17e Jaargang.
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1925
No. 5091
Sk Eaidbehd 0ou4cmt
OeASONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
iVoor Leiden 19 cent per week <2.50 per kwartaal.
Ito onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
■franco per post I 2.95 per kwartaal,
jjet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
indagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per rogel
Voor Ingezonden Mcdedeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advertentlën, van ton hoogste 30 woorden, waario
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver-
huur, koop en verkoop 10.50.
I nummer bestaat uit twee
laden.
'Zelfbewust, niet zelfingenomen.
I pat 'zou o.i. de ondertitel kunnen zijn
i de rede, waarmede gisteren de Do
minicaner paler R. R. Welschen. die aan
|e Amsterdamsclie Universiteit de opvol-
er is van prof. de Groot, te Leiden heeft
snvaard het bijzonder hoogleeraarsamht
_e Thomistische wijsbegeerte de rede
L] (ot titel: „Do juiste formuleering van
Ct causaliteitsbeginsel."
IZelfbewust, als hij spreekt van de wijs-
eorle van den Heiligen Thomas van
jne de Christelijke wijsbegeerte,
like prof. Welschen nu in Leiden zal
'nan docecren. (Tot nu toe is deze buiten
Ejrersiteits-verband aan studenten van
je Leidsche Academie gedoceerd gewor-
k door de Warmondsche hoogleeraren
Ljens, Aengenent en Seijsener z.g.)
fZelfbewust, als hij van die wijsbegeerte
preekt, als van de leer, waaraan „do
Lien hebben gearbeid."
IZelfbewust, als hij constateert, dat de
Ivige, op nuchtere feiten gegrondveste
peer van den Aquiner, welke door
dingt tot op den wortel der dingen, bij
jchle is, om vele oprechte zoekers te
Inijden van een geestverlammend, ave-
r'ntsch relativisme!
iZglfbewust, als bij zegt, zich voor te
ziju studenten mede te deelen, een
j houvast voor hun denken, waar
Jt geldt een klaar, bevredigend antwoord
landen op de gewichtigste levensvragen,
i de mensch zich kan stellen.
.Jbewust, niet zelfingenomen!
|Hij verklaart „met oprechte dankbaar-
lid alle ware vondsten der moderne
jgeerte en der bijzondere weten-
ippen (te willen) aanvaarden en be
ter verbreeding en verdieping en
r noodig tot herstel van het Thomis-
t" Hij beveelt zich aan in de welwillend-
j der hoogleeraren en andere docen-
I, wier „rijpe ervaring" en „uitgebreide
ji gedegen wetenschap" hem een steun
I van „onschatbaar nut" kunnen zijn.
Zelfbewust, niet zelfingenomen, in
|ch t G h r i s t e 1 ij k e n geest.
lof. Welschen hield zijn oratie als een
I, kalm doceerend, met vrijwel vlakke
dracht. Doch er gloeide warmte in
a woorden, met nadrukkelijke betoning
esproken, en in stille strakheid spande
ji de aandacht van al zijn toehoorders,
s hij zeide, het als „zijn grootste
l en heerlijkst loon" te beschouwen,
hij vele „oprechte zoekers" zou
bevrijden van hun dwalingen
even later getuigde, dat hij „niets ver-
f' zonder de hulp van God, zijn oratie
end met een nederige bede ora Diens
oge de taak van prof. Welschen, waar-
Ja hij verklaarde, dat hij met Gods hulp
zijn krachten er aan zal verpanden,
«niijke gevolgen hebben voor velen
I verkrijging of verdieping van de ken-
f der Waarheid.
BUSTENLAND
Duitschland.
Om hel verdrag van Lccarno.
zoek naar een uitweg,
b de kwestie der reconstructie van het
telie rijkskabinet is gisteravond ze-
P* klaarheid ingetreden.
[b- Contrum-fractie heeft namelijk een
polulie gepubliceerd, waarin vvordt ver
dat de houding der Duitsch-Na-
Ijrifl Volkspartij tegenover het Verdrag
r ,Lo!Larno verdere samenwerking
pde Duilsch-Nationalen in de regeering
fluit. Dit beteekent, dat het Centrum
naar 't vormen eener meerderheid
Touting der Duitsch-Nationalon.
