ZATERDAG 31 OCTOBER 1925 No. 5087 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN larom geen Socialist? 7e Jaargang. .gONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week f2.50 per kwarlaaL C3ze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. per post f 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- ijjjjjjg, Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd jgsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gawone advertentiën 30 cenl per regel Voor Ingezonden Mcdedeelingon wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën. van ten boogato 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver huur, koop en verkoop IO.50. nummer bestaat uit vijf jen, waaronder het Cell, reerd Zondagblad. .1 in een vorig iairtikel aange- dat bet Socialisme Voor den Kathö- oaaanvaardbaar is om zijn wijisgee- godsdienstige beginselen. Het is op bet historisch materialisme [arr en Engels. hebben toegegeven, dat velen Van leenwoordige socialisten deze leer vaderen .niet meer kennen en geheel of gedeeltelijk, n'iet meer arden. Maar, zoo hebben wij gezegd, rtisehe gevolgtrekkingen uit die leer aden zij wel," moeten zij aanvaar- socialist erkent, dat -absoluut-vast-> Goddelijke wetten maatstaf zijn Mr het maatschappelijk leven. Zoo 1 wel zou erkennen, zou hij heel de itibche propaganda ten onderste bo- »eten werpen! Zoo h'ij dat wèl zou i, zou hij mèt ons, kracht zoekend te Wet, steunend op de wetten van tórdieheid en liefde, moeten streven een zoo goed mogelijk ingerichte <sa/- (ie?. Zoo hij dat wèl zou erkennen, j-zonder ook maar de minste ver- »zing van de 'stoffelijke belangen i— bs moeten aannemen (en er practisch handelen) de overheerschen'de betee- ran de geestelijke belangen, socialist erkent, diat hoewel er jalen botsingen voorkomen tussohen. schillende klassen deze botsingen mogen worden aanvaard als oen skelijlc feit en niet mogen worden' als een noodzakelijk mid'del om andere betere maatschappij aken. Zoo h'ij dat wèl zou erkennen, mèt ons moeten trachten de klas- enSlellingen niet te verbreedeh. te overbruggen, de noodzake- ii gewensclrte verbeteringen in de :tiappij te verkrijgen het liefst niet tóngen tussolien de klassen maar sever zoo mogelijk door overleg en laging titsschen de verschillende a, door de krachtdadige propagee- ider alle standen van wat -eiisch is cht en van liefde. Bt voorafgaande ligt reeds een af- verklaring. waarom een Katholiek Socialist kan zijn. he godsdienst ge of wijsgeerige efen, heeft het Socialisme ook eco- in theorieën^ welker consequentie pfcoÜeken, niet kunnen aanvaar- Jonomische tlieorieën van het So- moeten dienen, om aan te too it d e a n d e r e nnatschapp ij, volgens zijn wijs.geeriige theorieën piet. een s o c i a 1 i s t i s c h e zal -Men weef. flat volgen9 zijn wijs- theorieën een niet te v e r m i j- ea noodzakeliike klassen- de beslaande verhoudingen ten on- hoven za'l werpen en ten slotte zóo dere maatschappij te voorschijn zal ie 8ocialist;sche economische the'O- k de voornaamste, welke de grond1- andere vormt, de leer over de 'en de meerwaarde. Wij zullen <er riet uitvoerig uiteenzetten, ook P niet, omdat de socialisten zélf tangen aan de consequentie (afschaff'ng van privaat bezit) [ie leer zelf. Met. een enkel woord *ij aanduiden, wat die leer beitoe- [ens Marx onware 'tlieori'e tniIwaar de van een zaak gele- 'tan arbeid, die n'oodig is,'om haar Ie brengen. Welnu, aldus Marx, in ptalistische maatschappij is de an- itaht een zaak, die door den arhei- n den werkgever wordt gegeven, en '°°r eerstgenoemde dan de ruilwaar- fiPgt. En die ruilwaarde is volgens llgemeene tlieorie over de ruil- 'oiet meer dan noodig is om do 'nacht weer opnieuw voort te bren- L® a. w. het noodige om 'te blijven tat geeft de werkgever aan den ar- Zelf heeft hij dan echter de, veel gebruikswaarde van de ai°bt- Welnu, het verschil tus- - ruilwaarde en de gebruikswaar- eigens Marx de meerwaarde, meerwaarde hoopt zich maar voort- °P (de opeenhoopings- en concen- meörie), de arbeidersklasse wordt Jrmer (de verarmings-theorie). Ten emeu er door middel van den steeds klassenstrijd voortdurend meer en de