DINSDAG 20 OCTOBER 1925
No. 5077
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Het verdrag van Locarno.
17e Jaargang.
3)e xa\dóQ\ui 6oma/nt
pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
jij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post 1 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct-., met Geïllustreerd
1 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Uit nummer bestaat uit twea
bigden*
Over geld uitgeven.
De bladen te Boedapest berichten, dat
de opperrabbijn aldaar zijn geloofsgenoo-
len heeft aangespoord, het concert van
den Russisch en baszanger Sjaljapicn niet
te bezoeken, aangezien hij het immoreel
vindt, dat een zanger in een tijd van eco-
nomisclien nood voor een enkel optreden
een honorarium van 280 millioen Hon-
gaarsche Kronen eischt.
Die Hongaarsche opperrabbijn heeft
hiermede tot zijn geloofsgenooten een ver
standige aansporing gericht.
Verstandig, niet alleen omdat hij een
afkeuring uitspreekt over het te hooge
honorarium voor een kunstenaar (gewoon
lijk zijn de honorariums' voor kunstenaars
niet to hoog!)
Maar verstandig, ook en vooral, voor
ffat er niet met even zoovele woorden ia
staat, omdat zij de menschen voorhoudt
in dezen tijd van economisch en nood er
op toe te zien, dat zij voor genot al is
het dan ook op zichzelf goecl niet te
veel uitgeven, .terwijl velen hunner mede-
menschen gebrek lijden aan het noodza
kelijke.
Wie veel „dubbeltjes" heeft kan die
nooit, maar zeker niet in dezen tijd, laten
rollen, zooals hij dat wil, in absolute
vrijheid. Zijn eigendomsrecht is be
perkt door hoogere wetten van algemeen
jelang, van sociale rechtvaardigheid en
an naastenliefde.
Deze lessen liggen in de aansporing
van dien Hongaarschen opperrabbijn!
8U8TF.KLAWP
Duitschland.
Het bereikte te Locarno.
De Duitsche interpretatie.
De authentieke interpretatie van toon
aangevende Duitsche zijde van het ver
drag van Locarno is, dat op de belang
rijkste punten de Duitschers datgene heb
ben bereikt, wat zij hebben nagestreefd,
en wel:
lo. met betrekking tot het Veiligheids
net de algemeene losmaking der Ooste
lijke verdragen van dat Pact. Derhalve
valt elke Fransche garantie der Oostelijke
[erehagen weg.
Met betrekking tot de Oostelijke
verdragen is uitbreiding der overeenkom
sten tot grenskwesties achterwege geble
ven.
Art. 16 van het Volkanbondspact is
op een wijze geïnterpreteerd, welke ten
volle rekening houdt met het Duitsche
Standpunt.
Boven deze speciale punten uit kan
evenwel als de belangrijkste gedachte
worden beschouwd, dat de arbitrage, even
als die in het Dawes-plan voor herstel
vraagstukken is vastgelegd, thans ook bh
andere kwesties van het vredesverdrag
toepassing vindt.
Het g a r a n t i ep a c t.
In het eerste verdrag, het eigenlijke ga-
ranticpact, verdient bijzondere vermel
ding, dat een speciale garantie van
Frankrijk tusschen Duitsckland en zijn
Jostelijke nabuur staten niet bestaat.
Frankrijk heeft binnen het kader van het
Verdrag slechts die bewegingsvrijheid,
"Welke het Volkenbondspact aan elk lid van
den Volkenhond geeft. De mogelijkheden
van Frankrijk om in een eventueel con
flict tusschen Duitschland en Polen in te
grijpen, zijn niet als vanzelfsprekend ge-
Keven, maar kunnen slechts uitzonderings
gevallen zijn, welke aan den anderen kant
automatisch de garantie van Engeland in
jerking doen treden. Zelfs aangenomen
he geval, dat een afgesproken conflict in
het leven wordt geroepen, ten einde
uitschland als den invaller voor te stel
en, dan zou Engeland ten gunste van
uitschland moeten opkomen.
