coalitie te
bestendigen: -dat het gezantschap
itelijk is opgeofferd aan de zucht om
ilitte door linkschen steun te doen
iron. Lat is averechts geloopeu;
\3 liet gezantschap afgeschaft, do
e verbroken En, aldus ..De Morgen",
l Katholieke Staatspartij is de mo-
ê'd afgesneden, om met andere dan
«litie-partijen eene parlementaire
sheid te vormen.
kunnen, zegt liet b'ad. inderdaad
liers dan het beleid van de lei duig
ithobeke Staatspartij in deze aange-
t'd betreuren.
Jlorgen" slaat wel aan de zijde van
i Katholieke pers en van het over-
gróole deel der Katholieken zoo
tijwcl alle Katholieken dat de af
in» van het Gezantschap, dank z<j
'coalitie-partijen, en-op de wijze,
_het heeft p'aats gehad, door de R.
A(.>part:.i niet kon worden geduld,
r het blad schijnt van meen ine te
il hot wel van de n,inkcclie pavbjen
ten had moeten worden, ondat
K." Staatspartij met een of meer-
dezer partijen bad kunnen gaan
fgeeren.
- dat noemen wij een wonderlijke
s! Teveel 11 oizou de RKSla a lis-
dau zijn verweten, dat z ij de coalitie
willen verbreken, en ook dat zij
lavfoe, te geraken nu juist niet het
loyale middel had gebruikt,
ikkig, dat dr. Nolons en niet ..De
de politieke leiding in (leze heeft
BUSYE&LlsSO
België.
België en Locarno.
lede van Vander velde.
Belgische Minister- van Buitenland-
liken, Vandervelde, heeft gisteren in
aer een rede over de huitenlandsche
gehouden. Over het Verdrag van
j#zeide hij o.m. hel volgende:
van bet Belgisch standpunt gezien
verdragen van Locarno hunne volle
verleent, is liet feit, dat zij ons een
ag van het veiligheidsvraagstuk
en wel een oplossing, welke men
doende mag beschouwen.
tot 1914 had België een bijzon-
tonalionaal statuut; sedert den oor-
het er geen meer. Wij hadden aan
igelsch-Amerikaanschen waarborg
irsailles geloofd, wij hebben te Gan-
loopt, dat een defensief verdrag met
id ons defensief verdrag met Frank-
komen aanvullen.
bet Rijnpact, met de verdragen van
o, welke door rechtstreekse lie af-
iog uit het Protocol van Genève ge-
zijn, dedeu wij om zoo te zeggen
nieuw stelsel.
is besprak Vandervelde in den
'den inhoud van het Verdrag van
verdragen, deze waarborgen, deze
njdsclie verbintenissen, vervolgde hij,
dit spreekt vanzelf, een onsplits-
fel; er zou geen Rijnpact bestaan,
'et tusschen Duitscliland en zijn Oost
geen arbitrage verdrag bestond. An-
k is-het nog noodig, dat twee voer-
to vervuld worden: de toetreding
hitscbland tot den Volkenbond en de
"itiging door de parlementen, welke
zelfs in Duitscliland, niettegen-
mogelijke moeilijkheden en tegen-
sn. van nu af reeds als feitelijk ver-
niag worden beschouwd. Op 1 De-
zal de onderteekoning te Londen
biuden; nochtans heeft men gewild,
Terdrag niet het verdrag van Lon-
kar het verdrag van Locarno zou
tonoemd.
Een nieuw vlagincident.
uil Brussel wordt gemeld, lieeit
LGenck in Belgisch Limburg ander-
■:a vlagincident voorgedaan.
Tegenheid van een door oud-strij-
ïtouw gezette plechtigheid, in tegen-
van den gouverneur van Lim-
van een vertegenwoordiger des
*as de nationale vlag aan het
'Huig gehescben.
;*?ri op het oogenblik, dat de stoet
F™ op totaal onverklaarbaar geble-
®"igetrokkon, waarna het gemcen-
Wör de oud-strijders werd be-
de vlag opnl aw uithingen,
"zzoek is ingesteld.
