16e Jaargang. ZATERDAG 6 JUNI 1925 No. 49bk! ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling j Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal, onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal, anco per pose f 2.95 per kwartaaL et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver baar tegen betaKng Van 50 ct. per kwartaal, bij voor- ietaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd idagsblad 9 Ut. Dit blad verschijnt eiken dar) uitgezonderd Zon- cn Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. li DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlSn 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeclingen wordt het n dubbele van het tarief berekend. z Kleine adverlonllën. van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen weffden aangeboden of gevraagd, buur en ver huur, koop en verkoop 10.50. jt nummer bestaat uit vier aden, waaronder het Geil. „jrierd Zondagsblad. Waarom propagandist? Waarom moet ik doen aan politieke opaganda? ie meesten, die dezo vraag stellen, zou- haar ook van verdere strekking kun- doen zijn en aldus doen luiden: Waar- moet ik doen aan propaganda? (iets voelen voor politieke propaganda I gewoonlijk er zijn misschien en- e uitzonderingen samen met niets plea voor propaganda in het algemeen. Wie overtuigd is van het goede, het nut- •au een zaak moet deze willen pro- geereii. Wie in den verkiezingstsrijd ziel oen ijil tegen den invloed van de ver- erde liberale, socialistische en commu- sliscbe beginselen en voor onze Chris- üjkc beginselen moet zijn overtuiging illen propageeren. Dal de verkiezingsstrijd inderdaad een .ginsel-strijd is hebben wij al lier- aldelijk betoogd en zullen wij dezer cla- n nog herhaaldelijk moeten benadruk- D. Ome trouwe lezers zullen-daarvan ecli- wel al lang overtuigd zijn. En daarom vragen wij hun met vertrou- eu: vreest propagandist of steunt de pro- gjjndisten daadwerkelijk, moreel en fi- mcieel. Steunt hen niet om hen. maar om de uk, die u en hun gelijkelijk moet zijn! De weldaden van ons Geloof. [In do ver-oppervlakking van hel dage- Jkscbe leven vergeten wij maar al te ge- akkelijk de weldaden," die God ons hcaU. en die toch voor onzen geest «i,,, staan als vuur-torens! Iu "do zorgeii-sleur om het dagelijksch ood zijn wij maai* al te dikwijls ver voor het zonnelicht, dat God iteül over onze wegen in Zijn vele insten em genaden! Wij zijn rijk en. denken er vaak zoo wei- l aanRijk door ons Geloof, rijk in iizeii Katholieken Godsdienst! Eon licl der Ned. Herv. Kerk schreef on- in do .,1NT. Rol. Grt.", dat hij de huwelijke prediksters ook in de steden n: Holland niet zou willen missen. En in iocld stuk lezen we o.m. het volgende: Hoeveel zouden de tienduizenden en mderdduizenden onder do kanloorjuf- ouwen, fabrieksarbeidsters, huismoeders twee en drie hoog. onderwijzeressen, pueisjes enz. enz., die in onze groote ft'.en lidmaten zijn van do Hervormde fik, er voor geven, zoo zij in iemand als Gerlings ..liet luisterend oor der mochten vinden om haar do biecht nemen in haar oogenblikkeu van ver jaring tengevolge van de religieuze, «iieele. economische, paedagogische noo- tfl van liet moderne cultuurleven!" '••Hel Schild", ons Katholiek apologe et! maandblad. dat dit citaat overneemt, fioot hierbij aan: •tl- die getuigenis over de natuurlijke lioefte van het benarde 'menschenhart om cli eens uit te storten en uit te spreken, ':n apologie voor de roomsche Biecht als aatschappelijke weldaad? En als daar 111 do genade van liet Sacrament verster- md over heen komt, is dan de Biecht sterke stut op bet moeielijke