VRIJDAG 2 OCTOBER 1925
No. 5063
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
17 3 Jaargang.
3)e Êeiobdve
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagtbij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per Tveek 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
0et Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver-
laijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent por regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. a
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 80.50.
Dit nummer bestaat uit zes
bladen, waaronder hei Geïl
lustreerd Zondagsblad.
Morgen, 3 October,
zal „De Leidsche Courant" niet verschij
nen. Ook de andere plaatselijke bladen ko
men niet uit. Daar den 3den October te
Leiden een volksfeest is, stelt een groot
gedeeffe onzer employe's er prijs op, dien
dag vrij te zijn. Bovendien zou ook de ex
peditie onzer Courant in en buiten de stad
bezwaarlijk kunnen geschieden.
Om deze redenen verschijnt morgen „De
Leidsche Courant" niet. Wij hebben echter
van onze Courant van heden een Zater-
dagsch nummer gemaakt.
Zomertijd.
In den nacht van ZATERDAG op ZON
DAG eindigt de Zomertijd.
Men doet dus goed, de klok 's avonds
voor het naar bed gaan een uur te laten
stilstaan of een uur achteruit te zetten.
Waarom geen Socialist?
Een Katholiek, die liet Socialisme
kent, begrijpt, dat hij er principieel
tegenover moet staan.
Niet alleen acht liij bet voor zich en
zijn mede-Katholieken onmogelijk socialist
te zijn, omdat de Kerkelijke Overheid na-,
drukkelijk en herhaaldelijk heeft verklaard,
dat Katholicisme en Socialisme onver-
eenigbaar zijn welke verklaring voor
hem volstrekt afdoende is maar, zelfs
al zou de Kerkelijke Overheid een derge
lijke uitspraak nooit hebben gedaan
dan nog zou het voor hem vast staan, dat
Katholiek-zijn en Socialist-zijn met elkaar
tegenstrijdig is.
Meermalen hebben wij naar aanleiding
ïcw. aclueele gebeurtenissen, van leiten-
van-den-dag, op dio tegenstrijdigheid ge
wezen.
Wij willen nu in het bestek van een kort
artikel aangeven de redenen van die tegen
strijdigheid.
Het Socialisme is gegrond op w ij s g e e-
rige of godsdienstige beginse
len,, die lijnrecht staan tegenover'de Ka
tholieke princiepen.
Deze wijsgeerige beginselen zullen wij
Serst even aanduiden met „geleerde" woor
den, ontleend aan de wetenschappelijke
werken over het Socialisme. Het Socialis
me steunt op het historis-ch mate
rialisme. „Het historisch materialis
me is" aldus prof. Aengenent in zijn
„Leerboek" „een wereldbeschouwing
'uit drie deelen samengesteld. Tot basis
heeft zij liet wijsgeerig materialisme van
Jadwicb Feuerbach; vervolgens steunt zij
op de dialectiek van Hegel; ten slotte heb
ben Marx en Engels uit dit materialisme,
vermengd met de. dialectiek, de materialis
tische geschiedenisopvatting ontwikkeld."
Wij zullen nu, wat met deze voor velen
hellicht onbegrijpelijke woorden wordt be
doeld, zoo duidelijk mogelijk verklaren
Het materialisme is een wijsgeerig stel
sel, hetwelk beweert, dat er niets anders
bestaat dan stof. De grondleggers van bet
Socialisme hingen dat materialisme van
Feuerbach aan.
En verder waren deze vaders van het
Socialisme Marx en Engels met den
ongeloovigen wijsgeer Hegel van meening,
dat de stof (en alles is volgens hen stof)
verkeert in een voortdurende beweging en
ontwikkeling; zoo dat er voor hen geen vast
staande begrippen bestonden (ook de be
grippen zijn immers ten slotte stoffelijke
dingen), geen vaststaande waarbeden,
geen vasstaande zedenleer. AI bet bestaan
de, zoo leerde Hegel, verandert in zijn te-
genaeel en keert daaruit weer volmaakter
terug. (De dialectiek van Hegel). Derhal-
re: alles wat bestaat is materie of stof;
en de hoofdwet van de stof is beweging of
ontwikkeling.
