binnenland
ie Jaargang.
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1925
No. 5097
^)e Scicbohe (Sowïwit
(ONNEMENTSPRIJSbedraagtbij vooruitbetaling
leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
j per post f2.95 per kwartaal.
(Ulustreercl Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
a tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
lag, Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
«blad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 r. POSTBUS No. II
nmmef bestaat uit twee
donkere politieke toestand,
er gisteren in de politieke gesebie-
m ons land is gebeurd hult de
toestand van het heden in een
ijslagen duisternis.
ffis het. omdat door de aanuemdng
bei amendement-Kersten tot. ophef-
n bet Gezantschap bij het Vaiticaan
feavuit gevolgde minister-crisis een
l is ontstaan, waarvan niemand
ar bij gissing kan verklaren, wat
jeboren zal worden,
if vooral, omdat door dat votum
mor. waarbij de Chr. Kist. Partij
ïbnldig staat, een coalitie-minister
bezwaarlijk, zoo niet, althams in
toekomst, onmogelijk zal kun-
reeron.
vrilien onomwonden verklaren, dat
do denk. die door het gister ge-
votnm in de coalitie is gebracht, dat,
ilchzelf betreurenswaardige, votum
ritoft-'gst inden.
velen niet, of. als er geen coalitie
jgeeren kan, een andere regeering
fs het schijnt van niet.
robrens onze besliste overtuiging,
rièr geval van alle mogelijke regee-
coalitie-regeering de beste.
zijn niet al'een wij overtuigd,
ook de antirevolutionairen, ook de
[•slor'sohen. Maar des te zwaar-
dan ook de verantwoorde-
eld van de Chr. H i stori-
i. dat zij in tegenstelling met de
ige Antirevolutionairen door
ducht te slaan voor antii-papist'sche
ij, pracbiseh een coalitie-regeering,
zeiden, zeer bezwaarlijk zoo
rooiioopig onmogelijk hebben ge-
jiftróke toestand van het oogenblik
duister geworden, dat alleen wie
»pon antipapisme laboreert of wie
poëtiek van den" kleinen kant doet
1 bet gevallen votum met do daar-
okde minister-crisis kau verheu-
Wie politiek wil, krachtige, prin-
op het algemeen volksbelang ge-
optiek, moet den toestand, waarin
moment de politiek is vervallen, bo
wl, a's zeer noodlottig.
houding der Katholieken.
Nieuwe Rolt. Crt." schrijft heden-
in een artikel over de Minïster-
N'u een wensch van de katholieken
t wordt vervuld, toonen zij een nij-
1 kop
nag over het optreden doT Ka-
a n i e t worden geoordeeld!
volkomen ongegrond en hóógst on-
g&antschap bij het Vaticaan kan
rden genoemd een door de Katho-
doorgezcl verlangen, een door de
eten doorgedreven wensch. Men
tl vergelen, dat onder een 1 i b e-
sring het gezantschap is i n-
ld en dat het steeds door een
itholieken minister is ver-
boude rvolgens ook in het oog,
gezantschap gisteren is afgekeurd,
"ii velen der tegenstemmers m o-
voor zaten, die voor de Kalho-
ii t e r s t grievend waren
dr. Nolens Dinsdagavond het uit
doet goed de letterlijke tekst van de
ing van mgr. Nolens aandachtig
üén. Zijn woorden laten dé dui-
niets te wenschen over er
woord te veel of te weinig bij.
insdagavond door den leider der
Kamerfractie afgelegde ver
luidt letterlijk aldus:
raag mij af in welk ander land het
tëlijk zou zijn, dat ieder jaar bij
it getracht wordt een Gezant-
:P Ie heffen.
dat die vraag gerechtvaardigd
tel oog op de noodige continuïteit
Wandsche verhoudingen, en met
°P de waardigheid van de daar-
«ken mogendheden.
•onderstel, dat de voorsteller van
•dement, evenals de leden, die er
Wen stemmen, op de hoogte zijn
a loop van zaken; hoe in 1915 op
1in 's lands belang met medewer-
alle groepen der Kamer en zon-
^selbezwaren een tijdelijk gezant-
den H. Stoel werd gevestigd
gronden, dat in 1920 werd
®ij betreft, ik acht het overbodig
moveels len keer die gronden te
Die motieven van algemeen
ku onverzwakt blijven voortbe-
^overigens duidelijk, dat dit ge-
nu het eenmaal is ingesteld
^•Katholieken, een bijzondere
heeti, en de opheffing daarvan,
vooral met het oog op do hoofdmotieven,
dio sommigen bewegen dit voorstel te doen
of te steunen, uiterst grievend zou zijn.
