KALENDER DER WEEK
ri
N.B. Als niet anders wordt aangegeven
heeft in deze week iedere H. Mis Gloria,
mist Credo en heeft de gewone Prefatie.
ZONDAG, 23 Augustus. Twaalfde
Zondag na Pinksteren. Mis:
Deus. 2e gebed v. d. H Philippus Be-
nilius. Credo. Prefatie v. d. Allerheiligste
Drieëenheid. Kleur: Groen.
Gelukkig zijn wij, leden van het Nieuw
Verhond! Wij zien de vervulling van hei
geen de Prophelen en Koningen van het
Oude Verbond hebben voorspeld en ver
langd (Evangelie). Wij genieten in over
vloed de vruchten van 's Heeren lijden.
(H. Lijden en H. Eucharistie). (Commu-
nio). Daarvoor aan God onze voortduren
de dank (Graduale). Het lidmaatschap v.
h. Nieuw Verbond brengt ook zijne ver
plichtingen mee. Het is een Verbond van
befde: liefde tot God en liefde tot den
naaste (Evangelie). Onderhouden wij dit
boofdgebod en het tweede, aan het eerste
gelijk, dan dienen wij God waardig en lof
felijk. Ons zeiven zijn wij niet genoeg. God
moet ons waardige leden maken van liet
Nieuw Verhond. (Gebed en Epistel). Daar
om met vertrouwen tot God gebeden om
Zijn hulp. (Introitus, Gebed, Alleluja
vers). Wie veel bemint wordt veel verge
ven. Brengen wij vandaag ons offer 'met
een hart vol liefde, tot vergeving onzer
zonden, om Gods bescherming af te bid
den voor de toekomst. (Offertorium, Stil-
gebed en Postcommunio).
MAANDAG, 24 Augustus. Feestdag
v. d. H. B a r t h o 1 o m e u s, Apostel.
M is: M i h i aute m. Credo. Prefatie v.
d. Apostelen. Kleur: Rood.
De H. Bartholomeus predikte in Voor-
Indië en Armenië. Verbitterd om de bekee
ring van Konink Polymius en diens gema
lin en van twaalf steden, hitsten de hei
den-priesters Aslyagcs, Polymius' broeder
op, die Bartholomeus levend liet villen,
onder welke marteling hij bezweken is.
DINSDAG, 25 Augustus. Mis v. d. H.
Greg or ius, Bel., Bisschop v. Utrecht.
Sacerdotes. (Zie in het Eigen dor Hei li-
gen van het Bisdom Haarlem), 2e gebed
v. d. H. Lodewijk, Koning van Frankrijk
3e A Cunctis. Kleur: W i t.
Ongeveer 20 jaren heeft de H. Grego-
rius met vermaarde herderlijke waak
zaamheid het Bisdom Utrecht bestuurd.
Door de omstandigheden van zijn tijd heeft
bij echter nooit de H Bisschopswijding
ontvangen.
Voor een zeer groot deel dankt de H.
Lodewijk zijne heiligheid aan de opvoe
ding, welke hij ontvangen heefl van zijne
moeder, de H Blanca van Castilië, van
wie bekend is het heerlijke woord: Ik
bemin U als de appel van mijn oog, maar
liever toch zag ik u aan mijne voeten ster
ven, als ik wist, dat gij ouit écne doodzon
de zoudl bedrijven.
WOENSDAG, 26 Augustus. Mis v. d.
H. Z e p y r i n u s, Paus en Martelaar.
Sacerdotes, 2e gebed A Cuncti.s, 3e naar
keuze v. d. priester. Kleur: W i t.
DONDERDAG, 27 Augustus. Mis v d
H. Joseph Galascanctius, Belij-
der. Venite. Kleur: Wit.
De H. Joseph Galasanctius heeft geheel
zijn leven gewijd aan het onderrichten^
van arme kinderen in kermis en deugd.
(Vergelijk den Introitus). Tot dat doel
stichtte hij ook een orde van reguliere
geestelijken van de Moedor Gods, welke
orde zich zeer snel over zeer vele provin
cies en rijken van Europa verspreidde
De H. Joseph stierf op 02-jarigeii leeftijd
in 1648
VRIJDAG, 28 Augustus. Mis v. d. H.
Augustinus, Bisschop, Belijder en
Kerkleeraar: In medio, 2e gebed v. d. H.
