löe Jaargang.
MAANDAG 21 SEPTEMBER 1925
<ci ctcncMStK No. 5053
3)e Scidaclve Gou^omt
De ABON NEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2,95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
Qit mnmir bestaat idt twee
bladea.
mr zü, die zich met I October
op „De Leidsche Courant" wenschen
te abonneeren, ontvangen tot dien
datum de courant GRATIS.
V Mag niet geduld worden!
Zooals m^n weet, is verleden week on
eer een Jan de Bakker-retle van ds. G.
Wc-tunjse, in bet kerkgebouw van den
Protestantenbond te Hilversum, de radio-
uitzending door de directie der Nederl.
Seinloestellenfabriek (N_ S. F.) tot twee
man I toe verbroken, omdat deze een voor
de Katholieken kwetsend karakter droeg.
De directie vreesde blijkbaar, dat zulks
den naam van de onderneming schade zou
toebrengen, en zij eisckte dat de spreker
of do Evangelische Maatschappij do ver
antwoordelijkheid zou dragen voor derede
Deze laatste eisch i3 eigenlijk geen eisch.
ft Spreekt toch vanzelf, cïat een spreker of
oen voroenigng, die oen rede houdt of doet
houde», daarvoor de verantwoordelijkheid
op ziofe neemt - dat niet te willen doen,
zou al te gek zijn!
Maar daarmede zou de N. S. F. er niet
af zij» geweest!
Een fatsoenlijk man, die een dief kan
I verhinderen in te breken, laat deze toch
niet z'n gang gaan, als hijhem ver
klaard heeft, zelf de verantwoordelijkheid
voor de gevolgen van zijn daad op zich te
willen nemen!
En, grof grievend en ruw beleedigend en
me! de duidelijke bedoeling om op te hit
sen, over anderen te spreken in dit ge
val over de Katholieken zou men dat
maar «ogen toelaten, wanneer zoo'n spre
ker zelf de verantwoordelijkheid daarvoor
wil dragen?
Een dergelijke „verdraagzaamheid" mag
Biel cndulcl wei-Jout
Wij hebben in ons land een vrijheid van
I jirukpers, die door scribenten van het
I laagste allooi schandelijk wordt misbruikt.
Wij hebben in ons land vrijheid van
vergaderen, die eveneens door velen wordt
misbruikt om kwade practijken te kunnen
uitoefenen. En in een verschrikkelijke
liberale opvatting geeft b.v. de burgemees-
ter va* 's-Gravenhage aan een Vereeni-
D._g als „De Dageraad", op wier statuten
de Koninklijke goedkeuring is geweigerd,
verlof, om op gemeentegrond openlucht-
meelingcn te houden!
Al3 een burgemeester een of andere
bioscoopvoorstelling verbiedtwaartoe hij
gelukkig het recht kan hebben dan
hoort mon daar zooveel nïet over. Maar
j als een burgemeester aan den schouwburg
I raakt! 't Is mode geworden, den schouw
burg als een heiligdom van de kunst te
beschoawen, waarmede geen Overheid zich
mag bemoeien.
Laat het nu ook geen mode worden, voor
de radio-uitzendingen een bandelooze vrij
heid als 'vanzelf sprekend to beschouwen!
Wij herhalen het, dat zulks niet -mag
geduld worden!
•Eu legen den Jan de Bakker-avond wor
de onzerzijds krachtig geprotestee rd.
Niet omdat wij zouden vreezen, dat zulk
een radio-uitzending ons als Katholieken
nadeel zou berokkenen wij kunnen
moeilijk veronderstellen, dat daardoor in
druk zal worden gemaakt op ook maar
eenigszins onbevooroordeelde niet-
Katholieken. Maar omdat wij ons in onze
heiligste overtuiging niet willen laten be-
leedigc*. En allo eerlijk-bedoelende an
dersdenkenden zullen het in deze met ons
eens zijn.
Is er in ons land niet een centrale Ka
tholieke organisatie, aangewezen om dat
Protest uit te brengen om te adressee-
ren aan do Regeering, opdat een radio-
uitzending als dit op den Jan de Bakker
avond ia den vervolge worde voorkomen?
