ZATERDAG 31 OCTOBER 1925
No. 5087
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
larom geen Socialist?
7e Jaargang.
.gONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f2.50 per kwarlaaL
C3ze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
per post f 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
ijjjjjjg, Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
jgsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gawone advertentiën 30 cenl per regel
Voor Ingezonden Mcdedeelingon wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën. van ten boogato 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver
huur, koop en verkoop IO.50.
nummer bestaat uit vijf
jen, waaronder het Cell,
reerd Zondagblad.
.1 in een vorig iairtikel aange-
dat bet Socialisme Voor den Kathö-
oaaanvaardbaar is om zijn wijisgee-
godsdienstige beginselen. Het is
op bet historisch materialisme
[arr en Engels.
hebben toegegeven, dat velen Van
leenwoordige socialisten deze leer
vaderen .niet meer kennen en
geheel of gedeeltelijk, n'iet meer
arden. Maar, zoo hebben wij gezegd,
rtisehe gevolgtrekkingen uit die leer
aden zij wel," moeten zij aanvaar-
socialist erkent, dat -absoluut-vast->
Goddelijke wetten maatstaf zijn
Mr het maatschappelijk leven. Zoo
1 wel zou erkennen, zou hij heel de
itibche propaganda ten onderste bo-
»eten werpen! Zoo h'ij dat wèl zou
i, zou hij mèt ons, kracht zoekend
te Wet, steunend op de wetten van
tórdieheid en liefde, moeten streven
een zoo goed mogelijk ingerichte <sa/-
(ie?. Zoo hij dat wèl zou erkennen,
j-zonder ook maar de minste ver-
»zing van de 'stoffelijke belangen i—
bs moeten aannemen (en er practisch
handelen) de overheerschen'de betee-
ran de geestelijke belangen,
socialist erkent, diat hoewel er
jalen botsingen voorkomen tussohen.
schillende klassen deze botsingen
mogen worden aanvaard als oen
skelijlc feit en niet mogen worden'
als een noodzakelijk mid'del om
andere betere maatschappij
aken. Zoo h'ij dat wèl zou erkennen,
mèt ons moeten trachten de klas-
enSlellingen niet te verbreedeh.
te overbruggen, de noodzake-
ii gewensclrte verbeteringen in de
:tiappij te verkrijgen het liefst niet
tóngen tussolien de klassen maar
sever zoo mogelijk door overleg en
laging titsschen de verschillende
a, door de krachtdadige propagee-
ider alle standen van wat -eiisch is
cht en van liefde.
Bt voorafgaande ligt reeds een af-
verklaring. waarom een Katholiek
Socialist kan zijn.
he godsdienst ge of wijsgeerige
efen, heeft het Socialisme ook eco-
in theorieën^ welker consequentie
pfcoÜeken, niet kunnen aanvaar-
Jonomische tlieorieën van het So-
moeten dienen, om aan te too
it d e a n d e r e nnatschapp ij,
volgens zijn wijs.geeriige theorieën
piet. een s o c i a 1 i s t i s c h e zal
-Men weef. flat volgen9 zijn wijs-
theorieën een niet te v e r m i j-
ea noodzakeliike klassen-
de beslaande verhoudingen ten on-
hoven za'l werpen en ten slotte zóo
dere maatschappij te voorschijn zal
ie 8ocialist;sche economische the'O-
k de voornaamste, welke de grond1-
andere vormt, de leer over de
'en de meerwaarde. Wij zullen
<er riet uitvoerig uiteenzetten, ook
P niet, omdat de socialisten zélf
tangen aan de consequentie
(afschaff'ng van privaat bezit)
[ie leer zelf. Met. een enkel woord
*ij aanduiden, wat die leer beitoe-
[ens Marx onware 'tlieori'e
tniIwaar de van een zaak gele-
'tan arbeid, die n'oodig is,'om haar
Ie brengen. Welnu, aldus Marx, in
ptalistische maatschappij is de an-
itaht een zaak, die door den arhei-
n den werkgever wordt gegeven, en
'°°r eerstgenoemde dan de ruilwaar-
fiPgt. En die ruilwaarde is volgens
llgemeene tlieorie over de ruil-
'oiet meer dan noodig is om do
'nacht weer opnieuw voort te bren-
L® a. w. het noodige om 'te blijven
tat geeft de werkgever aan den ar-
Zelf heeft hij dan echter de, veel
gebruikswaarde van de
ai°bt- Welnu, het verschil tus-
- ruilwaarde en de gebruikswaar-
eigens Marx de meerwaarde,
meerwaarde hoopt zich maar voort-
°P (de opeenhoopings- en concen-
meörie), de arbeidersklasse wordt
Jrmer (de verarmings-theorie). Ten
emeu er door middel van den steeds
klassenstrijd voortdurend meer
en de ineenstorting der econo-
QMe moot volgen. De maatschap-
dan slechts de productie-middelen
ne®en en onzebestaande
|^PPij is vanzelf met noodzakelijk-
een socialistische omgezet!