Hermes, Martelaar. Credo. Kleur: W i t.
De jeugd en jongelingsjaren van den H
Augustinus, zoon van Patricius en Moni
ca, gingen voorbij in ketterij en- ongeloof
tol allergrootst verdriet van zijne moeder.
Monica bad echter voortdurend voor ha
ren Augustinus en niet tevergeefs. Want
op 33-jarigen leeftijd liet Augustinus zieh
doopen door den H. Ambrosius, Bisschop
van Milaan, die hem, zooals hij zelf ge
tuigt de oogen opende. Augustinus werd
priester en later Bisschop van Hippo, in
Afrika. Zijne buitengewone talenten ge
bruikte hij nu tot bestrijding der kette
rijen van zijn tijd. Vele en diepgaande
geschriften zijn van hem nog over uil die
dagen.
ZATERDAG. 20 Augustus. Feest van
de onthoofding v. d. H. Joannes de
Dooper. Mis: Loqueb'ar. 2e gebed v.
d. II. Sabina, Martelares, 3e voor den
paus (in kerken v. d. II. Joannes: Cre
do). Kleur: Rood.
Het Evangelie der H. Mis stelt ons voor
oogen de gebeurtenis met haar omstandig
heden, welke de H. Kerk vandaag hor-
denkt.
Lisse. ALB. M. KOK, Pr.
Htllendoorn, toen voorzitter der H. P. K.
Ie 's Gravcnbage. de meerderheid. Meteen
werd loon de hoer Schoffel*, secretaris der
H. P. K gekozen als nieuw bestuurslid,
zoodal het dagelijfcseh bestuur der 0. P.
K. (hoewel die vereeniging nog zeer kort
weer lid was der provinciale vereeniging)
spoedig ook het D. B. der V. P. Z. H. was,
daar de heer Hellendocfrn als voorzitter en
de .heer Schöffer spoed:g als secretaris
werd benoemd..
Dank zij de stuwkracht van den heer
Hellendoom en de werkkracht van den se
cretaris, kwam er spoedig nieuw leven;
met het oude werd radicaal gebroken en, al
bleek de H. P. K. als lid niet te behouden,
de beide personen, die deze vereeniging
omhoog hadden gewerkt, bleven, en het
duurde nlfct lang of enkele andere vereeni-
igingen traden als lid toe. Er werd gewerkt,
oude relaties werden aangeknoopt, de al-
gemeene vergaderingen werden meer en
meer bezocht en langzaam maar zeker
werd de situatie rijp om te koersen in
ao richting dor bedrijfsplmmveeteelt. niet
ifiter enkel als leuze» maar met de daad.
Nog bestaat hol grootste coniingent lo
den uit kleine liefhebbers en is voor bot
•meerendeel der aangesloten vereeniging de
jaarlijksche tentoonstelling het hoogtepunt,
maar, niettegenstaande dat, wordt krachtig
aangestuurd op verbetering der toestanden
op het platteland en is het doel: de pluim
veehouderij in Zuid-Holland op meer eco-
nomischen grondslag te grondvesten.
Dit wordt eenerzijds bereikt door het
tentoonstellingswezen te vereenvoudigen en
te beperken, hetgeen absoluut noodzakelijk
is, daar het meerendeel der aangesloten
vereenigingen, dat zijn er nu circa 20, op
den duur onmogelijk in staat zal blijken
ieder jaar een tentoonstelling te organisee-
ren. Eerstens rust het werk van zu'ke ten
toonstellingen meestal op de schouders van
enkelingen, d'e er na een paar jaar. als
regel, genoeg van hebben, maar ten tweede
eisclit zoo'n tentoonstelling groole finan-
cieele offers. De eerste paar keeren loopt
dat wel. maar daarna komen de moeilijk
heden; de eischen worden grooter en de in
komsten Demen af, daar de publieke be
langstelling in kleine plaatsen na een paar
tentoonstellingen eer af dan toeneemt, en
kele uitzonderingen daargelaten. Het is
dus zeer goed gezien van het bestuur der
V. P. Z. H-, die gevaren tijdig te onder
vangen, door ieder jaar een vereeniging
aan te wijzen, die een tentoonstelling lioudt
met liet praedicaat provinciale tentoon
stelling der V. P. Z. H.", hoewel het andere
■aangesloten vereenigingen vrij slaat onaf
hankelijk hiervan een eigen tentoonstelling
te houden. Natuurlijk wovdeu aan zulk
een tentoonstelling speciale eischen gesteld,
wat organisatie en inrichting betreft, ove
rigens blijft de risico geheel voor de ten
toonstelling-houdende vereeniging en stelt
de hoofd vereeniging alleen een aantal flin
ke eereprijzen beschikbaar.
