DINSDAG 28 JULI 1925
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
®yiTE!3LA8SD
16e Jaargang.
No. 5007
IoABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
oo per post f 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaKng van 50 ct. per kwartaal, bij voor--
[betaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd
öd&gsblad 9 et
OH blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
ji nummer bestaat uit twee
Bij een Lustrum.
faadaag viert het R.-K. Gentraal Bu-
iau voor Onderwijs zijn eerste lustrum.
Wij hebben er al meermalen op gewezen,
il wij op deze Katholieke instelling
llsch kunnen zijn! De andere partijen in
land en de Katholieken in het bui-
aland benijden ons zulk een buitenge-
joii goed ingericht Bureau, waar school
muren en onderwijsinrichtingen voor
ging kunnen bekomen bij de vele moei
te vraagstukken, welke zij hebben op to
geil, en de ingewikkelde wetsverkla-
igen, waarvoor zij komen to staan.
Hot bestaan van dit Bureau demon-
reert ook, in welk een gunstige positie in
is laud het Katholiek lager onderwijs
rkeert een positie, zooals nergens
Iers. Het Katholiek lager onder-
jjs heeft hief geen bevoorrechting dat
ideu wij 'ook niet wenschen maar
eft hier zijn recht verkregen, is hier ge-
i-berechtigd.
Daaraan mogen wij allen onszelf nog
1 'ns herinneren!
Do Katholieke onderwijzers. De
koolstrijd is geweest een strijd, om h u n
ilocd bij liet onderwijs en de opvoeding
volle beteekenis te doen komen, en was
gegrond op do erkenning en waar-
jfhig van dien invloed. Er is gevochten
i do Katholieke school, omdat wij het
itholic-ke kind wilden toevertrouwen aan
li li o 1 i e k e onderwijzers. Mogen de
ilholieke onderwijzers, wier bekwaam-
liJ en geschiktheid over het algemeen
zeerste moet worden gewaardeerd, al-
de gr o o te beleokenis van hun taak be-
ijpen en het belang van het onderwijs
tteerst i n de school steeds met toewij-
ig dienen!
De Katholieke ouders. Zij moeten
alleen hun kinderen zenden naar de
Iholieke school, maar ook ruet het daar
'Uren onderwijs, met de onderwijzers
edew o r k on!
Wij allen, Katholieken wij hebben
in invloed, voorzoover mogelijk, aan de
feden voor de verbetering en uitbreiding
het Katholiek onderwijs: te zoa
dat de politieke omstandigheden,
min wij in ons land leven, zoodanig blij-
o, dat dit onderwijs behoude zijn
ijlield, zich kunne ontwikkelen!
De Kabinetsformatie.
langzamerhand komen de recht se Vie
itholieke bladen, die o zoo veel be
uren hadden togen een kabinetsformatie
:r den heer ftolijn van hun meening
rug.
Langzamerhand wordt algemeen liet m-
tht, dat het ten slotte aankomt op de
plaats op het regeerings-
rogram, en op de tweede plaats op de-
sen. die dat program zullen moeten uit
eren. de te benoemen ministers.
De nieuwe Ministers zullen wel spoedig
'lend worden.
het fegooriiigsprogvam zullen wij
«ten wachten tot de Troonrede,
ffltusschen is nu al reeds de opwinding,
i" er hij de benoeming van den heer
»!ijn tot Kabinetsformateur in een ge-
'ir' der Katholieke pers is ontstaan,
we opmerkten, heel wat geluwd.
Eén afwachtende houding is voorloopig
t eenig-logische. En' daarbij is geen
BCtt Moor wantrouwen.
Oe Veiligheidskwestie.
Het garantiepact.
ttrio mogelijkheden voor d
naaste toekomst,
jens den „Lokal Anzeiger" komen
mogelijkheden voor do voortzetting
kr ganrantiepactonderhandelingen ii
pnerking.
tierste: een bijeenkomst van rechts
ie gedelegeerden der verschillende
iogen,
H tweede: een bijeenkomst der minis-
JS van Bniten'anilsche Zaken der bclrok-
staten,
'•1 derde: een. groote conferentie, waar-
de regeerlogen, door verschillende mi-
rlegenwoordigd zouden zijn, zoo-
verleden jaar ie Londen het geval was.