^tan niet in den breede gaan aan-
onwaarheid in de hier genoemde
económische dogma's.
Het is niet waar dat de ruilwaarde eener
zaak bepaald wordt door den arbeidstijd,
die voor het produceeren of reproduceeren
ervan noodzakelijk is. En daarmede valt
ook vanzelf Marx' berekening omtrent de
ruilwaarde van de arbeidskracht en van
de „meerwaarae-making" der werkgevers.
Wij loochenen volstrekt niet, aldus prof.
Aengenent in zijn „Leerboek", dat er pa
troons gevonden kunnen worden, die hun
arbeiders alleen het noodige geven om te
blijven leven, en op gewetenlooze wijze hen
trachten uit te buiten; maar dat zulks in
het wezen zou liggen van onze oeconomi-
sche orde, is een stelling, die valsch is,
omdat het beginsel der redeneering, de
waardeleer, onhoudbaar is. Ook de erva
ring toont dat aan, zooals iedereen, die
zien wil, zien kan.
Doch ten slotte is het den socialisten,
zooals wij al opmerkten, niet zoozeer te
doen om die waarde- en meerwaarde-leer
enz. als om de consequentie daar
van: de afschaffing van privaat-bezit. Dat
immers is him oeconomisch be
ginsel. En al die oeconomische
theorieën diene slechts, om aan te toonen,
dat er een maatschappij zonder privaat
bezit komen zal.
Het socialisme schrijft n.l. in zijn pro
gram:
lo. dat de eigendom der productie
middelen moet komen in handen der ge
meenschap;
2o. dat verder de geheele economische
orde door de gemeenschap moet worden
geregeld; m. a. w. de gemeenschap moet
bepalen, wat en hoe er moet worden ge
produceerd, en hoe de verdeeling der
voortgebrachte goederen moet plaats heb-
.ben. Alleen het verbruik der verdeelde
goederen blijft ieders privaatzaak.
Over den eisch van afschaffing van het
privaat-bezit den eisch, dat de produc
tie-middelen in handen der gemeenschap
komen in een volgend artikel.
BUITENLAND
Duitschland.
De ontruiming van Keulen.
Do eerste stappen gedaan.
Engelsche persagentschappen verkla
ren, dat de eerste officieele stappen van
Engelsche zijde tot ontruiming van Keulen
zijn geschied. Een groote groep officier
kwartiermakers heeft order gekregen zich
naar Kreuznach, Bingen en Wiesbaden te
begeven om de inkwartiering der Engel
sche troepen aldaar voor te bereiden. Zij
hebben opdracht gekregen, vooral te Wies-
baden bij de inkwartiering ten zeerste re
kening te houden met de economische be
langen der stad en met het Kur-bedrijf.
De Rijksweer-manoeuvres.
De dood van luitenant-
Gen-eraal Müller.
Zooals gemeld, hadden eergisteren in de
omgeving van Juterdorf in Saksen rijks-
weermanoeuvres plaats, welke in verband
met de daar ter plaa,tse gevestigde artille-
rie-vliegscliool gehouden werden cn waar
bij ook met scherp geschoten zou worden.
