16e Jaargang.
ZATERSD&G 26 SEPTEMBER 1925
No. 5058
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Se Seidóclve 0ou^omt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal,
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenlISn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeclingcn wordt liet
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingon worden aangeboden of gevraagd huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Zij, die zich met I October
op „De Leidsche Courant" wenschen
te abonneeren, ontvangen tot dien
datum de courant GRATIS.
Een lustrum congres.
Maandag houdt do Algemeene R. K.
Werkgevsrs-VereenigHig te VGravenhage
haar tweede lustrum-congres.
Wij verheugen ons over het feiit, dal er
bestaat een Roomse h-K a t h o-l i e k e
Werkgevers-Vereeniging en dat deze or-
jrmiisatie, innerlijk-krac'htig, haar tweede
lustrum mag vieren.
En wij wenschen de jubileerende ver-
ooniging een steeds „stijgender bloei, in toe
name van ledental en vooral in vruchtbare
Activiteit-, aangewend ten bate van handel
en industrie, ten bale óók, en niet minder,
van een goede verhouding tusschen werk
gever en werknemer, volgens onze Katho
lieke beginselen van recht en liefde.
Het onderwerp van het tweede lustrum
congres is bij uitstek actueel en van direct-
praetische be teekenis.
Daar zal worden gesproken over „Wcl-
vaartpolitiek''. Welvaar (portiek, waar
naar heeUiet Nederlandse he volk. arbeider
jsoowel patroon en alle andere catego-
riffli personen in het oeconomische leven,
verlangt.
De heer Mr. B. J. M van Spaendonck
heeft een praeadvies uitgebracht over „De
Nederlandsche Handelspolitiek in verhand
mol de Handelspolitiek van andere lan
den" en dr. L. G. Korten horst over „Wel-
raarlpoliFek als probleem van organisa-
lic". Over deze praead vliezen'. reeds door
ons gepubliceerd, waarover de inleiders
eerst hot woord zul'en voeren, zal daarna
een gedachten wisseling kunnen worden
gevoerd.
Ook in niet-Katholieke krngen "zal dit
Omgres, ongetwijfeld, belangstelling wek
ken.
En -wij verblijden ons over hot
jhidatlef van de R. K. Werkgevers ver-
ceniging, om dit onderwerp, .Welvaar ts-
poltiöT' te behandelen.
Wij willen nu honen en vertrouwen, dat
"de gedachten wisseling op het Congres na
do hilehlingen zoodanig zal zim, dat do
conclus;es van de beide in'eriders, nader
'loegelich? en al dan n'et geamendeerd, kun
nen worden geacht te z;jn een bestudeer
de. we!~overdaohte en wei-overwogen uit
spraak van de R. K. Werkgevers-Vereeni-
ging, en dat deze conclusies aldus voor
Rngoer'n.g en Volksvertegenwoordiging een
lias's of all hans een waardevolle aanwij
zing kunnen zijn voor hare werk-
'znamhe'd ten hale.van de mate.rieele wel
vaart van ons volk, waarmede ook zijn
geestelijk belang nauw samen hangt.
BHTHIQIËD
Volkenbond.
Arbitrage en ontwapening.
De beraadslagingen
geëindigd.
De volkenbond kwam gisteren weer bij
een. Nadat Rolin rapport had uitgebracht,
sprak de Tsjechische minister van buiten-
landsche zaken, Benes, "over de arbitrage-
en oötwapeningsresolutie. Hij legde er
den nadruk op, dat op dit gebied slechts
geleidelijk iets duurzaams kan worden tot
Slap gebracht.
Do leider dor Britsohe delegatie, lord
Cecil, zeide, dat een onvoorzichtig optre
den. zooals de ervaring geleerd heeft,
nimmer lot het doel voert, Engeland is
'kans voor afzonderlijke verdragen, ten
einde m bedreigde streken den vrede te
waarborgen.