"o! blad meent le welen, dat Briand het
K-' een bijeenkomst der ministers van
^'lenlandsche Zaken zou zien, terwijl de
wring te Londen dé voorkeur zou ge-
aan een conferentie op een breedere
Wloopïg moet men echter eerst het
JtwooT'tl van Briand op de Duitsche nota
gchten Daarbij zal artikel 16 van het
j/h'iibondspact een voorname rol' spelen.
-seh'and blijft op hot standpunt slaan,
ht'l zonder beperking van artikel 16
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oewon# advertentiën 30 cent per rogeL,
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. 3
Kleine advertentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarfe
betrekkingen weeden aangeboden of gevraagd, huur en ve*w
huur, koop en verkoop 10.50.
niet kan toetreden. Alléén de Volkenhond
zelf kan dit artikel wijzigen, zóó, dat het
met den Duitschen toestand rekening houdt
en het is daarom zoer goed mogelijk, dat
de kwestie der-toetreding van Duitschland
tot den Volkenhond uitgesteld wordt tot in
September aanstaande, opdat, oerst de
Volkenbond-svergadering artikel 16 kan be
spreken.
België.
De zaak-Oeman.
Beklaagde tot 3 jaar
veroordeel d_.
Het Hof van Appèl te Gent heeft arrest
gewezen 'in de zaak legen Rémi Deman,
den activist, die te Brussel tijdens een acti
vistische manifestatie zekeren Maquet
doodschoot. Deman werd veroordeeld tot 3
jaar gevangenisstraf, 800 francs boete en
50.000 francs schadevergoeding aan do
ouders Van het slachtoffer. Incidenten
hadden niet plaats. Daar Deman niet was
verschenen, werd zijn onmiddellijke in
hechtenisneming gelast.
Duitschland.
De ontruiming der Roer.
Dusseldorp en Essen.
De tweede phase der Roerontruiming is
Zondag begonnen met het vertrek der
Fransche troepen uit Essen. Deze phase
zal duren tot 31 Juli, op welken dag het
territoir der Roer definitief weer aan do
Duitsche autoriteiten zal worden overge
dragen overeenkomstig de bepalingen van
het accoord van Londen.
De Duitsche bladen, die herhaaldelijk in
twijfel hadden getrokken, of do Fransche
regeering bereid was, tegelijk met het
Roergebied ook Dusseldorp en Duisburg le
ontruimen, constateercn thans met groote
tevredenheid, dat men ook met de ontrui
ming van Dusseldorp begonnen is. Het
rootste gedeelte van het te Dusseldorp
gestatïonneerde artillerie-regiment is reeds
gistermorgen afgemarcheerd. Men neemt
den nacht van Dinsdag op Woensdag Es
sen zullen verlaten.
Algemeens staking in het Saargehied.
74.000 mijnwerkers nemen deel.
Gisterochtend is in het Saargehied do
aangekondigde groote mijnwerkersstaking
begonnen. Men rekent dat 74.000 mijnwer
kers aan deze staking deelnemen.
Ook de metaalbewerkers op.de mijnbe
drijven sloten zich Lij de staking aan, zoo
dat de goheele Saarindustrie volkomen
stil ligt. Het conflict spruit -voort uit de
afwijzing van looneischen.
Frankrijk.
Om de eenheid in het Cartel.
Voorbereiding van het
nationale congres te Parijs.
Medio Augustus zal te Parijs een na
tionaal congres van de socialistische partij
plaats hébben, dat zich voornamelijk zal
bezig houden met het vraagstuk van de
sleunpoliliek aan het kabinet-Painlevé.
Gisteren nu had het congres van een dor
belangrijkste groepen, namelijk van de fe
deratie van de Seine plaats, waarin de
mandaten moesten worden vastgesteld
voor de gedelegeerden naar het nationale
congres.