ineenstorting der econo- QMe moot volgen. De maatschap- dan slechts de productie-middelen ne®en en onzebestaande |^PPij is vanzelf met noodzakelijk- een socialistische omgezet! ^tan niet in den breede gaan aan- onwaarheid in de hier genoemde económische dogma's. Het is niet waar dat de ruilwaarde eener zaak bepaald wordt door den arbeidstijd, die voor het produceeren of reproduceeren ervan noodzakelijk is. En daarmede valt ook vanzelf Marx' berekening omtrent de ruilwaarde van de arbeidskracht en van de „meerwaarae-making" der werkgevers. Wij loochenen volstrekt niet, aldus prof. Aengenent in zijn „Leerboek", dat er pa troons gevonden kunnen worden, die hun arbeiders alleen het noodige geven om te blijven leven, en op gewetenlooze wijze hen trachten uit te buiten; maar dat zulks in het wezen zou liggen van onze oeconomi- sche orde, is een stelling, die valsch is, omdat het beginsel der redeneering, de waardeleer, onhoudbaar is. Ook de erva ring toont dat aan, zooals iedereen, die zien wil, zien kan. Doch ten slotte is het den socialisten, zooals wij al opmerkten, niet zoozeer te doen om die waarde- en meerwaarde-leer enz. als om de consequentie daar van: de afschaffing van privaat-bezit. Dat immers is him oeconomisch be ginsel. En al die oeconomische theorieën diene slechts, om aan te toonen, dat er een maatschappij zonder privaat bezit komen zal. Het socialisme schrijft n.l. in zijn pro gram: lo. dat de eigendom der productie middelen moet komen in handen der ge meenschap; 2o. dat verder de geheele economische orde door de gemeenschap moet worden geregeld; m. a. w. de gemeenschap moet bepalen, wat en hoe er moet worden ge produceerd, en hoe de verdeeling der voortgebrachte goederen moet plaats heb- .ben. Alleen het verbruik der verdeelde goederen blijft ieders privaatzaak. Over den eisch van afschaffing van het privaat-bezit den eisch, dat de produc tie-middelen in handen der gemeenschap komen in een volgend artikel. BUITENLAND Duitschland. De ontruiming van Keulen. Do eerste stappen gedaan. Engelsche persagentschappen verkla ren, dat de eerste officieele stappen van Engelsche zijde tot ontruiming van Keulen zijn geschied. Een groote groep officier kwartiermakers heeft order gekregen zich naar Kreuznach, Bingen en Wiesbaden te begeven om de inkwartiering der Engel sche troepen aldaar voor te bereiden. Zij hebben opdracht gekregen, vooral te Wies- baden bij de inkwartiering ten zeerste re kening te houden met de economische be langen der stad en met het Kur-bedrijf. De Rijksweer-manoeuvres. De dood van luitenant- Gen-eraal Müller. Zooals gemeld, hadden eergisteren in de omgeving van Juterdorf in Saksen rijks- weermanoeuvres plaats, welke in verband met de daar ter plaa,tse gevestigde artille- rie-vliegscliool gehouden werden cn waar bij ook met scherp geschoten zou worden. Daar de manoeuvres een bijzonder ka rakter droegen was de rijksminister er voor overgekomen alsmede een groot aan tal generaals uit alle hoeken van het rijk Tijdens een der phasen van het spie gelgevecht lag de infanterie in stelling en duizend meter verder een afdeeling zware machinegeweren. Rijksweerminister Gessier, de comman dant van de Saksiclie rijksweer, luitenant- generaal Müller en alle andere opper-of- ficieren bevonden zich in de voorste linie Tijdens het schieten verklaarde generaal Müller plotseling zich onwel te voelen. Toeschietende officieren dachten, dat hij een beroerte gekregen had. Het roode kruis werd ontboden, maar vond bij onderzoek, dat de generaal door een afgeweken kogel van een machinegeweer in den buik was getroffen. Weinige oogenblikken later overleed hij ter plaatse. De veel besproken rede van Generaal Von Arnim. Het departement van de rijksweer heeft een onderzoek ingesteld naar wat er nu eigenlijk precies gebeurd is bij de onthul ling van het gedenkteeken van 't August- regiment te Berlijn en laat thans een rap port over de zaak verschijnen. Het blijkt, dat de verslagen, welke in een aan tal oppositiebladen verschenen en die alle hun oorsprong vonden in een verslag van de Vorwarts niet juist waren. Generaal von Arnim heeft niet gezegd dat hij het gedenkteeken