6e Jaargang. ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1925 No. 5052 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal, onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal, co per post I 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- taling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd agsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen li. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentie» 30 cent per regel Voor Ingezonden Mcdcdcelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine adverlentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. nummer bestaat uit vijf den, waaronder het Geïl- treerd Zondagblad. Zij, die zich met I October De Leidsche Courant" wenschen tbonneeren, ontvangen tot dien im de courant GRATIS. Vrijheid en Gezag. - [der de vole veel-misbruskle woorden, Jaak als mooie dekking voor een minw aardige lading moeien dienen, be rt ook het woord ..vrijheid", ider de leuze „vrijheid" is de hervor- bogaunon, is hot Protestantisme ge- u. Maar de hervormers bedoelden een el andere „vrijheid", dan huun volge- m al heel spoedig voorstonden, a in deze dagen van Jan de Bakiker- enking zien we weer dat woord „vrij- gebruiken, izóó, dat absolute bande* licid er onder kan vallen. „Do Nieuwe ische Gr't.'" heeft daarvoor gewaar- iwd in haar artikel over Jan de Bak- vam. Dinsdag 15 Sept. j.L, waar het pafchieke anttoev. orgaan schrijft: „Velen maken zich in de-ze dagen op Jan de Bakker te herdenkendo aag is evenwel, doen zij het op de >lito wijze. JV'<e hier slccditis het conflict ziet lus- ren pereóonlijjkhe-id. en gemeenschap, botsing van de consciëntie van dein kelrng met hot leergezag der Kerk, dan partij kiest voor de eerste en gen de tweede deser beide termen, aat nieit'aan de zijde der Re term a- ren. Do oorsprong der Reformatie, heeft 'oen van Prinsterer gezegd, ligt bet streven, niet. naar goweien&vrij- jid, maar naar gowetecsrust. ging hij de Reformatie niet: te- in. bet gezag, maar can 'de vraag: welk szag? Het gezag van Gods Woord, of an de Roomsóbc Kerk? Van de beantwoording dezer vraag mgt hot af, of men zich lot het gees- lijk n-akroost van Jan de Bakker mag kenen." Ligt niet in onze bedoeling, over deze faring van wal de Reformatie e-genilijk staat onder haar vrijheid mest onzen ge len collega te debatleercn. A-lleen wil- wij ons terloops deze opmerking ver- nen: Als de Reformatie wel de gewe- vrijheïd wil stellen onder bindend.Go- alleen niet onder hel Gezag van de holleke Keak, maar onder het Gezag Gods Woord, dan dringt zidh toch de g naar voren: waar is dat bindend •g van Cods Woord te vinden? En de H. Schrift ieder persoonlijk di$- jk de bindende macht van het Gezag Got*s Woord aangeeft; dat -ei' ma.w. >luto „gewetensvrijheid" voor ioder ioonlijk zou he-s'laan, om voor z i c li- f bet Gezag van Gods Woord uit de Schrift vast té stellen ook de getoo- Pro test an ten, do „Kerksdhe'' Proles7 ï'0, gaan zeker niet zoo ver. Maar dan 1 men toch komen lot een Kork-Ge- dat ons onder liet Gezag van Gods )rd kan stellen? En waarom is dan gezag der Katholieke Kerk a priori verwerpen? 't Zijn slechts enkele teil, die wij stellen niet zoozeer om een voord er op te krijgen, als.wel om- deze zich aa ons a'ls vanzelf opdrin- de prackjk heeft hel Protestantisme Jo plaats van hot Gezag der Katholieke een ander Gezag gesteld. Het Gezag !ods Woord, maar..