In dio omstandigheden zullen wij bij
aanneming van dit amendement ernstig
moeten overwegen of wij onze stem aan
do begrooting van buitenlandsche zaken
kunnen geven.
Wij zullen nok de vraag hebben te be
antwoorden of wij steun kunnen verlee-
nen aan welk kabinet dan ook. voortge
komen uit groepen, aan welker medewer
king de opheffing van dezen gezantschaps-
post zou zijn te wijten."
V Krom zien
Wij moeten in deze dagen vóóral onze
kalmte bewarenl Als hier en daar,
naar aanleiding van het gevallen Kamer
votum, het anli-papisme driest zijn kop
opsteekt en min of meer uittartend zijn
overwinning belacht dan moeten wij
ons er toch niet te gauw aan ergeren: er
Is veel begrijpelijks in die feest-stemming!
Maar wij mogen en moeten toch wel
eisclien, dat men wat er Woensdag
in de Tweede Kamer is voorgevallen niet
zóó krom ziet als ds. Kromsigt to Am
sterdam!
Eenige predikanten der Ned. Hervorm
de gemeente houden te Amsterdam lezin
gen „tegen de Roomsck-Katkolieke actie
en ter verlevendiging van het Protes-
tantsch bewustzijn."
Gisteravond was er een dergelijke sa
menkomst in de N. Z. kapel.
Deze samenkomst, die zeer druk be
zocht was, stond onder leiding van dr. P.
J. Kromsigt, die in zijn openingswoord
o.m. zeide: „Ik feliciteer u allen met den
val van het gezantschap bij den Paus. Zijn
val was groot en wij hebben daarin te
zien hoe God alles nog bestuurt naar zijn
welbehagen. Van uiterst rechts tot uiterst
links heeft samengewerkt om dit te berei
ken, opdat alzoo Gods wil worde vol
bracht. Daarmede heeft Hij ons, die zoo
vaak vertwijfelen, willen doen zien, dat
Hij er is en blijft. Moge Hij ons leeren
zoo besloot spr. standvastig te blijven,
om, steunend op den Bijbel de vrijheid te
verdedigen."
Dus: Loutje de Visser, de godloochendo
communist, b.v. heeft zich volgens ds.
Kromsigt Woensdagmiddag in de Tweede
Kamer beter, Christelijker gedragen, dan
alle aanwezige antirevolutionaire Kamer
leden! Deze conclusie zou men uit de
woorden van ds. Kromsigt kunnen trek
ken!
Een oppervlakkig gehoor applaudiseer-
de op zulk op z'n zachtst gezegde: op
pervlakkig gepraat.
Zoo brengt een dominé, die krom ziet,
het Protestantisme in miscrediet!
BUITENLAND
Duitschland.
De ontwapeningsstrijd geëindigd.
Het Duitsche antwoord op
de nota.
De gisteren overhandigde Duitscho
nota van antwoord op de jongste ontwa
peningsnota van den Gezantenraad is,
naar het „Berliner Tageblatt" schrijft, het
geformuleerde resultaat van de gedurende
do laatste weken met de Fransche en En-
gelsche regeering plaats gevonden hebben
de gedacktenwisseling.
Ook wat betreft de positie van generaal
Von Seeckt is overeenstemming bereikt,
waarbij naar het blad schrijft, rekening
wordt gehouden met de wenschen der
Duitsche regeering en waardoor het pres
tige van den generaal in de Rijksweer
wordt ontzien. Wat betreft de Staatspolitio
is van Duitscho zijde een der gedane
eischen ingewilligd, voor zooveel daardoor
de slagvaardigheid der politie niet lijdt.
De kazerneering der politie in de grooto
steden moet onvoorwaardelijk gehand
haafd worden en kan hoogstens bij bepaal
de lichtingen verminderd worden. Hoewel
over het aantal nog verdere mondelinge
onderhandelingen zullen worden gevoerd
is overigens hiermede in het algemeen de
strijd over Duitschlands ontwapening als
geëindigd te beschouwen.
De ontruiming der Keulsche zone.
Tc Berlijn wordt verwacht dat de Raad
van Ambassadeurs in z'n eerstvolgende zit
ting een definitief besluit zal nemen over
de ontruiming van de Noordelijke Rijn-
landzöne. De ontruiming zal 1 December
beginnen. Verder verluidt, dat de Duitsche
regeering tegen Maandag een nota der be-
zettingsmogendheden verwacht, waarin de
z.g. „Rückwierkungen" van het Verdrag
van Locarno voor het bezette gebied zul
len worden aangekondigd.
