17e Jaargang. VRIJDAG 23 OCTOBER 1925 No. 5080 De ABONNEM ENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct-., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER -103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlën 30 cent per regot Voor Ingezonden Mcdcdcelingcn wordt het dubbele van het tarief berekend. z Kleine adverlenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Qii nummer bestaat uit drie bladen. V De vormers der zeden. De taak van den onderwijzer wordt vaak onderschat. Op velerlei manier komt deze onder schatting tot uiting. Zoowel in de ge meente, stad of dorp, waar de onderwij zer werkt, als inDen Haag. Z. H. de Paus heeft-enkele dagen gele den woorden gesproken, waarin de waarde van den onderwijzersstand tot volle erken ning komt. Z. H. de Paus heeft n.l. den pelgrimsstoet van de katholieke Duitscho onderwijzers- en onderwijzeressenvereenigingen in audiëntie ontvangen. De H. Vader hield bij deze gelegnheid een ontroerende toespraak, waarin Hij nogmaals de houding der Katholieke Kej-k tegenover de school duidelijk uiteenzette en vooral de verheven en gewichtige taak van onderwijzer en onderwijzeres en daarna de waarde en het ideaal van dezen stand aan een beschouwing onderwierp. Wij ontleenen aan de Pauselijke toe spraak, die de „Msbd." vermeldde, de vol gende passages: Onderwijzers en onderwijzeressen zijn vormers der zielen. Wat is oen schilder, wat is een beeld houwer al zijn ze dan ook geniaal in ver gelijking met een onderwijzer. Bij genen betreft het slechts aardsche stoffen, bij dezen geestelijk materiaal, zielen. Onderwijzers en onderwijzeressen, gij zijt in zekeren zin deelnemers aan een waar apostolaat, gij zijt de kostbaarste, onvergelijkelijke en niet te vervangen hel pers van 'l hiërarchisch apostolaat. Daar in ligt ook de roem, de kroon der ver dienste van uw leven, daarin ligt uw zware arbeid, die ook kommer, smart, bit terheid en moeilijkheden met zic.li mee brengt, vooral in tijden als de onze. Maar ook des te grooter is Uw verdienste voor kerk, gezin en maatschappij. Aldus Z. H. de Paus. Mogen deze woorden ter harte worden genomen Door hen, die in de gelegenheid zijn. om er practisch blijk van te geven op de een of andere wijze dat zij den mderwijzersstand respecteeren. Maar ook door de onderwijzers zelf. De besten on der hen zullen zelf toegeven, dat het ideaal van den onderwijzer, zooals de Paus dat in Zijn toespraak blijkbaar voor oogen had, niet zoo gemakkelijk te benaderen is! Niemand kan geven wat hij niet zelf heeft! Om goede zeden te vormen, om godsdienst te kweeken, moet men zelf van goede zeden zijn, den godsdienst be leven! De taak van den onderwijzer is schoon, Is van zeer groote beteekenis voor de maatschappij. In 't bijzonder de taak van den Katho lieken onderwijzer. Mogen wij, nu wij onze Katholieke scholen hebben, ook steeds Katholieke on derwijzers hebben. Zonder Katholieke on derwijzers toch hebben wij aan onze Ka tholieke scholen weinig of niets. V Over fabrieksmeisjes. Het bestuur der Centrale Vereeniging tot Bescherming van Meisjes i-n het Dio cees Haarlem reageert op een artikel in „De Tijd" van 29 Aug j.l., onder den ti tel: ..Er komt nu wat belangstelling voor de ziel van het fabrieksmeisje". Genoemd bestuur schrijft: „Welke katholieke vereend ging is hier de aangewezene, om handelend op te treden en iets voor de Roomsche fa brieksmeisjes te doen? „Beschermd'' willen ze niet meer wor den. In haar jeugdigen overmoed ver beelden zij z'ch op eigen beenen te kun nen slaan. Het machinale werk is ge makkelijk, het loon hoog, die werktijd niet te lang en den geheo'en avond heb ben zij tot haar beschikking ter afwisse ling en ontspanning, opgeë'scht ala haar goed recht De straat, de bioscoop, het danslokaal lokken! Ruwe scherts en rea listische voorstel] ngen stompen haar eerbaartreidsgevoel af. Wat komt er ten slotte terecht van baar arme ziel? Wat kan er gedaan worden, om meer d'egolijikfhei'd te bren gen in die Iichtzinniiigo hoofdjes? De directies der fabrieken moeten ge wezen worden op de geweldige gevaren, die