De eerste gewestelijke tentoonstelling zal
in December a.s. te 's Gravezande gehou
den worden. Die keuze is zonder twijfel
goed; het gaat den tuinders do laatste
jaren behoorlijk goed en er is daar veel
annuo voor pluimvee en konijnen gekomen,
getuige do goed geslaagde tentoonstellingen
in de beide afgeloopen jaren. Vanwege de
tuinbouwvereenigiïig rijn de ,veilingsgobou-
wen een week lang beschikbaar gesteld, de
pluimveevereeniging zelf hoeft ver over de
duizend eig en!entoonstellingskooien aan
geschaft cn de eereprijzen stroomen in nog
ruimere male dan nndpre jaren toe.
Mef, dat alios wordt bereikt, dat men, !n-
plaats van een groot aantal kleine tentoon
stellingen in hot Westland. dit jaar, één
flinke tentoonstelling daar krijgt, en ieder
jaar wordt een andere plaa's aangewezen
en krijgt dus een ander deel der provincie
een beurt. Toch zullen die tentoonstellin
gen voorloopig niet ver uit e'kaar vallen,
want boven de lijn Gouda—den Haag telt
de V. P. Z. H geen enkele aangesloten or
ganisatie: in dat geheele gebied, tot de lijn
AmsterdamHaarlem toe. liggen maar en
kele plaatsen, waar een pluinvvee-vereeni-
ging bestaat.
Een instituut van de V. P. Z. H voor
een paar jaar ingesteld, waren de foksta-
tions. waarvoor modern ingerichte bedrij
ven zijn gekozen, met betrouwbare perso
nen aan hef hoofd. Natuurlijk hebben der
gelijke zaken tijd noodig om zich te ont
wikkelen en er in te komen, maar na een
paar jaar is het pleit beslecht en loopt
zoo'n zaak of ze loopt niet. Reeds dit jaar
begon de gunstige invloed z:ch af te teeke-.
nen, en enkele dier fokstations konden niet
eens meer aan alle aanvragen voldoen.
Waar deze instellingen alleen materiaal
van op productie geselecteerde dieren af
leveren. moot binnen enkele jaren het gun
stig resultaat daarvan onomstootelijk Kij
ken.
Dit jaar gaat mén weer oen stap verder
op den weg voor de propaganda voor beter
•plirmveo: een eier-logwedsh ijd wordt ge
houden: de fondsen pnz. zidlen geheel uit
schenkingen en renlelooze voorschotten
worden gevonden, wat toch zeker een mooi
bewijs.is, dat men het werk dor vereeniging.
waardeert. Be opzet, is ce'iik aan die der
andere leg wedstrijden en als beheerder-
pluimgraaf is een zeer .opschikt persoon
gevonden. Het terrein ervoor 's voor 10
jaar gehuurd te Zevenhuizen (Z.-H.), vlak
bij het dorp en wo dt ingericht voor de
hu svesting van 28 toornen. De technische
leid ng is aan den heer van Asperen Ver-
venne opgedragen.
Zuid-Holland is dus hard bezig zijn
achterstand in te halen, en ook daar zal
binnen enkele jaren een groole categorie
van kleine boeren en erondbez'Iters, zooals
de dorpen er zooveel kennen, ontslaan, die
in de pluimveehouderij een deel van hun
inkomsten vinden, en juist dat deel. dat
noodig is om in zulke gezinnen een zekere
welvaart te brengen.
WAT EEN HOLLANDER IN SOVJET-
RUSLAND BELEEFDE.
Een Hollandsch zakenman, die dertien
jaar lang in liet hart van Rusland, in het
gouvernement Koersk, woonde en werkte]
en die, na dus de geheele revolutie van be
gin tot nu toe te hebben meegemaakt, eeni-
ge weken geleden terugkeerde in het va
derland, heeft aan het „Hbld." zijn indruk
ken medegedeeld. Zij zijn daarom van be
lang, omdat zij zijn opgedaan, niet in de
groote steden en hoofdsteden, waar cen
trale lichamen van het sovjet-host uur zete
len, in wier onmiddellijke omgeving een
zekere ordelijkheid van zaken en leven is
hersteld: maar op het platteland van Zuid-
Rusland, waar de boerenbevolking in vele
opzichten vertegenwoordigend is wat ar
beid en levensomstandigheden betrft, voor
het overgroote deel der gansche Russische
bevolking.