Frankrijk.
De financieele crisis.
Partijgeschi pper.
Met veel ophef hadden gisteren de afge
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenllën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeélingen wordt het
n dubbele van hot tarief berekend. u
Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangoboden of gevraagd, buur cn ver
huur, koop en verkoop 10.50.
vaardigden dor linkergoepen verklaard,
dat zij liet eens geworden waren -zooals
in een telegram door ons gemeld. Waar
over bleek echter niet en eerst nu is uit
gekomen, dat die eenheid alleen daarin
bestond, dat besloten was gezamenlijk te
trachten met Painlevó tot een voor allen
aannemelijko oplossing te komen. Of dio
pogingen succes zullen hebben is nog vol
strekt niet te zeggen.
Do partijen schipperen, doen voorstel
len en tegenvoorstellen, maar avanceeren
doet men niet.
Engeland.
De onderteekening van het
Locarno-verdrag.
Do plechtigheden te Londen.
Het verdrag van Locarno zal, komt niets
tusschenbcide, Dinsdag 1 December a.s.
in één der zalen van het ministerie van
Buitenlandsche Zaken te Londen officieel
worden geteekend. Aanwezig zullen zijn
Chamberlain, Briand, Mussolini, Vander-
velde en Stresemann. verder Sir Cecil
Hurst, Sir William Tyrrel, Selby, Berthe-
lot en de Italiaan Scialoja.
Ten slotte zijn uitnoodigingen verzonden
aan den Duitschen Rijkskanselier Luther
en de gezanten der groote mogendheden.
Baldwin zal den gasten in Downingstreet
een lunch aanbieden. Des avonds wordt
door den koning en do koningin een schit
terend banket in Buckingham Palace aan
geboden.
Voor dit banket zijn tevens uilgenoodigd
het corps diplomatique, leiders der poli
tieke partijen, hoofden van dienst en an
dere vertegenwoordigers van het Britsche
openbare leven.
Den daarop volgenden dag zullen do
ministers van Buitenlandsche Zaken, die
het verdrag teekenden en "hun collega's,
aanzitten aan een dejeuner, aangeboden
door do stad Londen, 's Avonds zal te hun
ner eere nogmaals een diner worden aan
gericht in Lancashire Hall, het officieelo
receptiegebouw der regeering, waaraan
de premier en andere te Londen vertoe
vende ministers zullen deelnemen.
Een officieele nitnoodiging aan de Duit
sche gedelegeerden voor de onderteekening
op 1 December te Londen van het Verdrag
van Locarno is te Berlijn nog niet ont
vangen. Dit is ook eerst mogelijk, zoodra
onomstootelijk zal vaststaan, dat Duitsch
land het verdrag inderdaad zal ondertee
kenen. Echter heeft men deze aangelegen
heid reeds onder het oog gezien. Volgens
deze besprekingen zouden de officieele
Duitsche vertegenwoordigers worden uit-
genoodigd, om met hun dames de gasten
der Engelsche regeering te zijn. Deze ver
tegenwoordigers zouden dan zijn de Rijks
kanselier Luther, de minister van Buiten
landsche Zaken Stresemann, staatssecre
taris Kempner, de juridische adviseur
Gans cn Dirksen.
Italië.
Het lot van Zaniboni.
De Romcinsche pers bespreekt de kwes
tie, of Zaniboni, de voornaamste aanstich
ter van het complot tegen het leven van
Mussolini, voor oen burgerlijk of een mili
tair gerechtshof zal moeten terechtstaan.
In het laatste geval zou hij ter dood ver
oordeeld kunnen worden.
Joego-Slavië.
Nieuwe anti-ltaliaansche relletjes.
Tc Ragusa en weder te Spalato
Uit Ragusa (Joegoslavië) wordt ge
meld, dat aldaar eergisteravond door jeug
digo personen een demonstratie tegen het
Italiaansche consulaat op touw is gezet,
waarbij ook revolverschoten werden gelost
Do menigte eischto do teruggave van Is-
triö en Zara. Slechts met groote moeite
wist de politie de demonstranten uiteen to
drijven. Volgons andere berichten werden
cenige ruiten van het Italiaansche consu
laat ingeslagen.
To Spalato hebben van nationalistische
zijde nieuwo demonstraties plaats gevon
den.
Roemenië.
Mussolini maakt school.
Een complot te Galatz
ontdekt?
