DONDERDAG 29 OCTOBER 1925
17e Jaargang.
No. 5085
zEaidbolie0owAa/rit
jeABON N EM ENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
:r Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
hnco per post I 2.95 per kwartaal,
[et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
njgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
etaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
lagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
it nammes* bestaat isit twee
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlenllön 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededcelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlenllën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Winst uit gemeente bedrijven.
j sociaal-democraten in de TiweedJe
taer verklaren zich tegen alle indirecte
kstingeo, behalve dan enkele op weel-
artikelen, Of 'de toestand van 's Lands
latkist het mogelijk maakt, zonder in
sole belastingen te regeeren? Be S.
X P heeft voor haar mannen nog
ministerportefeuilles, dus...
Ie sociaal-democraten in gemeentera-
zooals die te Lellen, agee-ren voort-
tegen winst uit de bedrijven. Of we
in Leiden h.v. een hoof del ijken omslag
krijgen, den Iroogsten in den lande,
er geen winst meer zon komen u?t
Stede'ijke Fabrieken voor Gas en Etec-
De S. D. A. P. stelt izioh in
jwnteraden als hier bedoeld tóch op
standpunt dat zij voor het eemeen te-
eer geen verantwoordelijkheid kan of
dragen, dus...
[aar nu is er een vergadering geweest
sociaal-democratische Raa&s- en Sta
lden. En daar was aan de orde de
iag, of het toelaatbaar is, (Lalt winsten
gemeente-bedrijven in de gemeentekas
eien. Deze vergadering is jl. Zondag
ouden.
fethouder Wihaut die Amsterdam-
soc'aal-democra b; sche wethou-
- beantwoordde deze vraag beves-
en motiveerde zijn standpunt on-
meer door de volgende sttelling:
,,In de artikelen in „De Gemeente"
ik, zegt spr., duidelijk gemaakt, dat
hoeveel heid der levering van gas en
lectricileï-t to bepalen is door don ver-
ruiker zelf. Van oplegging, zooals bij
ilastiiigen het geval is, is geen sprake
dit opzicht. Van een individueel© op
ening van meebetaling aan deze
ensten dus evenmin. Wij bepalen zelf
wij het artikel willen ontvangen en
Mireel wij er van willen betrekken,
ijdens de bespreking werd door een
aanwezigen betoogd, dat men met dit
urnen,t alle indirecte belastingen kan
ipraten. Ook de heffing van belasting
fietsen, thee, bier, tabak enz. wordt niet
gelegd". fietsers en de verbru'kers
bier, 'tabak enz., bepalen zelf of
het artikel willen aanschaffen en hoe
zij ervan wileln betrekken. Gas en
tricifeit zijn levensbehoeften geworden,
dringender om voorziening vragen 'dan
ebruik van b:er en tabak bijvoorbeeld,
en zeer juist betoog waardoor het
tadigo verzet van de sooiaa.l-democra-
in de Tweede Kamer op z'n werkelijke
trde ka.n worden bepaald,
waaruit ook weer 'ns blijkt, dat de
i'-democraten in Leiden heel voor-
itig bekooren te zijn met him zoo vaak
ui tgeschetterden „princip ieelen"
dat de Stedelijke Fabrieken geen
mo^n maken!
de Katholieken staan tegenover helt
agstuk van winst uit gefcneentebedrij-
iven?
i belasting-heffing "oldt voor ons
beginsel: belasting naar draag-
cht
aarom kunnen wij ons met de indirecte
«tingen in het algemeen en tot op
'r? hoogte is winst uit de bedrijven
fr te stellen niet een indirecte beüas-
f—slechts vereenigen in bepaalde oim-
ihgheden, voor bepaalde doeleinden,
aanvullend element in het totaal der
^lingrhef fingen.
h wij b.v. in Leiden zoo goed als geen
Wijken omslag zouden moeten op-
dan zou het, ons inziens, uit ons
belasting naar draagkracht vol-
dat wij ons er niet op Zouden toeleg-
om winst uit de bedrijven te maken,
i'ade daaruit de lasten voor het alge-
;D k bokost'ïgon.