Henri de Jouvenel (Frankrijk) ver
klaarde, dat de Fransche delegatie in de
bijeenkomst van dit jaar nog van dezelfde
mooning is als in het vorig jaar. Eet pact
van Genève heeft den weg vrijgemaakt
voor vruchtgevenden arbeid. Do volken
bondsgeest heeft een democratische oplos-
S||ig van do grooh problemen mogelijk
gemaakt.
Do Fransche vertegenwoordiger betoog
de verder, dat arbitrage zonder sancties
niet tu verwezenlijken is. Hij sprak ton
slotte den wensch uit, dat naast de Fran
sche en de Angelsaksische opvatting om
went dit vraagstuk weldra'ook de Ger-
ttaansche bekend zal worden.
Ken B. T. A.-tolcgram uit Genève meldt
J10?, dat de volkenbondsvergadering de
beraadslagingen over arbitrage, veiligheid
en ontwapening geëindigd heeft.
De Veiligheidskwestie.
De a.s. pactsconferentie.
I blitse li lands deelneming.
De minis ter-president en der Duitscho
iiiulen hebben gisteren het besluit van
vijfekahinel tot aanvaarding van de
n,1ldiging der geallieerden tot een
hgiipndpld. Omtrent het
resultaat dezer besprekingen wordt het
navolgend officieele communiqué gepubli
ceerd:
„Op de bijeenkomst der minister-presi
denten, welke zich tot in de namiddag
uren beeft bezig gehouden met de buiten-
landscho politieke kwesties, heeft eerst de
rijksminister van Buitenlandsche Zaken
uitvoerig verslag uitgebracht over den
stand van zaken. In den loop der uitvoe
rige besprekingen, waarbij ook de rijks
kanselier herhaaldelijk het woord nam,
werd algemeene instemming geconsta
teerd met het besluit tot deelneming aan
ue conferentie der ministers van Buiten
landsche Zaken in Zwitserland."
Polen en Tsjech o-S 1 o w a k ij e.
In goed ingelichte kringen te Berlijn
verklaart men dat aan het einde der eer
ste conferentie Polen en Tsjecho-Slowakij^
tot de conferentie zullen worden toegela
ten, ten einde do kwestie der Oostelijke
arbitrageverdragen te bespreken. De Oos
telijke arbitrage verdragen zullen geheel en
al worden opgesteld volgens dezelfde for-
muleering als het Westelijk pact. Men is
van oordeel, dat frit de formuleering zelf
geen moeilijkheden zullen ontstaan, doch
de brandende kwestie blijft, op welke wijze
de Oostelijke arbitragever dragen zullen
worden gegarandeerd. Te Berlijn is men
van meening, dat een tweede conferentie
noodig zal zijn, om deze laatste kwestie
te behandelen. Ongetwijfeld zal voorts
ook de S^arkwestie ter sprake worden ge
bracht, evenals de koloniale kwestie.
België.
Radek gesignaleerd.
Naar Nederland gevlucht.
Volgens een./ bericht uit Brussel heeft
Radek de bekende Russische communist,
zich eenigen tijd in België opgehouden,
waar hij met den leider der Engelschc
communisten plannen moet hebben ge
maakt, voor het voeren van een campagne
in Engeland. Toen zijn oponthoud aan de
Belgische politie bekend werd. is hij ten
spoedigste verdwenen.
Men neemt aan, dat hij zich naar N e-
d e r 1 a n d heeft begeven.
Frankrijk.
Kabinetsreorganisatie.
Naar in politieke kringen te Parijs ver
luidt, zal, als gevolg van het jongste on
derhoud tusschen Herriot en Painlevó,
Steeg benoemd worden tot gouverneur-gé
neraal" van Noord-Afrika, welk gebied
Tunis, Marokko en Algiers zal omvatten.
Schrameck en Hesse zullen eveneens
bun ministerportefeuille neerleggen.
Painlevó zou de portefeuille van justi
tie aangeboden hebben aan Herriot, die
echter geweigerd heeft. Het is thans waar
schijnlijk, dat Chautemps minister van ju
stitie en Daladier minister van koloniën
zal worden.