Jwfblijkelijk wil men dus ook in het
Ptinn niet afwachten, of de Puilsch-
^ten wellicht toch nog enkele dagen
r» December, den termijn waarop het
'rjS van Locarno moet worden onder-
/en zw<?nbiug zullen uitvoeren,
de Democraten hetzelfde standpunt
n'^St derhalve de oplossing der
of dn Rijksdag zal worden opge
ld wel of de „groote coalitie" tot
ü>in omen bij de Volkspartij en de
'"Democraten.
wfsche Volkspartij houdt voor het
H ,e deel aan haar afwijzend stand-
Ust ten aanzien van het toetreden
r 'w-Democraten tot de rijksregee-
C y^r men verneemt, heeft de Duit-
l^jj^kspartij besloten, aan de so-
h^T^'aten aan te liieden, deel van
habinet te zullen uitmaken
Pruisisch6 socialisti-
h L.lne' van Braun te steunen, in-
fciaJI tegenover de sociaal-democra-
fl?trden z,jn' aan 0011 rijhsre-
il de middenpartijen een welwil
lende neutraliteit te verzekeren. Afgezien
van het feit, dat het zeer de vraag is, of
de democraten tot een rijkskabinet zouden
willen toetreden, kan toch worden ver
wacht, dat do sociaal-democraten op een
zoodanig voorstel der Duitsche Volkspar
tij niet zullen ingaan.
In dit geval heeft de Duitsche Volks
partij evenwel nog een tweede compromis
voorstel in petto. Zij zou dan namelijk
aan de sociaal-democraten'willen voorstel
len, dat in eén nieuw kabinet-Luther de
partijen der „groote coalitie", d.w.z. de
sociaal-democraten, het centrum, de demo
craten en de Duitsche volkspartij, slechts
door één vertegenwoordiger hunner partij
zullen worden vertegenwoordigd, ter
wijl de overige posten door zoogenaamde
„vakministers" zullen worden bezet.
Indien ook dit laatste voorstel mocht
worden verworpen door de sociaal-demo
craten, die in plaats van dr. Lutber een
rijkskanselier der republikeinsche partijen
verlangen, zou hg_t waarschijnlijk zijn, dat
de ontbinding van den Rijksdag in overwe
ging zou worden genomen.
De Economische Part ij
vóór Locarno.
Luther heeft gisteren den woordvoerder
der Economische Partij ontvangen. Vol
gens een officieuze mededeeling hebben de
met dezen gevoerde besprekingen tot re
sultaat gehad, dat de vertegenwoordiger
der economische partij aan den rijkskan
selier heeft medegedeeld, dat hij zich aan
sluit bij bet geformuleerde standpunt der
drie jegeeringspartijen.
Hierdoor sluit zich de Economische
Partij dus aan bij de Politiek der regee-
ringsparlijen en neemt zij dus niet het
standpunt over, dat haar fractievoorzitter
in de rijksdagcommissie van Buitenland-
sche Zaken hoeft aangenomen, welk stand
punt neerkwam op verwerping van hef
Verdrag van Locarno, ongeacht de oplos
sing der „nevenkwesties".
De ontwapening van Duitschland.
Naar de „Rèichsdienst" der deutsclien
Presse" verneemt, heeft do intergeall.
controlecommissie alle bezwaren, dio zij
in verband met de ontwapeningseischen te
gen de huidige organisatie van het Duit
sche lege'bestuur had gemaakt, ingetrok
ken.
Indien dit bericht juist is, zou ook do
eisch inzake het aftreden van generaal v.
Seeckt zijn vervallen.
Frankrijk.
De nieuwe ontwapenings-conferentie.
Het volgend ja ar te Genève.