Naar uit Boekarest gemeld wordt heeft
dé politie te Galatz 8 personen gearres
teerd, die beschuldigd worden van het
smeden van een complot tegen het leven
van den koning.
Cofnitadjis in de Dobroedsja.
In de laatste dagen zijn de aanvallen van
comitadjis iu de Dobroedsja en in het de
partement Doerosteor veelvuldiger gewor
den. In genoemde gebieden hebben zij wreed
heden bedreven, waartegen thans voor
zorgsmaatregelen zijn genomen.
Polen.
Benden-overval.
Het Poolsch agentschap meldt, dat een
bende van tien met mauser-geweren gewa
pende mannen dezer dagen een aanval
heeft gedaan op het gemeentehuis en dea
politiepost van Gkinio in het arrondisse
ment Swieciany bij de Litausche grens.
Zij vernielden do telefoon-centralen en
plunderden de gemeentekas. Zij staken ver
volgens het gebouw met de archieven in
brand.
Bij den aanval tegen de politie werd een
agent ernstig gewond.
Het onderzoek heeft uitgewezen, dat do
aanval ondernomen werd door Litausche
benden
Syrië.
De opstand der Drusen
Naar verluidt zou een sterke bende Dru
sen Hatbaya hebben bezet. Naar wordt
verzekerd zijn in allerijl groote verster
kingen gezonden. De gouverneur van den
Grooten Libanon heeft zich naar Mard-
jerjoun begeven om do kwestie van do
veiligheid der inwoners te onderzoeken.
Een protest van de Arabloren
in MosoeI
De Arabische nationalistische partij in
Mosoel heeft een manifest uitgegevon,
waarin geprotesteerd wordt tegen het
„moord bombardement", en de vernielings-
en onderdrukkingspractijken der mandaat-
mogendheid in Syrië. Op alle beschaafde
naties in het algemeen en den Volkenbond
in het bijzonder wordt een dringend beroep
gedaan, tusschen beiden te komen en do
Syrieërs te helpen, dio geen schuld heb
ben en die slechts hun eer wenschen. te
handhaven. Het manifest stelt een derge
lijk ingrijpen van den Bond voor, als in
zake de jongste Mosoel-grensincidenten.
China.
De nieuwe burgerkring in China
Een nederlaag van
Tsjang Tqchin
Naar do „Times" uit Sjanghai vernoemt,
is de slag tusschen do troepen van Tsjang
Tso-Lin en die van Soen Tsjoean-fang,
welke verscheidene dagen duurde en
uiterst verbitterd was, geëindigd in een
nederlaag van Tsjang. Soen zal het waar
schijnlijk aan het leger van Honan over
laten, verder met do FengtieA-ir'v-Men af
te rekenen.'
Achter-lndië.
Een kamer van afgevaardigden in Annam
De kroonprins van Annam is als souvo-
roin erkend. Rekening houdend met do
voortschrijdende ontwikkeling van het
volk, zijn de regeeringon van Frankrijk
en Annam het eens geworden over een
nieuwe constitutie, waarbij voorzien wordt
in interventie, bij de bespreking van be
langrijke aangelegenheden door een Kamer
van afgevaardigden uit het volk.
Amerika.
De Ku Klux Klan tegen hel Intern. Hof
Het hoofdkwartier vpn de Ku Klux
Klan in Atlanta heeft allen leden opdracht
gegeven te verhinderen, dat het Congres
een wet zal aannemen, waarhij de Ver-
eenigde Staten toetreden tot liet Interna
tionale Hof.
Koninklijke Bc&lu'.ten.
Burgemeostor.
Bij Kon. böslu't is benoemd tot burge
meester dor gemeente Hulst B. A. Th. M..
Trufftóo.
R. K. Staatspartij.
Bondsbestuursvorgadering.
Op Zaterdag 7 November id. is na do
Bondsvergadering hot Bon da bestuur onder
voorzitterschap van jhr. mr. Gh. Ruys do
Beerenbrouok b'jeen gekomen, Afwezig
waren met kennisgeving do heoren Helle-
brekers (R'dam) on Pastoors (T'lburg).
Na opening dor vergader:ng on voorle
zing der no'u'on, stelt de voorzitter aan do
voorzitter aan do ordo do voorziening in
de vacature van het voorzitterschap dor
Reorganisal'o-commissie.
