No. 5033
16e Jaargang.
VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1925
Sfe EoAdóohz (Sou^omt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.G0 per kwartaal.
Franco per post fl 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 Dt
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT* ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
Oit nummer bestaat uit twee
bladen.
V Woningbouw.
Uit de gisteren gepubliceerde Raads
stukken blijkt weer 'ns, dat men in de
gemeente Leiden niet stil zit wat betreft
voorziening in den woningnood.
Ten eerste: Er komt in de Raadszitting
van a.s. Dinsdag een voorstel aan de orde
tot het, verleen en van voorschotten aan de
woningbouwvereen iging „Ons belang",
teneinde 33 beneden-, 36 bovenwoningen
en 3 winkelhuizen te kunnen houwen op
een terrein henoorden den Maresingel,
grenzende aan het tweede complex wonin
gen van genoemde vereeniging.
Vervolgens: Naar aanleiding van het
voorstel ora voor een aantal afgekeurde
woningen den termijn van ontruiming te
verlengen, omdat het den bewoners van
deze woningen nog niet is mogen gelukken
een andere woning te vinden deelen
B en W. den Raad mede, dat zij voorne
mens zijn, zoodra mogelijk voorstellen te
doen inzake het bouwen van een aantal
woningen, speciaal bestemd ter ontrui
ming van daarvoor in aanmerking komen
de onbewoonbaar verklaarde huizen.
Wij weten, natuurlijk, nog niet, hoe do
concrete uitwerking van genoemd voor
nemen van B. en W. zal zijn en ons
oordeel daar over kan niet anders dan
van die concrete uitwerking zeer afhan
kelijk zijn. Maar toch achtte wij het geens
zins onvoorzichtig, nu reeds dat voorne
men van B. en W. van Leiden "toe te
ju i c h e n.
Wij hebben het reeds zoo vaak ver
klaard: Eisch van beschaving voor een
gemeenschap eisch van ware, Christe
lijke beschaving is, dat voor ieder goed
willend gezin en persoon de mogelijkheid
bestaat,-behoorlijk gehuisvest te zijn.
En, hoe veel er ook al met name in
onze stad Leiden is gedaan voor den wo
ningbouw waarvoor in het bijzonder
dank en hulde toekomt aan onzen
Burgemeester! aan dien eisch van
beschaving is nog niet voldaan.
Eensdeels zijn de goedkoopste behoor
lijke woningen nog te gering in aantal; an
derdeels zijn ook zelfs deze voor meerdere
goed-willenden nog te duur.
Maar, als wij zeggen, dat in Leiden in
zake de huisvesting nog niet is bereikt een
toestand, welke bereikt worden móet
dan zeggen wij daarmede niet, dat bet ge-
meentebstuur blaam treft of verwijt ver
dient..
Eerstens, omdat niet alles in-eens kan
geschieden.
En, vervolgens, omdat naast en met bet
gemeentebestuur ook 't particulier initiatief
werkzaam kan èn moet zijn. En nu is het
juist hetzelfde particulier initiatief, dat
op charitatief terrein bewonderenswaardig
werk verricht hetzelfde particulier ini
tiatief, dat zich in-eens vaak ten eenen-
male machteloos gevoelt, als gevraagd
wordt, den armen, goed-willenden krotbe
woner aan een betere huisvesting te hel
pen. Wat is gedaan b.v. door charitatieve
vereenigingen te Leiden, om een of meer
dere barer beschermelingen te brengen in
de, betrekkelijk, goedkoope gemeente-wo
ningen der gemeente Leiden, hetzij met een
toeslag, door zulk een vereeniging zelf te
verstrekken, hetzij met een toeslag, indi
rect te verstrekken van gemeentewege,
welke laatste in speciale gevallen niet uit
gesloten kan worden geacht.
In alle bescheidenheid mogen wij dit
stuk sooialen armen-zorg aan onze charita
tieve vereenigingen ter overweging en be-
studeermg aanbevelen.