Duitschland.
De Duitsche Kabinetszitting.
Het verdrag aanvaard.
De kabinetsraad, die Maandagnacht zijn
beraadslagingen nog niet formeel kon be
ëindigen, aangezien nog jiiet alle nota's
van den Gezant onraad ontvangen waren, is
gisloremorgen opnieuw bijeengekomen,
onder voorzitterschap van Hindenburg. De
besprekingen over de nola's werden na een
zitting van IK- uur beëindigd. Omtrent het
resultaat werd een communiqué uitgege
ven, waarin gezegd wordt, dat den rijks
minister van Builenlandsche Zaken opge
dragen is een wetsontwerp op le stellen ter
indiening bij de wetgevende lichamen. De
beslissing over dit wetsontwerp zal geno
men worden na de conferentie der staats-
cn ministerpresidenten der landen, welke
tegen Donderdag bijeen is geroepen
Uit dit offieieele communiqué blijkt dat
de rijksregeering en hel rijkskabinet door
de beide jongste nota's van den Gezanten-
raad de te Locarno door de vertegenwoor
digers der Westelijke mogendheden gedane
toezeggingen betreffende de Rijnlandkwes
ties vervuld on daarmee de voorwaarden
voor (lc definitieve beslissing over het ver
dragswerk van Locarno aanwezig achten.
Principieel en practisch is daarmee de
definitieve instemming van den rijkspresi
dent en hel rijkskabinet met liet Verdrag
van Locarno uitgesproken. Formeel zal dit
weliswaar eerst geschieden nadat Donder
dag de minister-presidenten der landen ge
hoord zullen zijn, maar daar de opvattin
gen der minister-presidenten, zooals uit
de jongste conferentie gebleken is, zich ge
heel deleken met'die der rijksregeering, be-
leekcnt, naar men aanneemt, de conferen
tie" van Donderdag slechts een formaliteit,
waaruit liet karakter van het Duitsche
Rijk als bondsstaat moet blijken.
De behandeling van hel Verdrag van Lo
carno zal 23 dezer in den Rijksdag aan
vangen. Daaraan vooraf gaat een bijeen
komst. van de commissie voor huitenland
sche aangelegenheden, alsmede besprekin
gen tusschen den rijkskanselier en de par-
tijen ter verzekering van een zoo groot mo
gelijke meerderheid voor het regeerings-
onlwerp. Do Duitsch-Nationalen, Völki-
schen en communisten vallen a priori uit.
Allo andere partijen hebben zich princi
pieel voor de politiek van Locarno uitge
sproken, maar aangezien Locarno niet het
einde is, doch slechts het begin, is het
noodzakelijk een stabiele meerderheid in
het leven te roepen, die voortzetting van
de politiek van Locarno waarborgt.
Het is aan te nemen, dat de rijkskanse
lier in de laatste dagen dezer week bespre
kingen niet de partijen zal hebben, om voor
de debatten over "Locarno een principieel
acoord tusschen de regeering en de par
tijen en tusschen de partijen onderling te
verkrijgen.
Frankrijk.
Frankrijks saneering.
De Ka m e r-d ba 11 e n begonnen.
Gistermiddag is in de Fransche Kamer
het debat begonnen over do financieele sa-
neeringsonlwerpen.
In de bijeenkomst, welke de socialisti
sche Kamerfractie gistermorgen gehouden
heeft, had deze met 36 tegen 12 stemmen
definitief besloten er van af te zien, in de
Kamer een stemming over haar tegenont
werp uit te lokken. De spreker der socialis
ten, Leon Blum, zal zich er toe bepalen
bij de algemeene beschouwingen de grooto
lijnen van het socialistische ontwerp uiteen
te zetten en vervolgens verklaren, waaróm
de socialisten, ondanks het feit, dat zij
hun voorkeur aan hun eigen ontwerp blij
ven geven, hun stem voor het regecrings-
ontwerp zullen uitbrengen. De vrijheid van
amendeering van dit ontwerp behouden zij
zich nochtans voor.
