16e Jaargang. ZATERDAG 20 JUNI 1925 No. 4974 9e £eicbc4ve (Sou/ia/nt ^ABONNEMENTSPRI JS bedraagt bij vooruitbetaling oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. roDco per post 1 2.95 per kwartaaL [et, Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- ijffbaar tegen beting van 50 ct. per kwartaal, bij voor- ifitaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd ndatrablad 9 Sit. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 n POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewon, a d vert e n 118 n 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hot e dubbele van het tarief berekend. s Kleine advert.nllën. van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. it nummer bestaat uit wijf laden, waaronder het Geïl» „treerd Zondagblad. Zij, dia zich met 1 Juli a.s. op Ie Leidsche Courant" wenschen te onneeren, ontvangen tot dien datum courant GRATIS. expositie vanJ. Tooroip bij Kleykamp. n. ia twee vorgeofsclie toc-hten is het mc derdon koer gelukt bij de tenloonstel- van Toorop's werk in het Kunslpa- van Kleijkamp te 's-Gravenlïage te en. Ms men er eenmaal is, vergeet men ge- kkolijk de voorafgaande teleurslcllin- Want het is altijd een vreugde, Toor- work te zien; en daarenboven zijn op expositie stukken uit alle tijden van bewogen kunstenaars-loopbaan. Ook len, die gewoonlijk niet op zijn exnosi- verschijuen. Al zijn niet alle beste ikken aanwezig, voor iemand, die te- jover zijn werk niet vreemd staat, geeft bier te zien is toch wel een vrij goed iebt over zijn* arbeid en een kijk op bedoeling en zijn geestesleven, i'ie deze expositiezalen aandachtig kij- doorloont, komt onweerstaanbaar Ier den indruk van Toorops ongemeen rusteloos geestesleven. Men zeel bij zichzelven, wat beeft die eelobd; wat heeft hij gezocht en go- pdenl Wat is dat hoofd gedurig vol iblemen geweest; wat gaat hij nog op ,be,spiegelende en vooral in. praktische laagstukken Uil nen work het streven en do bedoc- vnii een schilder opmaken, is dik- f.iict zoo heel gemakkelijk. Maar heeft licel een reeks, on van allerlei aard zicli. dan krijgt men een vollediger en het één verklaart het andere. Als twee menschen naar eenzelfde ta- »e! of voorval staan te kijken, zal do niet verder zien dan- ziip neus lang terwijl bij den ander allerlei gedachten, 'lens en indrukken worden opgewekt, fol doze laatste klasse hoort Toorop. Ie andere schilders zien een of ander all Ifet staat hun aan en ze nrn- "i li of Av.-w te geven. Hierbij blijft Toorop blijft nooit, bij zoo'n gevol- ic slaan: hij ziet er iets meer in: liet voor bom een typeerend verscbijn- \an iets algemeen menschel Libs. Ie hoofdinhoud van al zijn wevk_ oud jiipiiw. is dan ook in korte woorden dit; wprpld heeft godsdienst noodig. On- rke'ük is, hoe al in de werkep uit zijn intiid. toon hij nog van geen Katholi- ne wist of wilde weten, de godsdienst, wel benaaldeliik in Katholieken vorm, den voorgrond komt. He behoefte aan ■pstliwsl. bii bom zeiven en heel de we 'd. drong zicli aan hem op. Hij geeft nieuwe buurt van Brussel in aan- v de buizen zijn in wording, staan er i«: de kerk slaat er bet eerst; ze staat goteokend en heheerscht, als de iWzaak, als de ziel van die komende be- heel de omgeving ilii Ipokenl arme menschen in Londen in "Roloriö; maar waarom? Is het omdat Schilderachtiger" ziin dan anderen? toi. omdat de armoede van die men tal» hun ellendig lot, voor hem een pro- is waarmede hij geen weg weet. bi schildert een begrafenisstoet. Waar- fmdat het raadsel van het leven en tel van het sterven liem geen rust en li ij hier voor een geval slaat, dat ook nioesl treffen, maar dat hem vreemd )<M, het'geval "namelijk, dat men- wel oen oplossing van het raadsel lb en in don dood geen' einde zien. Hij schildert werkstakers. Den ecnen om met- hen mee te protesteeren to- ohveolit hun aangedaan: een anderen om heu Ie beklagen als fobbers en poffers. lij geeft een optocht van studenten In teel. Hij vindt liet dwaas en kinder- zich zoo aan te stellen, met een achelijk vlaggetje rond te loopen. Ten He heeft bij ook weer medelijden met fn noemt ze stakkers. 