Niemand zal het verder tegenspreken,
dat de arbeiderswoningen, gebouwd door
woningbouwverenigingen, vooral die in
den duren tijd gebouwd, voor degenen,
voor wie zij bestemd zijn ook voor een
gemiddeld loon verdienenden arbeider te
duur zijn. Hier ligt een zeer moei
lijke taak voor Staat en Gemeente. Wij
wijzen in dit verband naar de conclusies
van een rapport, in deze uitgebracht door
het Christelijk Nationaal Vakverbond (zie
Binnenland).
Van alle kanten zitten aan het vraag
stuk van den woningbouw nog moeilijkhe
den vast, die, hoe netelig ze ook mogen
zijn, niet mogen worden ontweken, maar
móeten worden aangepakt.
Inzameling Stormramp 1925
Ontvangen giften door het R.-K. Huis-
•Wstings-Gomité:
'J. H. Voor de geteisterde streken
in Brabant f 50.=
'F. en A. Voor de geteisterde stre
ken in Brabant 2.50
W. D. te 0. Voor de R.-K. Kerk te
Langeboom 10
Bij den Penningmeester van het Storm
ramp-Comité zijn weder de volgende giften
gekomen:
P. A. H.
Mcj. F. H. H.
J. S. uit Katwijk
N. N.
Mr. E. C. W.
Prof. W. E.
G. W. Z
Familie v. d. H.. Stom
J. H.
G. te B.
D.
f 10.—
4 2,50
10.—
10.—
25.-
5-
5
t, 10.—
10.—
2.50
Giften worden nog gaarne ingewacht bij
den Penningmeester, den heer F. Muys
■Van de Moer Plantsoen 49, Gironummer
57471.
BUITENLAND
De Veiligheidskwestie.
Pe veilighsidsnota.
Toelichting van Briand.
Briand heeft tegenover vertegenwoordi
gers van de pers de Franscho nota aan
Duitschland nader toegelicht.
Hij begon met te verklaren, dat de over
handiging van de nota'is vertraagd, door
dien er op wensch der geallieerden en
vooral van België nog enkele kleine for-
meele wijzigingen in aangebracht moes
ten worden.
Voorts wees hij er op, dat Frankrijk in
zijn antwoord geen concessies doet ten op
zichte van de drie punten, die het als es-
sentieele beschouwt, het garantiepact,
Duitschland's toetreding tot den volken
bond zonder voorbehoud of voorrechten en
tenslotte de onaantastbaarheid der verdra
gen.
Volgens Briand is het zoo goed als ze
ker, dat er na de vergadering van den
volkenbond geen conferentie der geallieer
den zal worden gehouden, doch dat het al
te langzame procédé van een conferentie
waarschijnlijk vervangen zou worden door
besprekingen tusschen de geallieerdo mi
nisters van buitenlandsche zaken, bij wel
ke gelegenheid de beslissingen, waartoe de
juridische deskund;gen gekomen zouden
Zijn en evenfueele bezwaren van Duitsch
land l>esproken zouden worden.
D u i t s c h 1 a n d g e r e s e r v e e r d.
De bladen zijn het er alle over eens, dat
de Franselie nota uitmunt door hoffelijk
heid, maar dat de zaak, waar het om
gaat, er niét veel verder door .gebracht
wordt.
Het „Berk Tagebl.'' schrijft b.v.: do to
tale indruk van Briand's antwoord is, dat
er tenminste geen schrede achteruitgezet
wordt. Mocht het antwoord oen schrede in
voorwaartsche richting willen beduiden,
dan is. bet in alle geval een zeer aarze
lende.
Men heeft hot gevoel, dat de Franscho
politici zich er van bewust zijn, dat ze den
weg, dien zij ingeslagen hebben, gaan moe
ten of zij willen of niet, maar dat zii nog
te zwaar met den ballast van het verleden
beladen on teveel door hun eigen propa
ganda gehandicapt zijn. dan dat zij het
nieuwe pad met gevleugelde voelen zouden
kunnen bewandelen. Onder deze omstan
digheden blijft het in hooge mate twijfel
achtig, dat liet pact, zooals ra Engeland
gehoopt wordt, nog voor de eerstvolgende
vo'lkenbondszitting afgesloten lean zijn.