De portefeuille Van binnenlandsche za
ken zou aangeboden worden aan Malvy.
Engeland.
Een nieuwe organisatie.
De handhaving der vitale
openbare diensten.
De bladen maken melding van de vor
ming eener nieuwe organisatie on vrijwil-
ligersbasis, welke ten doel heeft de regee
ring bij te staan, om in geval van een al
gemeene staking de vitale openbare dien
sten in gang te houden. Zij noemt zich de
organisatie voor het in stand houden der
toevoeren en het voornemen bestaat over
geheel Groot-Briltannië mannen en vrou
wen aan te werven, die zich willen verhin
den in geval van nood onder leiding van
de organisatie werkzaam te zijn voor het
in stand houden en beschermen van vitale
diensten, met inbegrip van de spoorwegen
en andere transportdiensten, de verdee
ling van de levensmiddelen, sanitair werk
en verlichting.
Hongarije
Een nieuwe Hongaarsche munt-eenheiri.
De Hongaarsche regeering heeft thans
het besluit genomen een nieuwe geldseen-
heid in te voeren. Dit zal de gouden kroon
worden. De regeering zal na de bijeen
komst van het parlement een desbetref
fend wetsontwerp indienen. De waarde
van 1 K.G. fijn goud wordt gelijk gesteld
met 3280 gouden kronen. Bij do omreke
ning zal de waarde van een gouden kroon
gelijk zijn aan die van 14.500 papier kro
nen. Het kleine geld zal voor het groot
ste gedeelte uit nikkelen munt bestaan.
Naar gemeld wordt heeft het ministerie
van financiën in de laatste maanden
grooté hoeveelheden zilver aangekocht om
daaruit kronenstukken te laten slaan.
Turkije.
De Mosoelkwestie.
„Mo s o e F m o e t T u r lc s c h b 1 ij v e n".
In een interview zeide de Turkschc ge
delegeerde bij den Volkeuljnnd Ropsidi Bey:
„Of er oorlog zal komen tusschen Groot-
Brittannië en Turkije óf niet, hangt geheel
van Groot-Brittannië af".
Betreffende de berichten over liet con-
céntreeren van Turkschc troepen nabij
Mosoel en over het waarschijnlijke sluiten
van de Dardanelles, verklaarde de Turle-
sche gedelegeerde: „Deze berichten zijn
sensationeel en waarschijnlijk onjuist,
aangezien ik van mijn regeering hierover
geen berichten ontvangen heli".
Roesjdi Bey verklaarde uitdrukkelijk,
dat Turkije geen enkele beslissing van den
Volkenbond of van het Haagsche Hof aan
vaarden zal, welke Mosooi niel aan Tur
kije zal geven. „Mosoel is Turksch en
blijft Turksch". „Het huidige Turksche
vredesleger", vervolgde hij, „telt 150.000
man en is gereed voor alle gebeurtenissen
Ainery verklaarde in den Volkenbond dat
het verleden vergeten moet worden en een
overeenkomst gesloten dient te worden. Ik
hen bereid: doch Mosoel moet buiten
kwestie blijven".
De Turksche delegatie heeft gisteren Ge
nève verlaten.
Geruchten te C o n s t a n t i n o p e I.
Volgens berichten uit Oonslantinoqel zou
de regeering van Irak (roepen samentrek
ken. Nestorianen zouden de Turksche dor
pen plunderen. Aan den anderen kant wor
den te Gons tan tin op el geruchten verspreid,
volgens welke te Mosoel en ten Zuiden van
Bagdad een opstand tegen het Engelsche
bewind zou zijn uitgebroken.
De Chris ten vluc h l.elin geu.
Sir Henry Dobbs, do Brilsche Hooge
Commissaris te Bagdad, heeft getelegra
feerd, dat de Chris ten-vluchtelingen, die
ontkomen zijn aan de deportaties in het
Turksche gebied benoorden Mosoel, nog
steeds het Mosoel-gebied binnenstroomen
Het aantal gedeporteerden uit Harbol
en de meer Noordelijk gelegen dorpen is
nog niet definitief bekend, maar vluchte
lingen uit andore dorpen vertellen als ze
ker, dat tweetiuiz.u menschen niet tij
dig aan de ontvoering hebben weten te
ontsnappen. Verklaringen van ooggetui
gen worden verzameld.