BUITENLAND
Inzameling Stormramp 1925
Iugckoinen bij het R.-K. Huisvestings
comité:
A H. K.-P 5.—
H. K. f 1.—
Bij den Penningmeester van het Storm
ramp-Comité kwamen nog de volgende
Rif ton i«:
Be Wede. H. f 2.50
Fc. 5.-
Batig saldo Athleliekdag op
30 Augustus 81.80
Busje winkel Mej. Olivier
i Etoagewoerd 1.55 V*
B K. 2.50
Rifio» worden nog gaarne aangenomen
Poor den penningmeester, den heer F.
hiys van do Moer, Plantsoen 49, Giro-
nimmer 57471.
Volkenbond.
De Mosoetkwestie.
-Nieuw uitstel noodzakelijk.
Hot Mosoel-vraagstuk, dat reeds zoo
veel slof tot gcdachtenwisseling liceft op
geworpen op de conferenties te Lausanne,
Brussel en Genève, zal thans ook 's-Gra
venhage niet langer voorbijgaan. Do vol
kenbondsraad heeft n.l. Zaterdag besloten
c-en paar vragen omtrent zijn eigen be
voegdheid aan het advies van het Haag-
sche internationaal gerechtshof te onder
werpen.
Men had tot dusverre steeds aangeno
men, clat de grensregeling tusschen Irak en
Turkije zou worden vastgesteld door een
beslissing van den volkenbondsraad, die
desnoods bij meerderheid van stemmen kon
worden genomen en die dan onder alle
omstandigheden bindend voor de heicle
partijen zou ziju. De Turken zijn er in ge
slaagd omtrent deze opvatting twijfel te
doen ontstaan en hebben de stelling ver
kondigd, dat de beslissing van den volken-
bondsraad inzake Mosoel slechts dan ver
bindende kracht zal hebben, indien zij een
stemmig genomen wordt en onder deze
eenstemmigen zich ook de vertegenwoordi
gers van Turkije cn Engeland beide zullen
bevinden.
Men begrijpt, hoe moeilijk het lnj een
dergelijke opvatting zou zijn tot een vast
stelling der grenzen te komen en men be
grijpt ook. dat bet noodzakelijk was, nu de
Turken'eenmaal de bevoegdheid van den
volkenbond si aad tot het nemen van een
meerderheidsbeslissing ontkennen, hier
over het oordeel van het Haagsche Hof in
te roepen, hoe betreurensaard ook een
nieuw uitstel der beslissing is.
Het bedenkelijkste is echter, dat de Tur
ken Zaterdag geweigerd hebben zich bij
voorbaat neer te leggen bii do uitspraak
van 't internationale gerechtshof in jle
1 gat, dat Engeland in
niet meerdere mate wil tyirn Aan
Turkije on zich neemt. Daardoor 1, mans
zelfs voer twijfelachtig gon'0^™'^ ®6
eventueele beslissing van den volkenbonus
raad op bet hoofdpunt door beide partijen
zal worden geëerbiedigd. n
De volkenbond is in een moeiluben to
stand geraakt, dank vu de s eeds sidtvn*
achtige verklaringen der Turken en do on
duidelijkheid van bet vredesverdrag van
Lausanne.
De taak der economische conferentie.
Cecilspoorltotvooriichtigheld
aan.
In de tweede commissie heeft Loucheur
Zaterdag enkele mededeelingen gedaan
over het Fransche voorstel in zake do bij-
eenroeping van een werel^nferonLe voor
de economische- vraagstukken. De I ran
sche regeering meent, dat het vraagstu
der intergeallieorde schulden en ïniiuigia-
lie niet op deze conferentie behandeld moe-
tC bord Robert Cecil betoogde, dat hu de
Voorbereiding dezer conferentie metde
grootste voorzichtigheid gehandeld behoort
te worden. Hij is van meening. dat eerst de
deskundigen in de verschillende landen ge
raadpleegd moeten worden eo s'elde een
wijziging van bet Fransche voorstel voor
welke beoogt den Raad niet dm- uit te
noodigen een voorbereidend "rgamsmein
bet leven te roepen, maar slechts de wen
schelükheid voor de voorbereiding van zulk
een conferentie te doen nagaan.