En nu komen wij tot het historisch
Materialisme, zooals Marx en Engels
dat zelfstandig hebben opgezet.
De productie-krachten in de maatschap-
d.w.z. werktuigen, gereedscbapen,
resultaten van ontdekkingen, enz. bepa
len de productie-verhoudingen d.w.z. de
rerhoudingen van werkgever tot werkne
mer, enz. Vaststaande zedelijke wetten
zijn er volgens Marx en Engels niet en deze
unnen dus niet de* productieverhoudingen
regelen.
Do productie-verhoudingen blijven op
non duur niet in verhouding tot de produc
t-krachten, welker ontwikkeling veel snel-
m gaat. Tengevolge daarvan begint bet te
o-en en te bruisen in de maatschappij.
K?. ^'k ontstaat nu strijd tusscben
'dal .ezr^en^e en Biet bezittende klasse, tot-
w ?n slotte een nieuwe periode ontstaat,
ai(ln oe productie-verhoudingen in over-
Zljn productie-krach-
jL)r„ zou 'lct ook zoo kunnen «eggen:
kr.J' - omwikkeling van de stoffelijke
en 'n maatschappij (nogmaals: alles
is volgens c,1eze leer stof) slaat de maat
schappij om in zijn tegendeel, dat volmaak
ter terugkeert, dan het voordien geweest is.
De klassenstrijd is dus voor hen een
noodzakelijk gevolg van even
noodzakelijk komende economische wan
verhoudingen en een noodzakelijk
middel om tot ontwikkeling in de maat
schappij te geraken.
Ziehier, in het kort aangegeven de wijs
geerige of godsdienstige beginselen van
het socialisme.
Nu geven wij onmiddellijk toe, dat ve-
lon van de tegenwoordige socialisten deze
leer hunner vaderen niet kennen en
zelfs, geheel of gedeeltelijk, niet aanvaar
den. r
Maar de praclische gevolgtrekkingen uit
die leer aanvaarden zij wel, moeten zij
aanvaarden.
Geen socialist erkent, dat absoluut-vast-
staande Goddelijke wetten maatstaf zijn
óók voor het maatschapelijke loven. Zoo
hij dat wèl zou erkennen, zou hij heel de
socialistische propaganda ten onderste bo
ven moeten werpen! Zoo hij dat wèl zou
erkennen, zou hij mèt ons, kracht zoekend
in Gods Wet, steunend op die Wetten van
rechtvaardigheid en liefde, moeten streven
naar een zoo goed mogelijk ingerichte sa
menleving. Zoo hij dat wèl zou erkennen,
zou hij zonder ook maar de minste ver-
waarloozing van de stoffelijke belangen
mèt ons moeten aannemen (en er practisch
naar bandelen) de overheerscliendc betee-
kenis van de geestelijke belangen.
Geen socialist erkent, dat hoewel er
meermalen botsingen voorkomen tussclien
de verschillende klassen deze botsingen
niet mogen worden' aanvaard als een
noodzakelijk feit en niet mogen
worden begeerd als een noodzakelijk
middel om tot een andere betere
maatschappij te geraken. Zoo bij dat wèl
zou erkennen, zou. hij mèt ons moeten
trachten de klassen-tegenstellingen niet te
verbreeden maar juist te overbruggen, de
noodzakelijke en gewensebte verbeteringen
in de maatschappij te verkrijgen het liefst
niet door botsingen tussclien de klassen
maar veel liever zoo mogelijk door overleg
en beraadslaging tussclien de verschillende
standen, door de krachtdadige propagee
ring onder alle standen van wat eisch is
van recht en van liefde.
Wanneer wij vragen: Waarom geen so
cialist? dan is het antwoord: Omdat het
Socialisme theoretisch en in ieder geval
practisch miskent en ontkent de waarde
en betoekenis van den Godsdienst voor
's menscben openbare leven; omdat hot So
cialisme zonder godsdienst en tegen den
Godsdffenst.