Oe Schuldenkwestie.
Dc reis van Caillaux.
Do bereikte result aten.
De voorloopig© overeenkomst, welke be
reikt is tusschen Churchill en Caillaux
moet niet worden opgevat in dien zin, dat
de Fransche minister zich ten volle ver-
eenigt met de Engelsche voorstellen tot
betaling van 12% millioen pond per jaar,
uitsluitend uit Frankrijk's eigen middelen
en voor den tijd van 62 jaar. doch dat hij
bereidis het voorstel aan zijn regeering
over te brengen.
Men gelooft evenwel, dat de Britsohe
voorwaarden door Frankrijk zullen wor
den aanvaard,
Caillaux maakt in een door hem gepubli
ceerde verklaring, gelijk reeds gepubli
ceerd, nog melding van een tot 1930 loo
pend gedeeltelijk moratorium, waarover
Churchill in zijn uitvoerige verklaring niet
spreekt. De voorwaarden, welke Frankrijk
verkregen heeft, zijn dus veel gunstiger
dan men te Londen verwacht had.
Het oorspronkelijk in rJuK door Enge-
land gedane voorstel strekte nog tot jaar-
lijksche betalingen van 20 millioen pond,
drie weken geleden was de eisch vermin
derd tot 16 millioen, vervolgens tot 15 en
ten slotte tot 14 millioen. Ondanks al het
geen gezegd werd omtrent den vriend-
schappelijkon geest, waarin de besprekin
gen tusschen Churchill en Caillaux ge
voerd werden, was het duidelijk, dat de
Britsche minister weigerde te gelooven,
dat Caillaux een juiste voorstelling gaf
van Frankrijk's hetalingscanaciteit, waar
hij zich het eigenaardige geval voordeed,
dat de reparatiebetalingen krachtens de
Dawesovcreenkomst, welke de betalingsca
paciteit beïnvloeden, door Engeland als
zoo onzeker worden beschouwd, dat Chur
chill de Franscho betalingen zoo weinig
mogelijk of inliet geheel niet afhankelijk
Wilde stellen van do werking van het Da-
wesplan.
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Tel." constateert, dat het besluit
van het Britscho kabinet' in politteke en
financieele kringen groot opzien heeft ge
baard. Er werd veel critiek uitgeoefend op
•bet geringe bedrag dor jaarlijksclie beta
lingen, welke Engeland van Frankrijk ver
langde. Do Britscho belastingbetaler blijft
aldus gebukt gaan onder een groolere ren
te op de Fransche oorlogschuld, dan de
Fransche belastingbetaler, aangezien de
verhouding ongeveer als twee tot drie is
'ten gunste van laatstgenoemde.
Ofschoon de kwestie der Dawcsbetalin-
gen bij dit voorloopig compromis formeel
is uitgeschakeld, heeft Caillaux duidelijk
doen uitkomen, dat indien Duitschland in
gebreke mocht blijven ook Frankrijk zijn
schuldbetalingen zal staken. Aldus wor
den de betalingen indirect toch afhankelijk
gesteld van de werking van het Dawes-
iplan, heieeen zeker niet in Engeland's be-;
doelingen ligt, aangezien het vertrouwen,
dat dit land steeds beweerd heeft te stellen
'in Duitschland niet zoo ver gaat, dat het
ook de delging der Fransche schuld wil
doen afhangen van de Duitsche betalin-
gen.
Een belangrijke concessie, welke Chur
chill zou gedaan hebben, zou hierin be
staan, dat geldoverdrachten zouden wor
den opgeschort, indien de Fransche wis
selkoers er ongunstig door zou worden be
ïnvloed. De „Daily Tel." merkt op, dait
bierdoor do goheelo regeling tusschen En
geland en Frankrijk zuiver hypothetisch
wordt.
De Fransche schuld aan de V. S.
Amerikaansohe waarnemers, die te Lon
den de kweslio der rog ling van do buiten-
ïandscho scniïlden gevolgd hebben zijn van
meening, dat de bespreVngen aldaar een
ernstige complicatie in de a.s. onderhan
delingen tusschen Frankrijk en Italië
eenerzijds en Amerika anderzijds tenge
volge zulten hebben.