Het Fransche voorstel vond onverdeeld
bijval bij de delegaties van onezuela,
Zweden. België,c Tsjecho-Slowakije en Pa-
^De'commissie boorde ook den verlcgen-
woordiger van bet economisch comité van
den Volkenbond, sir Hubert T.leweltyn
Smith, die meende, dat het voorbereidend
orgaan samengesteld zou kunnen worden
uit do reeds bestaande technische organen
van den Volkenbond nl. de economische en
financieel» commissie, de verkeerscom-
missie en het internationaal arbeidsbureau.
De conferentie zen volgens Smith niet moo
Inn treden op tiet terrein, dat reeds door
de economische commissie van den
kenbond is bestudeerd.
Dc Danziger post-kwestie.
Polen krijgt zijn zin.
Onder voorzitterschap' van
court heeft de Volkenbondsraad Zaterdag
de twee op do agenda staande kvv e»ties be
treffende Danzig behandeld.
De kwestie van het Pootscho munitie
depot werd in hoofdzaak beslist in den
geest zooals de regeenng van Danz g dat
vveiisoht. Niet later dan October mogt haar
de ruimte gevraagd voor het munitiedepot,
ter beschikking worden gesteld.
In zake de posterijen stelde de rappor
teur Quinones de Léon voor, dat men het
rapport der commissie van deskundigen
zal aanvaarden. Hoewel de Poolscho regee-
ring aanvankelijk tegenwerpingen had ge
maakt, verklaarde de Poolsche vertegen
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentldn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
woordiger, dat zijn rogeering bereid was,
zich bij het rapport neer te leggen.
Daarentegen protesteeerde de Danziger
president Sahm tegen do conclusie, waar
toe de commissie van deskundigen was ge
komen. Sahm stelde den eisch, dat do Vol
kenbondsraad do gehcele kwestie zou ver
wijzen naar het Internationaal Gerechtshof
to s-Gravenhage.
De debatten waren zeer kort. Lord Ro
bert Cecil verklaarde, dat de commissie
van deskundigen haar taak uitstekend had
vervuld en dat na haar arbeid geen en
kele vraag meer open bleef. Indien men de
zaak opnieuw naar liet Gerechtshof te
s-Gravenhage zou verwijzen, dan zou dat
slechts tijdverlies beteekenen.
Daarop nam de raad eenstemmig de
door do boon voorgestelde motie aan, die
het rapport der deskundigen goedkeurt en
aan de leden der commissie den dank van
don raad overbrengt. Daarmede is de pos-
terijenkivestio ten gunste van Poten defini-
tief beslist.
Frankrijk.
De onderhandelingen met Duitschland
over een handelsverdrag.
Devordaging tot October.
De handelsbesprekingen tusschen Frank
rijk en Duitschland, die sedert lange
maanden hebben getraineerd en herhaal
delijk ziju afgebroken, zijn naar men weet
deze week (e Parijs hervat om aanstonds
wederom tot October te worden verdaagd.
Gedurende do twee en een half uur, wel
ke de conferentie tusschen Charles Chau-
met, den Franschen minister van "handel,
en den heer Trendelenburg, den leider der
Duitsche delegatie (waarbij een tolk noo-
dig wordt) heeft geduurd, ie men geen
stap nader gekomen tot op oplossing der
moeilijkheden, welke twee maanden gele
den tot het afbreken der besprekingen
leidden.
_Mareel Hutin is in de „Echo de Paris"
ken. xerwi'jv'VJcunciVuv' mbt-'.wAt Rnro.
machten naar WashingCch is vertrokken
0I» onderhandelingen te voeren van vrij
wat grooter gewicht dan de besprekingen
over een handelsverdrag, is de handels
gedelegeerde van Duitschland niet ge»
machtigd over tarief-kwesties te onder
handelen.