Daar de manoeuvres een bijzonder ka
rakter droegen was de rijksminister er
voor overgekomen alsmede een groot aan
tal generaals uit alle hoeken van het rijk
Tijdens een der phasen van het spie
gelgevecht lag de infanterie in stelling en
duizend meter verder een afdeeling
zware machinegeweren.
Rijksweerminister Gessier, de comman
dant van de Saksiclie rijksweer, luitenant-
generaal Müller en alle andere opper-of-
ficieren bevonden zich in de voorste linie
Tijdens het schieten verklaarde generaal
Müller plotseling zich onwel te voelen.
Toeschietende officieren dachten, dat hij
een beroerte gekregen had. Het roode kruis
werd ontboden, maar vond bij onderzoek,
dat de generaal door een afgeweken kogel
van een machinegeweer in den buik was
getroffen. Weinige oogenblikken later
overleed hij ter plaatse.
De veel besproken rede van
Generaal Von Arnim.
Het departement van de rijksweer heeft
een onderzoek ingesteld naar wat er nu
eigenlijk precies gebeurd is bij de onthul
ling van het gedenkteeken van 't August-
regiment te Berlijn en laat thans een rap
port over de zaak verschijnen. Het
blijkt, dat de verslagen, welke in een aan
tal oppositiebladen verschenen en die alle
hun oorsprong vonden in een verslag van
de Vorwarts niet juist waren. Generaal
von Arnim heeft niet gezegd dat hij het
gedenkteeken onthulde in naam van den
keizer. Wel heeft hij de groeten van den
keizer overgebracht. Ook heeft er geens
zins een soort hernieuwing van den oor-
spronkelijken eed van trouw aan keiaer
en volk plaats gehad, wel heeft de gene
raal herinnerd aan de woorden van den
eed en er op gewezen hoe daaruit een
geest spreekt, welke voor het herstel van
volk en staat van groote beteekenis kan
zijn. Generaal von Arim heeft in do laat
ste jaren reeds een veertig-tal oorlogs
monumenten onthuld en telkensin denzelf
den geest gesproken, zonder eenig protest
uit te lokken. Thans is een onjuist ver 7
slag der plechtigheid echter de geheele
wereld doorgeseind.
Frankrijk.
Het nieuwe kabinet.
Afwachtende houding van
den Senaat.
Verschillende groepen van den senaat
hebben vergaderd ter bespreking van den
politieken toestand. De republikeinsche
bond, waartoe Millerand en Poincaré be-
hooren nam een motie aan, die geen di-
recten aanval tegen Painlevc bevat, waar
uit do gevolgtrekking kan worden ge
maakt, dat de senaat voorloopig een af
wachtende houding wil aannemen.
Millerand nam in den loop der zitting
het woord, om een motie van wantrouwen
tegen Painlevó in te dienen. Poincaré wees
er echter op, dat het doelmatiger is, voor
loopig een afwachtende houding aan te
nemen en had daarbij succes.
Millerand zeide o.a. dat de toestand nog
steeds even rustig is. Het staat vast, dat
de financieelo crisis slechts overwonnen
kan worden, indien het algemeene vertrou
wen weer ontwaakt. Dit vertrouwen kan
echter eerst dan weer ontstaan, indien alle
vraagstukken slechts van een zuiver na
tionalistisch standpunt en niet uit 't oog
punt van partijpoliiek bestudeerd en op
gelost worden. Dit is echter thans niet het
geval. De aard en wijze, waarop de oplos
sing tot stand is gebracht, is kenmerkend
voor de kabinetscrisis. Millerand kon niet
begrijpen, dat de crisis aan den vooravond
van de bijeenkomst van de kamer uitge
lokt is, uitsluitend op grond van de be
sluiten, welke het radicaal-socialistische
congres te Nice heeft genomen. Het optre
den van Painlevé beteekent een ernstige
schending van de rechter van het parle
ment. Ax
Bulgarije.
Het Grieksch—Bulgaarsche geschil
De Volkenbondsraad heeft
zijn werk gedaan.