-, zooals dat r een groep menisohen, dio een Kerk uen, wordt verstaan! Dr. J. Th. de ter schreef Woensdag 10 September j.l. :he Nederlander" (Ohr. H.j: i-Hct hoeft lang- geduurd, voordat het ?§insel van goidsdienstvrijhoi-d in pro- s'an-tsclio kringen doordrong en 'het is dis de vraag of vele onzer martelaren ezo zouden heb hen aanvaard. Van Lu- ersehe zijde richtte men voor den oal- nist Krell te Leipzig het schavot op; ïlvijii deed, ónder goedkeuring later in Melianclilton. dien brandstapel voor verrijzen; en. hoede remons'tran- hier te lande door mede-prote-slanten in behandeld, weet ieder. Vooral wan- ?Pr het onder protestanten gaat om de pping der overheid, is het de vraag, zelfs in onze dagen niet menigeen, die '°'i de papen te keer gaat. wanneer het te zoggen had, geen inbreuk op godsdienstvrijheid maken zou." aar men spreekt over Vrijiheid en wat betreft den Godsdienst daar Bion erkennen, da t iedere .Kerk, als aui.jy ook de Pro les tan tsche Ker- door haar Gezag de vrijheid barer er en of 1 i d mate n Iv.ndlEn iclret-t degenen, die niet tot die Kerk - is <le Katholhke Kerk volstrekt meer vrijhe.id-heleni,mevend ongelre- 'an 'D de pradijk do Proleet-anlscUe hebben gedaan. Dr. De' Visser 1 wijst daarop in de door ons geciteerde passage van zijn artikel in de ,,Nod,v Wij vernamen dezer dagen, boe men naar aan'leidiiiiig van de Jan de Bakker- herdenking in gesprekken den Katholie ken nu vooral weer 'ms de Inquisitie ver wijt. Hunnerzijds kunnen do Katholieken dan verwijzen. naar uitspraken -als van Dr. Ds Visser. En verder "verklaren, dat men zonder een goed begrip van de verhouding tusschen Kerk en Staat in de late midden - eeuwen zich do Inquisitie niet klaar kan indenken. Men moet dö Inquvsiïie be dien in het licht der tijdsomstandigheden, zooals de Warmondsche hoogleeraar prof. W. Nolet in zijn artikel over Jan de Bak ker elders in dit blad betoogt. BUIT^IiLAND Volkenbond. De ontwapeninflsidee. De voorstellen van Jhr. Loudon. De kansen op aanneming van bot Ne- derlandsche voorstel tot onmiddellijke voorbereiding van de ontwapeningsconfe rentie zijn helaas gistermorgen weder aanzienlijk verwijderd. Nadat eerst de gedelegeerden van de Scandinavische rijken, Japan,, Frankrijk, België, Polen en Hongarije hun instem ming met koudons voorstel verklaard had den, is met sir Cecil Hurst, den Brit- schen gedelegeerde, de reeks der tegen standers aangevangen. Gisterochtend hebben Coppola namens Italië en generaal Swisburn- namens Australië zich bij de critiek van ir Cecil Hurst aangesloten, vooral met een beroep op de houding van Sovjet-Rusland legen den Volkenbond. Ten slotte werd een subcommissie be noemd, waarin ook Loudon zitting heeft, met de taak uit do voorgestelde resolu ties een tekst te ontwerpen, welke een compromis vormt tusschen de geuit to mee ningen. Het is dus te voo^ien. dal dit eon slappe resolutie zal worden. Verplichte arbitrage. Engeland w: i I niet. leekencn. In de juridische commissie- verklaarde Hurst, dal de Engclsche regeoring niet voornemens is de facultatieve clausule be- treffendo do verplichte jurisdictie van het Haagsch gerechtshof te teekenen. Het voorstel van Unden de verplichte arbitrage in een nieuwe algomeene con ventie vast te leggen .is verwezen naar 'een subcommissie, waarin ook mr. Lim burg benoemd werd. De Mosoelkwestie. Heden reeds de behandeling. De Mosoelkwestie is na een gistervoor- middag gehouden zitting der sub-commis sie van den Volkenbondsraad, onder voor zitterschap van den Zweedschen gedele geerde Unden, plotseling in een acuut stadium