Naast deze redenen van direct-gods-
dienstigen aard, zijn er ook nog overwe
gingen, ontleend aan de oeconomische be
ginselen van het Socialisme, waarom een
Katholiek geen socialist kan ziju.
Daarover in een volgend artikel.
BUITENLAND
De Veiliqheidskwestie.
De conferentie (e Locarno.
De delegaties.
De Fransche delegatie welke deel zal
nemen aan de Conferentie te Locarno is
samengesteld uit de heeren Briand, Ber-
thelot, Léger, Fromageot en Massigli.
De Engelsche delegatie is samengesteld
als volgt: Austen Chamberlain, Sir Cecil
Hurst, Lampson, Selby en Bennett.
De Duitscbe delegatie ter conferentie
bestaat ujt Luther, Stresemann, Schubert,
Kiep en Kempner.
De Italiaansche delegatie ter conferen
tie bestaat uit de heeren Avezzana, Tor-
retta en Grandi.
Het staat vast dat Musolini de slotde
batten van de conferentie te Locarno per
soonlijk zal bijwonen.
De Belgische delegatie naar do confe
rentie van Locarno zal uit de navolgende
leden bestaan: De minister van Buitenland
sche Zaken Vanderveldo, en zijn kabinets
chef Henri Rolin. Voorts uit baron Van
Zuymen en graaf Duchatel, van 't minis
terie van Buitenlandscbe Zaken en toege
voegd aan den dienst van Noord-Europa,
Deruel, van hetzelfde ministerie, chef der
juridische afdeeling.
Volgens een bericht uit Parijs hebben
de delegaties van Tsjechoslowakije en Po
len haar reis naar Locarno uitgesteld, aan
gezien haar aanwezigheid aldaar eerst
wanneer de besprekingen in een zeker sta
dium zijn gekomen, noodig schijnt te zul
len zijn.
Duitschiand.
De ontwapeningskwestie.
Een compromis.
Naar de „Demokratische' Zeitimgsdienst'
verneemt, is er tusschen de Duitscbe re
geering en de intergeallieerde militaire
controlecommissie een overeenkomst inzake
de ontwapeningskwestie tot stand geko
men,. die geheel het karakter van een com
promis draagt. Beide partijen hebben wa
ter in den wijn gedaan. De controlecom
missie bijv. heeft er in toegestemd, dat de
jongste lichtingen van de Sclmpo in ka
zernes blijven wonen (aanvankelijk had
ze geëischl, dat de kazerneering der poli
tie geheel zou ophouden), waartegenover
de Duitsche regeeriug heeft loogezgd, dat
de titel politieluitenant zal worden vervan
gen door inspecteur van politie, teneinde
er den nadruk op te leggen, dat de politie
macht geen militaire hulptroep is. Voor(9
heeft dc rijksregeering er in toegestemd,
dat de onderofficieren van de rijksweer
zonder meer tot tweede luitenant bevor
derd zullen kunnen worden, tenionde daar
door te voorkomen, dat het officierscorps
een exclusieve kaste zal worden Het com
promis moet nog slechts formeel door den
Raad van -Ambassadeurs worden goedge
keurd. Zoodra dit is geschied zal de Keul-
sche zone worden ontruimd.
De reis van Tsjiisjcrin.
Naar uit Parijs gemeld wordt, begin
nen de Fransche bladen ook over te bellen
tot de opvatting, dat de reis van Tsjitsje-
rin als een groote politieke gebeurtenis
moet worden beschouwd. Tsjitsjerin heeft
gisteren geconfereerd met Stresemann en
deze conferentie zoo kort voor de samen
komst te Locarno is geen toevallige samen
loop van omstandigheden.