111 ^eor teekent hij losstaande figuren kot zijn goen menschen .Moer dan oe menschen" denkt hij aan hetgeen c' mensehen omgaat. Het zijn vevbeol- van bartsloehlen, van strijd. Zoo op de expositie een kop. die ..trots" Van al die tobberijen heeft bij er ,!crin, kinderen te teekenen. Dan voelt "e;v°ndering en een soort afgunst op 1 onschulden maakt ze zoo kinderlijk Schuldig 'mogelijk. Een andere op- Lina Van den strijd kende bij toen niet ofwozicheid van strijd. liecfl hij (XM1 In-olo i-eks zinnebeel dige stukken gemaakt, die tot de beroemd- sto van zijn arbeid belmoren. In al die stukken spreekt hij over don strijd in het mensclielijk leven, over hartstocht, over zonde, over zondestraf en ellende, over de behoefte aan beter die in ieder hart ligt. Hij vraagt om verklaring, om uitkomst vooral, maar getuigt zelf een antwoord te weten. Hij noemt in die werken ook meer malen don godsdienst; maar wat was godsdienst voor hem, den protestant, die had verloren wat hij eenmaal bezat, en het niet waard vindt weer op te nemen? Wie de sclioone, maar ingewikkelde stukken uit dien lijd goed bestudeert, krijgt medelijden met dien grooten, hulpeloozen man, en met zoo ontelbaar velen, die' i:<ï'- ben als hij. Een ziekte brengt hem ln een gasthuis 1 hij zusters te Brussel. Dit wordt een open baring voor hem. Een onbekend Chris tendom. En een Christendom, dat sterk maakt, dat verheft, dat rust en vreugde geeft! Na verloop van tijd wordt Toorop Katholiek. Maar men kan Katholiek en Katholiek zijn. Hoe werd Toorop Katholiek? Zijn werk geeft het antwoord. Sinds zijn overgang is hij een belijder en een apologeet in zijn werk. Telkens en telkens weer verkondigt hij openlijk en zoo luide mogelijk in bijna al wat hij maakt, dat hij nu de waarheid weet, dat hij nu den weg kent naar vrede, naar zielegrootheid, naar vreugde en geluk. Al zijn arbeiden is preeken op de markt en op de pleinen voor zondaars en zoekers, voor zwakken en geestelijke noodlijdenden. Hij houdt" hun Christus en Zijne Kerk voog en zegt: hier is redding voor u! Toorop's werk richt zich veel meer tot niet-katholioken dan tot katholieken. Dat ligt aan zijn verleden. Dat ligt ook aan zijn aanleg. Zijn zieleleven is naar eigen aard doorgegroeid. In het katholicisme voud hij, wat hij er in zocht. Toorop van nu is do zoeker van 1900 maar niet het antwoord er hij. Do vragen in zijn werk van toen verklaren dus zijn antwoorden van nu. Dit is een heel voornaam ding, dat we hij het beoordeelen van zijn gods dienstige voorstellingen niet moeten ver goten. Hij stond en staat anders tegenover de waarheden dan wij, die er- in geboren ziju. Hij kent de vreugde van het vinden, terwijl wij aan het bezit gewend zijn. Hij weet beter dan wij wat zij missen, die de Kerk niet kennen. Toch vinden wo ook in zijn werk een religieusheid, die ons hart goed doet en aan onze innerlijke behoefte beantwoordt. Zoo zien wc, dat hij een onbeperkten eerbied hoeft voor Christus, voor Maria en de Heiligen. De grootheid van Christus en Zijne Moeder, de heiligheid der Hei ligen zijn vraagstukken die hem nu even min