onthulde in naam van den keizer. Wel heeft hij de groeten van den keizer overgebracht. Ook heeft er geens zins een soort hernieuwing van den oor- spronkelijken eed van trouw aan keiaer en volk plaats gehad, wel heeft de gene raal herinnerd aan de woorden van den eed en er op gewezen hoe daaruit een geest spreekt, welke voor het herstel van volk en staat van groote beteekenis kan zijn. Generaal von Arim heeft in do laat ste jaren reeds een veertig-tal oorlogs monumenten onthuld en telkensin denzelf den geest gesproken, zonder eenig protest uit te lokken. Thans is een onjuist ver 7 slag der plechtigheid echter de geheele wereld doorgeseind. Frankrijk. Het nieuwe kabinet. Afwachtende houding van den Senaat. Verschillende groepen van den senaat hebben vergaderd ter bespreking van den politieken toestand. De republikeinsche bond, waartoe Millerand en Poincaré be- hooren nam een motie aan, die geen di- recten aanval tegen Painlevc bevat, waar uit do gevolgtrekking kan worden ge maakt, dat de senaat voorloopig een af wachtende houding wil aannemen. Millerand nam in den loop der zitting het woord, om een motie van wantrouwen tegen Painlevó in te dienen. Poincaré wees er echter op, dat het doelmatiger is, voor loopig een afwachtende houding aan te nemen en had daarbij succes. Millerand zeide o.a. dat de toestand nog steeds even rustig is. Het staat vast, dat de financieelo crisis slechts overwonnen kan worden, indien het algemeene vertrou wen weer ontwaakt. Dit vertrouwen kan echter eerst dan weer ontstaan, indien alle vraagstukken slechts van een zuiver na tionalistisch standpunt en niet uit 't oog punt van partijpoliiek bestudeerd en op gelost worden. Dit is echter thans niet het geval. De aard en wijze, waarop de oplos sing tot stand is gebracht, is kenmerkend voor de kabinetscrisis. Millerand kon niet begrijpen, dat de crisis aan den vooravond van de bijeenkomst van de kamer uitge lokt is, uitsluitend op grond van de be sluiten, welke het radicaal-socialistische congres te Nice heeft genomen. Het optre den van Painlevé beteekent een ernstige schending van de rechter van het parle ment. Ax Bulgarije. Het Grieksch—Bulgaarsche geschil De Volkenbondsraad heeft zijn werk gedaan. De Raad van den Volkenbond beëindig de gisteren zijn werkzaamheden nopens 't GriekschBulgaarsche conflict. Bij den aanvang der zitting werd het jongste rapport der militaire attaché's meegedeeld, die zich aan de Grieksch Bulgaarsche grens bevinden. Volgens dit rapport hebben de Grieken de ontruiming van het Bulgaarsche gebied op 28 October te middernacht vcllooid. De ontruiming gaf tot geenerlei incident aanleiding. De Grieken bezetten de grensposten opnieuw met hetzelfde effectief als vóór de inciden ten. De Bulgaarsche en Grieksche gedele geerden betuigen hun dank. Briand verklaarde, dat er noch overwin naars noch overwonnenen waren, maar twee naties, leden van het groote gezin van den Volkenbond, die van den wensch tot verzoening blijk gaven. Hij dankte zijn collega's, waarvan er sommigen ran zeer verre gekomen waren. Chamberlain zette uiteen, dat de Vol kenbond pas een jurisprudentie voor con flicten bad gevestigd. Laat ons op dien weg voortgaan, zeide hij. Isjii (Japan) legde er den nadruk op, dat men getuige was geweest van de eer ste toepassing der verdragen van Locarno. Quimones de Leon sloot zich bij zijn woorden aan. De materieele schade. Uit hot Bulgaarsche hoofdkwartier wordt geseind: Do Grieksche troepen hebben, in over eenstemming met de getroffen regeling en geruimen tijd vóór het door den Volken bondsraad vastgestelde tijdstip, het Bul gaarsche grondgebied ontruimd. De Bul gaarsche commissie is aangevangen met het onderzoek naar den toestand in de door de Grieksche troepen onder vuur genomen streek. Marekostinovo, dat vlak voor de Griek sche grensposten was gelegen, heeft zeer ernstige schade geleden. De winkels zijn •geheel uitgeplunderd, de huizen met ge weld geopend, de stallen opengebroken en het veevoer op straat gegooid. Te Marinopol hebben de terugtrekkende Grieksche troepen den oogst meegenomen en de wol, die voor deze streek het hoofd product is, in de modder op straat