Men neemt aan, dat Tsjitsjerin, nu de
oogst in Rusland zoo goed is uitgevallen,
trachten zal daarop (e Berlijn credieten te
verkrijgen, terwijl men aan den anderen
kant meent, dat Rusland zich toch te ge-
isoleerd begint te gevoelen, en daarom do
noodzakelijkheid beseft, om toenadering
lot bet Europeesche bloc te zoeken.
Engeland.
Hei Labourcongres te Liverpool.
Voor hel protocol van Genève
Op het congres der Labour Party te Li
verpool, is in een resolutie de buitenland
scbe pulb^'k besproken. De resolutie houdt
vast aan de beginselen van het Protocol
van Genève als- de eonig bruikbare basis
voor een blij venden vrede, en koert zich te
gen de garantieverdragen, terwijl zij te
vens het aanbod der regeering veroordeelt
om het Irak-mandaaf te verlengen.
De voorzitter van den mijnwerkersbond
verklaarde, dat liet Dawes-plan de arbei
dersbeweging vermoordt; wanneer de La
bour Party dat plan niet eens terdege zou
bestudeeren, zou de mijnwerkersbond het
doen.
Vervolgens werd een resolutie aangeno
men ten gunste van socialisatie der ban
ken en voor de oprichting van coöperatieve
en gemeentelijke banken, ten einde te ver
krijgen dat de beschikbare credielraiddelcn
worden aangewend uitsluitend voor het al
gemeen welzijn- en niet voor bedrijven, die
geen sociaal nut hebben, en verder om in
liet algemeen het bereiken van een socialis-
tischen slaat te vergemakkelijken.
Turkije.
De Mosoel-kwestie.
Waarom mobiliseert Turk ij e?
De onlangs gepubliceerde berichten be
treffende het feit, dat Turkije 4 divisies
bestemd had voor het Irak-front, worden
thans volgens den diplomalieken corres
pondent van de „Daily Tel." bevestigd.
Tevens wordt bericht, dat orders zijn gege
ven tot een groote Turksche concentratie (o
Elgezirak, een van de groote toegangspoor
ten naar Irak. Deze troepen zouden over
eenstemmen met die, waarvoor tijdens de
Koerdenrevolutie vrije doorgang was ge
vraagd aan Frankrijk. De correspondent
merkt op, dat het onder deze omstandig
heden geen verrassing baart, dat de Brit-
sche Middelandsche zeevloot instructies
zou hebben ontvangen zich te coneentree-
ren in de Noordoostelijke wateren als
voorzorgsmaatregel.
Volgens een uit Parijs ontvangen tele
gram zou bij de Quai d'Orsav bericht in
gekomen zijn, dat Turkije zich in het ge
heim mobiliseert. Dit bericht is nog niet
bevestigd.
De Volkenbond se n q u t e.
De Nederlander dr. Kramer is weder
om uitgenoodigd als tolk mee te gaan naar
Irak bij de enquête van generaal Laidoner
naar de grensincidenten.
Syrië.
Soccida in brand?
Aan de „Daily Mail" wordt geseind, dat
de Drusen na het vertrek der Franscben
uit Soeëida, deze stad binnengerukt zijn en
liaar in brand hebben gestoken.
Marokko
Fransche successen.
De Spanjaarden beheerschen
A d j i r.
De Fransche troepen zijn over het ge-
beele front ongeveer 15 K.M. opgerukt on
hebben den groolen weg bezet, die, Noord-
Zuid loopend, tot in het gebied der Goeiz-
naia's doordringt. Van deze uit 15000 man
bestaande stam is een afdeeling van 1000
onderworpen onder den Kaid Medboh, die
steeds een trouw bondgenoot is geweest.
Volgens een bericht uit Madrid hebben
de Spaansche troepen na een lievigen strijd
de hoogten, welke het voormalige hoofd
kwartier der Riffi te Ajdir beheerschen, in
een stormloop genomen.
China.
Meer normale toestanden.
Een r o o d s t o o ,m s c b i p in beslag
genomen.