Het Blijkt, dat de autoriteiten verwach
ten, dat Frankrijk druk op de Vereenigde
Staten zullen uitoefenen om voorwaarden
te verkrijgen wejko overeenkomen met die
welke aan Engeland zijn toegestaan.
Door gezaghebbende zijde wordt echter
meegedeeld, dat aan Frankrijk zal ver
klaard worden, dat liet, wijl het aan de
Vereenigde Stalen meer verschuldigd is
dan aan Engeland, jaarlijks aan eerstge
noemde ook groolere bedragen zal heb
ben te betalen,
België.
Het conflict in de Metaalindustrie.
Waarschijnlijk Maandag a.s.
werkhervatting.
In al de gedeelten van liet land, door de
staking in do metaalnijverheid getroffen,
spraken de stakende socialistische arbei
ders zteh met een groate meerderheid uit
voor het transactievoorstel. Alleen in het
Gentsche was de meerderheid tegen het
voorstel.
De globale uitslag is ongeveer 75 pet.
voor en 25 pet. tegen. Met algemeene stem
men werd in een vergadering van het na
tionaal comité van (le centrale van socia
listische metaalarbeiders besloten Maan
dag 31 Augustus overal het werk te her
nemen, indien de vereeniging van werkge
vers, aan wie dit besluit onmiddellijk werd
medegedeeld, op haar beurt het transactie-
voorstel aanneemt.
Duitschland.
Tegen de duurte.
Maatregelen der
rijksregeering.
De rijksregeering .heeft mot medewer
king van den president der rijksbank be
treffende de algemeene prijzenvaststelling
met algemeene stemmen de volgende be
sluiten genomen:
le. Alle machtsmiddelen der verorde
ning tegen misbruik van economische
ïnachteposities van 2 Nov. 1925 (kartel-
verordening) zullen worden toegepast.
2e. Het rijk zal ziefli met do landen met
gemeenten-organisaties in verbinding stel
len en bewerken, dat bij het geven van
vpublieke opdrachten de vrije concurrentie
'in vollen omvang w$er in toepassing wordt
gebracht.
3e. Aan de wetgevende lichamen zal een
wetsontwerp ter opheffing ^'an de zaken-
controle worden voorgelegd.
4e. De gelden van het rijk zullen zoo be-;
'heerd worden, dat het particulier kapi-
'taal gunstige gevolgen daarvan zal onder
vinden. die de prijsdaling bevorderen.
De rijksregeering noodigt de heele be
volking. producenten en consumenten, uit
in hun eigen belang de ingeleide actie tot
•tot verlaging van de levenskosten der be
volking te steunen.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oowone adverlentiön 30 cent per regel.
Voor .Ingezonden Mededcelingen wordt het
c dubbele van het tarief berekend. 3
Kleine adverlenllëny van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
De hoofdorganisaties op economisch go-
'bied hebben reeds toegezegd, al haar in
vloed aan te wenden, opdat het effect dor
belastingverlagingen in do prijzen tot uit
drukking komt.
De directie van de rijksbank' heeft lie
den het volgende besloten:
De rijksbankdiroctie steunt ten vollo de
maatregelen en plannen der rijksregeering
ïn de kwestie der duurte-bestrijding en zal
de doorvoering daarvah zooveel mogelijk
steunen.
Inzonderheid zal de rijksbank hij haar
crediet politiek aan uitwassen d^r kartel
len en prijsovoreenkomsten systematisch
aandacht schenken en zoo noodig dien
overeenkomstige maatregelen treffen.
De crisis In den Roer-mijnbouw op haar
hoogte-punt.
Volgens mededcelingen van het arbeids
bureau Westfalen, afdeeling voor het mijn
wezen, zijn in dc maand Augustus 22.000
mijnwerkers ontslagen. Naar schatting zal
het aantal arbeiders ln de kolenmijnen
werkzaam op 1 September a.s. niet meer
bedragen dan vierhonderdduizend tegen
vijfhonderd twee en zestig duizend in hot
voorjaar van 1922. Daar naar alle waar
schijnlijkheid geen verdere stopzetting van
mijnen meer zal plaats vinden, is hiermodo-
vermoedelijk do hoogste stand in do mijn-
bouwcrisis in het Roerkolengebied bereikt.
