Q
jerde Blad
aterdag 31 October !925
J@X§.
CHRISTUS VERSCH JNT TEN
OORDEEL...
ojg dian aüüie de voorteekenen zijn gc-
Jiiod, breekt eindelijk de groote dag van
ffèreldgericht aam. Ban ml God zijne
,]pq binden, niet meer ala vredosbo-
u' maar ale dienaars zijner gerechtig-
id. In de kracht Gods trekken zij uit,
„i de diooden uit hun alaap 'te wekken; en
lffal zal de dood zijn buit teruggeven, de
men zullen opengaan en van alle wind
elen der aarde zullen de verrezenen te
tenslroomen: kinderen en grijsaards,
fnamen en cenvoudigen, koningen en
dehais, goeden en slechten: al tea zullen
het gebod van God en de wekroep der
ivVn zich verzamelen om geoordeeld to
orden.
Dm zal het teeken mn dien Menschen-
n aan den hemel verschijnen: njl. het
Kruis in een stralend licht, tot troost
rechtvaardigen en tot schrik der zon
ars, Daarna zul'en alle gcis'achlen deT
ode den Zoon des mensehen zien komen
groo'e macht en majesteit en alle en-
Jen niet Hem.
[hn heeft de gTOOto scheid n-g plaaits
itien goeden en kwaden, en is het oor
uitgesproken, dan gaat ieder naar zijn
n plaats, den hemel of de hel.
vi zat ik rustig te lemn in het boek
Openbaring van den H. Joanne9 in
20ste hoofdstuk: „En ik zag de doo-
de groeten en de kleinen, staan voor
b troon. En de boeken werden openge-
En een ander boek werd geopend,
•elk dat des levens te. En geoordeeld
den de dooden uit hetgeen geschreven
oud in de boeken volgens hunne werken,
i de zoe gaf de dooden, dfo in haar zijn,
de Dood en do Hades gaven de dooden,
in hen zijn, en ze werden elk geoor-
Jd oaar hunne werken toen een for-
Jifklop op mijn dleur mij de komst van
lend Frans aankondigde, dte binnen-
ipto met een gezicht als een ter-dood ver-
jrdw'de.
Frans, wat scheelt er aan?
Het antwoord kwam nog zoo gauw
rl..en eenige ooeenblikken zaten we
jreml tegenover elkaar.
Zal nu" daar kwam het „op
n oordeelsdag, kapelaan, alles van allen
ond warden? Zal men dian ook weten
zonden, dao in het geheim gebeurd
td Ook van do mens eb en die braaf zijn
?(«storven, in boetvaardiighe'd en be-
cw? Dat l-ijkt me niets prett-g."
..Mij ook niet, Frans. Mlaar ik weet ner-
m'een openbaring Gods, dat het zoo zijn
haar heb je alweer een bewijs, dat als
>lnns geen openbar mg had gegenen. wii
i bitter beetje zouden weten over het'
imamaals; dit toch is niet de or God ge-
pohaard en nu kunnen wij er n:ets met
'eid over zeggen."
Mlaar maak je niet ongerust, Frans,
it God zal do zaken we* zoo reeeion,
de rechtvaardigen .geen schande zuJlen
lieven te lijden wegens hunne zenden,
i? i k nu eens wat vragen?"
Virvlt jij. dlat een H. Potrus of een H.
irtalPTva geen crnole heiligen Zijn?''
Jawel, kapelan."
.Maar waaiom? Omda't ze groote zon-
i hebhen gedaan?. Neen. natuurlijk,
ar omdat ze na hun zonden zu]k een
»lfl boetvaardivhe-d hebben gepleegd;
*ijl nu oen Judas, zooals algemeen
'"dl aangenomen, eeuwig te schande
■1a zal, omdiat hij zidh niet bekeerde,
tel een Petrus en een Magdalen a go
wn worden in eeuwigheid, omdat ze
i ronden hebben verlaten en door hun
nuw en boete weer Gods vriendschap
f in verworven. En ate God eenmaal
ad liefheeft, zorgt H:j ook goed voor
wi belïoeflt zoo iemand geen vrees te
Hen voor schande in het laatste oor-
i omdat God dam ook zijn boete zal
ond maken en daardoor -zoowel-God! als
men'sch aal worden geëerd."