met rust laten als vroeger de ellen den der zonden; hij verdiept er zich in en begint er telkens weer over te spreken. Hel is ~of hij herhaaldelijk nieuwe vond sten doet, en er Mijd?, mede voor den dag komt. Heele reeksen Christussen en Ma lia's heeft hij gemaakt, en ieder jaar komt hij met nieuwe. Hoevclc voorstellingen maakte hij al niet van de apostelen, van den H. Aloysius, en andere Heilieen? Die onvoldaanheid over zich zelveu, dit gedu rig zich zelf verbeteren, dit rusteloos pro- boeren, om van Christus cn de Hemelin gen zoo waardig mogelijk te spreken, is echt katholiek, is oprechte godsdienst. Zijn figuren laat hij ook hidden wat hij vroeger niet kende en dat hidden wordt ook gaandeweg dieper en met vol ler overgave. Evenals vroeger is hij 09k nu bezig met allerlei gewichtige levensvragen, maar ziet ze 1111 in liet licht van de waarheid. Zoo b.v. stelt hij zich blijkbaar dikwijls de vraag naar de be teekenis, die bet huwelijk onder Christenen kan hebben. Herhaalde lijk komt hij in zijn werk op hel huwelijk terug. Hij stelt het op velerlei wijzen voor maar altijd als een geëstesband, als do eenheid van zielen, die samen zoeken naar Christus, die samen in Hem hun rust vinden. Een eigenaardig en zeer ieekenend werk voor hot inwendig leven van den schilder is hot stukje dat toet „Kunstenaars- tocht". In een bootje zit een oude kunste naar met de trekken van Toorop. Hij gaat eenvoudig uil spelevaren; ande ren doen het werk. Een sterke figuur zit aan de riemen, Maria staat hij de mast en haalt liet zeil op. Naast hem zit een Engel muziek te maken. Dicht bij hef schip liggen gevaarlijke ijsbergen; maar hij kijkt er niet eens naar. Hij luistert en lacht in stille. Het gaat jvonderbaar schoon! Een gelukkig menscli, die zoo i •is kan maken! Dit bescheiden stukje moest de eere plaats hebben; en ieder zoeker naar waar heid en geluk moest liet met aandacht be kijken! Onloochenbaar is het dus wel. dat Toorop een godsdienstig voelend mensch is, en dat zijn werk religieuse kunst moet" heel en. Wil dit nu zeggen, dat hij in liet op zicht hol hoogste bereikt- heeft, dat het niet verhevener kan? Dit zou natuurlijk een krankzinnig be- weron zijn. Alleen God kan niet beter zijn dan Hij is. Ieder schepsel 'wel. In het godsdienstig^ leven zijn een ein deloos aantal trappen. En daaruit volgt van zelf, dat dit ook hot geval is met de religieuse kunst.' Het is volkomen waar: Christus is hij Toorop vooral do boven alle zwakheid verheven menscli, 'en de vriend der men schen. Hij ziet den Christus ook meer als den brenger en vertegenwoordiger van het Christendom, dan als zijn persoonlijken Heiland. Er is in zijn werk moor vreugde 0111 het kennen van Christus, dan persoon lijke liefde voor Hem. Maar hoevelen van ons brengen het tot dit laatste? Zouden we van anderen mogen vorderen, dat ze een H. Franciscus zijn? Is het al niet mooi, als hij iemand Christus zulk een plaats in het leven inneemt, als uit het werk van Toorop blijkt? Wo kunnen ook toegeven, dat hij in do Moeder Gods altijd bijna geheel den na druk legt op haar schuldeloosheid, op haar strijdloosheid. Maria blijft wel wat een kind. Maar wat hij van haar zegt is toch een sclioone waarheid. En wie weet, of hij ook nog eens niet andere dingen van haar vertellen zal Niettegenstaande deze laatste bemerkin gen blijft dit waar: wie het onderscheid wil loeren kennen lusschen kunst en geen kunst, tusschen religieuse en niet-reli- gicuse kunst, bezoekc deze tentoonstelling. Hij zal er ook portretten vinden, die alleen een groot kunstenaar en ongemeen mensch maken kan. Onder die portretten lijkt me het schoonste dat. van mevrouw Dr. Wove, Ook daarin ligt uitgedrukt, maar anders dan in de symbolische voor stellingen, wat opvatting hij van het hu welijk heeft. Wie echter de tentoonstelling bezoekt, gunno zich den tijd te kijken en na to denken. Er langs loopen, gelijk men wel ziet doon, geeft niet veel. Til. KWAKMAN, Rijpwetering. pastoor. V Onze eenheid. 