In verband met de onderteekening van
het veiligheidspact op 1 December a.s. te
Londen, zal, naar gemeld is, Frankrijk de
leiding nemen bij de voorbereidingen voor
de ontwapeningsconferentie, die in het
begin van het volgend jaar te Genève on
der de auspiciën van den volkenbond bij
eengeroepen zal worden.
Het verluidt, dat de Franscho regeering
"een ontwerp-voorstel tot ontwapening heeft
ingediend bij de militaire commissie van
den volkenbond. Het voorstel bevat de vol
gende punten:
1. Bestudeering van de militaire, eco
nomische en andere toestanden van ieder
land. Dit beteekent, dat Frankrijk bereid
is do controle van alle militaire krachten
te plaatsen onder den volkenbond.
2. Een bestudeering van de posities der
verschillende landen met het recht aan te
wijzen hoe de resp. machten uitgerust
kunnen worden teneinde een 'plolselingen
aanval te voorkomen.
3. Aanvaarding van het principe dat
voorkomen zal, dat een staat een grootere
macht zal handhaven, welke bij verbre
king van het bondspact in het veld zou
kunnen worden gebracht. Dit beteekent dat
Frankrijk bereid is haar eigen strijdmach
ten door.een volkenbondsbeslissing te be
perken.
4. Een beslissing moet genomen worden
vóór 1 Februari 1926. Dit wijst er op, dat
Frankrijk gaarne een onmiddellijko ont
wapening zou zien.
Engeland.
De staking der Britsche marconisten
opgeheven.
De staking bij de Marconi-maatschap-
pij is opgeheven. De negen ontslagen te
legrafisten zijn weder in dienst genomen.
Oostenrijk.
De ambtenarensiaking.
Is gisteren herroepen.
Gistermorgen om half 11 is het na bijna
19 uur onafgebroken onderhandelen tus-
schen den bondskanselier, dr. Ramek en
de commissie van 25, gelukt de staking der
ambtenaren te vermijden.
Het bevel, om hedenmorgen om 6 uur
do staking te doen ingaan, is telegrafisch
herroepen.
Rusland.
Froenze's bijzetting op het Roode Plein.
Het corps diplomatique legt
een krans op de baar.
Uit Moskou wordt gemeld: Nadat de
rouwplechtigheid ter nagedachtenis van
den overleden Russischen volkscommissa
ris van Oorlog, Froenze, had plaats ge
vonden, waaraan alle leden der regeering
on van de centrale commissie deelnamen,
is eergisteren de bijzetting op het Roode
Plein geschied. In het huis waarin het lijk
stond opgebaard, verscheen reeds vroeg
tijdig 'het voltallige corps diplomatique en
legde namens de door hen vertegenwoor
digde regeeringen een krans op de baar
UQer.
Om 1 uur vond daarop met groote mi
litaire eer de bijzetting plaats. Op het
oogenblik der bijzetting loste do artillerie
100 schoten. Hetzelfde geschiedde in alle
Russische garnizoensplaatsen.
Na de bijzetting vond een urenlang dé
filé plaats van troepen, arbeiders en gede
puteerden uit de bevolking, die met om
floerste vaandels voorbijtrokken. Tijdens
de bijzetting stond alle arbeid stil, terwijl
alle bedrijven waren gesloten, en het ver
keer geheel was stop gezet.
De beslissing ten aanzien van Froenze's
opvolger is nog niet genomen. Naar alle
waarschijnlijkheid zal echter wederom een
niet al te zeer op den voorgrond staande
persoonlijkheid worden gekozen.
De Balkan.
Naar een veiligheidspact van den Balkan.
Griekenland, ingenomen met
Ghamberlain's voorstel.
Van gezaghebbende zijde wordt verno
men, dat de Griekse he regeering met vo'-
doening kennis heeft genomen van het
voorstel van Chamberlain tot h.et ©luiten
van een vcH-igheidspaot voor den Balkan,
volgens de beginselen van het verdrag van
Locarno. Het Grioksehe ministerie van
Buitenlandsche Zaken heeft gisteren aan
den secretaris-generaal van den Volken
bond, sir Eric Drummond medegedeeild,
dat Griekenland bereid is, tot een pact toe
te treden, dat verplichte arbitrage zou irn-
sluiten, ter handhaving van den vrede op
den Balkan.