Heeft toch Christus zelf niet gezegd,
w in den hemel meer vreugde zijn zal
|f één zondaar, d-ie boetvaardigheid
".dan over negen en negentig recht-
Wigen, dae geen boetvaardigheid noo-
tnadden i-n dien zin?"
teen nood dus Frans."
■ft bon anders wel erg bentouwdi, hoe
'har zijn zal op dien oordeelsdag en
deuk, dait er heel wat zullen zijn, die
opkijken, als ze nu moeten aanne-
misschien wel tegen wil en dank, dat
Kathol-eke Kerk het altijd bij het
j* eind heeft gehad. Ik voel me toch
®n'2 gelukkig absoluut zekér te zijn
de waarheid in onzen godsdienst;
ik heb ook zoo een zielsmedelijden
die tobbende menschen. die de
meenen te bezitten, doch hope-
011 d'° dan tot de ont-
zullen komen dat wat de Katho-
leert tooh alleen de waar-
•i is."
-"wat zullen we dan een heerlijke op-
z:©n. van al de moeilijkheden,
®ona hier nog zoo duister zijn, waar-
!**dit zoo gewild heeft en dat an-
^tet gedaan, dan wij zouden heb-
J"-Tcht; en waarom Hij het een en
beeft toegelaten, ofisohoon wij er
ran begrepen; dan zal alles klaar
de diag en G-ods wijsheid aal sdhito
fV*«ngoed als Zijn rechtvaardigheid,
^overwinning is aan God in alle
en niemand kan Hem weer-
13 Sij volgens de rechtvaardigheid
zal oordoelen, want Zijn oordeel zat juist
zijn. De meeste menschen oordeelen al'een
in hun eigen voordeeL recht of niet; maar
Hij zal oordeelen volgens dtrikte recht
vaardigheid, en dat alleen is waarheid."
Frans onderging, wat ieder rechtgeaard
mensch ondergaat, als hij ernstig aan het
eindoordeel. dat in Gods hand is, denkt:
hdj werd stil.
,.A1k ik over deze dingen denk", zei hij
eindelijk, „dan zie ik al heel wat m mijn
leven, dat ik graag anders zou gedaan
hebben
„Dat zal waar zijn. Frans, en zoo Is het
met iedereen; maar laten we atejebl-eft
.nictt vergeten, dat God ook oneindig gced
en barmhartig is. en-dat Hij nets liever
doet, dan ons on-ze zonden vergeven, en
ons nis z'j-n vrienden weer toru-gnmnen.
Denk dan ook nan con goe*len moordenaar
en een Maria Magdalena. Want als jo dat
niet doet is het leven een hopeloos ding,
en komt een mensch er toe maar raak te
leven en. dan is het heelemaal nte'ls. Want
per slot heb jo van de zonde niets dan bit
terheid op aarde en bovendien nog straf
in do eeuwigheid."
„Weet je wat je hebben moet? Een groot
vertrouwen op God. en wie on God ver
trouwt, zal -tn eeuwigheid n:et beschaamd
wordenook dus niet in het laa'wto oor
deel. nis Christus verschijnt op do wol
ken."
Erndlrg gestemd g;ng mi'n vriend
heen; ik hoon. dat rite ernstige gedachten
hem goed zullen doen.
J. C. G GROOT, kapelaan.
HENRIETTE ROLAND HOLST.
n.
Alvorens we nader op het werk dezer
dichteres ingaan eeni-ge algemeen» opmer
kingen, die later, naar we hopen, b'ijfcen
zullen, niet van belang ontbloot te zijn ge
weest voor een betere v:s?e op dit leven.
Bewustheid is een der kenmerken van
het wezen en streven van onzen tijd. De
socialisten spreken steeds van klassehe-
wuste arbeiders en wij kunnen de geestes
gesteldheid niet bewonderen, waarmee zij
deze bewustheid exploiteer-en voor bun
onzalige propaganda van den klassen
strijd.