Léon Blum sprak Lij die gelegenheid
een rede uit, waarin hij zich vooral tegen
Gaillaux keerde. Naar zijn meening is de
parlementairetoekomst onzeker en hij
vroeg zich af, of de Kamer na het reces
een kabinet-Painlevé zal vinden, dat naar
het centrum georiënteerd is of integendeel
trouw is gebleven aan de formule van het
cartel.
Na de debatten werd een commissie be
noemd, die binnen 14 dagen den tekst der
resolutie betreffende de houding del* socia
listen zal opstellen. In dozo commissie
zijn de aanhangers van niet-deelneming
aan de regeering ongeveer driemaal zoo
talrijk als de tegenstanders.
Gevecht iusschen communisten en
socialisten in den Elzas.
Verscheidene gewonden.
Een bijeenkomst te Neu.dorff door de so
cialistische partij georganiseerd, werd
door een zestigtal met ploertcndoodcrs ge
wapende communisten overvallen. Er werd
gedurende 25 minuten lievig gevochten;
aan weerszijden vielen verst-!rudene gi
wonden.
Engeland.
De crisis in het mijnbedrijf.
Bemiddeling der rege'ering.
Baldwin heeft gisteren de commissie
van bet congres der vakvereen i gin gen in
gehoor ontvangen, welke volmacht heeft,
om te onderhandelen met het door de re-
geering benoemde hof van onderzoek.
Deze comnvssie drong or bij don eersten
minister op aan, dat hij den mijneigenaars
zou verzoeken, hun oorspronkelijke voor
stellen in to trekken.
De mijnwerkers zijn bereid om onder de
bestaande voorwaarden aan bet werk ta.
blijven, zoolang de onderhandelingen du-»
ren.
Baldwin verzekerde de commissie, dat
hij alle pogingen in bot werk wil stellen,
om een gelukkige oplossing van het te
genwoordige conflict mogelijk to makoii.
Heden wordt een kabinetsraad gehou
den, na afloop waarvan Baldwin do verte
genwoordigers der mijneigenaars 'zal ant-
vangen, om de begonnen, onderhandelingen
voort te zétlen.
Over het algemeen is do opvatting dat
de crisis bezworen zal worden, to meer
daar do regeering, naar liet schijnt, .bereid
is, voorloopig een subsidie voor do mijn
industrie beschikbaar te stellen.
De bisschop van Durham door
mijnwerkers gemolesteerd.
Ten gevolge van de algemeen lieorschen-
do spanning viel in Durham eon betreu
renswaardig incident voor. Een groote me
nigte mijnwerkers die aldaar een demon
stratieve vergadering hielden, vielen den
bisschop van Durham aan. waarbij met
steenen naar hem werd geworpen, loen hij
in een redevoering de verzamelde arbeiders
lot matiging trachtte aan te sporen.
Italië.
Ontstichtende toeristen.
Men meldt uit Rome aan de „Msb.":
Onder den opzienbarende» titel „profa
natie" protesteeren de Katholieke bladen
van Rome tegen de gedragingen van oen
aantal toeristen-gezelschappen, wier loden
in do Romeinsclie basilieken onbehoorlijk,
sommigen zelfs, vooral dames, ergernis
wekkend zich gedragen.
Sommige gezelschappen, schijnen niet de
geringste notie te hebben van wat een Ka
tholieke kerk is, zij praten en lachen er,
alsof ze zich in een of ander museum ho
onden. De vrouwelijke toeristen v-erschij-
dê leiders-clër gezelschafpeh wófèn, tla't m
Italië een vrouw, die met ontbloot hoofd
in een kerk komt, aanstoot geeft. Zelfs de
armste vrouw uit het volk en zelfs het
kleinste meisje houden deze zede des lands
in eere.