De Britsche militaire inspecteur te Mo
soel meldt, dat de deportaties uit de Noor
delijke dorpen blijkbaar zijn stopgezet,
maar omstreeks 1500 Christenen uit het
betwiste gebied zijn onder geleide te Van
binnengebracht, nadat velen onderweg
waren gedood, wijl zij het ir»"'-••'•t^mpo
niet konden volhouden.
Marokko.
Een Spaansdie terugtocht bij AShuccmas.
E e iv Fransche a-a n val
voorbereid.
Een officieel communiqué uit Madrid
zegt, dat de terugtrekkende beweging, die
de troepen gisteren in den sector van Al-
hucemas hebben uitgevoerd, zonder inci
dent is verloopen.
Do Fransche en Spaansche bevelheb
bers stellen de laatste details vast van het
offensief, dat do. Franschen thans onver
wijld in samenwerking met de Sneniaar-
den zullen uitvoeren.
Perzië.
Nieuwe hongerrelletjes te Teheran.
De relletjes te Teheran als protest tegen
de slechte kwaliteit en de schaarschte van
brood, die Woensdag de stad in opschud
ding brachten, zijn Donderdagmorgen her
haald. Toen de poli (ie de betoogers, dio op
weg waren naar het parlementsgebouw,
togen hield, werd zij bijna gestcenigd. De
politie schoot daarop op de menigte, ech
ter zonder iemand te tre'fen. Vele betoo
gers zochten hun toevlucht in hot legatie-
gebouw van Sovjet-Rusland.
Britsch-lndië.
EVIoslim en Mindces in botsing.
Ernstige ongeregeldheden te
A 1 i g a r h.
Ernstige ongeregeldheden hebben te
Aligarh plaats gevonden. Hier hebben
Mohammedanen een Ifindoe-processio met
steenen gegooid, ten gevolge waarvan een
geregeld gevecht is ontstaan. Zestig Mo
hammedanen zijn gewond en verscheidene
gedood. Van de Hindoes werden er twaalf
gewond, terwijl een groot aantal lichte
kwetsuren opliep.
China.
Strenge maatrsgelen te Sjanghai.
De militaire autoriteiten
tegen de stakers.
De Chincesche militaire autoriteiten (e
Sjanghai, nemen krachtige maatregelen
door agitatoren te arresteeren en arbei-
dersveréemgingen te ontbinden. Donder
dag zijn negen postende stakers doodge-,
schoten, waaronder drie vrouwen, die op
positie bloven voeren tegen de hervatting
van werk in de Japansche textielfabrieken
Het hoofdkwartier van den Zeelieden-
br»«vi. Ja o'«t enen. maar het hoofdkwartier
•van den algemeen en arbeidersbond, die
rechtstreeks onder bolsjewistische cou-
trole staat, werd gesloten.
De president van den algemeenen ar
beidersbond en voornaamste leider van den
anti-Britschen boycot, Li lih san, is ge
vlucht en zijn opsporing mislukte. Men
vermoedt, dat hij naar Moskou is gegaan.
Amerika.
De Fransche schuld aan Amerika.
De voorstellen van Caillaux.
Uit Washington wordt geseind:
Het eerste voorstel, door Gaillaux ge
daan. was zoo onvoldoende, dat het ter
stond door de Amerikaansc-he schuldfun-
doeringscornmissLe is afgewezen. Er wordt
niets omtrent den inhoud van het voorstel
uitgelaten, maar sommige Amerikaansclïe
.commissieleden verklaren, dat. het Fran
sche voorstel hun hoop op een overeen
komst heeft verzwakt. Deze meening wordt
gedeeld door Senator Smooth en het con
greslid Burton, op wier meening omtrent
hetgeen het congres zal kunnen aanvaar
den, de commissie zich hoofdzakelijk ver
laat.