Het Verdrag treedt niet door' het slui-
en er van door de mogendheden in wer-
maar eerst na Duitschlands tootre-
jhug tot den Volkenbond. Het tot stand
omen van het garantiepact is dus te ver
delen in vier bedrijven:
de parafeering te Locarno;
de onderteekening te Lomlen;
de ratificatie door de parlementen;
y jde cpneming van Duitschland in den
i l h' de tusschenruimten tusschen deze
linJ'jVei1 ^htreft, is met speciale bedoe-
felolri on{*ertekening te Londen vaslge-
inifu een tijdstip, dat veroorlooft, in-
'der J WEU]r 'e nemen> boe de werking
niet i Tnk0Wsten van Locarno op do
'dus bet verdrag vastgelegde kwesties,
is. In d f behandeling van het Rijnland,
jjljp ^rband is *ook van Duitsche
Üag Tpon1 i ljijeenroePi«9: van den Rijks-
uveru-f,cr,,3 !tö zeer nabijliggenden .datum
ol- daar men te Berlijn zeker-
DE TEKST GEPUBLICEER/").
De op de conferentie van Locarno be
reikte en op schrift gestelde resultaten
zijn, naast een inleiding, ten eerste het
zoogenaamde Veiligheidsverdrag tusschen
Duitschland, België, Frankrijk, Groot-
Brittannië en Italië, velvolgens vier
arbitrage-verdragen tusschen
Duitschland «enerzijds en België, Frank
rijk, Polen en Tsjecho-Slowakije ander
zijds.
De inleiding.
In do inleiding wordt als het doel der
bijeenkomst genoemd de wensch om ge
meenschappelijk het middel te zoeken tot
bescherming der volken van de desbetref
fende naties /voor den oorlogsgeesel en
zorg te dragen voor een regeling langs
vredelievenden weg van geschillen van
iedere soort, welke zich mogelijkerwijze
tusschen eenige van hen zullen kunnen
voordoen. In de inleiding wordt verder het
feit vastgesteld dat de accoorden niet ver
anderd kunnen worden. De deelnemende
partijen verbinden zich om op den isten
December te Londen bijeen te komen om
in een zitting de formeele onderteekening
te volbrengen.
Aan het slot van het protocol doet de
Fransche minister van Buitenlandsche
Zaken de mededeeling dat in aansluiting
op "de afgesloten arbitrage-ontwerpen
- Frankrijk, Polen en Tsjecho-Slowakije in
Locarno op gelijke wijze deze ontwerpen
tot verdragen opstelden om zich weder
zijds het nut dezer verdragen te verzeke
ren.
De onderteekenaars verplichten zich
tenslotte om aan den door den Volkenbond
begonnen ontwapenings-arbeid oprecht
mede te werken en te streven naar de ver
wezenlijking der ontwapening in algemee
ne overeenstemming.
Hel Veiligheidspact.
In het Veiligheidspact garandeeren do
onderteekenende mogendheden de huidige
grenzen en verplichten zich om langs
vredelievenden weg alle kwesties te rege
len, welke tot een breuk aanleiding zouden
^kunnen geven en niet langs den gewonen
diplomatieken weg zouden kunnen wor
den opgelost. In de volgende paragrafen
wordt dan de aard van het bijleggen der
geschillen geregeld, welke óf aan bijzon
dere rechters óf aan een Commissie van
Vergelijk zullen moeten worden voorge
legd.
Bepaalde strijdvragen zullen aan den
Volkenbondsraad worden voorgelegd.
In artikel 4 wordt de verplichting der
niet bij het geschil betrokken mogendhe
den vastgelegd, waarbij zij bij niet gepro
voceerde aanvallen de aangevallene(n) on
middellijk hulp moeten verleenen
De duur van het Verdrag.