Na do beslissing der socialisten was de
lucht gezuiverd, zoodat niets meer aan de
openbare behandeling der regeeringsont-
werpen in den weg stond.
Het debat is gistermiddag in een kalme
atmosfeer begonnen. Nadat een verzoek om
uitstel- tot na de behandeling van de be
groeiing door den voorzitter was afge
wezen, daar een dergelijk verzoek eerst
aan de orde kan komen na de sluiting"
cler algemeono beschouwingen, werd on
middellijk met de algemeene beschouwin
gen begonnen. Een groot aantal sprekers
is daarvoor ingeschreven. Men wil voor
stellen aan elke politieke groep drie uur
spreektijd te geven. Aangezien er 9 groe
pen zijn, zou dit reeds een totaal uitma
ken van 27 uur alleen voor de algemeene
beschouwingen, zoodat men verwachten
kan. dat het debat in (le Kamer zeker de
geheele week zal voortduren.
Van de sprekers van gisteren hebben de
aandacht getrokken de bankier Dubois en
de professor in financieele wetenschap
pen Nogaro, waarvan de eerste practische
wenken gaf. waarbij hij uiteenzette dat het
begin van alle verbetering moet gebouwd
worden op een goede muntpolitiek en waar
van laatstgenoemde in wetenschappelijke
beschouwing trad, die door het rueeren-
deel van do Kamer met moeite kon wor
den gevolgd.
Syrië.
De toestand wordt steeds dreigender.
Beiroet in gevaar.
Speciale telegrammen, door de „Daily
Mail" uit Syrië ontvangen, mélden, dat de
opstand tegen de Franschen ernstige pro
porties heeft aangenomen. De sterke troe
pen der rebellen trachten zich te vereeni
gen, teneinde de sterke zeehaven en basis
van Beiroet te veroveren en do Beiroet-Da-
mascus spoorwegen af to snijden.
Do speciale correspondent van de „Daily
Mail'' te Damascus meldt, dat indien Bei
roet veroverd wordt, do Franschen deze
stad op dezelfde wijze zullen bomhardee-
ren als in do vorige maand Damascus In
dien de rebellen Beiroet nemen zal lttt
voor hen gemakkelijk zijn tevens Damas
cus te veroveren. Gisteren zijn duizenden
Frauseho soldaten le Beiroet geland. De
Fransche autoriteiten hebben bevel gege
ven allo automobielen en andere voertui
gen in beslag te nemen voor hel zenden
van versterkingen naar Libanon, waar de
rebellen zich trachten te vereenieen.
Volgens oen bericht van de „Chicago Tri
bune" is het leger van de christelijke vrij
willigers van den Libanon door do Dru-
sen verslagen. Volgons andere berichten
hoeft generaal Gamelin aan de Fransche
ivgeoring om 50.000 man versterkingen ge
vraagd.
Vervals ch te bcrichton?
De „Petit Parisian' verneemt uit Da
mascus, dat de toestand in het gebied van
Damascus en in het Zuiden ernstig blijft.
In Noord-Syriö is het kalm. Do ge
beurtenissen in Syrië zijn op welhaast
schandalige wijze verdraaid. Tijdens liet
bombardement van de opstand el ingenwijk
in Damascus word geen enkele Moskoe be
schadigd. De door eonigc bladen te dier
zake gepubliceerde photo's zijn vervalscht,
want zij foonen z.g. als de Moskee van
Ubi.... een badinrichting, welke trouwens
door do Droezen in brand is gestoken.
Bovendien, heeft hot
Syrische en Europeesche Chr:. i—en ge
spaard.
Arabië.
De actie der Wahabieten
De strijd om de H. Plaatsen
Reuter seint uit Bombay, dat volgons
authentieke berichten uit Medina de be
woners hebben aangeboden zich te onder
werpen aan Iben Saud, den sultan van
Ncjd. De val van Medina, welke belegerd
wordt door de Wahabi's van Iben Saud,
sinds verscheidene maanden, wordt als
aanslaande beschouwd.