In den loop van het jongste onderhoud
heeft minister Ghaumet een krachtigen
toon doen hooren en de Duitsche delegatie
duidelijk te verstaan gegeven, dat hij niet
langer van zins is tijd te verspillen met
een vruchtelooze gedachtenwisseling. Er
werd toen overeengekomen, dat de Duit
sche delegatie de volgende maand in een
nota de Duitsche eischeu en aanbiedingen
kenbaar zal maken, rekening houdend met
de resultaten van de vroegere werkzaam
heden der sub-commissies en experts. De
Fransche delegatie zal van haar kant te-
gen-voorstellen formuleeren. Deze beide
nota's zullen dan als basis voor de nieuwe
onderhandelingen dienen.
Volgens Hutin wil Duitschland, dat be
weert niet met Frankrijk te kunnen on
derhandelen zoolang de franc niet is ge
stabiliseerd, wachten op den uitslag der
Fransch-Amerikaansche ouderhandelingen
alvorens een besluit te nemen.
Rusland.
De daklooze kinderen naar het platteland.
Zooals bekend, zijn er in Rusland tal
rijke daklooze kinderen, die een gevaar
voor de samenleving uitmaken. Zij leiden
het leven van vagebonden, bedelen en ste
len: zij leveren een zeer groot percentage
misdadigers en prostituees op. Allo po
gingen dit netelige vraagstuk op te lossen
mislukten en het leger der dakloozcn neemt
steeds toe. Nu heeft de regeering besloten
een nieuw middel to gebruiken, dat wel
licht het vraagstuk zoo niet geheel, dan
toch voor een gedeelte oplost. Zij wil deze
kinderen naar het platteland sturen cn bij
do boeren onderbrengen. Elk gezin, dat een
dakloos kind opneemt krijgt een stuk
grond, zoodat de kinderen den boeren niet
tot last worden. De pleegouders krijgen
ook andere voordeeion en ook geldelijken
steun. Na afloop van een zekere tijd wor
den de akekrs liet eigendom der kinderen.
Marokko.
De strijd met de Mooren.
Sheshoean ontruimd.
Uit Fez wordt geseind:
De vliegers hebben verscheidene punten
van het front hevig gebombardeerd. De
Riffs hebben als gevolg van de bombarde
menten Sheshoean ontruimd. De broer van
Abd-el-Krim beeft het commando naar
Tazroet verplaatst In de Spaansche zöno
•is de colonne van Fernandez Perez ont
scheept.
De landing dor Spanjaarden.
Te Parijs wordt ernstig vrees gekoes
terd voor den toestand der Spaansche
troepen te Morro Nuevo aan de baai van
Alhucemas. Sinds de landing van de vo
rige week hebben de Spanjaarden geen
vorderingen gemaakt en hebben zij zich
moeten verdedigen tegen de aanvallen van
de Riffs. De toestand wordt nog moeilij
ker ten gevolge van het ruwe weer. Gemeld
word!, dat alleen verbetering is te ver-,
wachten, wanneer nieuwe landingen ge
schieden. Indien dit niet gebeurt, kan oen
ontruiming van de bij de landing bezette
kuststrook noodzakelijk worden. Hel groot
ste gedeelte van de Boni Zeroeal-slara,
een der belangrijkste in de Fransche özne
heeft zich aan de Franschen onderworpen
De Riffs hebben hierdoor nagenoeg alle
aanhangers in de Fransche zóne verloren
Syrië.
De opstand der Drusen.
De toestand nog ernsti
In een tloor de Matin" gepubliceerden
brief" zet de aartsbisschop va/i Hauran
den toestand in Syrië uiteen en zegt, dat
er 5000 Christenen in zijn diocees door do
Drusen beroofd zijn en uit bun huizen zijn
verdreven, zoodat ze in de open lucht moe
ten kampeern. Moer dan 800 Franschen
ziju in den loop der jongste gevechten ge
dood of worden vermist. Het garnizoen
van Soeëida wordt nog steeds belegerd.
