6e Jaargang.
VRIJDAG 29 MEI 1925
No. 4956
3)e Ssicbclie (Sou^omt
lBONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
ome Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
00 per post I 2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'e ver
baar tegen betaling van 60 cl per kwartaal, bij voor-
■taliog. Afzonderlijke numnaere 5 cl, met Geïllustreerd
lagsblad 9 ft
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 1G - LEIDEN
TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 S POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
s dubbele van het tarief berekend. z
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en vwrkoop 10.50.
nummer bestaat uit wiep
Iden.
Rome en de Wetenschap.
roP. dr. P. J. Blot, hoogleeraar in de
jrlandsche Geschiedenis, die wegens
bereiken van den zeventigjarigen leef-
aan het einde van den academischen
;us als zoodanig moet aftreden, heeft,
ils hekend. Dinsdag in het grool-audi-
um van de Universiteit zijn afscheids-
gehouden
n deze rede heeft de geleerde veel
legedeold over zijn eigen leven, geden-
(1 zijn ouders en grootouders over
historische welenscliajp, dezer beoefe-
r en doceering, daarbij wijzend op zijn
in arbeid en dien van geleerde meestens
jollega's.
let trof ons, in volle oprechtheid ver-
irtl: pijnlijk, dat hij het opmaken van
balans van zijn levenswerk'', zooals
het zelf noemde, de hoogleeraar, staan-
iaii zijn levensavond, op deze voor hem
'n plechtige, zoo'n indrukwekkende
ide met geen enkel woord zelfs ge-
gdo van Hem, Die is de Schenker aller
de dingen, den Heer van alle Weten-
ap
ie rede. die bij A. W. Sijthoff s Uitge-
smaatsehappij in druk is verschonen,
vorder in de eenvoudige, duidelijke,
ieder verstaanbare taal die alle ge-
riflen van prof. Blok kenmerk! veel
het lezen en overwegen waard is.
n enkele be weringen, die wij er in
itreffon. willen wij hier de aandacht
tigen.
'rof. Blok vertelt, dat hij het noodig
ift geoordeeld voor de wetenschaps
beoefening der yaderlandsche histo-
in buitenlandsche archieven te gaan
deorcn. Later heeft hij echter de studie
die archieven aan anderen overgelaten,
ar behield Italië voor zichzelf, vooral
om Rome. Over Home zegt hij:
Rome, do zetel van d:e groote wereld-
telling, de Roomsche Kerk. Da&v mocht
a, na waf de jonge Ranke zoo jreestdrif-
over de beteekenis der overrijlce Vati-
msclie archieven had getuigd, een u n ï-
rse el en kijk verwachten op onze
lorio Daar bad men z'ch n:et te pant
in legen een eenzijdigen Russischen.
sisclien, Franschen, Engelschen kijk
wat hier te lande gebeurde, maar
cht men verwachten een inz'cht ..sub
jcie mundi (d.w.z. een inzicht, niet
luit een nationaal, maar vanuit een
rehl-slandpunt).
feider sprekend over het Nederlandsch
ilor'sch Instituut te Rome, dat op
aslicbting van prof. Blok is gesticht en
tarover achtereenvolgens de directie heh-
gevoerd mgr. dr. Brom z.g., mgr. dr.
üisen en dr. Hoogewerf zegt de
pgkeraar:
)Wat daar op de drie genoemde gebieden
historie, kunsthistorie, archeologie
rricJit is en wordt, onder dikwijls min
gunstige omstandigheden, kunnen tal
n Nederlandsche geleerden, leeraren en
langstellendc particulieren tot op dozen
getuigen en getuigen jaarlijks de daar
werhte, ook in liet buitenland en tie Rome
11 hoog gewaardeerde M e d e d e e 1 i n-
n van ons Instituut, dat ei* mag zijn in
broeden kring der nationale instituten
<lc „C'tta elerna", die hun middelpunt
UfFn in de wélbevolkte bijenkorven v
^ah'caansche bibliotheek en het Vati-
ansclie archief, door Leo XIII wijd ge-
nend voor ieder wetenschappelijk wer-
ir."
Zoo getuigt dus een liberaal geleerde uit
laervmding, dat de beoefening der histo
rie wetenschap nergens beter, nergens
lensobappelijker kan geschieden, dan te
Rome, den zetel van die groote weiield-
'"ng, de Roomsche Kerk"! En wat
'zo geleerde verklaart van de historische
schap, kunnen andere getuigen van
Mero wctenscliappen zoowel als van
wisten.
ïn Rome is, naar Katholieke overtui-
.Jniddelpimt'' voor allen, die zoe-
Waarheid van het Geloof maar
?ar '8 óók, naar de verklaring van ook
'el-Katholieken, het .middenpunt" voor
on dia zoeken de Waarheid 'd de We-
Pschap.
_AlIo wegen, zoowel van Geloof als van
wetenschap, loopen uit dp bet een
eiL'2 R o m e?
BUITENLAND
De Veiligheidskwestie.
Het garantie-pact.
Snelle vorderingen,
jjit Londen wordt geseind:
[he onderhandelingen nopens het Weste-
p garautiepact vorderen thans snel. In
gister gehouden Britschen Kabinets
an werden de inzichten van de Britsche
garing duidelijk en eenparig gedefini-
'r,i en hoogstwaarschijnlijk zal ingevolge
de wisseling van gedachten en uitleggin
gen tusschen Parijs en Londen de Fran-
sche regeering weldra een redelijk en ver
zoenend antwoord op de Duitsche voor
stellen kunnen zendon. Dit zal natuurlijk
een Fra.nsch antwoord zijn en niet een ge
allieerde nota.