Iben Saud, die vroeger een subsidie van
dé Britscbe regeering ten bedrage van
60.000 pond per jaar ontving, teneinde
den vrede in Centraal-Arabië te bewaren,
had zijn leven lang geschillen met zijn
buurman, koning Hussein van de Hedjaz,
doch dank zij deze subsidie was aan deza
geschillen een einde gekomen, althans ge
durende den oorlog.
Later, toen de subsidie ophield, hernam
Saud zijn aanspraken op een deel van ko
ning Husseins gebied en het vorig jaar
verklaarde hij, zooals bekend, den oorlog
aan Mekka, de hoofdstad van de Hedjaz.
Duizenden van Iben Saud's fanatieke vol
gelingen rukten naar de heilice stad op
en verdreven koning Hussein, die afstand
deed ten gunste van zijn zoon Ali. Koning
Ali werd eveneens verslagen, vluchtte naar
Jeddali, de Roode Zeehaven van Mokka,
waar hij thans belegerd wordt. Iben Saud
wijdde vervolgens zijn aandacht aan Me
dina, do tweede heilige stad van Arabië.
Als deze stad valt, dan zal Iben Saud
meester zijn over geheel centraal-Arabië,
Egypte.
De politieke toestand
De gespannen toestand
wordt ernstiger
Sir George Lloyd, de pas-benoemde
hooge commissaris van Groot-Brittannië,
vangt zijn functie niet bepaald onder gun
stige omstandigheden aan. Alle teekenen
wijzen er op.dat de politieke spanning, die
onlangs bij 't ontslag van den minister van
justitie aan. den dag kwam, grooter wordt.
De studenten, die zicli een heele poos rus
tig hebben gehouden, beginnen weder roe
rig te worden en hebben Vrijdag, als pro
test tegen do bemoeilijking van een verga
dering van Zaghloelisten te Kaïro, weer
eens gestaakt. Hiernevens richt de parle
mentaire oppositie zich met groote felheid
tegen Hassan Pasja Nasjaar, den stichter
van de Unionistische (Ittehad)-parfij, die
zich in de afgeloopen maanden heeft doen
kennen als een dictator en in wiens han
den de regecring louter oen werktuig bleek
ten behoeve van de paleis-groep. Gevreesd
wordt thans dat aanstaanden' Zaterdag
ernstige ongeregeldheden zullen voorko
men, wanneer de Kamer, die in Maart j.l.
naar huis word gestuurd, op grond van de
Constitutia weder bijeenkomt. Verwacht
wordt n.l. dat de regeering dit zal verhin
deren.
Sir George Lloyd voert in verband met
do politieke broei'ng besprekingen met de
vooraanstaande figuren en heeft ook een
onderhoud gehad mot koning Foead, waar
van 't resultaat echter niet bekend is.
Amerika,
Tegen de duikboot
G o O 1 i d g e houdt z i ch aan hot
verdrag van Washington
De in Engeland opgegane stemmen
voor afschaffing van de duikboot, hebben
aanleiding gegeven lot een verklaring van
het Witte Huis, waarin gezegd wordt, dat,
hoewel president Coolidge ten allen tijde
een open oor heeft voor voorstellen tot
verdere beperking van het gebruik van
duikbooten, de politiek en de regeling
dienaangaande, als neergelegd ter confe
rentie van Washington onveranderd blijft
Ë1NNENLAND
DE KABINETSCRISIS.
De R.-K. Kamerfractie.
Gistermiddag heeft het bestuur van do
Roomsch-Katholieke Kamerfractie, onder
leiding van dr. Nolens, vergaderd in het
gebouw van de Tweede Kamer.
Het Gezantschap en het Landsbelang.