Bewustheid van efgen positie in de
mantschapij bij alle standen en kassen
willeb ook wij Katholieken, maar niet om
daardoor den o-nderlineen na'iver en strijd
te vergrooten. Integendeel I Door bewust
heid en inzicht van •eigen en anderer po
sitie achten wiij het juist mogelijk, elkan
ders moeilijkheden te leeren kennen elkaar
tegemoet te komen i-n me er dean harmonie.
Alles van weerzijden begrijpen moet im
mens leiden tot wederzijdsohe toenadering,
vooral onder het licht en de leiding van
één geloof, één zedelijk ideaal.
Bewustheid is de l-iohthron, die verhel
dering kan brengen in het moderne leven.
Bewustheid van de verhouding van
mensch en rnensoh, mensch en wereld,
mensch en cosmos, en in hoogste instantie
van mensch en Godheid. Deze bewustheid
kan niet zijn zonder een klaar omlijnde
levensleer. De mensch van den modernen
tijd, wil hij waarlijk leven, kan zich niet
meer opsluiten in den ivoren toren van
zijn eenzaamheid en daar huizen als on
begrepen ziel; b'j kan niet meer verwij
len bij de vage idealen, waarmee eens het,
„denkepd deel der natie'' het feleurlooze
leven der 19de eeuw trachtte op te vroo-
b'jken; niet meer bij de intens burgerlijke
bekrompenheid van knusse zelfgenoeg
zaamheid en voort so ©zen in een tevreden
heid, die in waanhe'd impotentie is, on
macht tot daden, onmacht tot scheppen.
De zegezangen van het libero'isme zijn
sinds lang roemloos verklonken bij het ru
moer der geesten van den n'ouwen tijd, bij
het gerucht der worsteling nauwelijks
aangevangen die het leven der komende
eeuw zal béheerachen, dte worsteling tus-
gehen Social-'sme en Katholicisme, wereld
en Kerk. Do kleurlooze middenstof zal
met bewustheid moeten kiezen Ier eene of
Ier andere zijde. Dat zal z-ij®. de hietori-
sohe noodzakelijkheid van haar lot; of rij
wordt ate een tennisbal steeds moedwil
lig heen en weer gekaatst tussohen hét
bloedige rood den- destructie en liet zonni
ge, feestelijke wit-,ceel van het behoud en
den opbouw van den tempel van Chris
tus.
Een levens-leer is zeer zeker het bezit
van socialisme en communisme; maar 't
is een lieer, d'e uitsluitend gericht is op
nardsche en dus vergankelijke en dit is
ziin zwakheid.
Di-t is zijn zwakheid, dat bet God lieeflt
weggedaan uit leven en moraal. Di-t te zijn
zwakheid,diait het den Godmensoh ver
loochent en geen behoefte heeft aan zui
vering der -men&chelij'ke natuur. Dit is
rijn zwakheid, dat het de menscheliike
natuur aan verwording prijs geeft, omdat
er geen enkele stimulans is tot persoonlij
ke zelfheiliging. Het gaa-t hier natuur
lijk niet om personen, die beter rim dan
hun leer, omdat de oude zuurdeesom der
Christelijke moraal in hef persoonVjk le
ven dikwijls nawerkt. Dit is zijn zwak
heid eindelijk, dat het een vrijheid propa
geert. die vooraf op moreel gebied weinrg
noodig heeft, om tot de ereerlijkste ban-
delooshe'd over te s'aan: de ongebonden
heid van het heidendom.
Daartegenover staat hef Katholicisme
met zijn klare en diepe kennis van de
mensche'ijke natuur; rijn klaar inricht in
wat de wereld noodig heeft, om het leven
op aarde draaglijker te maken en meer
vrede en geluk te geven; zijn klare en on
omwonden zedeleer. voortvloe end uit zijn
zuiver belijnde leerstelligheid, waarin
geen spoor van vaagheid en we-Tfelim? te
vinden is. Met groote bewustheid vervolgt
de Katholieke Kerk haar weg door de ge
schiedenis en zij zal, als In de Middel
eeuwen, die geschiedenis richting en le
ven geven. Bowusfer en met grooter ge-
voet van baar ontzettende en teveng uni-
verseel-sohoone verantwoord'elijkheid dan
vooral in do latere Middeleeuwen, grijpt
de Katholieke gemeenschap in In hot leven
der volkeren, ma oh tig en onweerstaan
baar, omdöft zij bezield is van den geest
ban Christus.