rondom dre'gen. Wat baat het, dat de spoorwegdirectie speciale waggons ter beschikking stelt Voor het vervoer van mannelijk en vrou welijk personeel afzonderlijk, als de fa- biicksdirecties niot zorgen, dat inder daad de geslachten gescheiden blijven? Samenwerk ng met de fabweksdirec- ties worde dus gezocht op de eerste P-aats. En die zullen ervoor te vinden 2'jn! Sommige hebben reeds een leidster ®aiigesteld, om de meisjes bozig te hou den gedurende haar ontspanningslijd op de fabriek. Maar daarbuiten organiseer© baar, niet alleen om de nuchtere vakbelangen te behartigen, maar vooral oon haax ontwikkeling bij te brengen niet het minst op zedelijk en godsdiens tig gebied. Mogen deze weinige regelen een prik kel zijn voor anderen, om ook hun ge dachten aan dit onderwerp te wijden en maatregelen te beramen, waardoor bet zedelijk en maatschappelijk welzijn van deze kinderen, straks jonge vrouwen, beter wordt gediend." "Wij mogen er aan herinneren, dat vrij in een driestar in ons nummer van 9 Sep tember j.l. onder bovenstaanden titel heb ben gewezen op den plicht der ouders èn der patroons ten opzichte van de fabrieks meisjes. De ouders hebben streng toe te zien, waar hun dochters werken en met wie deze omgaan, opdat haax deugd be waard en beschermd blijve En ook de patroons hebben in deze, een taak. 't Zou getirgen van grof mar terialisme, van bruut paganisme, als de patroon de meisjes op zijn fabriek maar liet werken, en verder zich niet bekom merde, van welke gehalte zij zijn, hoe zij zioh daar gedragen en over welke on derwerpen daar de gesprekken loopen. Van Katholieke en geleoyig-Protes- tantsch© patroons mogen wij e'ischen, dat zij van de im hunne fabrieken wer kende meisjes meer verlangen, dan dat deze zoo goed en zoo veel mogelijk pro- duceeren anders zouden zij bun mooien naam Christen tot een bonkige leugen maken. En van liberale patroons, die beter zijn de Eberale leer, mogen wij hetzelfde verwachten." Maar- naast de zorg van ouders en pa troons moet er in de grootste en grootere fabrieksplaatsen en wij rekenen Leid'en ook daaronder een Katholieke organi satie zijn, die met' de zorg voor de Katho lieke fabrieksmeisjes belast, zijn. Onder de sympathieke instellingen van de Z'ta-Vereeniging heeft in onze waar deering vooraan geslaan een afdeeling, dio zich speciaal de fabrieksmeisjes aan trok. Alhoewel het eerste doel van da Zita- Vereeniging ge1 eg en is in de bescherming van Katholieke meisjes, d'ie in de stad geen eigen, geen ouderlijk tehuis hebben heeft de Zi ta-Vereeni ging in den loop der jaren al heel veel gedaan voor de Leid- sche vrouwelijke jeugd. Ook daarvoor, en daarvoor niet minder, heeft zij recht op waardeering. Naar w:j vernemen, bestaat echter de afdeeling voor fabrieksmeisjes, als zoo danig, niet meer. Wij zeggen: als zoo danig, want op den Dinsdagavond, wan neer wordt geleerd 'hot voor de a s. huis vrouw zoo noodige naa:en, enz., zijn ook de fabrieksmeisjes welkom. Als wij op do vraag, gesteld door de Ontra'e Vereen'ging tot Bescherming van Meisjes in het B;sdom Haarlem: ..Welke Katholieke Vereeniging is hier de aange wezene, om handelend op te treden en iets voor de Roomsche me sjes te doen" moeten antwoorden voor wat onze stad betreft, dan luidt het antwoord natuurlijk: de Zi'ta-vereeniginig, die ook in deze reeds haax sporen heeft verdiend. Duitschland. HET VERDRAG VAN LOCARNO. De houding der partijen. Een verklaring der Duitse h-n ationalen. De Duitsch-nationale Rijksdagfractio heeft bekend gemaakt, dat zij de volgende verklaring zal afleggen: De Duitsch-na tionale fractie kan in den uitslag der on derhandelingen te Locarno geen vervul ling zien van de -eisclien, die recht doen wedervaren aan hetgeen voor het leven van het Duitsche volk noodzakelijk is. De fractie mist daarbij bovendien de vervul ling van de voorwaarden, die noodig zijn om het verdrag te sluiten en cvenzoo de tegenprestatie der overige betrokken mo gendheden, welke in overeenstemming zijn met de offers, welke van Duitschland wor den verlangd. In verband met dit resul taat verklaart de fractie