De parlementaire redacteur van do
anli-rcv. ,,N. Haagscho Crt.", de crisis be-
spreknd, zegt o.a. over do praatjes, dat
het Gezantschap bij hot Vaticaan tot niets
meer dienstig is, het volgende:
„Hiertegenover past direct de vraag, of
van andere gezantschappen wel met do
stukken het nut valt aan te toonon. Dat
gebeurt eigenlijk nooit.
„En bovendien, het is een bijkans pu
bliek geheim en dus hij do Commissie voor
Buitenlandschc aangelegenheden ook wel
bekend, dat hot landsbelang in een ern
stige aangelegenheid zeer positief bevor
derd is door de buitengewone activiteit van
ons gezantschap bij den Paus".
Het „publiek geheim'', dat heel de actie
togen hel gezantschap louter uit anti
papisme voorkomt, is zoo zachtjesaan hoe-
lcniaal geen geheim meer, voor wie dan
ook
In 1871 en nu.
In de „N. R. Crt." wordt er aan herin
nerd, dat toen op 10 November 1371 de
Tweede Kamer met 39 tegen 33 stemmen
een amendement aannam tot afschaffing
van het gezantschap bij den Paus, do toen
malige R.K. minister van huitenlandsche
zaken daarin geen aanleiding heeft gevon
den zijn ontslag te vragen.
Maarer wordl niet aan herinnerd,
hoe loon de verhouding der partijen in
de Tweede Kamer was en op welke wijze
toen dat amendement werd ingediend en
verdedigd.
Natuurlijk wordt daaraan niet herin
nerd. Anders zou men liet verschil zien tus
schen'toen en nu!
De groote vraag.
Tiet Vaderland" wijst er terecht op, dat
de Chr. IIistorischen verte'' i week Woens
dag standen voor de vraag: Wilt gij al of
niol liet behoud van -dit ministerie?
„En waar zij, in dit opzicht gaan wij
absoluut «net het artikel van De Standaard
v'ah Zaterdag 1.1. aecónrd. meegeholpen
haddon aan den opbouw van liet ministe
rie, en daaraan twee mannen, van wie een
cerslo kracht als do Geer hadden afge
staan, hadden zij hunne stem tegen hel
amendement-Karaten moeten uitbrengen",
aldus 't blad, „daar do gevolgen van hunno
stem vóór het amendement voor hen dui
delijk waren. Zij althans hebben noch het
onaannemelijk van Minister van Kanie-
beek noch eene verklaring van (ten Pre
mier daarvoor noodig gphad, al blijft het
raadselachtig waarom zoowel het een als
het ander achterwege bleef. Het is hon
derdmaal in rla Tweede Kamer gebeurd,
da,t om het meerdere te hehouden, in dit
geval het ministerie, aan welks ophouw
men had medegewerkt, het mindere aan
hef meerdere werd opgeoffrd, en dat is ook
juiste politiek."
Hoe de heer Lohman nvpr het gezantschap
oordeelde
„De Standaard" dierinnert aan de woor
den, die door den heer Lohman. toen lei
der der Chr. Hist. Kamerfractie, op 9
Juni 1915 werden gesproken. Deze zoide:
„wij li ebben op hel ooirenblik niet te doen
met het hoofd der Christelijke Kerk als
zoodanig, die macht uitoefent over de
geesten en politieke macht in de wereld,
maar wij hebben te doen met een man, die
krachtens de geschiedenis een positie in
neemt in de wereld, gelijk geen ander
mensch, zoodat hij gezanten ontvangen
kan, tengevolge waarvan wij in slaat zijn
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Het Duitsche rijkskabinet heeft princi
pieel het verdrag van Locarno aanvaard.
De rijksdag komt Maandag a.s. bijeen.
De financieele debatten in do Fransche
Kamer begonnen. Ze kunnen wel 1 h 2
weken duren.
De toestand in Syrië. Beiroet door da
Drussn bedreigd.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. Een oordeel van
Chr. Hist, en Anti-Rev. over het Gezant
schap bij het Vaticaan.
De Rijksmiddelen in October.