Bewustwording van hun bevoorrechte
{geestelijk» positie is bij de Katholieken
Klom noodlig; meer de klare gedachte nog
iclan het gevoel. Slechte dan is het gevoel
/waarachtig en betrouwbaar, -wanneer het
/ontluikt uit d'e dogma!trek als de geurende
{bl-oemen uit den forschen boom.
Dat blijkt vooral uit de kunst, do
sohoone afstraling der eeuwige waar-
beid.
Kunst is door alle eeuwen heen een
?aak van het gevoel geweest, van be
ll icerschf gevoelsleven. Sterker daai in vroe
gere cul-tuurporiodca doet dln den moder
nen Aijd de behoefte aan bewustheid, aan
bewuste logica in de kunst zioh gel-den.
Zonder inspiratie, zonder de machtige
stuwing van den imnerliijken drang tot
jsdheppen poen kunst. Maar waren deze
HaaMe vroeger bijna voldoende om wer
ken van onver eel i jke 1-i j ko sohoonh-Bd te
{scheppen, thans blijven drang en inspi-
iratio do factoren dóe hun schepnende
('waar-do verkrijgen, wanneer de geest met
koele verstandelijkheid en logische bere
kening dezo aan zich d:enstbaar maakt.
{Bewustheid, logica, koele overwo-genheid
kenmerken de moderne kunst, waarvan
!wij de schoonste voorbee'-den zien in den
/modernen Katholieken kerkbouw be
kijk maar eens van buiten en van binnen
onze prachtige nieuw» Sfc. Josephskerkl
Na de kerkbouw komen de toegepaste
kunsten dio ziéh eeheel aan het Ijnenspd
der moderne kerken belmoren te subordi-
ho-Toii en daarin juist haar zelfstandig
heid b-re-kon Alles T"n si-men-hang en een
heid en mHt klaar begrip vam maat, vér-
houd-ng, Mjn en kleur.
Er is oen innige w:sselwcrking tustschen
Stijl en mental'teilt. Geen stijl wordt gébo
ren zonder een bepaalde mentaliteit, zon
der levensstijl. En omeekeerd werkt de
stijl op de 'ovenss/iijl. Beide vervol ko men nn
iolkaar woderkeerig. Dt hier nadér toe ft»
3'chten zou te veel ruimte vorderen en ons
igeheeil van *t onderwerp vei-wijd-nren.
Er zijn mannen geweest, diiie de nieuwe
{mentaliteit en du9 ook de nieuwe stijl heb
ben voorbereid mot groote bewustheid, al
{konden zij nielt weten hoe het nageslacht
hun begiiniselen zou uitwerken.
Voor de bouwkunst rij het voldoende
,te wijzen op den „wijzen bouwmeester''
iCuypera.
Hot wordt evenwel tijd tot de litteratuur
{terug te koeren en dan vinden we aan 't
le'nde der 19d» en 1t begin der 2Gste eeuw
lAlphoms Diepenbrock.
Bij hem werkt sterk het element dor be-
Iwustheid. Een gewe7di'g geïnsplxeorde,
Imaar daarboven een even sterk beheers-ch-
{te met veriTassend in richt tn de eiischen
dor toekomst. Dat geldt -zoowel van z:jn
{muziek als van zijn vete als uit marmer
{gehouwen verhandelingen en opstellen.
Zooveel had deze t» vroeg vcrklon-ken sitem
ons nog kunnen zeggen, zooveel, dat we na
zijn dood moeten zoeken met moe-iiznara
denken en vor-schen Maar een wegw-jzer
•naar de Kaïtholiek» bewu®twordn'rig was
hij, in meer dan één zin, een groote. tot
wiem de Katholieke gemeenschap der toe
komst steedis eerbiediger zal lieen-en op-
'z'en. T^ater zal steeds duideliiker blijken,
dat de cultuur van dezen tijd zonder Dio-
penbroek niet begrepen kan wprden.