taar
nu zijn er, naar onze meening,
pdigilieden, d'ie in Leidien wij wil
der als concreet voorbeeld op Leidien
•J,..- zulk een winst wettigen. De
0m6'a^ n-l die naar draag-
®t behoort te zijn, is :te Leiden reeds
boog, dat hij uit een oogipunt vatn al-
belang zeer bezwaarlijk
^"ikan worden opgevoerd. En bij deze
Weid komt nog een andere, die
behoorlijke natuurlijk niert te
winst cuit de Loidsohe Fabrieken
bas en E'iectric'iteüt geoorloofd *èn
gewenscht maakt. n.l. dat Leiden ook
.VGOr oen aantal buitengemeenten,
tm j °°k we^ 1G'1S ma#en bijdra-
'de zooveel grootere lasten, die Lei-
kv dragen, .m den vorm van een
r .Wlns',bri'a''n£-
,,iar aanleiding van hot so-
üoe (Y\ Pkhlooi voor indirecte be-
u, 0ns standpunt dienaangaande
billen aangeven.
tWit is Protestant?
a ocling den Haag van de Vereeni-
1» rotestantsch Nederland" heeft een
'S. gehouden, uitsluitend met het
doel, te waarschuwen tegen het gemengde
huwelijk.
Hoewel dus het doel, dat do vergade
ring zich stelde, geheel in de lijn lag van
de Katholieke Kerk een dor sprekers
dr. de Bie verklaarde, ;,het volkomen mot
Rome eens (te zijn), dat het gemengde
huwelijk een ramp is" moest men er na
tuurlijk toch terloops tégen Rome snre-
ken. Zoo zeide volgens het verslag in het
„Vad." dezelfde dr. de Bie:
Door zijn historie, karakter, zeden
en Staatsinrichting is Nederland een
Protestantsch land en het blijft dit,
al mocht Rome de numerieke meer
derheid behalen. Velen verstaan, niet
meer, wat het is, Protestant te zijn.
Men is het Woord kwijt.
Wat het laatste betreft: vele verstaan
niet meer, wat het is, Protestant te zijn
wij krijgen zoo den indruk, dat degenen,
die beweren, dat „Nederland is en blijft
een Protestantsch land" ook niet heel
goed meer verstaan, wat Protestant is,
óf.... blind zijn voor de werkelijkheid!
ByST(EÜLHI3D
Duitschland.
De partij-politiek.
De so c. -democraten en de
Duitsch- nationalen.
De regeeringscrisis in Duitschland is gis
teren in gevolge een door het fractiebestuur
der sociaal-democraten genomen besluit
verscherpt. In dit besluit wordt het navol
gende gezegd:
„Het bestuur is éénstemmig van oordeel,
dat door het aftreden der Duitsch-Nationale
ministers de houding van scherpe opposi
tie der sociaal-democraten tegen het kabi-
net-Luther geen enkele wijziging heeft on
dergaan.
De sociaal-democratie kan er niet aan
denken, de Duitsch-Nationajen van de ver
antwoordelijkheid te ontheffen en in de
zen Rijksdag het verdrag van Locarno,
waarin de sociaal-democratie een groot
succes barer eigen buitenlandsche politie
ke richtlijnen ziet, tegen do stemmen der
Duitsch-Nationalen te ratificeeren. De
sociaal-democratie ziet derhalve den eeni-
gen weg ter oplossing der crisis in ontbin
ding van den Rijksdag en het uitschrijven
van nieuwe verkiezingen.
Door dit besluit zijn de moeilijkheden
voor het vormen eener regeering uit een
groote coalitie door opneming in het kabi
net van sociaaldemocraten en democraten
toegenomen.
Ook in de democratische pers is een ver
koeling te constateeren, in zooverre dat
men van Luther en Stresemann garanties
verlangt, welke een waarborg geven, dat
na de beslissing in den Rijksdag over het
verdrag van Locarno, door de Volkspartij
niet opnieuw door een zwenking naar
rechts een crisis in den Rijksdag wordt uit
gelokt. De democratische pers voegt echter
hieraan toe, dat zulk een garantie in af-
doenden vorm moeilijk kan worden gegeven.