„Communisme!" riep onze zegsman uit.
Wat beteekenf het! Wat beteekonde het
voor de Russische boeren? Zij werkten en
oogstten als te voren, al heette bet nu, dat
het land van hun was. Zij leefden als te
voren van hun eigen producten. Zij betaal
den belasting als te voren, alleen niet meer
in geld, want dat was er niet. maar in
graan, vee, vet. Wat zij niet noodig hadden
voor eigen verbruik moesten zij afstaan
aan den fiscus, r.f. iïriun rij b achter
baks konden houden, ruilden zij in tegen
kleeren, schoenen, tabak, spiritus of wat
ook. Voor het overige bracht de revolutie
Vrijheid! De musschen schreeuwden het
van de daken. Maar wat was vrijheid? De
ruwe, onbeschaafde boer wist het zelf niet
aJ te best. Hij zocht het nieuw verworven
goed te vatten. Eureka! hij had het gevon
den. Voortaan, wanneer hij op de suiker
fabriek kwam om zijn bieten te verkoopen,
vertikte hij het om zijn pet af te nemen,
en gedroeg hij zich zoo mogelijk nog wat
onbehouwener dan vroeger. De godsbeeld
jes en de keizerlijke portretten, die er vroe
ger in het kantoor hingen, waren immers
door de revolutie weggenomen. En alleen
voor de ikonen (godsbeeldjes) en afbeel
dingen van den tsaar ontblootte hij het
hoofd. Dat hadden zijn vader en grootva
der hem zoo geleerd Maar sedert de vrij
heid was gekomen bleef zijn kruin gedekt.
Wees welkom, communisme!
De roode bureaucratie bereikt het zui
den. In Obojan. waar onze zegsman woont,
nemen de roode raden en machthebbers
bet bestuur in handen. Het»zakenleven dei-
kapitalisten hokt. Ondernemingen worden
in beslag genomen, concessies geannuleerd.
Onze Hollander, plotseling werkloos,
wendt zich tot den bolsjewistischen com
missaris om een betrekking, een levenson
derhoud voor vrouw en kind. Hij krijgt een
plaats als hulpboekhouder.De bolsjewis
ten zijn verzot op staten en statistieken.
Zij wentelen zich in de papieren, juist als
naderhand in waardolooze roebels.
De commissaris vat vriendschap op voor
den Hollander. Hij neemt zelfs zijn intrek
in het Hollandse-hé huis. Aanvankelijk een
buitenkansje. Want als het met de voedsel
voorziening gaal nijpen, is er voor den
commissaris altijd volop. En de Holland-
sche familie profiteert daarvan moe. Maar
naderhand komt de afrekening. De com
missaris wordt weggewerkt door zijn per
soonlijke vijanden of ambiticuse mededin
gers. En de ongenade valt van den weerom
stuit ook op de Hollandsche familie. De
man, die als boekhouder onmisbaar is,
krijgt huisarrest. De vrouw gaal zes maan
den de gevangenis in. Waarom? Om niets.
Naderhand kan zelfs een rood gerecht geen
termen vinden- voor bestraffing, en wordt
het gezin weer op vrije voeten gesteld.
Tenslotte nestelen de bolsjewisten zich
voorgoed in Obojan Plaatselijke politiek
en politieke vo ton ontstaan. De vriende
lijke commissaris gaat de doos in. Onze
zegsman volgt. Zijn huis en have worden
verbeurd verklaard. Hoe dat ging? De
plaatselijke Tsjeka-mannén waren met de
verbeurdverklaring en met de communis
tische verdeeling van den buit belast. Zij
hadden zelf de eerste keuze. Zij behielden
wat hun leek. Het was 'nog niet zoo laiig
geleden, dat zij zelf tot de arms ten onder de
armen hadden behoord Zij kregen voor
het eerst een kans om hun zakken te stop
pen. En zij slopten. De Hollander rilde in
do winterkoude. Zijn pels was door den
rooden staat gerennireerd. Maar met zulke
natuurverschijnselen als gen Rnssischen
winter kon de Sovjet geen rekening hou
den.