Uit Hongkong wordt gemeld: De Brit-
sckc stoomboot „Hydrangea" heeft giste
ren haar eerste heen- en terugreis naar
Swatau sinds den boycot met succes vol
tooid. Zij had geen moeilijkheden met de
ontscheping van haar lading en passa
giers en de inneming eener nieuwe lading,
waaronder vee voor Hongkong. De officie
ren van het schip rapporteerden, dat de
voorwaarden te Swatau normaal beginnen
te worden.
De autoriteiten te Swatau hebben een
Russisch stoomschip in beslag genomen,
met 60 Russische zeelieden aan boord, en
een lading petroleum, wapenen en muni
tie, dat van Kanton naar Wladisvostok
op weg was. De kapitein was er niet van
verwittigd, dat de rooden uit Swatau ver
dreven waren en had deze haven dus aan
gedaan. De lading word in beslag geno
men en de bemanning is in de gevangenis
opgesloten.
Amerika.
De Fransche schuld aan de V. S.
Het Fransche voorstel
verworpen.
Gisteren werd uit Washington bericht,
dat een overeenkomst zou zijn bereikt.
Dat is echter onjuist, of tenminste voor
barig
De Amcrikannsche regeering beeft gis
teren na volkomen verwerping der Fran
sche voorstellen, oen nieuw aanbod go-
daan, waarop Caïüaux thans bezig is, een
antwoord op te stellen.
Caillaux deelde Mellon gisteren mede,
dat hij om 3 uur met zijn antwoord gereed
zou zijn
De Amerikanen zouden voorgesteld
hebben annuïteiten van 40 millioen dollar
gedurende 5 jaar, na welken tijd een com
missie weder bijeen zou komen om den
toestand (e. herzien.
Een voorloopige overeenkomst
Naar „Reuter" meldt is een voorloopige
overeenkomst getroffen, waarbij Frank
rijk gedurende vijf jaren een annu'teit
ten bedrage van veertig millioen dollar
(circa honderd millioen gulden) zal beta
len, terwijl de definitieve fmuloering dei-
schulden (ot later wordt uitgesteld.
Gaillaux kc-ert morgen naar Frankrijk-
terug.
Een rcvolutiepoging in Brazilië.
Uit betrouwbare bron wordt gemeld, dat
300 volledig gewapende revolutionairen
de provincie Rio Grande do Sul in Bra
zilië zijn binnengevallen, komende van do
bergen bij Rivera. Zij hebben zich mééster
gemaakt van de plaats Porcorinhas.
BINNENLAND
Koninklijke besluiten.
De Bezuinigings commissie.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot leden
der Bezuinigingscommissie de heeren:
F. H. Fentener van Vlissingen, indu
strieel, te Utrecht:
ir. J. A. Kalff. lid der directie van de
Nedorlandsche Spoorwegen:
prof. L. A. van Roven, hoogleeraar aan
de Technische Hoogeschool;
prof. ir. Is. P. de Vooys, hoogleeraar
aan de Technische Hoogeschool,
is benoemd tof lid en algemeen secreta
ris mr. W. M. Westerman, directeur van
de Biihank der Rolterdamscbe Bankver-
eeniging,
en is. met tockennTng ven gelijktijdig
eervol ontslag aan de ambtenaren, aan de
Bezuinivingscommissie toegevoegd of daar
bij in dienst, met ingang van 1 October
benoemd tot secretaris der commissie mr.
L. Rijken, (e 's-Gravenhage.
Posterijen, telegrafie en telefonie.
Verslag.
Verschenen is het verslag van den
dienst der posterijen, telegrafie en telefo
nie over 1924.
Hel besloot met een voordeelig saldo
van bijna f 5.600.000.
De Weeldebelasting.
Invoering der wet eerst in 1927.
Naar wij vernemen zou de Rogee'ring er
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een compromis tusschen de intergeal
lieerde Militaire controle-commissie en de
Duitsche rijksregeering.
Het Labourconyres te Liverpool spreekt
zich uit voor het protocol van Genève, te
gen het veiligheidspact en vóór nationali
satie der banken.
Is Turkije bezig zich te mobiliseeren?