thans reeds, dat zij haar toestemming tot geen verdrag zal geven, dat geen recht doet wedervaren aan hetgeen voor het leven van het Duitsche volk noodzakelijk is, en dat vooral niet uitsluit, dat afstand wordt gedaan van Duitsch gebied en een Duitsche bevolking. In politieke kringen is de indruk, dat do Duitscli-nalionale fractie door deze ver klaring haar standpunt nog niet definitief heeft bekend gemaakt, doch slechts nog maals den nadruk wil leggen op de ern stige bezwaren, welke de partij tegenover bet resultaat der onderhandelingen te Lo carno heeft. Deze verklaring is opgesteld op grond van de beslissing, die Woensdagavond laat in de fractievergadering is genomen. De andere part ij en. Blijkens de woordvoerders der partijen in de zitting van de Rijksdagcoirimissie voor Buitenlandsche Aangelegenheden keuren de Sociaal-democraten, de Demo craten, het Centrum en de Duitsche Volks partij de houding der rogeering goed. De Kabinetszitting. Het resultaat van de beslissende kabi netszitting, welke gistermorgen plaats vond, werd officieel in den volgenden vorm medegedeeld: „Het Rijkskabinet heeft heden onder voorzitterschap van den Rijkspresident de besprekingen over het resultaat der mt- nistersbijeenkomst te Locarno beëindigd. De Rijkskanselier on de Rijksminister van Buitenlandsche Zaken zullen in do heden te houden zitting van de Rijksdag- commissie voor Buitenlandscho Aangele genheden de houding der regeering uit-s eenzetten". Deze meer dan voorzichtige redactie werd van verscheidene zijden aldus ge ïnterpreteerd, alsof het kabinet geen be sluit had genomen. Luther heeft evenwel in de commissie voor Buitenlandsche Aangelegenheden in een interruptie het tegendeel verkondigd, wat den Duitsch-iiationalen merkbaar on aangenaam was. Bovendien is in den loop van den avond officcus medegedeeld, dat het besluit der regeering inderdaad mot algemeene ^temmen was genomen op grond waarvan daarop in de commissie voor Buitenlandsche Aangelegenheden door Stresemann de houding van het ka binet is uiteengezet. De positie der Duitsch-Nationale mi nisters is niet benijdenswaardig. Alhoewel in den kabinetsraad geen hoofdelijke stem ming is gehouden, hebben zij ook niet ge protesteerd tegen de verklaring, die na mens de rijksregecring door Stresemann in de Commissie voor Buitenlandscho Aan gelegenheden zou worden afgelegd. Zij hebben zich dus met andere woorden stil zwijgend achter de regeering geplaatst ondanks de resolutie van hun partijge- nootcn, doch deze-is op zulk een wijze ge formuleerd, dat men haar in regcerings- kringen niet al te trag: h opneemt. De ontwapening van Duitschland. De geallieerden tevreden. Ijl een conferentie te Parijs van den minister van oorlojrPainlevé met Briand, Tirard, de generaals Debeney, Guillau- mont, Desticker en Jacquemot werden de rapporten der militaire controlecommis sie onderzocht, alsmede de stand der uit voering van het programma der Ambas- sadeursconferentio. Zij constateerde, dat de Duitsche regeering ten aanzien van ver schillende punten, met name de vernieti ging van materiaal en machinerieën, be vredigende maatregelen heeft genomen. Polen. De optantenkwestie. Een verzook van Stresemann. Het „Berl. Tag." verneemt, dat dr. Stresemann een langdurig onderhoud heeft gehad met den Poolschen gezant te Berlijn, wien hij met nadruk verzocht er bij zijn regeering op aan te dringen, dat do verbanning van Duitsche optanten uit Polen wordt gestaakt. Polen, aldus Stre semann, kan geen beter bewijs van zijn vredelievende gezindheid geven en niet beter in overeenstemming met den geest van Locarno handelen dan door deze ju ridisch wellicht gerechtvaardigde, maar in moreel opzicht afkeurenswaardigo ver- banningspolitiek op te geven. Bulgarije. HET GRIEKSCH—BULGAARSCHE CONFLICT. De Grieken weigeren arbitrage. Potritzi onder vuur genomen Het voorstel van den Bulgaarschen zaakgelastige te Athene om een arbitrage commissie in te stellen, is door do Griek- regeering van de hand gewezen. Nadat reeds Woensdag verscheidene Grieksche voorposten Bulgaarsch gebied waren