In de buurt van Obojan staat een groot
en prachtig grafelijk kasteel. De plaatse
lijke Tsjeka sleepte er meubels en rijk
dommen uit voor de „verdeeling". Toen
stond alleen nog het huis. Het zou oen
goed hospitaal of sanatorium geweest zijn,
in een slaat, die dan voor alles op het
volksheid bedacht is. Niets daarvan. Do
ramen en deuren werden er uit gebroken,
het houtwerk geroofd voor timmi rtuig. Het
gebouw staat er leeg en verlaten. En.ver
valt. Maar in Obojan viert men een nieuwe
overwinning op het kapitaal. Een paar
soldaten spelen er brooddronken met
bommen. Een paar ontploffen er bij onge
luk. Geen nood Het hoort bij de feest
stemming.
„Kameraad", begroet men elkander,
met den nieuwen communistischen groet
Ook straatjongens geen grijsaards rib-
benstooten en jouwen: „Kameraad!" De
bedenkelijkheden dor gelijkheid. Maar in
een teug spiritus vergeet men hot.
Inlussehen was onze zegsman, vrijge
steld uit zijn huisarrest, er op uit getogen
om zijn vrouw en dochter op te sporen.
Als gevangene was zijn vrouw elders heen
vervoerd, het dcx-htertje was ergens bij
vrienden uitbesteed.
Hij nam een trein in do richting Cliar-
kof. Dat wil zeggen, hij ging naar het
station en wachtte tot en of er een trein
zou komen. Met hem wachtten een paar
duizend andore reizigers, die op en om
hot. station kampoordon. Kaart ios waron
er al lang niet moor te krijgen. Hot. hoofde
trouwens ook niet. Wie kon ging mee, zoo
lang er ruimte was, in do wagons tot zij
barstten, op de wagondaken tot zij invie
len, on de treeplanken, de buffers, over
-den stoomketel, en waar nief. tot do loco
motief den last niet meer kon trekken, of
tot do reizigers, verkleumd van kou. hun
houvast moesten loslaten en neervielen,
soms tusschen de wielen, die er eenvoudig
overheen roden. Zoo reisde men. met een
sukkeldrafje van misschien 10 K M por
uur in een land van ontzaglijke afstanden.
Soms bleef de trein opeens stilstaan. Dan
was hef stookhout voqr de locomotief op.
Men ru itte een expeditie uil om in de
buurt hout te gaan sprokkelen De tijd
speelde geen rol meer. Haast was een be
grip, dat niemand meer durfde koesferen,
indien het al ooit in Rusland bestaan had.
Men sprokkelde hout of stal het. Brak
schuttingen of buizen weg uit de dorpen.
In Charkof ov -stappen. Weer dagen wach
ten op een trein. Eindelijk een hospitaal-
trein met typhusJijders. Geen nood. Toch
instappen. Vrees voor den dood bestaat al
lang niet meer. Verder. Nu en dan inspec
tie door roode soldaten. Papieren toonon.
Wie er geen heeft, gaat onverbiddelijk den
trein uit. Eten? Men doet het zoo goed mo
gelijk. Men ruilt wat stroop voor een homp
brood. En als men niets heeft, dan bedelt
men. Ja, met de fierheid moet men het
hier zoo nauw niet nemen! Men kan geen
veertien dagen honger lijden. Veertien da
gen over een dagreisje van weleer!
Tn de propvolle treinen zitten veel vrou
wen. Speculanten allen. Onder baar klee
ren smokkelen zij zout. suiker, tabak. 7"?
maken reizen van dagen lang om 10 pond
zout machtig te worden. Dat is e«-n gewild
product, dat goede prijzen oplevert, d w z.
prijzen in brood, kleeren. enz. Geld is on
bruikbaar. De bolsjewistische roebels, de
tsaristische roebels, wie kan er uil. wijs?
En wat is het papier waard? Het eenigo
wat waarde beeft is wat men aan liet
lichaam kan hangen of erin kan stoppen.
Onderweg, in den trein, sterven dc ïiion-
schen van kou, uitputting, typhus. Elk
nieuw station is bedekt met een wachtende
menigte reizigers. Men vecht om een plaats
Hel krioelt van mensehen en ongedierte.