De Raad van den Volkenbond beëindig
de gisteren zijn werkzaamheden nopens 't
GriekschBulgaarsche conflict.
Bij den aanvang der zitting werd het
jongste rapport der militaire attaché's
meegedeeld, die zich aan de Grieksch
Bulgaarsche grens bevinden. Volgens dit
rapport hebben de Grieken de ontruiming
van het Bulgaarsche gebied op 28 October
te middernacht vcllooid. De ontruiming
gaf tot geenerlei incident aanleiding. De
Grieken bezetten de grensposten opnieuw
met hetzelfde effectief als vóór de inciden
ten.
De Bulgaarsche en Grieksche gedele
geerden betuigen hun dank.
Briand verklaarde, dat er noch overwin
naars noch overwonnenen waren, maar
twee naties, leden van het groote gezin
van den Volkenbond, die van den wensch
tot verzoening blijk gaven. Hij dankte
zijn collega's, waarvan er sommigen ran
zeer verre gekomen waren.
Chamberlain zette uiteen, dat de Vol
kenbond pas een jurisprudentie voor con
flicten bad gevestigd. Laat ons op dien
weg voortgaan, zeide hij.
Isjii (Japan) legde er den nadruk op,
dat men getuige was geweest van de eer
ste toepassing der verdragen van Locarno.
Quimones de Leon sloot zich bij zijn
woorden aan.
De materieele schade.
Uit hot Bulgaarsche hoofdkwartier
wordt geseind:
Do Grieksche troepen hebben, in over
eenstemming met de getroffen regeling en
geruimen tijd vóór het door den Volken
bondsraad vastgestelde tijdstip, het Bul
gaarsche grondgebied ontruimd. De Bul
gaarsche commissie is aangevangen met
het onderzoek naar den toestand in de
door de Grieksche troepen onder vuur
genomen streek.
Marekostinovo, dat vlak voor de Griek
sche grensposten was gelegen, heeft zeer
ernstige schade geleden. De winkels zijn
•geheel uitgeplunderd, de huizen met ge
weld geopend, de stallen opengebroken en
het veevoer op straat gegooid.
Te Marinopol hebben de terugtrekkende
Grieksche troepen den oogst meegenomen
en de wol, die voor deze streek het hoofd
product is, in de modder op straat ver
trapt. De meeste dorpen bezitten geen vee
meer, met uitzondering van enkele hoen
ders.
Nergens werden menschen aangetrof
fen, behalve in Koela twee oude mannen,
eenige vrouwen en oen drietal kinderen.
Door de beschieting en plundering is ern
stige schade geleden. In geld uitgedrukt
is deze schade wel is waar niet zoo hoog,
aangezien de Macedonische dorpen over
het algemeen arm zijn, maar niettemin is
de schade voor de bevolking toch zeer
ernstig.
In vele plaatsen, waar de voornaamste
tak van bedrijf do tapijtweverij is, hebben
de Grieksche troepen de nog niet geheel
afgewerkte tapijten met bajonetten door
stoken en aan stukken gescheurd.
Syrië.
De opstand der Drusen.
De toestand te Damascus.
Uit Caïro wordt gemeld:
Vluchtelingen uit Damascus verhalen,
dat de stad een doodo stad is geworden.
Talrijke lijken zijn begraven onder de
puinhopen der verbrande woningen. 1200
gevangenen zouden in de gevangenis ge
dood zijn. Het totaal aantal dooden wordt
op 2000 geschat.
Generaal Gamolin omsingeld.
Uit Londen wordt geseind:
De Franschc generaal Gamelin, die de
Dru§en aanviel met 3 regimenten infan
terie, cavalerie en artillerie, werd in den
Syrisclien woestijn omsingeld door Bcdo-
uïnen en bewoners van Damascus. De
Franschen leden hevige verliezen en wer
den gedwongen terug te trokken in de
richting van Damascus. Hot aantal doo
den aan de Franscho zijde sinds het be
gin van den opstand in Syrië wordt op
6000 geschat.
Sarrail ontslagen?