Maar waf wor Diepenbroek gete-t, géld-t
fn zekere mate ook voor de niet-Kathrilie-
ko Mevr. Roland Ho-lst. Zij is niet onzer
leen, maar tot de bewustwo ding van den
.tijd heeft aij machtig veel bijgedragen en
hdt zij deze vereenzamende figuur nog
ioens gegeven, dat haar zucht naar kteair
3>egrip, gegrepen door God® genade, haar
image brengen in d» volheid van het a.lom-
spannendie leven der Kerk
Door haar eerste verzen: c">nne'ton en
{Verzen in Terz-non" a:ddort een honger
In aar inzicht, een brandende wi teheiddie-
igoerte, terwijl tevens het ethtgche motief
islerk op den voorgrond treedft.
Aan de niel-Kalholieke z: jdc luidt Hwn-
Iriëtte van der Schalk daarmee in, wat het
{kenmerk -ia van allo waarachtige kunst
.van den tegen woord-gen tijd: bewustheid.
Haar levensbeschouwing wil pfel'igheid,
klaarheid. Zij zo riet die dteHl'ioheid in voor
-ons onaannemelijke richting, maar dat zij
laieikt en blijft zoeken, ie haar eer en haar
kmriit.
„Niet dlat Uk hef al reeds gevonden héb"
riiogo zij met St. Pontes getuigen; maar in
haar ziel woedt de drang om tot hooge
{gemeenschap to komen, waarin helt zoeken
bekroond wordt met v'njlen.
Over do bewustheid harer eerste verzen
oen vo-'igenda maal meer.
S.
Het Maurltshuis.
Dit gebouw kent iedereen!
't Is hot bekende Koninklijk kai)inet van
achilderijon. gevestigd te 'a Grayenhage
nabij het Plein.
Hoewel midden In de stad, staat het
daar op een mooi hoekje, waar het Hcht
van al-Ie zijden in de tentoonstellingszalen
kin toetreden. Een breed voorplein scheidt
het van het hooge departement van kolo
niën, aan den achterkant is de Hoivijver,
terwijl aan weerszijden slechte lage gebou
wen staan: het bekende „torentje", waarin
de minister van binnenlandsche zaken Ho-
telt. en aan den kant van het Plein een
particulier huis van slechte twee verdie
pingen. Een oogenblik heeft het gedreigd,
dat dit huis hooger zou wowten opgetrok
ken om ter vergroottng te &enen van do
bekende „Witte Sociëteit", dooh dit ge
vaar schijnt afgewend.
Ik zei hier niet over de schilderstukken
Jn bot Mauritshuia gaan praten, doch
dver het gebouw zolf, dat merkwaardigs
genoeg biedt in zijn geechiedenda
Wat tegenwoordig in Den Haag Het
Plein" is, waar gestadig trams af en aan
rijden, wae yoorheen „de graafeKckheila-
tuyn'\ d wz. de tuin, behoorend» bij de
ferafelijke woningen van het Binnenhof.
Bij resolutie van 4 Januari 1633 beslo
ten Goeommiteerd» Raden van Holland en
"Westfriesland, ongetwijfeld met voorken
nis en goedkeuring van stadhouder Frede-
rik Hendrik, tot het „beneficieeren van do
graefoliickslicnt-s tuyn", ook wel genoemd
in dien tijd: de Stadliouderstudn.
De aan leiding tot dat besluit laat zich
gemaklceliik roden. B j do klimmende wel
vaart des lands breidde 's Gravenhnge zfch
in allo richtingen uit, maar ikkt alt-iid had
men waar nu het Ploin is niet anders dan
tuin, weide en bosch, wat wel mooi stond,
doch reeds toon moest het n at mi ree hoon
steeds moer wIjken voor de noodzaak tot
sta d sui tb reid.i ng.
Nu trof het in 1633, dat Frcl-prik Hen
drik geen behoefte meer gevoélde aan het
behoud van zijn tuin. K-ij leefde op meer
vorstel ijken voet dan -zijn voorgangers. dR*o
hot .stadhouderlijk kwartier aan het Bin
nenhof plachten to bewonen. Wanneer hij
och tor des zomers n:et te velde was, dan
begaf li ij zich naar een zij nor lusts'o-ten,
zooals dat te Rijswijk, hetwelk hij juist
omstreeks dezen tijd begon te stichten, of
naar dat te Hnnseloarsdtijk, waaraan hij
schatten ten koste legde. Zijn "omalïn
bracht daar of op het kas'eri v>.,..