De brutaalste wint. En wat onderweg dood
gaat wordt overboord gezet, zelfs zonder
bet Een, twee, dr*, in Godsnaam!
DE REIS VAN EEN KONING VOOR
TWEE EN EEN HALVE EEUW.
In het „Hbld." schrijft M. W. Maclaino
Pont:
Nu ieder, die het maar eenigszins doen
kan, zich gereed maakt voor een gezond
heids- of vacantiereis, is hel wel de moeite
waard eens na te gaan, hoe men reisde in
den ouden tijd. Tot voorbeeld kon dienen
een veel besproken reis van den Zonneko
ning, Lodewijk XIV van Frankrijk. Het
is waar, wij reizen niet met hofhoudingen
als Lodewijk XIV er eenc had, maar aan
den anderen kant Is het wel teekenend Ie
zien, waarmee de oppermachtige koning,
zelfs voor zich en zijn naaste omgeving,
zich op reis had tevreden te stellen. Het
doel van de hier besproken reis was, om
aan de Vlaamsche provincies, die hij de
vorige jaren veroverd had, een denkbeeld
van zijn grootheid te geven en dc repu
bliek van de Vercenigde provinciën, die
zijne plannen hadden gedwarsboomd, een
toontje lager te doen zingen. Het Koning
schap moest dus in al zijn pracht ver
schijnen.
In 1658 had hij ook een reis onderno
men, zijn reisgezelschap bestond toon uit
12.000 personen, maar nu was het nog
veel grooter. ITij reisde altijd met het heele
koninklijke gezin, dus ook met Mil de la
Vallière, ook met Mme de Montespan
Deze ^)eide dames hadden ieder voor zich
een gevolg van een duizend eeredames,
edellieden, pages, bedienden van beiderlei
sexe, bedienden van bedienden, enz Do
Koning nam zelfs zijn min mee op reis.
De soldaten, die don koning verge/,!>lden,
dc muilezels, pakpaarden en vrachtwa
gens, die dé bagage vervoerden, deden
aan een verhuizend nomadenvolk denken
Alle hooggeplaatste personen reisden met
hun compleet ameublement. Dat van den
koning was van karmozijn damast voo*
gewoon gebruik. Dat voor de staalsie-
y^r trek ken was nog mooier. Zijn ledikant,
zoo groot als een kleine kamer, was be
hangen met groen fluweel en met goud
geborduurd. Dit en nog veel meer was er
noodig, opdat de Koning aangenaam zou
kunnen reizen. Behalve hare ameublemen
ten voorde de Koningin nog mooie gobe
lins voor behangsels met zich, waaraan
hare zilveren kandelaars en kandelabers
konden gehaakt worden, al haar kook- en
keukengereedschap f en eenige tafels vol
serviezen en vaatwerk.
Zoo kon Hare Majesteit zich bijna voe
len als in haar paleis van de Tuilerieën.
Dc Hertog van Orleans, dé eenige broe
der van den Koning, kon niet leven zonder
opschik en moest zich eenige malen per
dag verkleeden. Hij was dus wat belem
merend op reis. Mademoiselle C., eenc
nicht van den Koning, alleen om haar
lichaamslengte ..la Grande Mademoiselle"
genoemd, was niet veeleischrnd, maar had
toch haar rang op te houden! Haar Cham-
bre de campagne was indrukwekkend!
Eens bracht zij vier nachten in een boeren
woning door: haar ledikant was zoo hooft
dat hel nergens kon staan. In een der ver
trekken moest men toen den grond uilgra
ven. Toen ging het!
Onder de hovelingen waren enkelen
door hun rang verplicht om open tafel Ie
houden: zij voerden niet zich liet ameu
blement en het personeel, volde ende voor
een herberg. Anderen lieten hun inrich
ting ten toon stellen, zooals hijvoorbeeld
l.auzun, de bevelhebber van de troepen
die den koning vergezelden. Zijn uitrus
ting vulde in Parijs de geheele Ruc St
Honoré en werd algemeen bewonderd.
Zelfs de armste soldaat nam zijn veld
bed mee, anders moest hij op den grond
"slapen.
Een lange trein van koetsen, wagens,
fourgons, paarden en muilezels kroop
voort over den weg naar Vlaanderen,
's avonds hecrschte er de grootste verwar
ring als de stroom zich uitstortte over
een heele stad, of over een menigte ver
spreide dorpem Met was onmogelijk te
zorgen, dat de "wagens niet verdwaalden.