Terwijl aldus door de parlijon die de
eigenlijke aanhangers van het bedrag van
Locarno zijn, meer of minder ronduit nieu
we rijksdagverkiezingsn worden verlangd,
ten einde op die wijze eindelijk een duide
lijke parlementaire meerderheid te ver
krijgen, schijnt men er in de Wilhem
Slrasse nog altijd op te rekenen, dat de
Duitsch-Nationalen ten slotte nog voor de
ratificatie van het verdrag van Locarno,
zullen zijn te vinden. Inderdaad toont zich
de rechtsche pers hij de behandeling dezer
aangelegenheid zeer gereserveerd en het
is dan ook niet uitgesloten, dat na de ont
ruiming der Keulsche zone en de terug
slag van het verdrag van Locarno op an
dere nevenkwesties de Duitsch-Nationalen
uit binnenlandsche politieke overwegingen
ten slotte toch nog een zwenking zullen
uitvoeren.
Frankrijk.
REEDS EEN NIEUW KABINET.
Painlevé weer premier.
Briand blijft voor buiten 1.
zaken.
Nadat de president van de Fransclie Re
publiek gisteren gedurende den geheelen
morgen de leiders van de verschillende po
li lieke groepen van Kamer en Senaat had
ontvangen, heeft hij in den namiddag Pain
levé uitgenoodigd naar het Elysée te komen,
Painlevé is er de eerste maal om 3 uur ge
weest en daarna nog eens om 5 uur, nadat
hij had kennis genomen van de door de ge
delegeerden van de vier groepen van het
cartel aangenomen motie, welke wij hier
onder laten volgen.
Toen Painlevé van zijn tweede bezoek
uit het Elysée kwam, verklaarde hij het
aanbod tot formatie van een nieuw minis
terie ontvangen en in principe aanvaard te
hebben. Hij hoopte zijn kabinet heden bij
een te hebben.
Op de vraag of Hcrriot er zitting in zal
hebben, zeide hij, dat deze verkoos zijn pre
sidentszetel van de Knmer te behouden.
De groote kwestie is, wie minister van
Finanoiën wordt, door van diens beleid
de eendrachtige steun van het cartel voor
het tweede ministeric-Painlevé zal afhan
gen.
Briand zal in elk geval op Buitenland
sche Zaken blijven, zelfs onafhankelijk
wie de kabinetsformateur zal zijn.
Een collectieve motie der.
Cartel - groepen.
Gisteren hebben de delegaties der vier
groepen gezamenlijk vergaderd en de vol
gende motie aangenomen, die door de lei
ders der vier groepen, Cazals, Léon Blum,
Antoine Borrel en Paul Morel was opge
steld.
De afgevaardigden van de groepen der
linkerzijde, besloten den volkswil te eerbie
digen, zooals die driemaal door de kiezers
tot uiting is gebracht, bevestigen met
kracht hun wil alleen een regeering te
steunen, die besloten is aan don verworven
rijkdom de noodzakelijke opofferingen te
vragen, met het oog op het herstel van den
financieelen toestand van het land en ener
giek de verwezenlijking van dit program
voor de beide Kamers door te voeren.
Tijdens de zitting zijn aan de socialisti
sche afgevaardigden verschillendo vragen
gesteld, waarop dezen geantwoord zouden
hebben, dat zij geen nieuw ministerie-Pain-
levó zouden kunnen steunen, dat in derge
lijke omstandigheden als het eerste minis-
terie-Painlevé gevormd zou zijn.
De voorloopige lijst der ministers.
De lijst- van ministers zal heden officieel
bekend gemaakt worden. Zij zal, onvoorzie
ne vörandering voorbehouden, de volgende
namen bevatten:
Painlevé, minister-president en minister
van financiën;
Briand, minister van buitenlandsche
zaken;
Chautemps, minister van justitie.
Schrameck, minister van binnenlandsche
zaken;
De Monzie, minister van openbare wer
ken;
Daladier, minister van Oorlog;
Borel; minister van marine;
Chaumet, minister van handel;
Durand, minister van landbouw;
Delhos, minister van onderwijs;
Morel, minister van koloniën;
Durafour, minister van arbeid;
Antériou, minister voor de pensioenen.