't Is, ongetwijfeld, een eervolle verdien ste van de Michaëlisten, dat zij hebben ingezien, dal zij zich nooit zouden mogen afscheiden van de R. K. Staatspar tij; dat een verschil over practische en zeer concrete toepassingen der algemeene beginselen nooit zou mogen leiden tot ver breking van de éénheid der Katholieken op politiek terrein. Helaas, missen do leiders van de R. - K. Volk s p a r t ij dat inzicht. Dat echter al onze Katholieken in déze dagen en hij de sl -mbus mogen be denken, hoe groot goed toch onze één heid is! Alleen i 11 e e n h e i d kunuen wij op staatkundig gebiecl iels bereiken. De verdeeldheid der Fransche Katho lieken op politiek gebied heeft het moge lijk gemaakt, dat e-u anti-katholieke minderheid daar Christus' Kerk kon bestrijden en vervol' n, liet katholieke volk kon beloedigen rn onderdrukken. Ziet naar Frankrijk! En trekt daaruit voor Nederland een les, maakt daaruit voor do Hollandsclie Katholiek een conclusie! Deze les ligt voor bgrijpen en deze conclusie spreekt vanzelf: Voor allo katholieke kiesgerechtigden in den kieskring Leiden, in geheel Zuid- Holland: STEMT WOENSDAG 1 JULI LIJST Nr. 23 KOOLEN De Katholieke lijst is door heel hel land LIJST 23. In de geheele provincie Zuid- Holland begint zij met den naam KOOLEN. Voor onze lezers in de Haarlem mermeer (Noord-Holland) begint de Katholieke lijst met den naam BOMANS. Zij stemmen dus: Mr. Bomans. BUITENLAND De Veiligheidskwestie. Dc gepubliceerde nota's. Do mi-ening van E 11 g e 1 a 11 d. Men is het er over eons, dal de gepubb- oerde documenten in zake hm veiligheids pact zorgvuldig moeten worden onderzocht vóór men zich over hun inhouel con dcfii nitief oordcel kan vormen, maar de voor- loopige commentaren in Engeland zijn op enkelo uitzonderingen 11a althans niet on gunstig. De vorm, waarin de documenten zijn gepubliceerd, biedt do gelegenheid do juiste gevolgtrekking to maken, dat do on derhandelingen nog slechts een voorloopig stadium hebben bereikt, cn dat de belang rijkheid daarvan ligt in do overeenstem ming van Engeland en Frankrijk aangaau- dc de basis, waarop do onderhandelingen thans kunnen worden voortgezet. Men hoopt cn vertrouwt to Londen, dat Duïtschland accoord zal gaan met het standpunt der geallieerden, en dat do toon en do inhoud der documenten mede zullen werken om een gunstige atmosfeer voor verdere gedachtenwisseling te scheppen. In de Engclsch-Franscho nota-wisseling deelt elk der verbondenen den ander open hartig mede, wat zijn gronddenkbeelden en doel-inden zijn in do kwestie van het bereiken van vrede en veiligheid, en ook aan Duilschland is daarvan kennis gege ven door do publicatie van dozo notawis- soling. Het gevaar van misverstanden is daardoor ten zeerste verkleind, en hel ier- roin is voorbereid voor den verderen voortgang naar een algeheele overeenstem ming. De „Daily News" .schrijft oun.: „Alles ivat O]» heb oogenbbk kan worden gezegd is, dat Frankrijk de deur open laat voor verdere onderhandelingen; doch het zal nog vele maanden duren voor men tot overeenstemming zal zijn gekomen. Hel is to betreuren, dat Engëlaud als tegenpresta tie voor de Avaarborgon, dio hot biedt, niet de vermindering van Frankrijks bewape ning heeft .gcë:schl". „D 0 vr e d -e is k 0 m e n d e". 