Waarschijnlijk zijn de mijnen Glückauf,
Tiefbau, Kaiser Friedrich en Alter Hafon
voorloopig do laatste, waar het bedrijf zal
worden stilgelegd.
Oostenrijk.
Het Zionisten-Congres.
De slotzitting.
Gisteren is het zionisten-congres met 'n
algemeen debat gesloten. Er werd een reso
lutie voorgesteld, waarin bet vertrouwen
van het congres in de leiding en in liet
bijzonder in prof. Weizmann uitgesproken
werd.
Tegen deze resolutie keerde zich zoowel
de uiterst linksche als de uiterst rechtsche
vleugel.
Tenslotte werd zij aangenomen met 136
tegen 17 stemmen, waarbij echter bleek, dat
het grootste gedeelte van de opposilio chy
zaal had verlaten.
Prof. Weizmann verklaarde, dat hij eerst
bij de volgende zitting bekend zal maken,
of bij het presidium van den zionistenbond
nog verder zal willen blijven waarnemen.
Italië.
De Italiaansche viool-manoeuvres.
Een verrassend eindo.
De Italiaansche vlootmanoeuvres zijn
verrassend snel en tegen aller verwachting
in geëindigd mot de overwinning der vloot,
die de vijandelijke partij voorstelde. Deze
is er nl. in den nacht van Dinsdag op
Woensdag gemakkelijk in geslaagd, een
troepenmacht aan dé kust van Noord-Si-
cilië te ontschepen. De nationale militie,
die op andere punten was opgesteld, faal
de volkomen. Naar verluidt, is de uitslui
ting van do oppositie-pers van de manoeu
vres zeer streng gehandhaafd.
Rusland.
Aanval op een Russische trein.
Volgens een B. T. A.-telegram uit Ko
penhagen is een aanslag gepleegd op een
trein, welke Russische troepen vorvoerdo.
Een wagon, waarin groole boeveelheden
dynamiet geladen waren, is nabij Smolensk
in de lucht gevlogen. Vijf wagons worden
geheel vernield. Men weet nog niot, hoe
groot het aantal slachtoffers is.
Syrië.
De opstand der Drusen.
De nederlagen der Franschen.
De bewoners bobben zich bij den strijd
om Khir-Bethel Ghazali ten Noorden van
Damascus onzijdig gehouden.
De Drusen achtervolgen de verslagen
Fransche troepen. Een Fransche pantser
auto en een vliegtuig werden vernield.
Naar verluidt doden de Drusen een aan
val op de Fransche plaatselijke gendarme
rie te Gotha, twee mijlen ten Zuiden van
Damascus. Do gendarmerie was genood
zaakt op Damascus terug te trekken.
Een convooi van den woostijn-autodionst
Bagdad-Boyroelh is gisteren door roovors
aangehouden. Er volgde een schietpartij,
waarbij de leider van het convooi ernstig
en twee andere personen, onder wie een
vrouw, licht werden gewond. De roovers
namen een hoeveelheid goud mede. Do
woestijn-dienst is tijdelijk gosclior i.
China.
De Chineesche troebelen.
Aanval op de Regeering
van Kanton.
De Times verneemt uit Hongkong:
„Nabij de grens van Honkong viel heden
een gevecht voor, dat wellicht het begin is
van een campagne om de bolsjewisten uit
HET VOORNAAMSTE NIEUWS»
BUITENLAND
Persbeschouwingen over de resultaten
van Caillaux' besprekingen te Londen.
Maatregelen der Duitsche regeering
tegen de duurte.
Er hebben gevechten plaats tegen de
bolsjewistische regeering te Kanton.
BINNENLAND.
Koninklijk Bezoek aan Haarlem.
De stormramp. Wat doet het Na
tionaal Steuncomité. (Gemengde Berichten,
2de blad).