binnengedrongen, ving gisteroch tend 6 uur de opmarsch van sterke Griek sche strijdkrachten met talrijke artillerie naar het Stroemitza-dal ten Oosten van Petritzi aan. Petritzi ligt sedert gister middag onder Grieksch geschutvuur. Do Bulgaarsche grenstroepen kregen bevel voorloopig terug te trekken voor de oprukkende Grieken. De stemming te Sofia, zoowel in regee- ringskringen als onder het publiek, is zeer opgewonden. Men hoopt op interventie van den Volkenbond of de groote mogend heden, daar men vreest, dat anders oor log onvermijdelijk is. In verband met het Grieksch-Bulgaar- sche conflict kwam de Bulgaarsche mi nisterraad eergistermorgen in dringende zitting bijeen. De ministerraad besloot, zooals gemeld, onverwijld te protesteeren bij den Volkenbond. Volgens berichten uit Sofia hebben de Grieksche troepen Poroy bezet. Do Grie ken hebben de leiding van het gemeente bestuur in Kouba overgenomen. Het ultimatum aanvaard. Do „Daily Express" meldt uit Athene, dat do vertegenwoordiger van Bulgarije te Athene aan Pangalos heeft medege deeld, dat Bulgarije het Gjrieksche ulti matum aanneemt. De reden van Grlekenlands houding? Het Bulgaarsche gezantschap te Wee- nen heeft bericht ontvangen, dat de toe stand aan de Grieksche grens opnieuw verscherpt is. Bulgarije beweert, dat liet incident door Pangalos uitgebuit wordt om in Griekenland do monarchie te her stellen. Pangalos zou het conflict wen- schen om to kunnen mobiliseeren en dan koning Alexander op den troon te plaat- Rusland. Opkomende en ondergaande sterren. Zinovieff, Trotzki en Boekhar in. De Russische medewerker van do „Moi*- ning Post" schrijft, dat de ster van Zi novieff voor het oogenblik begint to ver bleek en. Do almachtige dictator van dc commu nistische internationale en van het poli tiek bureau der Russische communisti sche partij, dat Rusland regeert, wordt, evenals Trotski een jaar geleden, door zijn tegenstanders op den achtergrond ge schoven. Een van de voornaamste redenen van Zinovieff's verwijdering van het front is, volgens een wel ingelichten zegsman lo Moskou, gelegen in do redevoeringen, welke hij in den loop der lataste Iwoc ja ren gehouden heeft en welke allo pogingen van de sovjet-regeering om tot overeen stemming met Groot-Brittannie, Frank rijk en de Vereenigdo Stalen te koinen, hebben bemoeilijkt. Thans komt hot bericht, dat in de naas te toekomst Boekbarin, een ander extre mist iseh communist, op meer directe wij ze in- de zaken van do derde internationale zal deelnemen dan hij"tot nu too gedaan heeft. To Moskou wordt ondertusschon ge sproken over de mogelijkheid, dat Boek barin na de eerstvolgende bijeenkomst van het bestuur der communistische inter nationale, zal gekozen worden tot presi dent van dit lichaam in plaats van Zino vieff. De ster van Trotski begint weer eens op te komen. Dzerjinski heeft onlangs op een vergadering van den oppersten cco- nomisehon raad te Moskou een lange redo gehouden, waaTin hij Trotski prees en er zijn spijt over te kennen gaf, dat zulk een waardevol organisator en productief wer ker als kameraad Trotski het slachtoffer geworden was van minderwaardige intri ges en voor den tijd van negen maanden verwijderd was gehouden van 't grooto werk, dat hij voor den sovjetstaat ver richt. Turkije. De Mosoclkwestie. Russische hulp toegezegd? Volgons sommige berichten zou dc En- gelsche rogeering tlians definitieve, bewij zen in handen hebben dat Sovjet-Rusland aan Turkije militairen steun heeft toege zegd, voor het geval het met Engeland tot een oorlog over het Mosoelvraagstuk zou komen. Dc Sovjetregeering moet hulp hebben aangeboden, voor het leggen van mijnen in de DaTdanellen en bovendien waarhor- gen hebben beloofd voor de Kaukasischo grens, teneinde de Turken in staat te stol len om zo tegen Irak en Syrië to laten oprukken. Ook zouden er vrijwilligers ge worven worden onder de Kaukasischc stammen, terwijl het tijdens den grooten oorlog op do Turken veroverd oorlogsma teriaal zou worden teruggegeven. Syrië. De opstand der Drusen. Amerikaanscho oorlogs schepen gezonden. Gisteravond seinde