BIMMES6LAIID
De Bioscoopwet.
De regeling voor personen,
onder 18 jaar.
Ingediend is een nota van wijzigingen,
betreffende het ontwerp lot bestrijding
van de zedelijke en maatschappelijke ge
varen van de bioscoop.
Hierbij wordt teruggenomen de nota van
wijzigingen van 20 September 1923, aan
gezien het, in het eerste ontwerp bij amen
dement gebracht stelsel van een eenvormi
ge regeling voor personen beneden 18 jaar
dient te worden gehandhaafd.
Voorgesteld wordt artikel 4 te lezen als
volgt:
Bij verordening kan dè gemeente- ad,
onder onze goedkeuring, bepalen, dat ver
gunningen, zooals bedoeld in artikel 1
slechts niet inachtneming van de, in de
verordening gestelde voorschriften zullen
worden verleend.
De artikelen 19, 20, tweede en derde
lid, 2G en 27, worden teruggenomen, aan
gezien hiervoor bij aanvaarding van het
nieuwe*artikel 4 niet voldoende grond be
staat.
Aan artikel 9 wordt een tweede lid toe
gevoegd, volgens hetwelk een bezitter van
een vergunning bij het later opleggen van
nieuwe voorwaarden binnen één maand bij
God. Staten in beroep kan komen, op welk
beroep God. Staten binnen twee maanden
na den dag, waarop de voorziening is ge
vraagd, een beslissing nemen.
Voorts wordt nog een aantal redactie
wijzigingen voorgesteld. 9
Het spoorwegpersoneel,
Nieuwe wijzigingen in de
1 o onvoorst ellen.
In de gisteren gehouden conferentie tus
schen de directie der Nederlandsche
Spoorwegen en de vertegenwoordigers der
erkende vakbonden zijn, na langdurige
besprekingen over de deze week gepubli
ceerde loon voorstellen der directie alsnog
de volgende wijzigingen aangebracht.
Hel maximum van de loonschalen 3 ad.
.1800, 7ad. 2250 en 10 ad. 3300, wordt
verhoogd met 25 en dal van schaal 13
ad. 4000 met f 100. Do bestaande stand
plaats-aftrek blijft gehandhaafd. Voorts
werd overeengeokmen, dat de nieuwe
loonregeling Yoor niemand van het in
dienst zijnde personeel achteruitgang van
het loon zal beteekenen.
De beslissing der organisaties over deze
voorstellen wordt vóór 20 October a.s. bij
de directie ingewacht.
Pensioenwet voor spoorambtcnaren.
Thans is het Staatsblad verschenen,
waarin bepaald wordt, dat de pensioenwet
van do spoorwegambtenaren in werking
treedt op 1 October 1925.
De leiding der A.-R. Partij.
Mr. J. A. de Wilde thans
Voorzitter.
Volgens art. 27 der statuten van do gc-
organiseerdo anti-revolutionaire partij,
kunnen in „Het Centraal Comité" het lei
dend orgaan der partij, geen leden zitting
hebben, die als ministers in een kabinet
zijn opgetreden. Do jongste kabinetsfor
matie verhiuderl dus den heer Co.lijn, die
op de Depulatenvergadering van het
voorjaar tot voorzitter van het „Centraal
Comité" der komende parlementaire pe
riode was gekozen, als zoodanig op te
treden. De statuten voorzien daarin, door
(e bepalen, dat in zoodanig geval de twee
de voorzitter in de plaats van den eersten
voorzitter treedt. Als zoodanig is dus met
ingang van de maand September opge
treden mr. J. A. do Wilde en wel uiterlijk
lot de volgende Tweede Kamer-verkiezing.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Volkenbonilsberaadslaginuen ever
arbitrage en ontwapening zijn gisteren be
ëindigd.
De Turksche delegatie naar den Vol
kenbond heeft gisteren Genève verlaten.
Een Spaansche terugtocht bij Alhuce-
mas.
Het Fransche voorstel inzake de fun
deering der Fransche schuld aan Amerika
geheel onvoldoende geacht.