Het Bondsbestuur vernam, dat de werk
zaamheden dier commissie reeds zoover
gevorderd z'jn. dat het aanbeve'dng zou
verdienen, dat do niouwo Bondsvoorzitter
ook voorzitter dier commissie zou worden,
om zoodoende ook do spoedige afwerking
der taak te bevorderen. In do Bondsver
gadering zal het uit to brengen rapport
der commissde verdedigd worden door een
of meer leden der commiss'c als rappor
teurs).
Bij do rondvraag word oene voorloopigo
besproking gehouden over do vraag in
hoeverre het do taak van een kieékringbe-
stuur moet geacht worden het Politiek
Advies te propageeren. Op de eerstvolgen
de vergadering van het Bondsbestuur zal
daaromtrent een definitieve formulcering
worden gegeven.
H erna word do vergadering gesloten.
NET VOORNAAMSTE NIEUWS*
B IENLAND.
De Duitsche ontwapeningsconferentie
bevredigend geregeld.
De feestelijkheden op 1 December a.s.
te Londen.
Een parlement in Annam ingesteld.
BINNENLAND.
Kabinetscrisis. De vier Katholieko
ministers zijn afgetreden, (lo en 2o blad).
Overleden is de Katholieke letterkundige
M. A. P. C. Poelhekke (L. en K„ lo blad).
Vragen van Kamerleden.
Do onbewaakte overwegen.
Hot Eerste Kamerlid. Haazevoet, hoeft
tot don minister van Waterstaat de vol*
gendo schriftelijke vragen gericht:
1. Is hot don minister bekend, hoeveel
personen ton gevolge dor onbewaakte over
wegen doodelijk zijn gefroffpfn en hoeveel
personen tijdelijk of blijvend zijn ver
minkt?
2. Is do Minister niet van oordeel, dn!
het leven van een mensch grootero waarde
beeft dan do bezuiniging door de onbo«*
waaklo overwegen verkregen?
3. Acht de Min ster liet n'ol noodzake
lijk, dal de Overheid, vooral in dozen t'jd,
door haar voorbeeld meer eerbied voor hot
leven van don mensch heeft te toonen?
4. Tndien de vragen sub 2 en 3 bevesti
gend worden beantwoord, acht de M*n*sf«»r
dan lief antwoord van de dn'rPolio dor No-
dorlnndeehn Snoorwegen on hef rekest van
bet R K Werkliedenverbond niet on'u st,
en ia do Minister bero'd, om alsnog Ie ho-
vorderen, dat im den geest van hel hodorl.de
rekest ten spoedigste maalregolen worden
genomen, opdat, zoo dit n'et mocreHik' iq.
de bewaking dor overwogen weer wordt
hersteld?
De vorige week ^ün uil ons 'and 3
mill icon eieren nanr Engeland u!fgftvoftrd.
In den ouderdom van 71 ja er 's lo
Amsterdam overVden de heer U»e'|>-'k
Barnsloin, Vr; jzi n n i g-Domocr a I i aoh lid
der Provinciale Sla Ion van Noord-Hol
land.
De gewone audiëntie van den nvris-;
ter van marine a i. zal Maandag a.s. niet
plaats hebben.
KERKNIEUWS
Mijr. P. C WI.ITENBURG. t
In do „N. II. Grt." lezen we een „memo-*
riam" waaraan wij liet volgende ontleonen:
In September 1900 werd mgr. P. G. Win
lenburg tot deken van 's-Gravenhage en
pastoor der St. Jacobuskork aan do Park
straat benoemd. Onder zijn bestuur worden
iu Den Haag zes nieuwe parochies ge-<
sticht.
Naast deze algemeene zorg voor de ka
tholieken van zijn dekenaat, toonde mgr.
Wijlenburg een bijzondere voorliefde voor
de verbetering en verfraaiing van zijn kerk:
Het katholiek onderwijs ging mgr. Win
tenburg steeds bijzonder ter harte; ver-»
schillende Roomsche scholen heeft hij ge
sticht of aan de oprichting daarvan kracht*
dadig medegewerkt.
Ook voor do opvoeding der jeugd na den
leerplichtigen leeftijd toonde mgr. een open
oog te hebben door de stichting van een
jongens- en een meisjes-patronaat in zijn.
parochie.
Het R K. vercenigingsleven, waarin mgr
steeds grootelijks belang stelde, heeft zich
vooral in de laatste jaren sterk ontwikkeld-
Tot versterking van het innerlijk Gods-»
dienstig leven stelde mgr. de Vastenconfe-
renties in cn de maandelijksche aanbid
ding op den 1en Vrijdag.
Verder willen wij er op wijzen dat mgr.
Wijtenburg tal van bestuursfuncties van