Nieuwe gouden tientjes in circulatie (lo
blad.
LEIDEN.
Ged. Staten hebben de gemeentelijke*
uitkeering voor het bijzonder lager onder
wijs hooger gesteld dan het gemeentebe
stuur had bepaald.
gesteld om ook eon gezant naar licrn to
zenden evenals andere mogendheden dit
doon".
Het optreden, zoo vervolgt „Do Stan
daard", van de Christelijk-Historischen
in dit debat was beneden de eischon, dio
men op zulk een kritiek oogenblik kan
stellen aan een eriistigo politioko partij.
Wij hebben thans den indruk dat liet,
ook al voltrekt zich thans de breuk, op
cenigorlei wijze correctio zal behoeven.
Achteraf beschouwd
Iri de „Staudaard" vindt men in een
beschouwing over do kabinetscrisis, naar
aanleiding van hetgeen er geschied is hij
de behandeling dor bogrooting van Bui-
tenlajulsche Zaken do volgende opmer
king, die een vriendelijke terechtwijzing
schijnt aan het adres van den Kabinetsfor
mateur Golijn:^
Nu dit echter geschied is. moge on
zerzijds uit wat gebeurde de les ge
trokken worden, dat we in de toe
komst geen medewerking meer vorloe-
nen bij do vorming van een Kabinet,
indien niet vooraf vaststaat, dat zulke
onaangename verarssingen uitgesloten
zijn.
Wij hebben dozifde opmerking al ge
maakt. wat betreft het zitting nemen onzor
Katholieke ministers in hot Ministerie.
DE RIJKSMIDDELEN
De rijksmiddelen brachten over de af
geloopen maand f 0.57 milli<>en moer op
dan over October van het vorig jaar; over
de eerste tien maanden f 17.21 millioon
meer dan over die periode van 1924.
Arbeidstijd sigarenfabrieken
De Minister van Arbeid, II. on N. heeft
goedgevonden: in do ondernemingen van
werkgevers, lid van een vereeniging, aan
gesloten bij het Verhond van Verconigin-
gen van Sigarenfabrikanten in Nederland,
in wier fabrieken of werkplaatsen op Vrij-'
dag 25 en Zaterdag 26 December 1925 en
op Vrijdag 1 en Zaterdag 2 Januari 1926
geen arbeid zal zijn verricht, in afwijking
van hot bepaalde bij art. 24 der Arbeids
wet 1919 lc vergunnen, dat door de ar
beiders van 16 jaren of ouder het aantal
daardoor door hen verzuimde urep in het
tijdvak van 4 tot en met 30 Jan, 1926
wordt ingehaald, met (lien verstande, dat
zij bij he<t inhalen van dal verzuim in
geen geval langer arbeid mogen verrichten
dan 10 uur per dag en 55 uron por week.
Afgifte van goud deer de Ncderl. Bank
Naar wij vernomen, heeft do Nedor-
landsche Bank Maandag j.l. bij al haar
kantoren, bijkantoren en agentschap
pen een aanvang gemaakt mot do afgifte
van gouden tientjes aan liet publiek. Met
dezö afgifte zal ook verder geregeld wor
den voortgegaan. Een aanmerkelijk bedrag
aan goud wordt voor dit doel beschikbaar
gesteld.
De schadeloosstelling cler Kamerleden.
net wekte cenfgormate onze bevreem
ding, schrijft „De Residentiebode", dat op
do begroting voor den post ...Schadeloos
stelling Kamerleden'' voor 1926 wederom
het volle bedrag van 505.000 was uiige-»
trokken, terwijl een vorig jaar dit bedrag
f 24.000 lager was. f.
niernaar informeerende, deelde men t
blad mee, dat de vrijwillige korting van
10 pet. op (le schadeloosstelling der Ka-*
morteden niet meer wordt toegepast Ho
laatste maanden ontvangen do Kam or te'
den het volle bedrag, slechts verminderd
niet do 3 pet. pensioenpremie