De wegen waren slecht, de rivieren moes
ten meestal doorwaad worden. Bruggen
waren zeldzaam. Welk een bestruhbeling,
welk een moeite voordat ieder het zijne
had. Marie-Thércse, de koningin, oen
Spaanse lie prin-cs, schi ido van angst, als
hare koks wat lang uitbleven. Monsieur
was boos als zijn rouge niet te vinden
was. Wie zijn geduld cn een goed humeur
behield, werd algemeen bewonderd.
Lod. wijk XIV was zelf een goed reizi
ger, hij schikte zieh in alles, Maar eischic
dat ook van anderen. II ii kon de vciiueh-
tingen van de vrouwen niet uitstaan, die
hang waren; of in haar bed bh ven Do
koningin zuchtte al als zij het rijtuig in
stapte en als zij in haar humeur was, ging
het nieuws als een loopend vuurtje rond
Een schraal avondmaal (souper de fami
ne), een nacht in de koets doorgebracht,
wachtend op een wagen die verdwaald
was, waren groote rampen voor haar. Zij
schreide om de slechte wegen en
schreeuwde, luid bij ieder rivier. Niets
vergoedde hare ellende, zij stélde in niets
belang Dé Koning hield der heelt n dag
conferenties over den vestingbouw of het
bet opstellen van een leger in slagorde,
maar dat verveelde haar doodelik. De
andere-dames luisterden met een belang
stelling., die niet altijd oprecht was, alleen
de groote Mademoiselle was een en al
aandacht cn volgde hem met genoegen
ever de r'.ifpi fre-'en slagvelden Oi in (f„
platgeschoten steden.
Monseigneur, zijn broeder, was ren
prettige reisgenoot, hij zorgde voor mu
ziek en dans en verzon allerlei spelletjes,
als een onverwacht oponthoud de reizi
gers ontstemde. Madame, eeno dochter
van Koning Karei I van Engeland, was
een sfile zachte vrouw, zonder aanmati
ging: zij had een goed verstand en-" weid
dikwijls door den koning gebruikt als af
gezant.- bjj haar broeder Karei 11 Op n :s
liet zij weinig van zieh merken.
Dc reis van 1670 werd gekenemrkt door
voortdurende stortregens en de natste van
allen was altijd Lauzuu. Hij moest bloots
hoofds de Lm vein van den Koning aan-
hooren en Monsieur beschouwde met ver
ontwaardiging zijn droevig gezicht en
zijne haren, die geheel uit de krul waren.
„Voor niets (er wereld zou ik mij zoo ver-
toonen"! riep hij uit. „Hij was allesbehalve
mooi met zijn sluike haren, ik heb nog
nooit zoo'n Icelijken man gezien". Made
moiselle was verontwaardigd, zij vond
Lauzuu nooit Jeelijk, hoe hij er ook uit
zag. Zij was alleen zou bang dat hij kou
zou vatten. „Sire, zeg toch dat hij ziin
hoed opzet", zuchtte zij telkens Zij
vreesde dat iemand het hooren zou. Zij
zelve was een goed reizigster, behalve den
vreesdij ken angst dien ook zij voor het
water had. Zij schreeuwde dan even hard
als de Koningin en lette niet op het onge
duld van den Koning. „Als ik maar watei
zV', zeide. ze, „dan weet ik niet wat ik
doe."
De nacht van 3 op 4 Mei was de merk
waardigste van %de Vlaamsche reis van
1670 en gaf slof tot heel wat gesprekker»
en brieven. De dag was vreeselijk geweest,
's Morgens vroeg1 vertrok de lange trein
van St. Quentin naar Landreeies bij een
stortregen, die het water in de slooten en
moerassen zichtbaar wassen deed. Var,
uur tot uur zakten de wielen dieperrin do
modder, de weg lag vol paarden en muil
ezels, die door vermoeidheid en slecht voe
den niet meer gaan konden. De koetsen
sloegen om, de wagens werden afgeladen,
de bagage moest worden achtergelaten.