Marokko.
De strijd met de Moeren.
Vredesvoorstellen van Krim?
De Parijsohe correspondent van de
„Daily Express" meldt, dat de oorlogscor
respondent Vincent Sheean met vredes
voorstellen van Abd el Krim is aangeko
men.
Gemeld wordt, dat Abd-ol-Krim in zijn
vredesvoorstellen, welke hij aan den resi
dent-generaal Steeg gezonden beeft, in
plaats van de onafhankelijkheid van het
Riff-gebied de territoriale souvereiniteit
van den sultan in Marokko eischt. De on
af hank el ijkhe:d der Riffs zou hierdoor ver
zekerd blijven Onderlusschen brengen do
Fransehen alles in gereedheid voor do
win ter campagne.
Bij Soo El Aria is een Fransch vliegtuig
door het geschutvuur der Riff Kabylen ge
dwongen te landen. Daar de beide vliege
niers weigerden zich over te geven, werden,
zij door geweerschoten gedood.
Syrië.
De toestand verergerd.
Amerika vraagt vrijgeleide
voor zijn burgers.
Do Amerikaansche Gousul in Beiroet,
heeft een vrijgeleide verzocht voor de
Amerikaansohe inwoners van Damascus.
Twee Amerikaansche torpedo-jagers zijn
met spoed van Alexandrië naar Beiroet
vortrokken.
Volgens 'berichten uit Adana. zijn alle
stammen zuidelijk van Damascus in op
stand. Ook in Aleppo laat zich de toestaud
erger aanzien.
In do streek van Kuneitra zijn scher
mutselingen geleverd tusschen een militai
re co'onne en een bende opstandelingen.
Do laatston hebben een gedeelte van den
Hedz-jas Spoorweg ten zuiden van Damas
cus opgebroken.
Do Franschen bereiden een strafexpedi-
lie voor tegen den aanval der opstandelin
gen, die thans Damascus geheel omsinge
len. Het aantal opstandelingen neemt da
gelijks toe als gevolg van do aankomst van
vluchtelingen uit de verwoeste dorpen. In-
tusschen wordt Damascus versterkt.
Perzië
Het nieuwe bewind in Perzië.
Een cons ti tueore n de
vergadering zal beslissen.
Do afzetting der Kadjar-dynastie door
het parlement was de uiting eener alge-
meene nationale onfstemm'ng over geheel
Perzië, tegen deze dynastie, aldus wordt
uit Teheran gemeld.
Het parlement heeft de macht slechts
tijdelijk aan Reza Khan overgedragen Do
beslissing om een definitieve permanen
te regeering zal aan een constitueerendo
vergadering worden overgelaten. Do mi
nister van Financiën is benoemd als tijde
lijk premier.
Engeland in Perzië.
Do Russische pers deelt mede, dat do
Perzische regeering verschillende arresta
ties heeft uitgevoerd onder do loden der
communistische partij dn Irak. De Praw-
da verzekert, in verband hiermede, dat do
Perzische communisten voor het oogenblik
volstrekt geen revolutionnairo plannen
hadden en zich bepaalden tot het steunen
van do politiek van Roza-Khan. Hetzelfde
blad constateert oen wijziging van Eugo-
land's politiek met betrekking tot do za
ken in Perzië. Steunde dit land tot nog toe
den Sjah en de feodale partij, thans heeft
een toenadering tusschen Engeland en
Reza-Khan plaats gehad. Waarschijnlijk
is de bedoeling hiervan den invloed der
bolsjewiki te Teheran tegen to gaan.
China.
Peking tracht rust te Brengen.
Een speciale vredes
commissaris.