gekomen en zal reeds heden na middag door den Raad worden behandeld. Ilct lot der Christcne 11. De Britschc .Hooge Commissaris h. Bagdad heeft aan den- secretaris-generaal van den Volkenbond twee telegrammen doorgezonden van Chaldeeuwsche pries ters uit liet Goyangebied, dat onder Turkscl; gebied staat. Deze priesters heb ben in Iryk hun toevlucht genomen. Het eerste telegram zegt: „De Tiuken hehbon de Christenen van Goyan zonder reden uit hun huizen en dorpen verdre ven. Dit is geschied op een wijze die ieders deernis moet opwekken. Oude lieden en kinderen werden met bajonetsteken afge maakt na eerst van alles te zijn beroofd. Aldus was gelast door do Turk,solt e bevel hebbers te Basjkala, Alki en andere plaat sen. Slechts wij zijn aan dit bloedbad ont komen. In naam der monschelijkhcid ver zoeken wij u ,onze zaak voor te dragen bij don Volkenbond, den beschermer van verdrukte volkeren." Het tweede telegram luidt: „In naam der menschelijkheid vragen wij u, te on zen behoeve tusschenbeidc te komen bij den Volkenbond. Zal hij goed vinden, dat een geheel volk uit de betwiste streek word gedeporteerd, alvorens de eindbe slissing omtrent den toekomsligen status is bekend geworden? Zegt het hem, in naam van recht en billijkheid, want de Goyan-Christenen worden uitgemoord." De Danziger postkwestie. In een vergadering van de centrale commissie van dc Volksvertegenwoordi ging van Danzig is mol algemoene slem- men een ontwerp-motie aangenomen, waarin gezegd wordt, dat het parlement zich niet 'kan vereenigen met dc uit spraak van de door den Volkenbond aan gewezen commissie van postdeskundigen. De behandeling, welke Danzig in zake het postconflict heeft ondervonden, wordt een schending genoemd van dc in het Verdrag van Versailles en het ace oord van Parijs neergelegde rechten van do vrije stad Danzig. Danzig verwacht, dat do Volkenbondsraad het uitgebrachte rap port niet als grondslag voor zijn beslissing in dezen zal nemen. Syrië. De Drusenopstand. Een F r a n s c h s u c c c s. Uit Beivoet worclt geseind, dat het Fransche garnizoen van Moeejéifre in den nacht van 16 op 17 dezer in een hevig gevecht gewikkeld is geweest met een sterken troep Drusen, welk gevecht ein digde in een algemeenen aftocht der laat- slen. Zij lieten verscheidene honderden lijken op het slagveld achter. Do Fran- che verliezen waren zeer gering. Marokko. De landing der Spanjaarden. Aanvallen der Riff s Gemeld worclt, dat "ton gevolge van de aanvallen der Riiffs op de Spaansc-ho troe- peiï, die aan de Oebadiila-ibaai geland zijn, de toestand aldaar dagelijks critiieker wordt. Profiteerende van een verbetering in de weersgesteldheid, li-ebben de Span jaarden evenwel een nieuwe*landing uit gevoerd bij Los Fra'les aan het Westelijk gedeelte van dc baai van Alhucemas, met. het doel den druk op de troepen bij Gcba- diilla to verminderen. Na belangrijke te genstand van de Riffis overwonnen te heb ben, nestelden dc Spanjaarden zich over oen front van 2 mijlen. Zij oonSoilideeron daar hun .stollingen. Het Fransche com mando bereidt thans een nieuw offensief voor. China. Een nieuwe burgeroorlog? T ocuc m e n d e a g i 1 a t i e. Uit Washington wordt gemeld, dat vol gens aldaar uit China ontvangen berich ten hot uitbreken van een nieuwen burger oorlog waarschijnlijk wordt geacht. De correspondent van de „Daily Mail" te Peking meldt, dat sinds dc overhandi ging" van de "gezamenlijk© nota dor gnootie mogendlIedcMi betreffende de instelling van een