Het «Verdrag is van kracht totdat op een
drie maanden van tevoren door de andere
onder teekenendo mogendheden aan te
kondigen voorstel de Volkenbondsraad
met minstens twee dorden meerderheid
vaststelt, dat de Volkenbond de verdrag
sluitende partijen voldoende garantie
biedt.
De arbitrage-verdragen.
In de arbitrage-verdragen tusschen
Duitschland, België, Frankrijk en de Oos
telijke staten wordt vastgesteld dat alle
geschillen, die niet op den weg van de ge
wone diplomatieke procedure minnelijk
kunnen worden geregeld, aan arbitrage
of aan het Permanente Hof van Interna
tionale Justitie te 's-Gravenhage ter be
slissing moeten worden voorgelegd. Ge
lijktijdig is voor de instelling van een uit
vijf leden bestaande Commissie van Ver
gelijk zorg gedragen, welke in bepaalde
instanties kan worden aangeroepen.
Artikel 16.
Op verlangen van Chamberlain is "ten
slotte de meening der geallieerden over
de interpretatie .van artikel 16 van het
Volkenbondsstatuut vastgelegd, volgens
dewelke het artikel zoodanig moet worden
opgevat dat ieder lid loyaal moet mede
werken om het Volkenbondsstatuut recht
te doen wedervaren en iederen aanvals-
daad tegen moet gaan in de mate, welko
met zijn militairen toestand vereenigbaar
is en met zijn geografische ligging reke
ning houdt.
geen aanleiding heeft, de onderhandelin
gen in den Rijksdag te overhaasten en
voornemens is, althans de verklaringen
van Briand en Chamberlain voor hun par
lementen af te wrachten.
De Duitsche delegatie heeft evenwel uit
do onderhandelingen te Locarno den in
druk gekregen, dat de regeeringen te Lon
den en Parijs ernstig van zins zijn, do
kwestie der faciliteiten voor het bezette
gebied aan het rollen te brengen.
Artikel 16.
Wat art. 16 van het Volkenbondsstatuut
betreft, is een interpretatie tot stand ge
komen, welke zoowel met den militairen
alsook met den geografischen toestand van
.Duitschland rekening houdt.
Volgens deze interpretatie is bet aan el
ke mogendheid binnen den Volkenbond in
elk speciaal geval overgelaten, zelf te be
slissen of do voorwaarden voor het in
werking treden van art. 16 aanwezig zijn.
Aangenomen het geval van een Russisch-
Poolsch conflict, zou elke staat voor zich
zelf heslissen wie do aanvaller is en wie
niet. Maar ook wanneer de aanvals-kwes-
tie absoluut duideijk is, kan elke staat
zelf beslissen, hoe hij de verplichtingen
in militair, economisch en financieel op
zicht zal nakomen.
De ontwapening van Duitschland.
De te Berlijn tusschen luitenant-gene
raal von Pawals en den chef der interge-
allieerde controle-commissie, generaal
Walch, gehouden besprokingen inzake het
ontwapeningsvraagstuk zijn volgens een
mededeeling van den rijksdienst der Duit
sche pers sedert het begin van do confe
rentie van Locarno gestaakt ten aanzien
van definitieve strekkingen.
Tot nog toe léverden de besprekingen
het volgende beeld: Een deel der eischen
uit de jongste ontwapeningsnota is geheel
afgewerkt, daar van Duitsche zijde bewe
zen werd, dat deze wenschen reeds ver
vuld zijn van de tot nog toe niet vervulde
eischen. Aan do controle-commissie is de
hervorming van de nog voor het vervaar
digen van oorlogswerktuigen te gebruiken
machines toegezegd.
Van den kant der geallieerden heeft men
een eisch tot uitvoering der demobilisa
tie-documenten als onvervulbaar laten
vallen. Blijven nog over het kazerne-vraag
stuk der Schupo, do verlangde wijzigingen
in het rijksministerie van defensie en de
bezwaren inzake den zoogenaamden nog
bestaanden generalen staf.