levens- id?"' 10 wijst ons een Proestant op 6 n der c weldaden van ons Katholiek geloof. {Wij kunnen deze weldaden nooit ge- d.w.z. naa'r haar wezenlijke hetee-i ais en volle waarde, waardeeren. Maar s t r even wij ook ernstig ;ai' Pen. p r a c t i s c h e, waardeering °us dagelijksch leven? BU8TE8gLflE3P Volkenbond. De Intern. Wapenhandel. De chemische oorlog. algemeene commissie der volkcn- ncisconf event ie, betreffende het toezicht 1 ppd internationalen wapenhandel, bo- 1('° gisteren het voorstel der technl- lC Ponunissie, dat zoo spoedig mogelijk 0011 ren tic zou bijeenkomen, ten einde '"en verbod van den chemisch en oorlog ''"«uilen -'Inieiikaansche gedelegeerde. Bur- ftpnsclile reeds tersfond verder te l f'n stoldo voor, dat nog door de ver- j'-j tigers van deze conferentie een zou "orden onderteekend, op den van artikel vijf van het "Wash- r* Ar"' VordraS van 1022. tot verbod [J- c,,Pmi^ben oorlog. do conferentie meende, dit donk- net Ie kunnen aanvaarden, dan is eni Cool al g o bereid, zoo spoedig De Geallieerde Ontwapeningsnota. Dultschland's tekortkomingen. De eerste indruk in Duitschland is allesbehalve gunstig. De inhoud der nota. De nota aan Duitschland aangaande de piet-ontruiming van do Keulsche zone en •do Duitsche militaire tekortkomingen, is gisteravond gepubliceerd. De nota bevat: lo. een onderzoek naar den stand der uitvoering van de aan Duitschland opge legde militaire verplichtingen. 2o. een opsomming van de voornaamste punten der militaire clausules, ter zake waarvan aan de geallieerden nog geen voldoening is verschaft; 3o. een uitvoerige lijst van de maatrege len, welke moeten worden getroffen, ten einde deze tekortkomingen goed te maken; 4o. een lijst van de concessies, welke reeds door de geallieerden zijn gedaan, welke lijst is opgenomen, opdat do stand van zaken zoo volledig mogelijk wordt weergegeven. In de manlclnota wordt er op gewezen, dat de talrijke tekortkomingen, medege deeld in het rapport der controle-commis sie, indien zij niet onmiddellijk worden goedgemaakt, in haar totaliteit de Duitsche regeering eventueel in staal zouden stel len, het Duitsche leger weer te recon- struecrcn op den grondslag van een volks leger. Dit zou volkomen in strijd zijn met het vredesverdrag, krachlens hetwelk het Duitsche leger uitsluitend mag worden ge bezigd voor het handhaven van de orde in het binnenland en voor de bewaking van de Duitsche grenzen. Deze omstandigheid loont niet slechts de belangrijkheid aan van elke individucele tekortkoming, maar stempelt de totaliteit van deze tekortko mingen tot een ernstige bedreiging van den vrede. Zoolang deze tekortkomingen niet zijn goedgemaakt, kan men onmoge lijk van oordeel zijn, dat Duitschland zijn verplichtingen is nagekomen. Bovendien vormen de aldus omschreven schendingen van het verdrag wel tiet ernstigste, maar niet liet eenïgè bewijs van de niet-ver vul ling door Duitschland van dit belangrijke deel van het vredesverdrag. De geallieerden zijn er van overtuigd, dat de verlangde maatregelen, als de Duit sche regcering van goeden wille is, in een betrekkelijk kort tijdsverloop kunnen wor- •den uitgevoerd, en dat het thans van de Duitsche regeering zelve afhangt de voor waarden in het leven te roepen, waarbij de ontruiming spoedig kan worden bewerk stelligd. De nota zegt voorts: ,.De Commissie van Herstel heeft verklaard, dal. Duitschland lot op het oogenblik getrouwelijk zijn hc-r- stelverplichtingen is nagekomen, zooals die- thans zijn vastgesteld. De geallieerde regeeringen zijn daarom bereid, ondanks de reserves, welke door de niet-uitvoering van