BINNENLAND.
In verband met een bij de Haagsche af-
deeling der Rotterdamsche Bankvereeni-
ging ontdekte verduistering van meer dan
een ton, is een procuratiehouder in arrest
gesteld (Gemengde- Berichten, 2de blad).
De Haagsche politie heeft verklaringen
ontvangen inzake den moori} op mr. Wijs
man, doch hecht daaraan geen waarde.
(Gemengde Berichten, 2de blad)
De belangrijkheid van de a.s. Maandag
op de Alg. Ver. van Bloembollencultuur te
Haarlem te nemen beslissing inzake de
oprichting van een Beursgebouw. (Land
en Tuinbouw, lsfe blad).
LEIDEN.
Het zilveren Ordefcest van den Wel-
eerw. Pater N. Lubeek O.F.M. (4de blad).
Onder den gevarieerde»! inhoud
van ons defden (Zaterdagschen) blad treft
de lezer deze week o.ni. aan een eerste ar
tikel over „De Leidsche Kerken". In de
Kinderrubriek wordt de uitslag gegeven
van den wedstrijd.
De advocatuur: beroep of bedrijf.
Hot Advocatenblad publiceert het prae-
aflvies van Mr. G. Nauta te Rotterdam
Voor'de algemeene vergadering dor Neder
landsche Advocatenvereeniging over de
vraagpunten:
1. Bestaat er gevaar,' dat de uitoefening
der advocatuur in Nederland, in plaats
van een beroep,, zou worden tot een be
drijf?
2. Zoo ja, wal valt hiertegen te doen?
Op de eerste vraag antwoordt hij dat
gevaar voor verwording- der advocatuur
lot bedrijf aanwezig is, doch dat gevaar
tot nu toe weinig, relatief niet belangrijk
meer dan vroeger, lol uiting kwam
En op de tweede dat pogingen tot uit
breiding van liet veld van werkzaam heul
voor de juristen en hol inlichten van <lo
jonge juristen omtrent de positie en tra
dities der advocatuur nuttig, maar r»;«t
afdoende zijn, dat van al^erpepne pr^-en-
tievc maatregelen geen afdoende afv»~r
van het gevaar kan worden verwacht,1
maar een strenge depressie van uit hont
staande mannen sameryncmlrlo. Raden van
Toezicht de besle waarborg to^en oen ont
wikkeling van bc'lndrl ó-pyaar is
De heer Mr I .7 W Sm nr i-
dent van den Bijzonderen Raad der St.
Vineenfiusvereeni"ing te Breda, is d -or
Z H. den Paus benoemd in de Or-1 n
den H Grcuvrins dan firnN«.
KERRHIEUVi;
DE MISSIEWEEK TE ROTTERDAM
Buitengewoon groot is de belangstelling
voor Rotterdamsche Missieweek, de Roma
De tentoonstelling en do vergaderingen
worden druk bezocht.
En even groot als de belangstelling is
de waardeering voor wat er is te zien en to
hooren.
De tentoonstelling is ondergebracht in
het oude stadhuis door het gemeente
bestuur, welwillend, kosteloos ter beschik
king- gesteld.
De gelegenheid voor deze tentoonstelling
is echter lang niet zoo mooi en doelmatig
als ze te Leiden was op de Alma in do
Stadsgehoorzaal. Vele paters kunnen er
maar de helft van hun stand opslaan
In J92G, of althans in 1927 komt er loeft
ook weer 'ns een Missieweek in Leiden?
jLtlLD- M TUEE3B-.TO
Oneenmheid in de Vereen, voor
Bloembollencultuur.
De s t r ij d tusschen Noord en
Z n i d.
Wat is liet centrum der Bollenstreek:
Haarlem of Hillegom?
Ziedaar het grooto vraagleekon, waar
over de leden dér Alg. Vereeniging voor
Bloembollencultuur Maandag een beslis
sing moeten nemen.
Het is te betreuren, dat in deze macM
tige Veroeniging een zoo boete strijd *4