De onder-staatssecretarissen blijven in
functie.
Polen.
Het verdrag van Locarno.
Oppositie in hetSejm.
In do commissie van buitenlandsche za
ken van het Poolsche Sejm verklaarden
zich vele sprekers tegen het verdrag van
Locarno, dat voor Polen ongunstig is.
De spreker der radicale volkspartij
meende, dat de verhouding tusschcn Polen
en Frankrijk tengevolge van het verdrag
verslechterd is.
Skrzynski verklaarde hiertegenover, dat
het verbond met Frankrijk door het ver
drag nog versterkt is.
Bulgarije.
Het Grieksch-Butgaarsche incident.
Met horten en stootcn.
Uit Sofia wordt gemeld:
De Grieken begonnen eerst gisternamid
dag met do ontruiming van het Bulgaar-
sche gebied. Noch Dinsdagavond, noch
Woensdagmorgen maakten de Grieken de
minste voorbereidingen voor de ontrui
ming van Petritsj. Er werd zelfs met ma
chine-geweren geschoten. Bij do ontmoe
ting van do Griekscho en Bulgaarsche of
ficieren als gevolg van de Roomeensche
interventie, verklaarden de Bulgaarsche
vertegenwoordigers, dat directo onderhan
delingen uitgesloten zijn, omdat do beslis
sing van den Raad van den Volkenbond
moet worden afgewacht. Evenzoo heeft de
Bulgaarsche regeering een bemiddelings
aanbod van Joego-SIavië afgewezen.
Uit Londen wordt gemeld d.d. heden:
Hedennacht werden uit Athene nog
berichten ontvangen, uit welke blijkt, dat
de incidenten aan do Grieksch-Bulgaar-
sche grens nog niet zijn geëindigd. Woens
dagmorgen te 5 uur werd nog gevuurd. In
Athene zou buitengewone opwinding heer-
schen. In do straten worden patriottische
demonstraties gehouden.
Het ingrijpen van den Volkenbond.
Do waarnemers opreis.
De 3 militaire attaché's, die op last van
den Raad van den Volkenbond een onder
zoek moeten instellen naar den toestand
aan do Grieksch-Bulgaarsche grens, zijn
uit Belgrado vertrokken. Zij zullen een on
derzoek instellen in Petritsj in het stroom
gebied van de Strumnitza ter vaststelling
van de aangerichte schade en het aantal
slachtoffers.
Briand over het succes van den
Raad.
In de gisteren gehouden zitting van den
Volkenshondraad te Parijs heeft Briand
als voorzitter uiting gegeven aan do groo
te voldoening, welke do leden gevoelen,
dat Bulgarije en Griekenland blijkens de
gedane mededeelingen reeds voldaan heb
ben aan het eerste gedeelte van 's Raads
instructies.
Do aandacht van den voorzitter is ge
vestigd op de opmerking van den Griek-
schen vertegenwoordiger, dat Griekenland
in dezen gehandeld heeft uit wettige zelf
verdediging.
Briand wees naar aanleiding hiervan op
het ontoelaatbare ,dat een lid van den Vol
kenbond oorlogsmaatregelen neemt, zelfs
om de voldoening aan rechtvaardigen
eisch te krijgen. Dit is het gevaarlijkste,
dat men kan doen en hieruit kunnen ern
stige gevolgen voortkomen.
De naties hebben zich maar tot don Raad
te wenden on dè tegen den Volkenbond
aangevoerde bezwaren, dat hij "in omstan
digheden, waarbij een dringende oplos
sing vereischt is, te stroef werkt, zullen
ongerechtvaardigd blijken.
Do Raad heeft aangetoond, dat een volk,
wanneer hot zich tot den Volkenbond
wendt, in geval het zich bedreigd acht, ze
ker kan zijn dat de Raad „present" ant
woordt en klaar staat om zijn verzoenings
werk uit te voeren.