De Romeinsche Katholieken bobben dan
ook reeds herhaaldelijk en terecht hun
misnoegen geuit over dit soort toeristen en
de bladen hebben.thans de openbare mee-
ning in beweging gebracht. Men verlangt
ernstige maatregelen-Jegen deze misbrui
ken. Sommige bladen stellen zelfs voor,
aan vrouwelijke toeristen, die door inde
cente kleeding of anderzins een aanleiding
tot ergernis zijn voor de Italiaaii3che Ka
tholieken; den toegang tot de kerken te
weigeren.
Rusland.
De contra-revolutionaire aciie in
Z.-Rusland.
Elisabethgrad door de
rebellen genomen.
Berichten uit Odessa zeggen, dat do con
tra-revolutionaire beweging in Zuid-Rus
land in de streek van •Elisabethgrad een
gr00Ion omvang heeft aangenomen. Dó te
gen-revolutionairen hebben Elisabethgrad
bezet. De algemoene mobilisatie werd bevo
len. De spoorwcglijn naar Odessa is onder
broken.
Egypte.
De Engelsche troepen in Egypte.
Een commissierapport.
De „Daily Express" meldt, dat de in
dertijd door Ramsay MacDonald ingestelde
commissie thans rapport heeft uitgebracht
over de vraag of vermindering van het
(roepen-contingent in Egypte mogelijk is.
De commissie is van oordeel, dat bet Suez-
kanaal voor liet Britsche Rijk van zoo
groot belang is, dat het noodig is de troe
pen, die het moeten verdedigen, te bevei
ligen tegen aanvallen uit het binnenland,
waartoe een sterk garnizoen te Knïro aan
wezig dient to zijn. De commissie acht
daarom vermindering van de getalssterkte
der Britsche troepen in Egypte niet mo
gelijk.
Communistische propaganda in Egypte
De Egyptische politie arresteerde to
Alexandriü vijf Russen, die van commu
nistische propaganda worden verdacht.
Marokko.
Abd-EI-Krim's antwoord
op het Vredesaanbod
Nog niet boke.nd op
den Quai d'Orsay
Naar aanleiding van het bericht, dat de
..Times" ontving van zijn correspondent te
Tanger, over z.g. vredesvoorstellen van
Abd-el-Krim, deelt men aan het ministerie
van Buitenlarrdsehe Zaken mede. dat men
er geen enkele bevestiging van heeft, dat
Abd-el-Ivrim zou geautwoord hebben op
do FrawfcliSpaansche peilingen in zake
de vredesvoorstellen.
Geen afzondorluke vrede
Door de Fransche en Spaansche afge
vaardigden is bet accoord betreffende de
begrenzing der Fransche en Spaansche
invloedssferen in Marokko en de samen
werking der Fransche en Spaansche
autoriteiten gel eekend. Do conferentio is
hiermede geëindigd.
In een communiqué aan de pers van
generaal Jordana, aan het einde van (le
Fransch-Spaansche conferentie, verklaarde
deze, dat het belangrijkste deel van liet
politiek accoord wordt gevormd door do
verplichting, geen afzonderlijken vrede te
sluiten. Het feit dat de voorwaarden voor
den vrede zijn opgesteld, beleekent niet,
dat Frankrijk en Spanje den vrede hebben
aangeboden of het plan hebben dit to
doen, daar de rebellen hiertoe het initia
tief hebben te nemen. Do vredesvoorwaar
den zijn in broeden geest opgesteld en
houden rekening met alle essentieele pun
ten ten opzichte van de internationale ver
dragen. Zij hebben ten doel een soliden,
duurzamen vrede le verzekeren en de
waardigheid van Frankrijk en Spanje te
handhaven. Het was niet mógelijk, "vóór
Frankrijk een barrière op le stellen, waar
achter do vijand zich ongestraft zou kun
nen verschuilen. Hel recht van vervolging
en van overvlucht werd dus wederzijds
erkend, met de gewenschle beperkingen en
garantie, om dit recht oen zuiver lijdelijk
karakter lo doen behouden en iedere ge
dachte aan bezitneming buiten te sluiten.