Draadloos wordt gemeld, dat liet kabi-
net-Painlevé reeds liet besluit genomen
heeft Sarrail terug (e roepen.
China.
Tsjang behaalt een overwinning.
De militaire gouverneur van
t Tsjekiang trekt terug.
Naar officieel wordt medegedeeld, hoeft
generaal Tsjang-Tso-lin telegrafische be
richt naar Peking gezonden, dat hij een
overwinning heeft behaald ten Zuiden
van Söetsjaufoc. Generaal Soen-Tsjoeang-
Fang, militair gouverneur van Tsjekiang
en aanhanger van Feng-Joe Sjang met
zijn leger is teruggetrokken op Peng-poe.
Amerika.
De verkiezingen in Canada.
Winst voor de conservatieven.
De resultaten der verkiezingen in Ca
nada zijn thans op 20 zetels na bekend.
De conservatieven hebben 00 zetels ver
kregen. de liberalen 91, de progressisten
12. Labour 2 en de onafhankelijkcn 1.
Waarschijnlijk zullen de conservatieven
een kleine meerderheid behalen.
De premier King, die evenmin als 8
andere ministers herkozen is. zal aftre
den en den gouverneur-generaal de be
noeming van den conservatieven leider
Mfighon aanbevelen.
BIMjMEMLflMES
DIRECTEUR-GENERAAL VAN DEN
LANDBOUW.
Een dezer dagen maakte do „Rsb." mol
ding van het feit, dat in liet ambt van di-
repteur-generaal van den Landbouw niet
meer zal worden voorzien. Thans vult het
blad dat bericht nog in dier voege aan met
de mededeeling, dat er een soort van raad
van deskundigen komt, welke gekozen zal
worden uit vertegenwoordigers van de
organisaties.
DE STAATSBEGROOTING,
In de Memorie van Antwoord op liet
voorloopig verslag over Hoofdstuk I iler
Staatsbegrooting voor 1926 (Algemeene Be
schouwingen) doelt de regeering o.m. mede,
dat de verdere invoering der Arbeids
wet 1919 zal geschieden naarmate de
economische toestand zulks toelaat en vol
doende ambtelijk personeel* voor liet toe
zicht op de naleving der wet beschikbaar is.
Ten aanzien van een wettelijke regeling
van den arbeidsduur voorland-
arbeiders kan do regeering geen toe
zegging doen.
Do Regeering zal in een wetsontwerp
verwerken het denkbeeld der commissie
Van Vuuren om liet saldo van liet Lecnings-
fonds aan te wonden tot normalisatie van
de staatsschuld en van de schuld van het
Leeningsfonds.
Waar spoedig de begrooting mondeling
in de Tweede Kamer wordt behandeld,
meenen wij met dit korte uittreksel hier-
te kunnen volstaan. Men zou anders mis
schien wel eens van het goede te veel kun
nen krijgen.
Gemeentelijke steun voor woningbouw.
Zooals reeds in liet kort gemeld, hoeft de
Minister van Arbeid aan Ged. Staten een
circulaire verzonden inzake gemeentelijken
steun bij woningbouw. Deze circulaire
luidt:
„Hel is mij gebleken, dat sommige •go-
meenten nog steeds voortgaan met het vcr-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een eerste stap tot ontruiming van de
Keulsche zóne.
De raad van den Volkenbond gaat weer
naar huis.
Nieuwe nederlagen der Franschen In
Syrië.
Een overwinning van Tsjang-Tso-Lin
in China.
BINNENLAND.
De vertegenwoordiging van den land
bouw bij de Regeering (1ste blad).
Door een ontploffing te Vlaardingen is
voor een millioen gulden schade aange
richt. (Gemengde Berichten, 2de blad).
De Andijk vaart weer op eigen kracht.
(Gemengde Berichten, 2de blad).
In de zaak van den mcord op den make
laar Busch is tegen den beklaagde M. 20
jaar gevangenisstraf geëischt. (Rechtza
ken, 4de blad).
leenen van premies ten behoeve van den
bouw van arbeiderswoningen of we! het
verleenen van dergelijke premies weder ter
hand nemen.