Do regeering to Peking zet haar pogin
gen voort om den vrede tusschen de ver
schillende partijen to verzekeren. De b'a-
den deelen mede, dat besloten is een spe-
c;a!en „vit i<v commissaris" te benoemen,
'lie naar Sootsjoufoe en Pengoe zal gaan,
ten einde een wapenstilstand lot stand te
brengen. Infussclien wordt een groote mi
litaire activiteit van den kant der Mand-
sjoerij'Scho autoriteiten gemeld.
Swatau gevallen.
De troepen van Kanton hebben Swatau
ingenomen. Ook op andere gronden heb
ben de Kanionuoezen overwinningen be
haald, zoodat zij thans meester zijn van
do gainsc-ho provincie Kwan'ung.
BINNENLAND
BEGROOTING BUITENL. ZAKEN.
Duitsch Pasvisum.
Gezantschap bij den Paus.
Tn de Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag der afdpelingon uit de
Tweede Kamer nopens hoofdstuk ITT staats
hogroofing 1926 laat minister Van Karno-
lieek zich waardeerend uit oveis het werk
te T.oearno.
Hij deelt verder mede. dat sommige be
palingen van hel Belgisch-Nederlandsc.h
verdrag aan de hand der uitgeoefende cri-
b'ok hij do betrokken departementen nog in
onderzoek zijn. Over den vorm van het
vervallen der verdragen van 1839 wordt
nog onderhandeld. Alvorens dit punt ge
regeld is en de Belgische regeering haar
ontwerp heeft ingediend, zou de Memorie
van Antwoord op het voorloopig verslag
nopens het verdrag niet kunnen verschij
nen.
De minister hoopt, dal met ingane van
1 -Tanuaji 1926 een regeling met de Duit
sche regeering in werking zal kunnen tre
den. waardoor het pasvisum tusschen
Duitschland en Nederland zal kunnen
vervallen. Het paspoort zal echter verplicht
blijven.
Tot dusver, aldus minister Van K irne-
beok, hebben zich geen omstandigheden
voorgedaan, welke de vrees zouden wetti
gen, dat de gewezen Duitsche keizer van de
in Nederland genoten gastvrijheid een
ongeoorloofd gebruik zou willen maken.
Minister Van Karnebeek verdedigt uit
voerig het gezantschap bij den pauseliiken
stoel, waarvan het behoud „uit een diplo
matiek oogpunt beslist wensehelijk blijft."
Spoorwegpersoneel.
Loonregeling en diens t-
voorwaarden.
In de 29 October jl. aangevangen en 3
November jl. voortgezette besprekingen
tusschen de vijf honden en de directie der
Ned. Spoorwegen zijn do artikelen van het
Reglement der dienslvoorwaarden behan
deld, welke besproking heden werd voort
gezet. Bij den aanvang der besprekingen
deelde de directie mede, dat haar loonont-
werp naar den minister was gezonden, nu
de meerderheid dor organisaties, name
lijk de moderne en twee christelijke bonden
dat hadden aanvaard.
Do Ned. VerOeniging stelde voor om,
waar toch loonregeling en R. D. V. één ge
heel zijn, nu het R. D. V. ongewijzigd te
laten: dan namen de drie samenwerkende
organisaties, namelijk St. Raphael- P. G.
B. en Ned. Ver., al haar voorstellen terug.
De directie wilde daarop niet ingaan en
oen verwijzen naar loonregeling cn R D.
V als één geheel had nu geen zin meer,
waar de loonregeling reeds door drie bon
den was aanvaard.
Mei betrekking tot de wachtgeldregeling
zal niet geheel de gewijzigde regeling van
rijksambtenaren gevolgd worden.
Voor een groot aantal artikelen zal de
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Op zoek naar een compromis tusschen
de Duitscho partijen. De Economische
Partij heeft zich vóór Locarno verklaard.
De dreigende ambtenarenstaking in Oos-*
t«nrijk is voorkomen.
Vredesvoorstellen van Abd-el-Krim?
BINNENLAND.
Memorie van Antwoord Begrooting van
Buitenlandsche Zaken. Het pasvisum voor
Duitschland. Het gezantschap bij den Paus
OMGEVING.
Weer een bollendiefstal te Lisse (2de
blad).
directie nog eenige redactiewijzigingen ont
werpen.