De Marrok k a a n s oh e k w e s f i 0
binnen twee m a a n d 0 11 0 p g 01 0 s t?
Alvorens naar Aïgeciras lo vertrekken,
vanwaar hij naar Tetoean gaat, verklaarde
Primo do Rivera: ,.Tk ga naar Marokko,
om toe to zien op (1e besluiten der uil voe
ring van de conferentie van Madrid. Ik
reken er op, dat binnen twee maanden
rl.-. Marr.l-lro-n^l, r.;lin nnnrnlncl*
Perzië.
Een aanval van Arabieren
Na bloodigcn s t r ij cl
teruggeslagen
Vierhonderd Arabieren hebben plotseling
do stad Mohammerali aangevallen. Zij
werden teruggeslagen door Perzische troe
pen. Aan beide zijden zijn veel doocTen en
gewonden. Aan de Britsche eigendommen
is door de opstandelingen geen sohado
toegebracht.
Te Abodon en Ahwaz is alles rustig.
De belangen van de Anglo Persian Oil
Co zijn niet »in gevaar. Hot Britsche
oorlogsschip Triad is vier uur na dezen
opstand, uit Basrah te Mohammerali aan
gekomen.
China.
De troebelen in China
Uit Kanton wordt genvld. dat do roo.le
generaal Borodin benoemd is tot adviseur
van de Kantonneesche. regeering, als op
volger van den Amerikaanschen attorney
Robert Norman. Verder wordt gemeld, dat
het opperste? bevel over de departementen
van oorlog in handen is gekomen van de
Russen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De ontruiming van Dusseldorp en Essen
Bemiddeling der Engelsche reneering ie
het mijnconflict.
De contra-revolutionaire actie In Zuid-
Rusland.
BINNENLAND.
Vergaderingen van den Middenstands-*
raad. Bespreking o.a. van de z.g. weel
debelasting.
De v/et, waarbij aan cenige tandtechnic!
wordt vergund de tandprothese toe tc pas
sen, treedt 5 Aug. in werking. (2do blad).
Onze Geïllustreerde Panina
De photo-pagina geeft 0.111. te zien: Do
boschbrand tusschen Oislerwijk en Box-s
tel Het Middon-Dam terrein te Anw
sterdam Een moment uit (lo wereldpo
litiek Dr. Jac. P. Thijsson Dr. J.
F. J. Ten Berge Sporlkiojkjes.
SlfgNEMLAND
„Berg en Bosch"
Hol eerste lustrum
Dat van het eerste lustrum van hel
Sanatorium „Berg en Bosch" te Apeldoorn
oen feestelijke herdenking wordt georga
niseerd, is geenszins een reclame-opzetje
van „Herwonnen Levenskracht".
Het mocht zoo schijnen: H. L. ver
smaadt do reclame niet en hoeft herhaal
delijk omtrent haar Sanatorium door foto's
en films tot ons volk gesproken.
Maar ditmaal heeft niet het bestuur
van H. I.., noch do directie van het Sana
torium bet initiatief genomen, de oud
patiënten zelve hebben, al maanden go-
leden, het plan gevormd, om bij dit oe.rste
lustrum aan bun geliefd „Borg en Bosch"
een feestgave aan te bieden, als bewijs
van den band, die hen aan hot Sanatorium
bindt:
Is er reden,om op 'do vijf levensjaren
van „Berg en Bosch" met voldoening
terug 'e zien? Ja.
„Berg en Bosch" is een nood-Sana
torium.
Eind 1918 had het Vakbureau, dat toen
H .L. bestuurde, in zijn bekend November-
program reeds gewezen op de nood
zakelijkheid van het bouwen van nood-
Sanatoria. -
De ruimte In de Ncdoilmdsohe Sana
toria was veel te gering (totaal nog
IftOO hadden)
De Invaliditeitswet zou spoedig worden
ingevoerd en ook om Sanaloriumruini'
vragen. Aart bouw van Sanatoria als 'I
bestaande kon niet worden gedacht. H. L'.
sloeg daarom voor, met behulp van be
slaande barakkenkampen, houten Sana
toria te bouwen.