'Van do Wcenscho bladen Aan gisteren bespreekt alleen de „Neuo Froie Presso" do antwoordnota ovor het veiligheids-' pact. Hel blad sclirijft o.a.: Het Fransche antwoord zoek! klaarblijkelijk verband tusschen- den Rijn, don Volkenbond en dc arbilragevordragon met Polen en Tsjccho- slowak:je, zoodat indirect ook dezo gren zen onder do bescherming van het weston komen. Hio.r zullen stellig moeilijkheden ontstaan, maar het grondbeginsel xran dc Duitscho politiek zal intact blijven. Dit fundament is: uitdrukkelijke garantie voor den Rijn en voor niets anders. Het ant- Avoortl van Frankrijk bevat zekere angels, maar schijnt toch niet onaannemelijk. De A'rcdo is komende, dat is ue i ïste indruk van de Fransche nota. Frankrijk. De politieke crisis. Noggeen beslissing der socialisten. De dag van gisteren heeft in de politieke cris's geen opheldering gebracht. Men had in de Kamer een belangrijk debat over Marokko verwacht. Dc radicale afgevaar digde Berlhod, had een verzoek tot inter pellatie ingediend, die daartoe als aanlei ding had moeten cl enen. Na de zitting van den ministerraad van gistermorgen had Painlevé medegedeeld, do onmiddellijke be handeling van dezo interpellatie aan to ne men en in den loop van het debat volledige verklaringen over Marokko te zullen afleg gen. De socialisten toonden zich evenwel over dit in uitzicht gestelde debat zeer Aveinig tevreden, daar dit juist op een oogenb'ik komt, dal zij in den boezem der partij aan het beraadslagen zijn over dc tegen over do regceriug aan to nemen houding. Ten gevolge van don op hem uilge.ocfen- don aandrang, heeft Borthocl -daarop in overeenstemming mot do regeering zijn verzoek lot interpellatie voorloopig inge trokken en er in toegestemd, dat het debat tot aanstaanden Dinsdag zal Avordcn ver daagd. Gedurende deze dagen zullen de rc- go. ring en de groenen van liet cartel nog trachten tot overeenstemming (e komen, Avaardoor misschien een breuk van het cartel op dit oogenblik vermeden zou kun nen worden. Do socialisten zullen boven dien tijd hebben hun beraadslagingen ter feepalmg van hun houding tegenover de regeering, wolko na tAvee dagen nog niet tot een resultaat hebben gevoerd, Aoorl lo zetten. De auteurs van do drie aangehouden moties, te w-don Compere Morel, Vincent Auriol en Reaaudel. hebben vergeefs ge tracht een gemeenschappelijke formule op lo stellen. Morel wen- h! - de sleiinpolitiek tegenover de regeering onmiddellijk op te zoggen en de vrijhe'd der socialistische partij tegenover de andere groepen van liet carlel te hernomen, terwijl Auriol do gevaren van oen dergelijke houding op don voorgrond stelde cn een voortzetting van de samenwerking in hel oog vatte 11a over leg mot de regeering en do andere groepen van het u-lel. Ibnaiidel stelde een 111 i(l* den-oplossing voor, dat wil zeggen, een sletinpo'iiick onder voorwaarden. In vcr- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Eenige persstemmen over de gepubli ceerde veiligheidsnota's. De Fransche socialisten zijn nog niet tot overeenstemming gekomen over hun hou ding t.o.v het cartel. Nieuwe bijzonderheden over de reis van Amundsen. (Tweedo Blad). Vcenstra definitief als winnaar van den Coupe Gordon Bennett aangewezen. (Luchtvaart). BINNENLAND. De vergadering van den Alg. Bond van R.