De verlofregeling werd in do bespreking
gekoppeld aan de urongeldbepalincon
voor het rijdende personeel, waarover he
den en beslissing zal worden gevraagd
aan de bonden.
Hot vorig jaar door de Directie ing<H
diende voorstel in zake de instelling van
een Personeelraad, zal de Directie herzien
en een nieuw ontwerp aan de bonden voor
leggen.
De moderne en Christelijke bonden
wcnschten vorig jaar aan zulk een Perso
neelraad verschillende bevoegdheden toe
gekend, waartegen do Directie zich verzet
te, terwijl de twee neutraio organisatie
een georganiseerd overleg wcnschten, als
bij het Rijk en groote gemeenten reeds Inng
bestaat.
Reide laatstbedoelde organisaties hieven
ook nn afwijzend staan tegenover oen Per
soneelraad, zooals aangegeven in het Di
rectievoorstel van hot vorig jaar, temeer
daar dit voorstel geen ander gevolg heeft
dan het uitschakelen van het overleg der
organisaties, zooals thans in hot Reglement
Dionstvóotwaarden en artikcleu 149 utt
en mot 158 is bepaald.
De nieuwe Rqnvaait-Actie
Naar wij vernemen, zal do Rijnvaart-
school te Rotterdam, na het einde van den
thans aan den gang zijnden cursus, wor
den opgeheven.
Ter vervanging van deze school /x\ liet
Onderwijsfonds voor do Binnenvaart on-
middellijk na do opheffing te Rotterdam
een tweede Binnenvaartscliool openen
On deze school zullen de schippers hij
de Rijn- en Binnenvaart gelegenheid liol>-
ben zich te bekwamen nm te kunnen vol
doen aan de' cisehen, die de nieuwe Rijn-
vaart-actfe stolt
KERKNIEUWS
OE OOSTERSCHE KERK
Na de zoo gelukkig geslaagde he reent-*
gingsweek te Brussel, welke was opgezet
door de Belgische Benedictijnen, die onder
aanmoediging van Paus en Bisschoppen
het Apostolaat der norceniging voorstaan
in België, zullen nu weer op 9 November
eenige Oostersche Studiedagen plaats vin
den te Luik. De belangstelling is reeds
allerwego gaande gomaakt en men hooft
handen vol werk vanwege de groote reeds
toegezegde deelname. Op 11 November zal
Zijne Excellentie do Metropoliet A. Scep-
tycky te Luik pontificeeron. Onmiddellijk
daarna wordt op 12 Nov. een Oostersche
dag te Verviers gehouden. Vervolgens op
15 November te Namen, alwaar de Ooster
sche Liturgie gevierd zal worden onder
pontificale assistentie, en wel, niet van eon
Oostersch Bisschop, maar van den Bis
schop van Namen, Mgr. neyjon; een en
ander in den Grieksche Kerktaal. Onnoodig
op te merken dat dergelijke innige deel
name van oen Latijnsch Bisschop aan een
Oostersch gevierd II. Misoffer, op denzelf-
den dag, dat ook do Vader dor Christen
heid te Rome hetzelfde zal doen, nicl van
geringe boteekonis is voor do onderlinge
toenadering van Oost on West- als zijndo
een bewijs van wcderzijdscho hoogachting
en een levend symbool van het in WSZOQ
supra-ritucele Katholicisme.
Letteren en Kunst
Wansmaak op het kerkhof.
De Zcereorw. heer Deken van Roosen*
daal heeft, naar eenige bladen berichten,
bepaald, dat voortaan op do R. K. be
graafplaats te Roosendaal geen anders
grafmonumenten mogen worden geplaatst
dan die waarvan' vooraf de teekening is
goedgekeurd. Dit besluit is genomen naar
aanleiding van het feit, dat er enkele mo
numenten zijn geplaatst die niet in over
eenstemming worden geacht met de sfeer
van een kerkhof. Het zijn moderne graf
zuilen van kubistlsch-futuristischo con
structie.