Reuter, dat tweo Amorikaansche torpedojagers bevel had den ontvangen van Gibraltar naar Ah-xan drië op te stoomen, om zoo noodig dienst te doen in de Syrische haven voor mogo- lijko bescherming van Amerikaanscho le vens en eigendommen tegen eventueelo aanvallen door oproerige Syrische stam men. kwam van den Amerikaanschen consid- kwam van den Amerikaanscho consul- generaal te Beiroeth; de haren van Fransch Syrië en do basis van de Fran- schc militaire activiteit in de streek van Damascus. Te Washington maakt men zich dus, ondanks do geruststellende berichten der laatste dagen, bezorgd over de positie der Franscben in Syrië en gisteravond maak te het Amerikaansche departement van buitenland he zaken officieel bekend, dat HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De houding der Duitsche partijen t.o.v, het verdrag van Locarno. Het GriekschBulgaarsche grenscon flict heeft scherpe vormen aannenomen. Bulgarije zou het Grieksche ultimatum hebben aanvaard. Russische hulp toegezegd aan Turkije ingeval van een conflict mot Engeland inzake Mosoel. BINNENLAND. De instelling van een Centraal Archief en Inlichtingsbureau inzake Maatschappe lijk Hulpbetoon voor Nederland (lo blad). De R.-K. Werkgeversver. heeft een Commissie samengesteld ter bestudeering van het Tractaat Holland—België (2de blad). De Amstcrdamsche Rechtbank heeft als haar gevoelen uitgesproken, dat de nabe staanden aan een wilsbeschikking van ccn overledene om te worden verbrand niet behoeven te voldoen. (Rechtzaken, 2do blad). Onze Geïllustreerde Paqina De photo-pagina geeft o.a. to zien: Do huldiging van den burgemeester van Lei den, jhr. mr. dr. N. G. do Gijsolaar Koninklijk Bezoek aan don St. Pieters berg. Do verlichting der groote kerk te Roermond De uitvinder van dc naai machine Muziek in de lucht Do grootste baggermolen tor wereld. do Drusen eon deel van Damascus hadden bezet. Dit bericht gaf aanleiding tot hot zenden van beide schepen. China. Woe-Pci-Foc's macht neemt toe. 1G provincies geheel op zIn» hand. De generaals van Tsjekiane beweren 7000 man van hot logor van Mookdon eo- vangon to hebben genomen, in do nabij heid van Nanking. Woo-Poi-foo zegt, dat thans allo arht- lion provincies op zijn hnnd zijn mol uit zondering van Yo'ennan Ansoo en hot grootsto gedeelte van Sjantoong en dat zijn vereonigd logor 300.000 man zal tel len. Wil T s j a n g-T s o-l i n hot keizer schap horstellen? De gouverneur van Hoopoh hoof» eon proclamatie uitgevaardigd, waarbii hij zijn provincfo onafhankelijk verklaart, hieraan toevoegend, dat Tsjang-Tso-lin van plan is zich tot keizor uit te Toepen of de Manfsjoes te herstellen. Woe-Pei-fop verklaart, dat hij de mn< ht nastreeft om oen einde te maken aan het wanbestuur en de wet en do orde te hand haven Volgons Woc-Pei-foo zijn het do communisten en de bolsjewiki. die den ondergang van China bewerken. BINNENLAND Koninklijke Besluiten. Onderscheidingen. Bij Ron. besluit zijn benoemd: tot ridder in do Ordo van den Nederland- schen Leeuw: A. M. Vroeg, commissaris dor H. V. A. landgoed de Mookorheido, te Mook; tot officier in do Ordo van Oranje-Nas-» sau: S. van der Meer, directeur der Rijkshoo- gere burgersehool en van den gemeentelij ken handelscursus te Venlo: tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau; O. L. V. van de Loo, burgemeester der gemeente Venray; is toegekend de eeremedaille, verbonden aan de Orde van Oranjc-Nassau: in goud, aan: J. H. P. do Groot, commandant der brh gade marechaussee te Venray; Th. H. Dorkx, algemeen bedrijfsleider hij do firma van Licbergon, to Venlo; in zilver, aan: A. J. Haenraets. lid-penningsmeester van het Burgerlijk Armbestuur te Venray; in brons, aan: G. Lemrien. gemeenteveldwachter te Mook en Middelaar. D<s Rijksbetaalmeesters-kantoren. Do opheffing. De Mini ter vn» Winenlandschc Zaken en Landlyni"' heeft aan do G«*i. Staten dor prov>|C'pfl f,f'n schrijven «©richt naar aanb-i'WT van dn> de opheffing der /fijl heta■,'11 °esferska"oren tot vr- scbfll "lc vrapn met betrekking tot h</

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1