ver trapt. De meeste dorpen bezitten geen vee meer, met uitzondering van enkele hoen ders. Nergens werden menschen aangetrof fen, behalve in Koela twee oude mannen, eenige vrouwen en oen drietal kinderen. Door de beschieting en plundering is ern stige schade geleden. In geld uitgedrukt is deze schade wel is waar niet zoo hoog, aangezien de Macedonische dorpen over het algemeen arm zijn, maar niettemin is de schade voor de bevolking toch zeer ernstig. In vele plaatsen, waar de voornaamste tak van bedrijf do tapijtweverij is, hebben de Grieksche troepen de nog niet geheel afgewerkte tapijten met bajonetten door stoken en aan stukken gescheurd. Syrië. De opstand der Drusen. De toestand te Damascus. Uit Caïro wordt gemeld: Vluchtelingen uit Damascus verhalen, dat de stad een doodo stad is geworden. Talrijke lijken zijn begraven onder de puinhopen der verbrande woningen. 1200 gevangenen zouden in de gevangenis ge dood zijn. Het totaal aantal dooden wordt op 2000 geschat. Generaal Gamolin omsingeld. Uit Londen wordt geseind: De Franschc generaal Gamelin, die de Dru§en aanviel met 3 regimenten infan terie, cavalerie en artillerie, werd in den Syrisclien woestijn omsingeld door Bcdo- uïnen en bewoners van Damascus. De Franschen leden hevige verliezen en wer den gedwongen terug te trokken in de richting van Damascus. Hot aantal doo den aan de Franscho zijde sinds het be gin van den opstand in Syrië wordt op 6000 geschat. Sarrail ontslagen? Draadloos wordt gemeld, dat liet kabi- net-Painlevé reeds liet besluit genomen heeft Sarrail terug (e roepen. China. Tsjang behaalt een overwinning. De militaire gouverneur van t Tsjekiang trekt terug. Naar officieel wordt medegedeeld, hoeft generaal Tsjang-Tso-lin telegrafische be richt naar Peking gezonden, dat hij een overwinning heeft behaald ten Zuiden van Söetsjaufoc. Generaal Soen-Tsjoeang- Fang, militair gouverneur van Tsjekiang en aanhanger van Feng-Joe Sjang met zijn leger is teruggetrokken op Peng-poe. Amerika. De verkiezingen in Canada. Winst voor de conservatieven. De resultaten der verkiezingen in Ca nada zijn thans op 20 zetels na bekend. De conservatieven hebben 00 zetels ver kregen. de liberalen 91, de progressisten 12. Labour 2 en de onafhankelijkcn 1. Waarschijnlijk zullen de conservatieven een kleine meerderheid behalen. De premier King, die evenmin als 8 andere ministers herkozen is. zal aftre den en den gouverneur-generaal de be noeming van den conservatieven leider Mfighon aanbevelen. BIMjMEMLflMES DIRECTEUR-GENERAAL VAN DEN LANDBOUW. Een dezer dagen maakte do „Rsb." mol ding van het feit, dat in liet ambt van di- repteur-generaal van den Landbouw niet meer zal worden voorzien. Thans vult het blad dat bericht nog in dier voege aan met de mededeeling, dat er een soort van raad van deskundigen komt, welke gekozen zal worden uit vertegenwoordigers van de organisaties. DE STAATSBEGROOTING, In de Memorie van Antwoord op liet voorloopig verslag over Hoofdstuk I iler Staatsbegrooting voor 1926 (Algemeene Be schouwingen) doelt de regeering o.m. mede, dat de verdere invoering der Arbeids wet 1919 zal geschieden naarmate de economische toestand zulks toelaat en vol doende ambtelijk personeel* voor liet toe zicht op de naleving der wet beschikbaar is. Ten aanzien van een wettelijke regeling van den arbeidsduur voorland- arbeiders kan do regeering geen toe zegging doen. Do Regeering zal in een wetsontwerp verwerken het denkbeeld der commissie Van Vuuren om liet saldo van liet Lecnings- fonds aan te wonden tot normalisatie van de staatsschuld en van de schuld van het Leeningsfonds. Waar spoedig de begrooting mondeling in de Tweede Kamer wordt behandeld, meenen wij met dit korte uittreksel hier- te kunnen volstaan. Men zou anders mis schien wel eens van het goede te veel kun nen krijgen. Gemeentelijke steun voor woningbouw. Zooals reeds in liet kort gemeld, hoeft de Minister van Arbeid aan Ged. Staten een circulaire verzonden inzake gemeentelijken steun bij woningbouw. Deze circulaire luidt: „Hel is mij gebleken, dat sommige •go- meenten nog steeds voortgaan met het vcr- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Een