juridische commissie om een onder zoek in te stellen naar de incidenten te Shanghai, dó pers der arbeiders- en stu dentenorganisaties opnieuw een heftige campagne voert. Zij eischi. dat do Ghi- neesche regeering niet zal deelnemen aan hel onderzoek. Een heftige aaiti-Britsohe campagne wordt gewerd te Hankow. De Ixiycot der Britsohe goederen wordt semi- off'cicel gëórga-niseerd. Een Italiaan mishandeld. Een Italiaan, werkzaam bij den Loen- ghaispoorweg, werd door soVlaten riu een trein in Hotrau ernstig gewond. De I ta li aausche gezant heeft een protest uitge bracht. Amerika, De samenzwering in Bol',via. De staat van li e 1 o g a f g e k o n d i,g d Volgens nadere berichten uit Lapaz (Bolivia) werd daar een samenzwering ontdekt, welke de omverwerping van bet gezag ton doel had. Dc staat van beleg is afgekondigd in de departementen van La- pa z. Oruro en Cochaeauiba. Uit Area (Chili) wordt geseind, dal José Villanueva. indertijd tol president van Bolivia gekozen, aldaar is aangeko men. Hij verklaarde, dat hij heeft moeten vluchten, om aan gevangenneming te ont komen, waaraan hij toevoegde, dat de staat van beleg is afgekondigd. Australië. Het federale parlement ontbonden. D e <25 e clio-d© n .staking i s d o a a n 1 c i d i n g. Het federale Australische parlement zal w,orden ontbonden. Aanleiding is de beroering, door de sta king van Britschc zeelieden in Australië oiiMaan en den steun aan do zeelieden door de Australische vakbeweg ng. De premier Bruce deelde mede, dat do gouverneur-generaal goedkeurde liet par lement to ontbinden om de kiezers te laten uilmaken of Australië door een parlemen taire regeering zal worden bestuurd, dan wel door invloeden builen hot parlement. Bruce voegde er bij. dat de onverant woordelijke oxlrómisten in Australië de vakbeweging gaan gebruiken om staking, agitatie en algomeene ongerustheid in Australië aan lo wakkeren. Een beroep, door hem gedaan op de verantwoordelijke leiders van Labour om de beweging te zui veren van. individuen, die het toeleggen op (le ruïnecring van Australië, had niet ge holpen. Integendeel, de Iciiders namen de rovolu- tionnairen in bescherming en tot over maat van ramp worden de door hel fede rale parlement aangenomen wetten ge dwarsboomd door dr Labour-rvj em ineen van alle Australische stalen. De. toestand werd zóó ernstig, dat de fqderale regeo ring zich genoodzaakt .zag aan dc kiezers mandaat to vragen voor het nemen vau de noodige maatregelen om de oppermacht van de wet le handhaven. De leider van de federale Labour Party, Cliadton, viorklaardle dat zijn partij do verkiezingen begroet en zal medewerken om de zaken van het parlement al te wik kelen, am zoo spoedig mogelijk in den strijd le gaan. Met verwncli', da ontbinding van hot parlement in do volgende week, in welk geaal de verkiezingen op 21 November zullen plaats hebben. De anti-alcoholbewegi"-* Een wa a rs c h u wing va n d en A a r t s b i s s c h o p van Brisbane. De aartsbisschop vau Brisbane, mgr. Dtiliig heeft, naar „Kipa" bericht, een her derlijk schrijven uitgevaardigd, waarin hij tegen de ook in Australië zich ontwik kelende beweging, ten gunste v. 