Ten aanzien van alle kwesties bestaat
echter een sterke toenadering, daar de ge
allieerde militairen pogen de onderhande
lingen niet door een ruw optreden te be
moeilijken. Vooral de Engelsche officieren
trachten op tegemoetkomende wijze tot 'n
compromis te komen. De Franschen zou
den hardnekkig aan het vraagstuk der op
perste legerleiding vasthouden. Zij zouden
den wensch naar voren hebben gebracht
om in de plaats van von Seckt een jon
geren generaal aan te stellen, wiens
macht tegenover de districtscommandan
ten beperkt zou zijn. Deze wensch is door
Duitschland beslist verworpen.
Frankrijk.
„Duitschlands kwade trouw".
Eon publicatie van de action
Francais o.
De „Action Francaise" publiceert een
officieel document, waaruit de kwade
trouw van Duitschland zijn onwil om het
plan-Dawes uit te voeren, moet blijken.
Dit document is een brief, op 22 Aug. 1925
door den heer Tirard, hooge commissaris
der Fransche republiek in het Rijnland
aan den minister van buitenlandsche za
ken gericht! Volgens dezen brief zou
Duitschland het tekort schieten der „ga
ranten van den eersten rang" voorberei
den en het deficit van zijn begrooting or-
ganiseerd. Met die „garanten van den eer
sten rang" zijn bedoeld de Duitsche in
dustrie, die in de eerste jaren de voor
naamste lasten van het plan-Dawes moe
ten dragen. De bijdrage uit de Duitsche
begrooting wordt pas in het vijfde jaar der
betalingen van belang. De agent voor do
schadevergoedingsbetalingen ontvangt bo
vendien zekere verpande inkomsten bij
wijze van eenvoudigen waarborgmaatregel
tegen een eventueel tekort schieten van
de debiteuren van den eersten rang. Deze
waarborg nu zou gevaarlijk worden om
toe te passen als daardoor het evenwicht
der begrooting zou worden vernietigd.
De heer Tirard herinnert er aan, dat
hij reeds op 28 Januari van dit jaar de
aandacht van het departement van bui
tenlandsche zaken heeft gevestigd op do
manoeuvre, die zich in de Duitsche pers
afteekende om te trachten aan te toonen,
dat de toepassing van liet plan-Dawes bin
nenkort op onoverkomelijke moeilijkheden
zou stuiten. Deze campagne ontwikkelt
zich thans in zoo verscheiden vorm, o.a.
door redevoeringen van Duitsche ambas
sadeurs in den vreemde, dat men (aldus
de heer Tirard in zijn brief) mag gelooven
aan een offensief, dat in overleg en in
grooten stijl geschiedt.
Een B. T. A.-telegram meldt, dat ernaar
aanleiding der publicatie, van de „Action
Francaise" een onderzoek zal worden in
gesteld om de echtheid van het document
vast te stellen en indien dit echt is, do
verantwoordelijkheid voor de publicatie
er van.
Marokko.
De strijd met de Mooren.
De val van Adjir.
De correspondent van de „Daily Express"
in 't hoofdkwartier van Abd-el-Krim,
meldt, dat de veel geroemde verovering van
Ajdir door de Spanjaarden nog een ande
ren kant heeft, die tot nu too onbekend is
gebleven. Ajdir is n.l. tegen de gelieele
Fransche en Spaanscho vloot en de overige
strijdkrachten verdedigd door in het geheel
slechts 7 man, t.erwijl do sterkte van de
troepen in de bocht van Alhucemas, waar
do Spanjaarden heiand zijn, niet meer dan
100 man bedroeg.
Overigens wordt de beschieting van Te-
toean, door de troepen van Abd-el-Krim
voortgezet.
De me'este Spaansche en Fransche krijgs
gevangenen, die Abd-el-Krim in handen
zijn gevallen, zijn thans ondergebracht in
twee kleine dorpen ten Zuiden van Ajdir.
De „Times" wijdt een hoofdartikel aan
don toestand in Marokko en komt daarin
tot de slotsom, dat het voor Abd-el-Krim
hoog tijd is vrede te sluiten.