China.
De onrust ïn China.
Arbeider sic id ers gearresle erd
De „Daily News" meldt uit Shanghai:
De plaatselijke autoriteiten, die de Moek-
clom-parlij vertegenwoordigen, hebben Zon
dag op last van do rogeering te Peking ver
scheidene arbeidersleiders gearresteerd.
Deze zouden agenten der bolsjewiki zijn en
de anti-Britsche beweging in China orga-
niseeren. De vakvereeniging is ontbonden,
daar zij onwettig is verklaard. Meer ar
restaties worden verwacht.
Bsorai
Minister Weiter.
Hedenmiddag in Den Haag
verwacht.
De nieuwe Minister van Koloniën, do
heer Gh. J. I. M. Wolter, arriveerde Za
terdagmiddag met het s.s. „Grotius" van
de Stoomvaart Mij. „Nederland" te Genua.
Z. E. werd door den consul-generaal van
Nederland, den heer J. M. Hosang, ont
vangen. In het gezelschap van don minister
bevond zich de heer E. A. Zeil inga.
Met den trein van halfnegen vertrokken
de hoeren naar Lucern. Do reis naar Ne
derland wordt vermoedelijk gedaan over
Duitschland. Hedenmiddag om 5 uur wordt
de minister te 's-Gravenhage verwacht.
Het Spoorwegpersoneel.
Loonsverlaging.
Naar de „Tel." verneemt van de zijde,
van een der personoolarganisaties heeft dc
directie der Nederl and sche Spoorwegen
aan de organisaties het voorstel betreffen
de de loonregeling toegezonden.
Voor een enkele groep van beambten
zit daarin, naar wij hooren. eenige verbe
tering van het loonndvies, doch voor de
overige beambten blijft bet ongewijzigd,
terwijl voor alle groepen van ambtenaren
de loonbedragen belangrijk verlaagd zijn,
hetgeen zelfs neerkomt op een bepaalde
loonsverlaging bij de regeling, welke titans
geldt.
Van een gunstige overgangsbepaling
wordt niet meer gesproken. De voorgestel
de herziening van de standplaatsaflrek ver
valt.
Voor alle groepen van liet Spoorwegper-
V soneel beteekenen dus, vergeleken bij de
geldende regeling, deze voorsteliep over 't
algemeen een loonsverlaging, ingaande 1
Januari 1926.
Uit het Textielbedrijf.
Een'stakingvoorkomen.
Vrijdagmiddag heeft oen conferentie
plaats gehad-tusschen de Textielarbeiders-
organisaties ,.De Eendracht"- en de Fede
ratie en de firma Blonken, te Deventer,
bii welke firma tegen Maandag a.s. een
staking was geproclameerd. Door de firma
zijn op deze conferentie nieuwe voorstellen
gedaan, welke voorstellen door do organi
satiebest uren in principe zijn aanvaard. In
de Vrijdagavond gebonden vergadering
met de arbeiders zijn deze voorstellen, die
overeenkomen met de door de arbeiders
gestelde eisch en, aangenomen en de staking
is dus van de baan.
Canisiusfeeslen te Maastricht.
Ook te Maastricht, wordt de heiligverkla
ring van Petrus Cnnisius plechtig gevierd.
In het Canisiushuis werd Zaterdag door
den hoogeerw. deken Wouters de Ganisius-
tentoonstelling geopend.
Zondagmiddag trok een plechtige Reliek
stoet door de oude stad cn Wijk.
Zondagavond werd het Canisiusspel op
gevoerd in de Dominicanenkerk.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
buitenland.
De Mosoelkwestie Is in verband met al,
houding der Turken wederom uitgesteld.
Engeland verzet zich tegen de door
Frankrijk in den Volkenbond voorgesteldo
economische conferentie.
De Danziger postkwestie van de baan.
BINNENLANO.
Minister Welter in ons land.
De loonen van het spoorwegpersoneel.
LEIDEN.
Overdracht Rectoraat Leidsche Univer
siteit.
NIEUW FEUILLETON.