andere declen van het verdrag zouden worden gerechtvaardigd, en overwegende 'hot groote belang, dat zij hechten aan de uitvoering van de militaire clausules van het verdrag) de ontruiming te gelasten van de eerste bczoltingszone (do Keulsche zone), zoodra de verdragsschendingen, op gesomd in het memorandum, zijn goedge maakt. Zij vertrouwen, dat Duitschland, gedurende de periode, welke noodig is voor do., uilvoering der gewenschte maatregelen, niet tot nieuwe ernstige schendingen van zijn verdragsverplichtingen, zal overgaan, 'waardoor de uitvoering van art. 420 zou worden belemmerd. Er zal dan verder niets zijn, wat de te rugroeping van de intergeallieerde mili taire conlroie-commissie in de-n weg zal staan, welker laak dan als beëindigd kan worden beschouwd. Deze terugroeping zal dan worden medegedeeld aan den Volken- bondsraad, met het oog op de toepassing van do maatregelen, door dien raad vast gesteld ter uitvoering van art. 213 van het vredesverdrag." Do v o o r w aar den de r o n t r u i m i n g. De voornaamste cischen, welke de nota •lot voorwaarde van de outrunning van de Keulsche zone stelt, zijn de volgende: Beperking der politie, die door de geal lieerden op 180.000 man wordt becijferd; zij moot verminderd worden tot 150.000 man, welke sterkte is toegestaan bij dé nota van Boulogne, terwijl de militaire or ganisatie der politie opgeheven moet wor den. Over de kwestie of de politie in ka zernes ondergebracht mag worden, zegt de nota dat de intergeallieerde controle-com missie voor bepaalde onderdeelen van de staatspolitie in enkele groote steden dit zal •toestaan. Ook wordt vernietiging verlangd van in stallaties van draadlooze telegrafie^ ten dienste van de politie. voor zoover.de com missie van controle daarvoor geen uitzon- dejeingen toestaat. Wat de vervaardiging van <<"rlo-;-iii.it' rinal betreft, .stelt de nota een reeks cischen tot vernietiging van ma ch: nes en gebouwen voor verschillende fa brieken o.a. voor de D.W.M.F. te- Karls ruhe, van de- Mauserfabriek te Oborsdorf, van de Bciersche springstof fabriek te Than san, van de Saksische Gictstaalfa- tbriek te Dochlen, van de buskruit fabriek te Waldsrodcn. Van de Deutsche Werke te Spandau moet de vierde Martinoven en liet gebouw van de Bessomerslahlfabriek wor den vernietigd,' terwijl liet bedrijf van de walsfabriek beperkt moet worden. Van de Kruppfabrieken wordt vernietiging van een. aantal groote machinerieën verlangd, evenzoo van do fabrieken van Ehrhardt van de firma Simsom te Suhl en van de Dortmunder Union. Voorts worden nog een aantal fabrieken genoemd, die speciale ar tikelen vervaardigen, waarvan het bedrijf eveneens moet worden beperkt. Een andere inbreuk op het verdrag van Versailles is de omstandigheid, dat de Duitsche voorraden aan vervangbare on derdeelen voor handvuurw&pens bet door de militaire controle-commissie toegestane cijfer overschrijden. De overtollige wapen- onderdeclen moeten uitgeleverd worden. Betreffende de organisatie van het Duitsche leger wordt bezwaar gemaakt te gen het feit, dat den chef van het legerbe stuur, generaal von Seckt, de bevoegdhe den van opperbevelhebber zijn opgedragen en wordt verlangd, dat de chef van de le gerleiding in de vroegere positie van chef van den staf van den Rijksweermmister teruggeplaatst wordt. Voorts moet de le gerleiding zoo gereorganiseerd worden, dat zij niet meer een organisatie vormt, welke overeenstemming vertoont met den groolon gencralen staf van voor den oor log. Over do in de nota als een zeer ern stige overtreding beschouwde indienststel- ling van reenden op wacht- of proeftijd