Te Gorcum moet voor de militie worden
overgeioot. (Gemengdo Berichten, 2doblad)
Onze Geïllustreerde Pagina
De photo-pagina geeft o.m.: Kiekjes vin-
ring 300-jarig bestaan van do gemeento
Hoogeveen Het eiland Spitsbergen, dat
bij Noorwegen is ingelijfd Een der velo
spoorwegongelukkon in Frankrijk Do
Klompenbeurs te Epo.
Kanion te verdrijven. Troepen aan do grens
vielen de regecringstroepen aan en namen
een trein in beslag. Do rogeeringstroepen
van Kanton worden na een hevig gevecht
verslagen. Over do gohcele provincie van
Kanton is een militaire beweging gaaiulo
en de mogelijkheid bestaat, dat liet spoe
dig tot een geregeld govooht komt."
Naar de correspondent van Reuter te
Hongkong meldt, zijn ook in de stad
Kanton zelf ernstige gevochten gaande. Na
dere bijzonderheden dienaangaande kon
den tot op dit oogenhlik nog niet worden
verkregen.
Zuid-Afrika.
De boerengeneraal Johan Rissik
overleden.
Uit Pretoria wordt gemeld, dal .Tohanues
Rissik, die als generaal onder Kruger ge
diend heeft, gestorven is. De overtedeno
was Surveyor generaal van Transvaal en
onder zijn beheer is het naar hem genoem
de Johannesburg, in 1336, gesticht.
BINNENLAND
Koninklijke Besluiten.
Voeartson ij kundige
Hoo ges 0 h ooi.
Bij Kon. besluit is in verband met do
vereeniging van de Veoartscnijkundige
Hoogoschool te Utrecht met de Rijksuni
versiteit aldaar, waardoor hunne werk
zaamheden overbodig zullen worden, on
der dankbetuiging voor do bewezen dien
sten, eervol ontslag verleend aan:
H. Tromp van Holst, als secretaris van
het college van curatoren der Veeartsenij-
kundge Hoogcschool;
mr. J. B. do Buy, als bibliothecaris der
Veeartsenijkundigo Hoogoschool;
M. G. P. Krüse, als administrateur der
Veeartsenijkuudjge Hoogoschool
D. J. de Jong, als lector in artseuijwa-
renkennis en artspnijhereidkunde aan de
Vconrtsenijknndigo TTongoschool.
KONINKLIJK BEZOEK AAN HAARLEM
Door de Koninklijke Familie is heden
een bezoek aan Haarlem gebracht. Van dit
bezoek is door de Haarlemmers een feest
dag gemaakt, een Koninginnedag bij uit
nemendheid. Allerwego hing de driekleur
uit en in de Kruisstraat was een grooto
eerepoort opgericht.
Reeds hedenmorgen te half negen werd 't
feest, dat onder leiding stond van do
Vereeniging Koninginnedag, ingeluid met
koraalmuziek van den toren der St.-Bavo-
kerk, door de muziekvereeniging „Harmo
nie-Crescendo."
Deze muziek werd geopend en gesloten
met de Volksliederen.
Nauwelijks was de laatste toon van het
„Wien Neerlandsch Bloed" weggestorven
of de Beiaardier van dc St.-Bavokerk, do
hoer H. W. Hoffmeester, liet de tonen van
het mooie carillon over do stad weergal
men.
't Werd toen al drukker in de stad en
toen om half tien het Politie-muziekkorps
onder leiding van den heer R. van 't IToff
met de uitvoering van het concert op do
Groole Markt begon, was het al vol bij don
weg. De meeste feestgangers droegen
Oranje.
Tegen kwart voor elf was liet zeer rlruk
in de richting van het station. Rij het sta
tion stond een groote menigte. Daar had
zich opgesteld dc Koninklijke Liederlafcl
„Zang en Vriendschap".
Het Stationsplein was voor een groot
deel afgezet door de politie, daarbij geas
sisteerd door de groep Haarlem van do
Ned er! a ndscl 1 e Padv i ndersvereen icing.
Op liet perren had zich opgesteld een