Caillaux heeft te Washington een voor
loopige overeenkomst in de schulden-
kwestie bereikt.
BINNENLAND.
Vergadering van het R. K. Werklieden
verbond. (5de blad.)
Benoeming van de Bezuinigingscom
missie.
Een voordeelig saldo bij den dienst der
posterijen, telegrafie en telefonie.
LEIDEN.
De plechtige Eerste-steenleuyina v?» de
Kloosterkerk der E.E. P.P. Francisca
nen aan den Haagweg.
nze Geïllustreerde Pagina
De photopagina laat o.m. zten: Bestuur
en verplegend personeel Wit-Gele Knus
te Roölbfarendsveen. De nieuwe ballon
dpr Kon. Ned. Ver. van Luchtvaart ..Dn
Hollandia", Do verlichting van St.
Marcuskerk te Venetië.
van hebben afgezien de Weeldebelasting
nog in 1926 in te voeren. Deze wet zal. Si.
aaneming door de Kamers, eerst in L9 27
in werking treden.
In „De Maasbode" lezen wij deze wel
ietwat bevreemdende rnededeeling.
Uit het heerenkleedingsbedrijf.
De a r b e i cl s t ij d.
De Minister van Arbeid. H. en N. hooft,
onder eenige voorwaarden, aan hoof n
of bestuurders van ondernemingen, waar
in lieerenkleeding als maatwerk en deloil-
confectie wordt vervaardigd, in allo ge
meenten des Riiks vergund, dat in luin
ondernemingen in liet tijdvak van 12 Oct.
lot en rnet 28 Nov. a.s. door arbeiders v n
16 jaar of ouder, niet zijnde coupeurs, 'n
afwijking van het bepaalde bij de artt 23
en 24 der Arbeidswet 1019, gedurende tU
uur por dag en 53 uren per week arbeid
wordt verricht.
De melkprijs.
Een m e 1 k c o n f 1 i c t te Amsterdam
voorkomen.
Uit Arasterdam wordt gemeld, dat do
Bond van Melkveehouders genoegen h ft
genomen met de verhooging van don
melkprijs mol 1 ct. per L„ welke, zoo -'s
gemeld, door den handel werd voorgesteld
en morgen reeds ingaan. De rnclkoorlog is
dus weder geëindigd.
De m e 1 k p r ij s in Zuid-Holland
ook verhoogd.
De Melkhandel heeft den Bond van
Melkveehouders in Zuid-Holland medego-
d eel cl, dat hij toestemt in een verhooging
van den grondprijs der melk met 1 cent,
ingaande lieden.
KINDERTREIN VAN EN NAAR
BOEDAPEST.
Het Centraal Bureau van het Ned. R.K.
Huisvestingscomité te Den Bosch deelt ons
mede, dat door het niet aankomen van een
uit Boedapest vc-rzonden telegram en brief
eerst thans kan worden medegedeeld, dat
5 October een transport kinderen voor dot
comité uit Boedapest vertrekt en 7 Octo
ber in ons land arriveert. Op 12 October
zal de trein weer naar Boedapest tcrukeo-
ren. Bagage moet uiterlijk 9 October be
zorgd zijn in hot Centraal-maeaziin van
het R.-K. Huisvestingscomité St. Jacob-
straat 19, Den Bosch.
De arbeidstijd voor verplegend personeel.
«De vorige week heeft de Centrale Nedorl.
Ambtenaarsbond met den Minister van Ar
beid aangedrongen op spoedige invoering
van den algemeenen maatregel van be
stuur, waarbij de arbeidstijd van het ver-*
plegend personeel geregeld zal worden.
De Minister deelde mede, dat het ont
werp nog door twee instanties moest wor
den beoordeeld.
Zoodra de desbetreffende rapporten zijn
binnengekomen, zou de Minister zijn con-
clusie's vaststellen.
De zomertijd.
De gemeenteraad van Ginniken beeft
met 7 legen 5 stemmen besloten, instem
ming te betuigen met liet adres .van den