of als l.ijdvrijwilligers, wordt bepaald, dat de Rijkswoer niemand op kor teren termijn dan voor twaalf jaren in dienst mag ne men. Verder wordt gezegd, dat do oplei ding van rcserveofUeieren bijna algemeen as geworden, cn wordt een verbod daarte gen verlangd. Hel memorandum .consta teert nog, dat een groot aantal van rechts- radicale voreenigingon, zooals de Stahï- helin, de Wohrwolf en de Jung-Deutsc'hc .organisatie, zich met de militaire oplei ding bezig houden, en dat de Rijkswoer hun schiet terreinen ter beschikking stelt. Ten aanzien van het fort Kron-Koenigs- horg wordt geëischt, dat alle kanonnen zul len worden geplaatst op vaste beddingen, terwijl alle overbodige afzonderlijke wa- pen-onderdcelen moeten worden vernie tigd. Dezelfde bepaling, geldt met betrek king tot do kanonnen voor de kustverde diging. Ten slotte wordt geëischt de over legging van de plannen noodzakelijk voor de opstelling van volkomen nauwkeurige gegevens aangaande de vestingwerken. De eerste indruk. De atmosfeer voor het garantie pact b e d o r v e n? De eerste indruk schijnt in Duitschland alles behalve gunstig te zijn. Men vreest, dat de Duitsche gemoederen door de publicatie in beroering zullen ko men cn Stresemann denkt, dat de atmos feer voor het garanliepact geheel en al be dorven wordt. Regëeringskringen deelen de cischen der nota voorloopig in drie groepen in, eerst in een deel, dat nadere verklaring behoeft, ten tweede in een deel dat dadelijk toege geven kan worden en ten derde in een deel, dat niet met de paragrafen van Ver sailles overeenstemt. Wat dit laalsto betreft, is Duitschland vast besloten geen enkele van zijn scliaar- éclie rechten prijs te geven. Voor zoover de nota over do politie handelt oordeelt men, dat bij de opstelling van dit onder deel liet verstand een woordje meegespro ken heeft, maar het militaire deel valt de regeering tegen en bevat veel, dat aan op zettelijke chicanes doet denken. Sommige cischen worden als geheel cn al ongehoord beschouwd en als er op be rekend, om de Duitsche financiën zoowel als het pact van Londen te doen springen. De vernietiging of z.g. verstrooiing van tallooze fabrieken en groote machinerieën zal op zichzelf beschouwd al 100 millioon aan schadevergoeding kosten. Geheel ontoelaatbaar wordt ook de in menging in de Duitsche legcrwet geacht. Deze wet is destijds door de entente goed gekeurd en het gaat niet aan, deze nu weer to wijzigen. Evenmin kan men inmenging toestaan in de wijze, waarop de rijksweer afgericht wordt. De hierop betrekking hebbende eischen zijn geheel nieuw en op geen enkel recht gebaseerd, kunnen derhalve ook niet overwogen worden. Van zuiver chicaneuzen aard worden sommige bemerkingen geacht, die op ma teriaal betrekking hebben. De entente be klaagt zich or over, 30 kanonnen gevonden te hebben. Hiertegenover staat, dat er 33.514 vernietigd zijn. Ook zijn er 14 mijn- werpers gevonden, maar er zijn er 11.615 vernietigd. mogelijk een conferentie te Washington bijeen te roepen met liet oenige doel .tol een verbod van den chemischen oorlog te komen, zeide hij- De conferentie hoeft daarop eenstemmig het eerste Amorikaansche denkbeeld aan genomen en besloten, zelf een protocol in zake liet verbod van den chemischen oor log op te stollen en dit terstond den re geeringen ter onderleekening aan Ie bie den. De Veilipheidskwestip. Het garantiepact. B r i a n d e n G h a m b e r 1 a i n. Heden vertrekt Chamberlain naar Parijs waar hij vanavond bij Briand zal dineeren. Zondagmorgen zullen Briand en Cham berlain gezamenlijk de reis naar Genève voortzetten, en de 10 uren durende