(men merk» hierbij op. dat onze koningte,
als zij incognito reist, zich gravin van Bu
ien noemt) met haar kinderen soms een
aanmerkelijk deel van hef schoone nar^e-
tijde door. Waarom derhalve de oud»
„kooltuin" der graven nog langer ongerept
in stand gehouden? In percee-len verdeeld
kon de grond aan bouwhisfigen in koop of
erfpacht worden u'toegeven- en zoodoende
meer voordeel afwerpen dan als tuin.
Net als tegenwoordig, nietwaar!
Ge'ukkng infusschen dat wen indertijd
niet zoo inhalig was, om het gansche ter-
ren in straten te herscheppen, maar het
tegenwoordige Plein u-tspaarde. In hot
rond verrezen spoedig annztenliike wonin
gen, o.a. een van Gonslamtijn Huygens. don
ontwerper van den Soheven-ingschen Weg.
Diens woonhuis sto-nd ter plaatse waar
tegenwoordig hri departement van justitie
rich bevindt. Do stad Amsterdam st'chlte
er het pale-s voor rijm 'afgevaardigden ter
Stalen van Holland, het tegenwoordige de
partement van buitonlandsche zaken.
Op de plek, waar nu het Maur tshu's
staat, werd het oog gestegen door oen
bloedverwant van Frederik Hend-irk, Jo-
)iam krauriifs van Nassau, d-ie zich in 1632
bij do bete'rerimg van Maastricht schitte
rend had god ragen en dus wel een streepje
voor had, Hij kroeg hel moo-i gelogen stuk,
maar... moest er flink voor betalen, n 1.
2375 gu'don in eens en oen jaarrente vam
148,8,12 gld. Tiido-rdoad niet weinig voor
zoo'n botrokke'iij-k klci-n poraoel, wat hij
ook schiint ge.vondom te hebben, want hij
wist er de weunm'me bij'te rian"pn d->i
hij eenilgormaito over don vijver mocht
ui (houwenHet hu te moes- binnen twee
jaren voltooid wezen op straffe een er boete
van 200 gld voor ied r jaar dat het langer
duurde. Of deze straf ooit werd toegepast
is niet bekend,, maar we] weet men dat de
prac.hftievendnrins bijna zijn geheel»
leven aan 't bouwen is gebleven
Hij be"wn met ,nte bouwmee«ter fe "k.i-o—
zon Jacob -van Kampen, d-ie z-ch later
door d» sticht-ng vn.n het Amsterdam.sche
raad hu-8 (fbane konukl-jk paleis on-
s'orfliik maken zou. Niet de eerste de beste
dus. Met epoed werd begonnen, doch nau
welijks was men een paar jaar bezig of
Jan Maurits werd -door bewindhebbers
der West-Tndisobe Compa.gmie tot gouver
neur vam Brazilië benoemd, waar hij tof
1614 bleef.
Tem-d-den zijner liesfuurszoreen ïti het
vorro land vergat h-j even wol z:in Haac-
scbe hu te niet. Hij 'eerde ginds mooie
materialen kennen en wilde deze (al kostte
het hem eigenlijk te veel geld, vooral ook
wijl hij tegelijkertii-1 op hot eiland An
tonio Vas een palete liet bouwen) nu
aam gewend zien ook. Hij zond kostbare en
fraaie houtsoorten over, waarvan de trap
pen en betimerimgen moesten worden ge
maakt. Deze zendingen deed lnj vergezeld
gaan van voorraden suiker, het voornaam
ste voort lire.ngsél der kolomie, welke dam
h i or te bi/nde ton bate van den bouw wer
den verkocht.