'n absoluut vei'bod van alcoholhoudende dranken stel ling neemt. De prelaat zet voorop, dat. bestrijding der toenemende drankzucht in Australië -een zegen voor het volk zou zijn. Maar liet is niet waar, zoo wordt in het herderlijk schrijven betoogd, dal alcohol noodzakelij kerwijze een kwaad in zich zelf is, dat hij steeds nadeelig of ten minste nooit nut- lig is. Zelfs wanneer hel matig gebruik van al cohol schadelijk zou zijn voor de gezond heid, dan zou zulk een uiterste maatregel als prohibitie toch niet gerecht vaardige! zijn. Wanneer wij toegeven, dat een land bij meerderheid van stemmen zijn burgers liet genot vau alcohol verbieden kan, dan openen wij de deur voor een eindeloos re ferendum-program. Volgens den prelaat wordt door prohi bit io de overgroole meerderheid der bur gers, die nooit misbruik van sterken ma ken van hun recht beroofd om alcoholische genotmiddelen verstandig en matig te ge bruiken. In denzelfden geest heeft do vergadering der aartsbisschoppen van Australië en Nieuw>-Zecland indertijd in deze kwestie stelling genomen. TWEEOE KAMER. De nieuwe voorzitter. Commissies en Centrale Sectie. De toekomstiye werkzaamheden. Met een korte toespraak heeft jhr. Ruvs de Boeronbrouck liet voorzitterscliap^aan- vaard. Staande sprak hij, staande luister den ook alle afgevaardigden. Slechts "tic communist Dc Visser vormde een uitzon dering; vermoedelijk vond bij het zeer kordaat, aldus zijn onafhankelijkheid en afkeer van al wat naar traditie zweemt lo toonen. Eerste work vau den voorzitter was do samenstelling van e enige commissies. Tot leden der Commissie voor Buitenlandsche Aangelegenheden werden door don heer Ruvs benoemd de hoeren Heemskerk, No- lens, De Visser, Merchant, Vliegen en Dvesselhuys. In de Commissie voor de Staatsuitgaven kwamen de hecren Van Vuuren. Vliegen, 'Bearner, Van Rijckevor- sel, Oud, Van Gijn en Lovink. De Com missie voor de Verzoekschriften zal be staan uit de hoeren Van Vuuren, Tilanus, Duymacr van Twist, Cramer en Rutgers van Rozenburg. Nadat de Afdeelingen waren getrokken en dc leden waren verdeeld over dc Re- grootingscommissic, werden do leden ge kozen van dc Huishoudelijke Commissie, welke het vorig jaar (met den voorzitter) bestond uit de hoeren Drcssolhuvs en Van dei' Voort van Zijp. De hoer Dresselliuys werd herkozen mot 03 van 88 geldige stemmen .En do verdwenen hoer Van dor Voort van Zijp werd vervangen door den lieer Beniner, die, bij de eerste stemming, 54 stemmen verzamelde, niettegenstaande de Sociaal-Democraten mej. Groencweg en de Vrijzinnig-Democraten mevr. Bak kerNorl pousseerden en.... dc Chrisle- lijk-Historischen alweer een van do an dere fracties der Rechterzijde afgeschei den positie innamen en op den heer Be- Visser stemden. Er moest ook nog gestemd worden voor de aanwijzing van leden der Gemengde Commissie voor dc Stenografie, welke be stond uit de li'ceren Merchant en Van Vuuren en den tot het Ministersambt ge roepen heer Scliokking. Bij eerste stem ming werden de hoeren Merchant en Ven Vuuren herkozen, respectievelijk met 71 en 08 van dc 87 stemmen en werd tot plaatsvervanger van den heer Schokking aangewezen do lieer Dc--Visser mot GL stemmen. De Afdeelingen kozen tot haar voorzit ters de hoeren Heemskerk, Aalberse, dr. Jïe Visser, Marchant en Nolens en tot baar ondervoorzitters de hoeren Romans, HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De voorstellen van den Nederlandschen gedelegeerde bij den Volkenbond ontmoeten tegenstand. De Mosoelkwestie is acuut geworden en wordt vandaag nog behandeld. Naar een nieuwen burgeroorlog in China? Naar aanleiding van de zeeliedcnsta- king zal het Australische parlement wor den ontbonden. BINNENLAND. Onderhandelingen in de metaalindustrie, in de bouwvakken en in het bakkersbe drijf. De fraude bij „Het Witte Kruis". (Ge