Ik acht dit in zijn gevolgen ten hoogste
nadeelig voor de woningproductie door
particuliere bouwers.
Door de Rijksbouwpremie toch is de par
ticuliere bouwnijverheid voldoendo in liet
zadel geholpen: allerwoge worden weder
woningen gebouwd zonder eenigen steun
van overheidswege. Waar de gemeenten
dien onnoodigen steun toch verleenen. moet
,dil noodzakelijk leiden tot stijging van de
bouwkosten met als slot het. weder stopzet
ten van den parliculioren bouw.
Andere gemeenten zijn, blijkens couran
tenberichten, voornemens, aan de huur
ders van bepaalde typen van met ovorlieids
steun gebouwde woningen, voor zoover luia
inkomen blijft beneden een zeker bedrag,
oen tegemoetkoming to verleenen uit do
gemeentekas.
Ook deze maatregel moet fnuikend wer
ken voor do ontwikkeling van den bouw van
arbeideswoningen door particulieren De
zen zullen loch in (le gemeenten, waar een
dergelijke bijslag op do huren van met
steun gebouwde woningen gegeven wordt,
bezwaarlijk voor de door hen zonder st< tin
te bouwen woningen een zoodanigen huur
prijs kunnen bedingen, dat liet in den bouw
gestoken kapitaal behoorlijk rendeert
Daarenboven heeft hier te*lande steeds
liet gezonde economische beginsel gegolden,
dat do woninghuren in do eerste plaats be
paald worden naar den kostprijs der wo
ningen. niet naar liet inkomen der huur
ders, al moest met dit inkomen rekening
gehouden worden, toen de bouwkosten zóó
hoog waren opgeloopen, dal van een nor
male kostprijshuur geen sprake meer kon
zijn. Gaat men Cohlor den weg op van do
bedoelde gemeenten, dan valt niet te zog
gen, waarom aan inwoners, met een inko
men, dat een zeker bedrag niet oversell ri id f,
ook niet steun zou verleend worden om to
voorzien in andere eersin levensbehoeften.
Ik heb gemeend op liet onwenschelijko
van de beide bedoelde wijzen van gemeente
lijke sleunverleening met betrekking tot do
ontwikkeling van de particuliere bouwnij
verheid Uwe anndnohl te moeten vestigen,
in het vertrouwen, dat Uw College bij do
bc-oordceling van desbetreffende ter goed
keuring ingezonden raadsbesluiten met do
geleverde beschouwingen te rade zal willen
gaan.
Ik kan daaraan overigens nog toevoegen,
dat die gemeenten, welke een steunregeling
invoeren als bovenbedoeld of van geliiko
strekking, van allen steun ingevolge de Wo
ningwet uitgesloten zullen zijn."
Ged. Stalen van Zuid-Holland hebben bij
de toezending dezer circulaire aan de ge
meentebesturen het volgende gemeld:
„Mof de strekking dezer circulaire kun
nen wij ons zeer wel vereenigen.
Ook naar onze meening moeten de ge
meentelijke bemoeiingen met de voorziening
in de wonincbouwbehoefte, nu de ërgslo
woningnood is gelenigd en tevens een ze
kere stabiliteit in do prijzen en loonon is
ingetreden, op een sluitende exploitatie ge
richt zijn. De oogcnblikkolijko voordeden,
met het verleenen van bouwpremios of van
liuurl)ijslagen wellicht te verkrijgen, wegen
ïliet op tegen de blijvende schade, welke
daardoor aan de regelmatige ontplooiing
der bouwnijverheid wordt toegebracht.
Voor zooveel noodig zij hier nog aan toe
gevoegd, dat met het vorenstaande niet
iedere steunverleening is veroordeeld Er
kunnen zich ten opzichte van de huisves
ting van volstrekt onvormogendon. vin
groote gezinnen en van bewoners van krot
ten en onbewoonbaar verklaarde perceelen
omstandigheden voordoen, welke een tege
moetkoming in de kosten der woningvoor*