Bovengenoemde bewind hebberen vonden
een en ander wel een beetje overdreven,
wat 'het omtslaig van Jan Maurits ten ge
volge had. Bij rijn terugkeer in 1644 te
Den ITaag was het gebouw 'n hoofdzaak
'voltooid, net zag er toen uitwendig on-
goveor net eender uit als nu. Alleen zijn
de kruisvensters door moderne ramen ver
vangen, wat wel noodig zal wezen voor de
belichting der schilderijen, doch overigens
te bejammeren ia In den Fransohen tijd
werd het wapen des sfaohters in <ten voor
gevel weggehakt, maar di-t werd later
weor aangebracht.
De prins ging in zijn mooi huils, waar
aan hij ook een tuin had toegevoegd, te
genover den voorgevel gelegen, natuurlijk
wonen. Het zag er toen veel prachtiger uit
dan thans. Tijdeonoolen roemen vooral
den groofen trap, leidend naar het voot-
naamsto vertrek der bovenverdieping, en
tovons dezo zaal zelve, die irtzag op vijver
en Vijverberg en in het midden werd af
gedekt door een glazen koepol waarin bij
feesten een lichtkroon word gehangen. Dt
schijnt voor dien tijd iets merkwaardigs
to zijn geweoet.
Ook overigens word hot huis pracht'g in
gericht. Geschilderde behangsels, tafels en
s'ooi on van geeneden ivoor, kostlm.ro schil
derijen meest met voorstellingen uit Bra
zilië, trokken do algemeen» bewondering,
wat ook het geval was met volo karakte
ristieke kunstvoorwerpen, uit het vorro
land meegebracht.
Behalve geschilderde Indianen waren
er den eersten tijd ook echte bewoners van
Brazilië te rien: elf loden van de mach
tige stam der Tapuja'g hadden den prlne
bij rijn vertrek niet vri ton verlaten en...
waren hem in Den Haag natuurlijk toe'\jk
tot last. Op ecu feest, dat de vorst io-t
na rijn terugkomst in rijn won ng gal,
voorden dto Tndianen hun nationale dan
sen uit, wat ongetwijfeld interessant za?
geweest rijn. Waar Jeze lieden gebleven
rijn, vermeldt de geschiedenis niet. Ze
'zullen wol of hier gestorven of terugge
zonden zijn.
Dt laatste zal wvr Z'-ker. zoo noodig.
w-el geschied zijn in 1647. toen Jan Mau
rits tot stadhouder van Kleef en omlig-i
gende lnndsehnpncn ben«H*md werd. wat
hom noopte zich du ar to vestigen. Denke
lijk zal de toestand van ri?Ti beurs daar
ook wel een woordje bij hebben inoege-.
•sproken, gezien het f4>it dat de prins in
1652 een geschilderd behangsel benevens
eon oolloOe ivoorwerk en andoro zeld
zaamheden voor 50.000 timier verkocht
aan don keurvorst vpn Brandenburg.
Hij bleef intusschen voortgnnti, zijn
TTaagoeho woning «n tu'n op velerlei mn^
nioren te verfraaien. Wel was er in 1670
een oogenhlik sprake van dat hij hel nar#
den Staten vnn Hol tend zou verkoop en,
maar dit ging niet door Toen hij in 1679
stierf bleek het huis bezwaard mot een
hypotheek van maar eventjes i*HO00 crul-
den, wat ten gevolge had dat do prinselijke
woning in het bezit kwam van de hypo--
fhcokhoudprs, van wie G een m mil eerde
Raden haar voor 3600gulden 'e jaars huur
den jom er vreemdo gezanten tijde'ijk te
huisvesten.
Dt werd noodlottig voor het fraate ge
bouw. To«n nl in 1704 de hertog vnn
MarTborough er tijdelijk had vertoefd, onto
stond er na zijn vertrek tenmvo'ge van
omehtzaamhrid der hedtendon brand,
welke (ook doordat de hofv;iror toe^evro-
ren lag) het pnnd nwendig geheel rer-
wvc.atte TV hypotheekhonderg kregen ver
lof een loterij in te richten tot herstel van
hef gebouw, waarmede het echter zoo traag
ging, dat de werkzaamheden pas in 1718
waren afgcloopen. En toen was er nog
maar 50.000 g'd. aan boetend terwijl Jan
Maur'ts er zoowat zes ton aan had ten
koste getegd. Men kan nagaan., dat de oor
spronkelijke luiste- niet was teruggekeerd.