Eenstemmig onderschreef do Raad deze
verklaring van Briand. Chamberlain zei
de, dat dezo uitspraak van een dergelijk be
lang is, dat hij er zich zonder aarzelen na
mens zijn regeering gaarne volledig mede
acroord verklaart.
Syrië.
Het bombardement van Damascus.
Vole slachtoffers.
Uit Damascus wordt geseind: Gezag
hebbende personen stellen het aantal der
slachtoffers van het bombardement op
ongeveer 1200, maar zij zijn het er over
eens, dat het verlies waarschijnlijk grooter
zal zijn. Volgens berichten te Londen ont
vangen zouden er 2500 A 3000 dooden
zijn. Wegens de uitgestrektheid van het
gebombardeerde gebied der stad moeten
de inwönenden zware verliezen hebben ge
leden. Onder de dooden zijn Christenen en
Joden, die in de Mohamniedaanscho wij
ken woonden. Een groot deel van het
Joodsche kwartier is in puin geschoten.
Een protest van do Arabieren
in Palestina.
Het uitvoerend comité der Arabieren te
Jeruzalem hooft op de geheele Mohamo-
daansche wereld een beroep gedaan om
deel te nemen aan een inschrijving om
den nood van do Syrische bevolking te
lenigen Het comité protesteert ook togen
het gedrag van de Franscho autoriteiten
in Syrië.
Uitgewoken Christenen.
Een 350 uitgewekenen van Damascus,
voor het meerendeel Christenen, kwamen
uit Beiroeth to Alexandriö aan boord van
een stoomschip der „Messageries Marili-
mes" aan. Do uitgewekenen verklaren dat
do autoriteiten do uiterste pogingen doen
om te voorkomen dat menschen Syrië
verlaten.
Generaal Sarrail.
De geheele Fransche pers wijdt de ge
beurtenissen in Syrië aan het optreden
van generaal Sarrail. Do Matin" eischt
zijn terugroeping.
China.
De troebelen in China.
Tsjang en Feng tegen
W o c-p e i-f o e.
Uit Tsingtau wordt geseind: Driedui
zend man van Tsjang-Tso-lin's strijdkrach
ten zijn hier aan boord van drie kanon-
noerbooten en vier transportschopm
scheep gegaan, met bestemming voor
Haitsjau, ten einde deel te nemen aan een
flankaanval op do vereonigde strijdkrach
ten van Woe-Pei-foe, tegelijk met een op-
marsch naar het Zuiden van Feng Yoe-
Sjiang's hoofdmacht.
BIWNEBiLaflD
H. M. de Koningin
Na do laatste drie drukke maanden
wenscht H. M. de Koningin, naar wij ver
nemen, eenigen tijd rust te houden en zal
do Koningin daarom gedurende de maand
November niet op het Loo ontvangen.
Uit de Metaalindustrie.
net conflict bij P. Smit
geëindigd.
In eens gistermiddag gehouden huislvou-
delijko vergadering van de stakers, aan
gesloten bij don Modernen Bond' van Mo-1
taalbowerkors, word do toestand ander
maal besproken. Be loden werden in ken-
nüs gesteld mot een schrijven van do di
rectie van Piot Smit. Ondanks hot feit,
dat dit schrijven voor do stakers den te
rugtocht niet gemakkelijk 'maakte en ran-
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Duitsche sociaal-democraten verkla
ren, dat rijksdayontbinding de eenige uit
weg is uit den toestand, geschapen door
de houding der Duitsch-nationalen.
Painlevé vormt een nieuw minis!:, ie.
De voorloopige lijst.
Het terugtrekken der Grieksche en Bul
gaarsche troepen gaat met horten en stoo-
ten.
Het bombardement van Damascus.
BINNENLAND.
Er Is een commissie ingesteld voor do
spelling van aardrijkskundige namen,
(2e Blad).
Het conflict in de metaalindustrie te
Rotterdam geëindigd, (lsto Blad).
cuno-maatregelen in uitzicht werden ge
steld voor de stakers, welko zich aan mo-
lestocren der werk willigen had'den (Schul
dig gemaakt, nam oen meerderheid van
ongeveer 400 ïogen 300 stommo.n een prin
cipieel besluit om bedonmorgon den ar
beid te 'hervatten.