Deze vrede zal wel niet zoo goed zijn,
als enkele maanden geleden het geval had
kunnen zijn, toen Abd-el-Krim nog op het
hoogtepunt van zijn succes stond, doch in
dien hij niet door allen wenscht verlaten
te worden, is het thans voor hem tijd om te
handelen.
Syrië.
De opstand der Drusen.
Onrust te Damascus.
Ten gevolge van hot feit, dat een aantal
Drusen in de zuidelijke wijken van 'Damas
cus waren binnengedrongen, lokten do
communisten gisteren een oproer uit, dat
's avonds was gedempt.
Amerika.
Het vraagstuk der Ontwapening.
Een ontwapeningsconferentie
in Den Haag?
De Amerikaansche „Paris Times", die
in Parijs verschijnt, verneemt uit New-
York, dat President Coolidgo er niet op
zou staan om een nieuwe internationale
conferentie tot beperking van bewapening
waarvan de kansen na Locarno aanmer
kelijk zijn verbeterd in de Ver. Staten
bijeen te roepen. Bij de Washingtonscho
conferentie van 1921 speelden Amerika en
Engeland zulke belangrijke rollen, dat de
gansche conferentie eenigermato Angel-
Saksisch getint werd, hetgeen den goeden
wil der andere deelnemers wellicht niet
bevorderde.
Voor de nieuwe conferentie is in Ameri
kaansche milieux nu Den Haag genoemd.
Hier zouden alle deelnemers op hetzelfde
plan staan.
„Om deze reden zal president Goolidge,
wanneer hij de naties lot een conferentie
lot beperking van bewapening uitnoodigt
en er heerscht een sterke meening, dat
hij dit zal doen waarschijnlijk Den Haag
als vergaderplaats voorstellen".
Het „Hbld." teekent hierbij aan:
In Den Haag weet men van een voorne
men van dezen aard nog niets, Het voor
uitzicht om een tweede ontwapenings
conferentie op Amerikaansch gebied te
doen plaats hebben, is door de Amerikaan
sche machthebbende politici zoo lang en
zoo vaak aan hun publiek voorgesteld, dat
het moeite zal kosten om nu de overtuiging
te wekken, dat Den Haag een betere plaats
is dan Washington. De Amerikaansche
„afzonderaars", die contact mot do Euro-
peesche diplomatie op Amerikaansch ge
bied desnoods zouden dulden, zouden zic^
waarschijnlijk verzetten tegen de moge
lijkheid van „Europeoesche verwikkelin
gen" in de stad van het Internationale Hof
van Justitie, tegen welke laatste instelling
zij eveneens hun bezwaren hebben.
Voorloopig zal men dus goed doen het
bericht omtrent Den Haag als vergader
plaats voor' wat een tweede „Washington
scho conferentie" moot worden, als een
Amerikaansch proefballorintje lo beschou
wen, bestemd voor consumptie in Amerika
Chili.
Een reyolutie-pogipg.
Eergisteren heeft in Chili een poging tot
revolutie plaats gehad, die evenwol is mis
lukt. Door de officieren van twee regimen
ten werden de verwijdering van verschil
lende collega's en het ontslag van den Mi
nister van -Oorlog verlangd. Tegen den
avond keerde de rust weer, nadat de troe
pen zich hadden teruggetrokken en do
schuldige officieren waren gearresteerd.
De Minister van Oorlog heeft verklaard,
dat hij niet zal aftreden, zoolang hij het
vertrouwen van den vice-president bezit.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het verdrag van Locarno gepubliceerd.
De Duitsche interpretatie van het ver
drag van Locarno.
Een publicatie van de „Action Fran-
caisc" omtrent Duitschlands „kwade trouw"
BINNENLAND.
Koninklijk Bezoek aan Limburg, (lsto
blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem
(Kerknieuws, 1ste blad).