Het huis kreeg nu dan ook een minder
verheven bestemming: gedurende de 18e
eeuw hteld de hoog» m'lita:re vierschaar
er zifting, terwij' er ook allerlei rommte-
s:ön haar vergaderingen hielden. In den
Frenschen tijd werd het zelfe een gevnn-
gente voor «taatsmisdndiwrs. terwijl" de
ke'ders aan wijnhandelaars werden ver
huurd.
Eerst sedert 1807 wordt van het gebouw,
dat toen den eigen-aars 400fTeld. huur op-
h-aéht. weder voor c»n beter doel gebruikt.
De staat kocht het voor do vrij gerin
ge som van 35.000 gld. 't Is nu wel een
paar lüeve oon'en meer waard en hot
huils word toon bestemd tot vorsféltijk kal>i-
net van achiVierijen. wat het nu nog i-s.
Kon de prachtlievemdoi Jan Maurits nog
eens komen zien, h'j zou zeker wél tevre
den wezen, zoo niet over de inrichtteg van
het pand,, wélke eenvoudig te. maar dan
toch over den inhoud: een onschglbar»
colle<"tie oude sehJlderslukken. waarbij er
Z'te die wereldl»eroemdheid bez;tfon.
"Wie nu nog d'e slnlteo 7,a'en doorwan
delt, kan zich een dcnkbee'd vormen over
do onbokromponho'd. waarmede de pries
z:jn verblijf inrichtte. TTi.j mn"c daarbij
do perken van rijn beurs te buiten z:in go-
gaan (hij deed er niemand afbrmk mejo.
want h'j wvis en bleef ongehuwd), fn ieder
geval dankt Den Haag aan ziin prarhf-
lievendheid een monumentaal gebouw, dat
rijn tegen woord iigo bestemming nüesz'ns
waardig ie.
Suuucrij&iii hot ni«u*e u.iuuci
Tuberculose.
In den strijd tegen de Tuberculose, waar
tegen helaas al zooveel middelen zonder
voldoende resultaten zijn beproefd, trekt
het Sanocrijsin de bijzondere aandacht der
geneeskundige wereld, omdat de verassen
de resultaten tot nu toe daarmedo bereikt,
gegronde hoop geven dat mon hierin oen
nieuw en krachtig wapen heeft gevonden
tegen de vroeselijke ziekte, die zooveel jeug
dige levens verwoest.
Het zal den lezer van de L. Crt. mis
schien belang inboezemen een en ander
hieromtrent te vernomen.
Het middel is ontdekt door Trof. Moell-
goard, hnoglepraar in de natuurkunde aan
do Landbouwhoogeschool te Kopenhagen
en hostaal uit een goudverbinding, eon me-
taalzout.
Reeds Robert Koch, de ontdekker van de
tuberkelbacil, wist dat goudzouten vergif*
tig zijn voor de tuberkelbacillen.
Het is echter niot voldoende om de bac
cillen te kunnen dooden, bijv. in een rea
geerbuisje, doch do moeilijkheid beetaat in
het dooden van die bacillen in hel levend
organisme.
Vele proeven zijn met goud verbindingen
gedaan doch het sanocrijsin is het eerste
waarbij het goud zoo vast is gebonden in
zijn chemische samenstelling, dat het niet,
wanneer het in het bloed wordt ingespo*
ten. als metaalzout werkt.
Daarom roept het geen metaalvorgiftl*
ging te voorschijn, al wordt het zelfs in
grooto hoeveelheden Ingespoten. Het goud
in de sanocrijsin is aan een chemische
groep gebonden, wolko zich In hot organis*
me wederom met tuberkelbacillen verbindt
en als het goud op die wijze in verbinding
komt met do bacillen, sterven dezo. He<
goudzout wordt bij voorkeur in d» aderen,
doch kan ook in de spieren worden Inge*
spoten.
De afscheiding van heï sanocrijsin gaaf
langzaam: dezo duurt van 4 tot 0 dagen,
zoodat het nog op den vijfden en zesden
dag ln staat is om de baotoriëa te vernie*
tigen.
Het heeft de gelukkige eigenschap, zeef