Toen met de Sambre doorwaadde
stroomde hel water door do portieren naar
binnen. Een der hoeren was genoodzaakt
midden in de rivier zijne koets af te span
nen en op con van de paarden de vlucht lo
nemen De Koningin en Mademoiselle
werden naar «'cn andere plaats gebracht,
waar het heel veilig was, maar dal gaf
niets, zij schreeuwden beiden zoo luid en
wilden niet door de rivier rijden. Zij stap
ten dus uit en zochten een schuilplaats in
de eenige woning aan den oever, een ar
moedige hut, mol twee inecnloopendc ver
trokken en met een aarden vloer. Made
moiselle zakte ondervverg in een modder
gat. Landreeies lag op den anderen onver
en zij stierven van honger: zij hadden in
St. Quentin bijna niets gegeten! Do Ko
ning was zeer uit zijn humour cn gaf
bevel, dat allen in dc koetsen den dag
moesten afwachten. Mademoiselle ging
terug naar dc hare, zette haar nachtmuts
op en deed haar kamerjapon aan. Maar
zij kon den slaap niet vatten, zoo temid
den va ii hr-t .scholden, roepen en schreeu
wen om zieh heen in den nacht. Een si. in
fluisterde haar toe: ..De Koning en «lo
Koningin gaan eten" Wip was zij weer
uit de koets, liet zich over de moddergaten
dragen en vond do Koningin schreiende.
Zij had geen bed, zij zou zeker ziek wor
den, als zij niet sliep. Wat was nu liet
plcizier van zulk reizen? Lodewijk XIV
niaakle haar ellende nog grooter door
voor te stollen, «lat de heele Koninklijke
familie en eenige bedienden in het groot
ste van «lo twee vertrekken zouden slapen.
Het andere zou dienen tot het hoofdkwar
tier van l auzuu. Voor de Koningin had
bij een nieuw bed gevonden
In tusschen had de stad Landreeies aan
hare souvoreinen een zeer mager on on
ooglijk soepje gezonden. De koninrin
griezelde en bedankte. Toen zij daar ge
heel zeker van waren, aten de koning o,n
zijne groote nicht alles in een oogunblilc
op. Toen riep de koningin: „er is niets
meer over en ik wil ook nog wat!" On
danks de etiquette, luchten allen. Daarna
kwam er uit Landreeies een groole scho
tel met spijs. Zij wierpen zieh er op, er
was vleesch in. De kippen waren zoo taai,
dat men ze met alle kracht bij de poolen
uit elkaar nnx'st trekken. Daarna gingen
zij slapen Wie nog oen nachlgcv/ua I of
een nachtmuts had, deed ze aan. And«-:«n
gingen liggen .zooals zij waren. In «en
hoek bij «len s«-hoorsleen in een ledikant
met gordijnort, do koningin. Dicht Dij haar
hare hofdames. Naast «leze op matrassen,
vlak aan elkaar gelegd, sliepen Monsieur
en Madame, Lodewijk MV en la e runde
Mademoiselle. Dan mil dc la Vallière,
Mme de Montespan, naast haar on her
togin, een markiezin en nog eenige hof
dame-. Dc vloer was zoo dicht bezet, «lat
do rjfi. ieron van Lauzun, die b< t\
overbrachten, met groole moeite lanes
over de matrassen heen kondon loo: cn.
Deze gaf toen bevel dat Laudun in len bui
tenmuur van zijn kamer oen gat moest
maken. Toen werd dc slaapkamer wat
stiller en ieder kon slapen
Om 4 uur kwain het verblijdend bericht,
dat de brug over dc rivh-r gereed was.
Allen sprffhgim overeind. Het was ni«-t
mooi en indrukwekkend, al die steile ha
ren en verlepte geziiditen. Madehioisi
die altijd cn kleur had. zag or nog In i
beste uit. Zij 'reesde dus niet onder «Ie
oogen van Lauzun te-komen. Do konin
klijke familie stapte in de k«)olsen. en
reel regelrecht naar Landreeies. Daar*
lo den zii dc eerste Mi daan.a logden
«le do; pit 11 its pel ouen web ter -
te en sliepen en gat in «len dag. Den
20slen Juni kwam het Hof terug in Ver»
WETENSWAARDIG.
In f. ,1 bestaan meerdere mi
niatuur-spoorwegen, m« stal in de par
ken van «Ie groote landheeren, sommige
echter o«»k in de badplaatsen en in speel
tuinen. De spoorwijdle bedraagt' 184381
m m. De langste van die tuinspoorwegen