Omtrent de aangekondigde rancuno-
maatregolen zou men 'trachten hiet de di
rectie van Piet Smit nog eenige toezeggin
gen los te krijgen. Men zou <la.n des avonds
wederom vergaderen en oen definitief bo
shut nemern.
In deze vergadering werd. zonder dat
h'iieroiver iis gestemd geworden, besloten
om hedenmorgen zich aan do fabriek to
melden.
Toezeggingen heeft de directie van Piet
Smit schijnbaar nidt goxlaan. aangezien
men besloot te dien opzichte maar af te
wachten wat er zou geschieden.
Hiermede heeft het confPct in de Rot
ter da mseho metaalindustrie een einde go-
nomen. Zoowel hij Wil'lon aI's hij P Smit
heeft do Moderne Rond met haar s'aking
geen succes gehad.
N V. Futura.
„Het Centrum" deelt mee, du Al d cm-
'centraitio dor bedrijven is voltooid. Het
vkamtooT der N'.V. Futura ils thans niet
'meer t© Leiden, doch t© Utrecht, St, Jmns-
"kerkhof 21.
Hoewel, om dezo overplaaltsing te vor-
'gemn'kkelijkon, oen groot deel van liet
boekenfonds verkócht is blijft de N.V. Fu-
'tura bestaa/n: zij zall zich op het gebied
der uitgeverij in do toekomst gelijk in het
ver'ixlen blijven lwwegen.
Haar drukwerk wordt thnus uitgevierd
'op d© drukkerij van de N.V. Het Centrum
Ite Utrecht, de N.V. Van Mas tri git en Vor-
ihoovon te Arnhem, do Eembode t© Amers-
ifoori.
Do gewone audiëntie van dón minis
ter 'van marine a. 1. zal "op Maandag 2 No
vember a.s. niet pkaats holden.
LflWD- EFJ TUINBOUt»
Kon. Neder'andsche Maatschappij voor
Tuinbouw en Plantkunde.
Gisteren hoeft te Amsterde^n do OOsU
ailgeuioon© vergadering van de Kon, Ne-
dJrirliandscho Maatschappij voor Tuinbouw
on Plamtkimd© plaats gehad welke o a.
werd bijgewoond dloor den heer I. G. J.
Kakebeeke. inspecteur wan don landbouw,
en dr. H K M. v. d. Znudc, inspecteur
van het landlbouwonderwijs.
Do voorzitter jhr. G. F. van Tets. s!eK
in z'jm openingsrede vast. dat hei afgeloo-
pen jaar oen jaar van rustig werken s
geweest. Niet ieder jaar kan men, zooals
in 1923 dlo afdee'tng Amsterdmm deed, een
groot© tentoonstelling organiseeren. Zulks
acht spr. zelf niet ge wenscht. Groote ge
beurtenissen motdlon kunnen nawerken, en
willen zij betcekcnis houden, slechte hij
hisschenpoozen terugkeoron.
Zoo wijst «pr. op de nawerk:mg van het
international© tuinlbouweonigros in 1923
gdhouden. Nog steeds blijkt uit een uitge
breide correspondentie met oud-oongros-
Heden, welk een propagandistische waard©
voor don Nederlandschen tuinbouw van
diat congres uitgaat.
Verschillende afdeelingen hebben plaat
selijke tentoonstellingen goor gani see-d,
niet steeds met het noodige overleg. Ver-
dor oonistateert spr. tdt ztijn spijt, dat an
deren zich drongen in de plaats, welke af-
deóliingon gedurende een kwart lot een
halve eeuw hebben ingenomen en tentoon
stellingen organiseerden buiten die afdoe-
ling om. Spr. zag Irier gaarne samenwer
king, dlaar zulks andJors araar zijn meervng
op den duur uit moot lóopcn op schade
voor böide.
Met groot genoegen sMt spreker vast,
dat dlo groote tuinlwuworgain'iAaties liet g(v
voel, dat samenwerking, om de eer van
dón Nedórlandschen tuinbouw hoog te
houden, noodig is, wil bezitten. Hij w jad