reis zullen zij gebruiken om olie bijzonderheden van do veiligheidskwestie nauwkeurig te bespreken. Ka zijn aankomst te Genève zal Cham berlain direct aan het Britsche kabinet rapport uitbrengen over het resultaat van zijn besprekingen met Briand. Dit rapport zal in de gewone Woensdagzitting van hel kabinet worden besproken. Op grond van de besluiten van hel kabinet zal Chamber lain alsdan Donderdag vóór zijn vertrek uit Genève nieuwe instructies ontvangen om de onderhandelingen met Briand tot oen einde te brengen. Waarschijnlijk zullen de beide ministers van Builenlandsclie Zaken en bot Britsche kabinet in den loop van de volgende week oen besluit moeten nemen in de kwestie, wanneer en met welk* programma een internationale conferentie over het veiligheidspact kan worden bij eengeroepen. België. De kabinetscrisis. Pou 11 et hoeft kans op slagen. Gisteren hebben de leden der rechter zijde opnieuw vergaderd, teneinde vast tc stellen of zij Poullet hun vertrouwen kon don geven voor de vorming van een Ka tholiek-Socialistisch kabinet. Ka langdurige en vaak heftige debatten werd ten slotte de volgende motie' mol 74 tegen 42 stemmen en 7 on 1 hondingen aangenomen. „De rechterzijde van Kamer en Senaat, vaststellende, dat de liberalen gewei gerd hebben mede to werken lol de regec- ringsvormmg, bevestigt opnieuw haar geneigdheid zich niet te onttrekken aan de regeeringsver antwoordelijkheid, is doordrongen van de dringende nood zakelijkheid, dat een eind wordt gemaakt aan de regeeringscrisis, en hernieuwt haar betuiging van ver trouwen in Poullet, wat betreft de vorming van een kabinet." Zelfs als men aanneemt, dat de Katho lieken, die tegen oen Katholiek-Socialisti sche regeering zullen stemmen, is Poullet toch verzekerd van de meerderheid, daar de. sociaal-democraten in de Kamer 78 le den tellen. Hel ministerie zal bestaan uit 5 Katho lieken cn 5 Socialisten. Het socialistisch congres, dat vandaag wordt gehouden, zal zieli ongetwijfeld ae- coord verklaren mot de Katholiek-Socia listische combinatie. Het ministerie zal dan Maandag of Dinsdag worden samengesteld. Vandevelde wordt vice-voorzilter van den ministerraad en minister van Builen landsclie Zaken. Poullet zal de portefeuille van Economische Aangelegenheden op zicli nemen Spanje. Bomaanslagen. Tegen het leven van den k o n i ng? Volgens reizigers uil Barcelona zou dé politie in de buurt van Barcelona een bom ontdekt hebben, waardoor men den ko ninklijken trein, die op 4 dezer moest passeeren, in de lucht had willen laten vliegen. Veertien studenten on employee's, leden van extremistische voreenigingon in Gatalonië, zouden gearresteerd zijn, doch allen ontkennen. Volgens andere berichten is het de pers verboden molding te maken van den aan slag. Nog kan worden medegedeeld, dat onlangs een hom is ontploft voor liet pa leis van den markies Gastel! Bell, welke ontploffing ernstige schade aanrichtte. Den avond lo voren was een bal gegeven Ier eere van liet Spaanscbe koningspaar in bet paleis. De „Evening News" weet nog te melden, dal een bom is gevonden in de kathedraal te Barcelona. Hierover ontlw ken echter nadere bijzonderheden. Marokko. De strijd met de Moeren. Een nieuw offensief van b d-e l-K r i m. Abd-el-Krim heeft een hevig offensief peonend op de berggroep Taoulat. Kolo- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND De geallieerde nota aan Duitschland is gepubliceerd. De eerste indruk is in Duitschland allesbehalve gunstig. Een besluit van de wapenconferentie omtrent een verbod van den chemischen oorlog. Pcullet heeft kans van slagen bij de sa' menstelling