-K. Rijkskieskringorganisaties (Tweede blad). band met de intransigente houding van Morel en zijn vrienden was het cv omvol onmogelijk zich op een tokst to vereen*pon, die met algemeene stemmen zou kunnen worden aangenomen. Daarom word beslo ten. dat do dro moties terstond aan a'lo leden van do socialistische Kamergroep en ook aan de leden van het part'jbestunr zul len worden toegezonden met 't verzoek bin nen 48 uur schriftelijk hun standpunt daartegenover uiteen to zotten. De sociaMs- ten zullen het resultaat van dit referendum afAvachten, alvorens bun houding te be palen. B:j de stemming in do Kamerzitting van gisteren over do verdaging van een n'euw communistisch verzoek tot intorpeHatio over Marokko, weder uitgaande van Do- riot, hebben do socialisten zich in tegen stelling mei Donderdag; niel van stemming onthouden, doch met nitzonder'ug van tweo hunner leden allen met do andere partijen mede voor do regooring gestemd, zoodat do vordaging Averd aangenomen mol 525 togen 32 stemmen. Dorot luid zijn verzoek lol interpellatie ingediend, in verhand mot hel bericht in Engol.solie bladen, dat Abd- oL-Kruu door tiisschenkomsl van Engeland en Italië aan Frankrijk en «Spanje liet openen van vre desonderhandelingen zou hebben aange boden. Bviand, dio kort namens do vc'cering antwoordde, zehle. dat Abd-o'-Krim, in dien het hem ernst Avas met liet openen van vredesonderhandelingen avpI een ïne -r geso-hikten Avog zou weten le vinden. Hij gispte voorts (le communistische propa ganda en hot opwekken van valsche ver- Avachlingen bij de Rif I's. welke slechts tot gevolg kunnen hebla-n. da' -1'' id w/n-d' verlengd. Spoedig, aldus Briaiul, zal de iv.eoring volledige verklaringen over de Marokkaan- scho kwesties kunnen afleggen, die aan do groote meerderheid van de Kamer voldoe ning zullen geven, hoewel n'et zeker is, dat zij a'len zuMon behagen. Iï erop werd do verdaging van de motie goedgekeurd. ItaliP. Grondwetswijziging. Ingrijpende staats- roorganisatie. Ongeveer zes maanden geleden heeft Mussolini een commissie benoemd lot voorbereiding van een grondwetswijziging Deze commissie heeft thans een rapport opgesteld» Avaarin zij ingrijpende wijzigin gen voorstelt, Avelke vandaag door haar in plenaire zitting zullen worden behandeld. De voornaamste veranderingen betrof fen, blijkens hetgeen hierover in de fas cistische pers wordt medegedeeld, de sa menstelling van het parlement, de wetge ving en de verhouding lusschen do regee ring en dc Kamer. De Staat moet worden ingericht op coöperatieven grondslag, waarbij alle bur gers verplicht zijn, zich aan le sluiten hij een der drie Staatsorganisaties, landbouw, industrie 011 handel, en de intellectuoele beroepen. Genoemde nationale groepen zullen worden verdeeld in provinciale t-n plaatselijke corporaties, welker bestuur ders gekozen worden door de vakvereeni- gingen, terwijl de provinciale leiders de nationale afgevaardigden kiezen. Deze corporaties zullen de bevoegdheid hebben, ten behoeve haver leden, alle eco nomische kwesties en dergelijke te rege len. Ook zullen zij een uilgobrmde iii.-n-ul krijgen ten opzichte van d«* verbetering der productie-methodes. Het parlement krijgt volgens dit -a-lie- ma slechts Ie boBli.-en over aangelegen heden, welke de natie, als geheel, aanga an of waarhij meer dan een corporatie betrok ken is. Senaat en Kamer blijven ln-.-laan. |)e eerste zal maar weinig veranderingen ondergaan: ander- wordl het evenwel mei dc Kamer Slechts de helft der leden /af hij algemeene verkiezing worden aange wezen. de andere hem hestaai uit een vast aantal vertegenwoordigers van de verschil lende corporaties. Aangezien de vak\crecniguc;cn hinimn hel kader der verschillend - corporatie-, zullen worden geroepen tot hel spelen «ir een h daii'-'i iike rol. is de* organisatie er-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1