Wij maken er onze lezers opmerkzaam
op. dat in dit nummer een aanvang is ge
maakt me! een nieuw feuilleton.
Voor de-gehoole week slaan nog talrijke
lcestolijkheden op het programma.
Een anti-Colijnmeeiing.
Zondagmiddag heeft in het Concertge
bouw te Amsterdam, oen buileneewoon
druk bezochte meeting plaats gehad boh-gd
door het anti-Golijncomitu. Door vooraan
staanden uit de Communistische partij eu
het N A. S. werd het woord gevoerd.
Deze demonstratie is de inzet van oen
weldige actie togen het ministeric-Colijn
Na afloop werd onder politicgclcidf een
optocht gehouden, waaraan door ruim 2000
meetinggangers werd deelgenomen.
Internationaal Congres der Christelijke
Vakbeweging.
Het derde congres van hot Internationaal
Christelijk Vakverbond is op 17 September
'vakorganisaties- du
Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Italië.
Hongarije, Oostenrijk, Tsjecho-Slowakijo
en Zwitserland. De Voorzitter, Nationalist
Scherrer begroette iu zijn openingsrede do
160 afgevaardigden uit do vorschillendo
landen en der vertegenwoordigers van
lands- en stadsbestuur, die op het congres
aanwezig zijn.
Dc eerste congresdag was gewijd aan do
bespreking van liet verslag van den secre
taris, den heer Sorrarens, over de werk
zaamheden van het I. C. V. sinds het conj
gres van ïnnsbrück in 1922. Zijn rapport
over den achturendag was aanleiding lot
diepgaande discussies. z
Verder nam liet congres konnis van drie
referaten over het vraagstuk der cmigra-
tie, welke werden gehouden door de heoren
Carols (België), Otte (Duitschland) en
Broutin (Frankrijk).
Meerdere commissies werden samenge
steld, welke zich zullen bezighouden mot
de voorbereiding van resoluties en de bo-
handeling van vraagstukken van huishou-
del ijken aard.
Het congres lioeft gedurende den twee
den en den derden congresdag kennis go-
nomen van de inleidingen over de mede
zeggenschap in het economisch Wen on
over de houding tegenover de Internatio
nale Organisatie van den Arbeid, welke in
leidingen werden gehouden .dodr do hoo
ien Nalionalrat Spalowsky (Weenen) en
Pauwels (Brussel).
Op grond van do inleidingen cn do daar
op volgende discussies werden vervolgens
door de daartoe voor elk vraagstuk be
noemde commissies onlwerp-resolnties voor
gelegd, welke door het congres met alge-
ineeno stemmen werden aangenomen, nadat
over enkele nog nader van gedachten ge
wisseld was.
Het congres heeft zich daarbij opnieuw
uitgesproken ten gunste van den achturen- -
dag en de algemeens ratificatie van do
conventie van Washington, inzake de emi
gratie-vraagstukken werd het samenwer
ken van de vak-organisaties en de regee-
ringen geëischt, teneinde op deze wijze lot
een goede regeling van dit probleem te
komen. In de andero resoluties werden na
der de cischen aangegeven, welke de chris
telijke vakbeweging stelt ten aanzien van
de medezeggenschap der arbeiders in het
economische leven en haar rechten «en
aanzien van de Internationale Organisatie
van den Arbeid, waarmede volgens de
meening van het congres niet voldoende
rekening wordt gehouden Op voorstel van
de Arbeidstersconferentio heeft het congres
zich uitgesproken over den invloed van den
loonarbeid der gehuwde vrouw op het ge
zinsloven en over de propaganda onder do
arbeidsters voor de vakbeweging.
De voorstellen der flnancieele commissie
welke streeft naar de mogelijkheid van oen
gezonde financieele grondslag dor Interna
tionale, werden alle aangenomen. Verder
behandelde het congres cmitole aangelegen
heden van internen aard. Bij de bestuurs
verkiezing werden alle aftredende leden
herkozen. Na een slotwoord van de hoeren
Olte (Berlijn), Zirnlield (P«irij9) en Serra-