eerste stap tot ontruiming van de Keulsche zóne. De raad van den Volkenbond gaat weer naar huis. Nieuwe nederlagen der Franschen In Syrië. Een overwinning van Tsjang-Tso-Lin in China. BINNENLAND. De vertegenwoordiging van den land bouw bij de Regeering (1ste blad). Door een ontploffing te Vlaardingen is voor een millioen gulden schade aange richt. (Gemengde Berichten, 2de blad). De Andijk vaart weer op eigen kracht. (Gemengde Berichten, 2de blad). In de zaak van den mcord op den make laar Busch is tegen den beklaagde M. 20 jaar gevangenisstraf geëischt. (Rechtza ken, 4de blad). leenen van premies ten behoeve van den bouw van arbeiderswoningen of we! het verleenen van dergelijke premies weder ter hand nemen. Ik acht dit in zijn gevolgen ten hoogste nadeelig voor de woningproductie door particuliere bouwers. Door de Rijksbouwpremie toch is de par ticuliere bouwnijverheid voldoendo in liet zadel geholpen: allerwoge worden weder woningen gebouwd zonder eenigen steun van overheidswege. Waar de gemeenten dien onnoodigen steun toch verleenen. moet ,dil noodzakelijk leiden tot stijging van de bouwkosten met als slot het. weder stopzet ten van den parliculioren bouw. Andere gemeenten zijn, blijkens couran tenberichten, voornemens, aan de huur ders van bepaalde typen van met ovorlieids steun gebouwde woningen, voor zoover luia inkomen blijft beneden een zeker bedrag, oen tegemoetkoming to verleenen uit do gemeentekas. Ook deze maatregel moet fnuikend wer ken voor do ontwikkeling van den bouw van arbeideswoningen door particulieren De zen zullen loch in (le gemeenten, waar een dergelijke bijslag op do huren van met steun gebouwde woningen gegeven wordt, bezwaarlijk voor de door hen zonder st< tin te bouwen woningen een zoodanigen huur prijs kunnen bedingen, dat liet in den bouw gestoken kapitaal behoorlijk rendeert Daarenboven heeft hier te*lande steeds liet gezonde economische beginsel gegolden, dat do woninghuren in do eerste plaats be paald worden naar den kostprijs der wo ningen. niet naar liet inkomen der huur ders, al moest met dit inkomen rekening gehouden worden, toen de bouwkosten zóó hoog waren opgeloopen, dal van een nor male kostprijshuur geen sprake meer kon zijn. Gaat men Cohlor den weg op van do bedoelde gemeenten, dan valt niet te zog gen, waarom aan inwoners, met een inko men, dat een zeker bedrag niet oversell ri id f, ook niet steun zou verleend worden om to voorzien in andere eersin levensbehoeften. Ik heb gemeend op liet onwenschelijko van de beide bedoelde wijzen van gemeente lijke sleunverleening met betrekking tot do ontwikkeling van de particuliere bouwnij verheid Uwe anndnohl te moeten vestigen, in het vertrouwen, dat Uw College bij do bc-oordceling van desbetreffende ter goed keuring ingezonden raadsbesluiten met do geleverde beschouwingen te rade zal willen gaan. Ik kan daaraan overigens nog toevoegen, dat die gemeenten, welke een steunregeling invoeren als bovenbedoeld of van geliiko strekking, van allen steun ingevolge de Wo ningwet uitgesloten zullen zijn." Ged. Stalen van Zuid-Holland hebben bij de toezending dezer circulaire aan de ge meentebesturen het volgende gemeld: „Mof de strekking dezer circulaire kun nen wij ons zeer wel vereenigen. Ook naar onze meening moeten de ge meentelijke bemoeiingen met de voorziening in de wonincbouwbehoefte, nu de ërgslo woningnood is gelenigd en tevens een ze kere stabiliteit in do prijzen en loonon is ingetreden, op een sluitende exploitatie ge richt zijn. De oogcnblikkolijko voordeden, met het verleenen van bouwpremios of van liuurl)ijslagen wellicht te verkrijgen, wegen ïliet op tegen de blijvende schade, welke daardoor aan de regelmatige ontplooiing der bouwnijverheid wordt toegebracht. Voor zooveel noodig zij hier nog aan toe gevoegd, dat met het vorenstaande niet iedere steunverleening is veroordeeld Er kunnen zich ten opzichte van de huisves ting van volstrekt onvormogendon. vin groote gezinnen en van bewoners van krot ten en onbewoonbaar verklaarde perceelen omstandigheden voordoen, welke een tege moetkoming in de kosten der woningvoor*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1