De Regeering aanvaardde dit plan en
droeg H. L. den bouw van oen dergelijk
Sana lorum op.
Het feit, dat daarvan geen voorbeeld
was, maakte liet niet gemakkelijker.
Mei den tegenzin, dien do Nederlander
van 1919 legen barakkenkampen bad,
knoest rekening gehouden worden.
Toen echter op 28 Juli 1925 Minister
Aalhorse, de Minister, aan wiens inzicht
in do tuberculose-boslrijding en aan wiens
diep medelijden met don luberculose-
lijder hot aanvaarden van het voorstel van
II. fe danken was, „Berg on Bosch"
opende, en pers en publiek kwam kijken,
was hel nl lof, wat do klok sloeg over het
ziekeninrlcliling deed donken, enz.
JTetlvegin was dus goed.
Geleidelijk vloeiden de patiënten toe,
eerst van IT I. zoIf. later ook van do
Raden van Arbeid.
Wel zou H. 1 graag het heele Sana
torium met eigen patiënten bezetten, maar
dn.i 1 voor heeft zij geen gold.
Dat (och het Sanatorium voortdurend
goed bezet cn meestal geheel gevuld was,
pleit wel voor den goeden naam, dien
„Berg en Bosch" zich wfst te verwerven.
Daarvan was een ander teekenend be
wijs bet bezoek In 1921 van do
Volkenbond-ar'sen. die onze Nederland-
sche tuberculose-beslrijding kwamen be-
studeeren. en drie Sanatoria bezochten,
waarbij liet onze, waar do Directeur voor
oen zeer belangstellend auditorium een
inleiding Meld over Röntgen-diagnostiek.
En hier zijn we'tevens hij den man, aan
wiens-wetenschappelijk inzicht, organisa
torisch talent en rustelooze toewijding, ge
dragen door plichtsgevoel en diep-Chris-
telijke liefde, het succes van het Sanato
rium te danken is, aan den Gonecshoer-
Di ree leur, Arts W. Bronkhorst.
Naast hein verdienen bij dit lustrum
zijn medische en administratieve mede
werkers en vooral de Eerwaarde Zusters
Dominicanessen oen woord van dank cn
lof, maar „Herwonnen Levenskracht" is
als bestuur van het Sanatorium zich ten
volle er van bewust, dat Dr. Bronkhor3t
de ziel van „Berg en Bosch" is.
„Gentr." SERRARENS,
Voorzitter' H. L.
Derde Nederl. Katholiekendag.
Logies g c d 11 r e n d 0 den Dorden
Ned. Katholiekendag.
Wij vestigen nogmaals de aandacht van
bezoekers van den Derden Ned. Katholie
kendag op liet volgende:
Ieder wordt geheel vrij gelaten in het
regelen van zijn logies.
Wanneer men niet terecht kan in een
hotel of pension, kan men zmh wedden lot
liet Inlichtingenkantoor, gevestigd in het
gebouw van den Dierentuin aan den Be
noord onhout-Hien weg, telefoon 104 81».
Men beschikt op genoemd knnioor over
adressen van particuliere logie.-g<*vo:-c. De
gene, die logies verlangt ontvangt c-omgo
adressen en moet zich persoonlijk wouden
lot de logicsgevcrs.
Het Uitvoerend Comité heiast zich al
leen mot het verschaffen van adres-en.
Vraagt men schriftelijk opgave van
adressen, rlan gelieve men porto voor ant
woord in te sluiten.
Wij verzoeken den bezoekers van don
Katholiekendag beleefd niet tot 't laatste
oogenblik te wachten (b.v. ui
lichtingen te.vragen, wm eer-
Haag aanwezig is) daar d.t
werkzaamheden van hot
zwaart en men bovendien m]
het drukke vreemde! 1 uÏT7m\ c v ar
loopt, illt men niet nnnr H el»»--'
Hol I'ilvocivnrl Omiló.
IVn
do
■1 ;:-t