Een ernstig ongeval bij het Hoogoven-
bedrijf te Velzen Twee arbeiders gedood
(Gemengde Berichten, 2do blad).
LEIDEN.
De zestigste verjaardag van Burgemees
ter N. C. de Gijselaar.
Onze Geïllustreerde Pagina
De photo-pagina geeft o.m.: Photo van
Burgemeester Do Gijselaar Het jubi
leum van de St. Martinuskerk te Arnhem
Natuurschoon nabij Wassenaar De
kruiser Sumatra.
KONINKLIJK BEZOEK AAN LIMBURG.
(Eerste dag).
Te een uur hedenmiddag is do Konink-
lijko familie met een extra-trein uit liet
Loo aan de halte Linne aangekomen tot het
brengen van een driedaagsch bezoek aan
een gedeelte der provincie Limburg.
Tc Linno.
Aan de hallo Linne werd do Koninklijke
Familie begroet door den Commissaris dor
Koningin in do provincie Limburg, Mr. E.
O. J. M. Baron van Hövoll lot Wester-
flier.
Onmiddellijk werd met auto's naar den
sluw in do Maas gereden voor de onthul
ling van den gedenksteen ter herinnering
aan hot gorccdkomen van don eersten sluw
voor do Maaskanalisatie. In ongeveer tien
minuten word de Maas bereikt.
Bij den stuw word H. M. begroet door
den Minister van Walorstaat, Ir. M. G. E.
Bongaeris. Verder waren aanwezig inge
nieurs, werkzaam aan do Maaskanalisatie,
de burgemeester van Linne, do lieer J. M.
van Geldrop en andere plaatselijke autori
teiten.
Schoolkinderen stonden opgesteld en be
groetten do Iloogo Goslen met hot zingen
van een speciaal voor dozo gelegenheid
vervaardigd lied, terwijl hot Harmonie-
corps uit Linne muziek ton gehoore bracht.
Twee meisjes, leerlingen van do open
bare en bijzondere school, boden II. M.
bloemen aan.
Do Minister van Waterstaat, Ir. Bon
gaeris, verzocht daarop H. M. de Koningin
den gedenksteen, aangebracht ter herinne
ring aan het gereedkomen van don eersten
stuw voor de Maaskanalisatie te onthul
len.
Hij hield daarbij een rode.
Te kwart voor twee vertrok de Konink
lijke Familie met gevolg, waarbij de Com
missaris der Konningin, Mr. Baron van Ho
veil tot Westerflier, zich had aangesloten,
van den sluw.
Onder grooto belangstelling van de zij
de der bewoners werd door liet versierde
dorp Linno gereden en den weg naar Roer
mond ingeslagen.
Tc Roermond.
Ongeveer twee uur kwamen do Konink
lijke bezoekers aan do Kapellorpoort lo
Roermond aan, begroet door saluutscho
ten en klokgelui. Langs den koristen weg
werd door do feestelijk versierde stad naar
de Markt gereden.
Daar stond een groot aantal veroenigin
gen uit de stad en omgeving opgesteld.
De gcheelo weg naar do Markt en van
daar naar hot Station, welke H. M. bij
haar bezoek passeerde, was versierd met
cerepoorlen, groenversiering, guirlandes en
wimpels.
De Markt zelf had een schitterende koo-
pelversiering over do geheele oppervlakto.
Meer dan 2500 lampions waren aange
bracht, dio vanavond zullen worden ont
stoken.
Het stadhuis was geheel met groen, bloe
men en vlaggen versierd.
Toen de auto's dc Markt opreden, lief
de Koninklijke Harmonie, van Roermond
het Wilhelmus hooren, dat door de op het
plein aanwezige personen werd modegezon
gen.
Voor het stadhuis hielden do auto's ;-diL
Aan den voel van het bordes werd II. M.
de Koningin begroet door den burgemees
ter van Roermond, den heer J. L. Th. .San
ders.
Namens do gemeente werden hlcmen
aangeboden aan 11 M de Koningin en II.
K. H. Prinses Juliana.