van een Belgisch kabinet. Bomaanslagen tegen den Spaansche. koning? Ernstige ongeregeldheden in Chili. BINNENLAND De strubbelingen in het bouwbedrijf. nel Freydenberg is den toestand meester* Het offensief is 'gestuit. China. De onlusten in China. Geen staking, wel boycot De Kamer van Koophandel te Sjanghai heeft zich, gelijk reeds gemeld, tegen oen algemceno staking uitgesproken. Zij heeft evenwel geadviseerd goederen en bankpa pier, afkomstig van landen, welke bij do affaire te Sjanghai betrokken zijn, te boy cotten en de bankdeposito's op te zoggen. De Hoen'a n-t roepen cont r a d o c o m m u ni-s t c n. Uit Hongkong wordt gemeld: De Kwangsi-troepen hebben zich vcr- eenigd mei de Hoennn-troepen, die anti communistisch zijn. De anti-communisten hebben de controle over Canton, terwijl de communisten het beheer hebben over Honon-Tsland nabij Canton. Beide tegen gestelde partijen bezitten aanhangers in do omliggende districten. Een generaal uit Canton, Hsoe-Tsjoen-Chi, die naar men zegt pro-cornmimlstisfh is, marcheert op, terwijl de Hoeiia^n-lroepen bom tegemoet trekken. De communisten, hebben een vliegt ufg in banden welen#te krijgen van de vlieg- school te Hongkong, waarmede zij getracht hebben naar Canton te vliegen. Des nachts is liet vliegtuig och ter aan de grens van Ho n gk o n g n oer ges lort CM". Ernstige ony eregeld heden. Ea b r i c k e n door op s t a n d e 1 i n g en b e z o t. Particuliere telegrammen in Londen ontvangen uit Chili, melden, dat de arbei ders in do haven van Iquique allen in sta king zijn gegaan. Men verwacht, dat de staking tot andere havens wordt uitge breid. Er zijn pogingen gedaan om do agitators uit Iquique lo verwijderen. Er hebben reeds ernstige ongerechtigheden plaats gehad, waarbij verscheidene perso nen werden gedood. De bureaux der com munistische nieuwsbladen zijn gesloten. Opstandelingen hebben bezit genomen van nitraat fabrieken nabij Antofagastu. Troepen zijn naar do betrokken plaatsen afgezonden. De spoorwegen en do nitraat- werken hebben het werk geslaat. De Chileenschc legatie in Londen meldt, dat tot nu toe geen offieieele bevestiging van de ongeregeldheden is ontvangen BINNENLAND Vragen van Kamerleden. Bezoldigingsbesluit. Op vragen van den lieer Suring betref fende de toepassing van art. 27 van het Bezoldigingsbesluit 1925 ten aanzien van de directeuren en leeraren der Rijkshoo- gero burgerscholen, heeft de minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen ge antwoord: De meening, dat de salarissen van de le era ren der Rijkshoogorc-burgorscliolen ingevolge art. 3 van liet Kon. besluit van 23 April 1924 (Sl.hl. no. 200) niet mochten, dalen beneden 95 en 90 proeent van do salarissen volgens het Bezoldigingsbesluit 1920, voordat daarin de wijzigingen waren aangebracht, vervat in liet Kou. besluit vaii 25 Mei 1923 (St.bl. no. 217), berust op een misverstand. Bedoeld artikel toch had geen andere strekking dan te voorko men; dat krachtens art. 2 van eerslge- normd besluit een korfing zou worden toe gepast op het salaris van die leeraren wier wedde ingevolge laatstgenoemd be sluit reeds gelijk was aan of lager wa -dm 95 or 90 procent van het salaris volgens het Bezoldigingsbesluit 1920. Voor zooier dus de l.eraren volgens liet Kon. besluit van 25 Mei 1923 (St.bl. n 217) een la-u-r salaris hadden dan 95 of 9(1 procent w«n hel salaris volgens het Bezoldigineshe-loit 1920. bleef dat lagere bedrug gehandV.afd Indien derhalve nu aan de leeraren een persoonlijke toelage werd v.-rh nd M nig bedrag, dit zij gehuwd of

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1