mengde Berichten, 2o blad). Het invoerrecht op kaas volgens hel nieuwe Duitsche tarief (L. on T.. 1ste blad). Albania, De Wilde, Vliegen on Sannes. Zoodat de Centrale Sectie, behalve, uit don voorzitter, bestaat uit vier leden der Rech terzijde en één lid dor Linkerzijde. Zij besloot, dat bet Afdeelingsonderzook der Staatsbegrooling zal aanvangen op 20 September. De heer Albarda, gesteund door den heer Bcumer, stelde evenwel voor, te wachten tot I October. Hij kroeg echter zijn zin niet. Zijn Voorstel werd verworpen met 45 tegen 37 stemmen. De heer K. ter Laan kreeg de belofte, dat zijn onlwapeningsonlwerp voor on derzoek aan de beurt komt bij een (wee of drie weken later le houden Afdeelings onderzook. In openbare vergadering komt de Ka mer weer bijeen op Dinsdag 13 October. Met een paar minder belangrijke (uit worpen komt dan de Bioscoopwet aan do orde. Tevens zal de Kamer dan beslissen op de inlorpellatie-uanv ra gen van den heer Klcereknper over steuu- Verleoning aan gemeenten in verband mol de stormramp, van don heer Vliegen over de afgraving van den Sint-Pieters berg en van den heer Lovink over de wij ziging der Diiitsclio Tariefwol Cc Vinotwet-Conimissic. R i.i Kon. Besluit o n b o n d c n. Dc commissie aan welke was opgedra gen le onderzoeken in welk tempo de aan bouw van de in het ontwerp-Vlootwet voor gestelde vloot zou plaats hebben, zulks met handhaving van de scheepstvpen in het ontwerp opgenomen, en van den termijn van aanbouw van zes jaar, is thans bij K. 1». ontbonden, onder dankbetuiging aan den voorzitter, de leden en den secretaris. Loonraad spoorwegpersoneel. Do-Voorzitter. -7 In plaats van mr. T). A. P. N. Kooien is lot lid, levens voorzitter, van den Loon raad van hol Spoorwegpersoneel benoemd mr. A. B. G. M. van Rijckevorsel, lid van de Tweede Kamer. Bevordering van den Woningbouw. 2 'A m i 11 i o e n uitgetrokken. Voor bevordering van den woningbouw wordt op de Arbeidsbogrooting voor 1026 J 2 500.000 aangevraagd. Wegens toegekende bijdragen voor den bouw van middettslandswoningen kan nog worden opgevraagd een bedrag van pl.m. 750.000. wegens toegekende bouwpremies een bedrag van pl.m. ƒ8.500.000 samen 9.250.000. Er kan aangenomen worden, dat we gens het niet doorgaan van bouwplannen niet zal worden beschikt over een aanzien lijke ,som. Wordt deze gesteld op ƒ4.000.000 dan moet gerekend worden op een, nog te betalen bedrag van 5.250.00. Van het voor het loopende jaar toegestaan bedrag van ƒ9.000.000 is tot (lusver slechts op gevraagd 1.150.000. NVordt in liet roste.- rende gedeelte- van hel jaar naar even-* rediglieid opgevraagd, dan zal nog uitbe taald worden f 3.000.000. Te betalen valt nog 5.250.000, zoodal op de begrootiug voor 1020 moet gerekend worden op circa 2.000.000. Dc loonen in bet Bakkersbedrijf. Nog geen overeenstemmi n g. 1 In liet bakkersbedrijf is, naar wij ver-* nemen nog steeds geen definitieve overeen-* stemming verkregen betreffende het ge-* schil ten opzichte van de te Amsterdam lo betalen loonen Op een dezer dagen to 's-Gruvenhage gehouden vergadering waar aan de besturen van de verschillende orga nisaties alsmede hel hoofdbestuur van de Ned. Vereen, van Werkgevers in bel Bak kersbedrijf deelnamen, is wol een basis gelegd, waarop wellicht overeenstemming zou kunnen worden bereikt. De gezellen verklaarden zich in prin* ripe er mede accoord, dat de loonen te Amsterdam op gelijke hoogte als ilic lo

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1