In zake het hoofdbeginsel stemmen do
Fransche on Britsche meeningen overeen,
maar zekere détails, welke voor Frankrijk
van belang zijn, gaan Groot-Brittannië
direct niet aan. De positie van Groot-
Brittannië, als eensdeels builen en ander
deels binnen Europa, zal in de volgende
mededeelingen duidelijk worden gemaakt.
Ook thans kan niets in den zin van een
herleving van de gedachten van het pro
tocol van Genève voor do Britsche regee
ring aannemelijk zijn.
Het hoofdbeginsel van bet Westelijk
pact werd aanvaard, en terloops kan wor
den gezegd, dat de geruchten omtrent de
meeningsverschillen in het Britsche ka
binet thans geen beteekenis hebben.
De besprekingen tusschen Londen en
Parijs wettigen de hoop, dat een formule
zal worden gevonden voor een algemcene
overeenkomst betreffende de veiligheid met
Berlijn te sluiten.
De nota in zake de ontwapening en de
ontruiming van Keulen, welker redelijke
voorwaarden thans werden vastgesteld,
zal waarschijnlijk in den loop van' de
volgende week worden overhandigd. Deze
gebeurtenis, in vereeniging met do krls-
tallalie der meeningen omtrent bet pact,
zal in de naaste toekomst leiden tot een
herleving van groote diplomatieke bedrij
vigheid omtrent, de voornaamste Euro-
'peesche kwesties.
Er kan thans een resumé worden ge
geven van de gedachtenwisseling over het
pact tusschen de Fransche en Britsche
regeeringen.
Zooals hekend bood de Duitsche regee
ring aan een pact voof de wederzijdsche
garantie van het Rijnlandgebied, dat vol
gens de bepalingen van het vredesverdrag
werd ontwapend.
Tegelijk met dit pact bood' zij aan, arbï-
trageverdragen mpf de naburen in het Oos
ten en Zuiden te sluiten, ten einde te voor
komen, dat door geweld eenige verande
ring zou worden gebracht in de grenzen,
door het vredesverdrag aldaar vastgesteld.
De meening te Londen is, dat het Wes
telijke garantiepact verwikkelingen tus
schen Frankrijk en Duitschland zal kun
nen voorkomen, doordat het tusschen
beide landen een neutraal gebied vestigt,
clat met het neutrale Zwitserland een voor
beiden onbegaanbare en onoverbrugbare
muur zal vormen.
De aanvulling van arbilrageverdragen
of andere overeenkomsten, die oorlogsge
vaar kunnen verminderen, wordt hier be
groet, hoewel het voor cle Britsche regee
ring moeilijk zal zijn, niéuwe verplichtin
gen te voegen bij die, welke het vredesver
drag haar reeds oplegde.
Van Fransche zijde onderschat men niet
de waarde van een permanente duidelijke
Britsche garantie der onschendbaarheid
van den Rijn: integendeel, men ziet daar
in een onschatbaar voordeel voor de
vreedzame ontwikkeling van Frankrijk.
Die garantie zou voor Frankrijk vrijwel
dezelfde betekenis hebben als het doodge
boren Britseh-Amerikaansche veiligheids
pact van 1919.
Niettemin bestaat te Parijseen gevoel,
dat de vestiging van een neutrale Rijn
zone tegelijk met de neutraliteit van Zwit
serland en de niet onwaarschijnlijken te
rugkeer van België tot deze positie. Frank
rijk door een ernstige barrière van de
rest van Europa zou worden afgeslotOT,
hoewel Duitschland met de rest van
Europa verbonden zou blijven.
De Franschen meenen levens, dat zij In
de mogelijkheid moeten blijven, ingeval
van nood de beide landen te hulp te ko
men. Ook bestaat er te Parijs eenige twij
fel omtrent de mogelijkheid van toepas
sing van het arbitrage-beginsel op het
gebied waarvan Frankrijk door de Rijn
zone gescheiden zou zijn, maar waarmede
het uit hoofde van sympathie en politiek
nauw verbondon is. Daarom draait vooral
het meeningsverschil.
Duitschland.
Het SpaanschDuitsche Verdrag
aangenomen.
De socialisten redden de
regeering.
Het kabinet-Luther is Woensdag door
de sociaal-democraten gered.
De rijksregeering had verklaard, dat
zij zou aftreden, wanneer in den Rijksdag
geen voldoende meerderheid voor de aan
vaarding van het Duitsch-Spaansche han
delsverdrag zou zijn.
Het regeeringsontwerp in zake het han
delsverdrag werd in de avondzitling van
den Rijksdag behandeld. Bij de tweede le
zing moest, daar het resultaat der stem
ming over artikel 1 twijfelachtig was, over
gegaan worden tot de zoogenaamde „Ham-
melspruch". Daarbij bleek, dat slechts 170
afgevaardigden voor 't ontwerp stemden,
tegen 96 er tegen en 98 onthoudingen voor
namelijk van de sociaal-democraten.
Uit de samenstelling van de tegenstem
mers en de onthouders bleek, dat de regee
ring met 194 stemmen tegen 170 stemmen
in de minderheid zou zijn gebleven, indien
de sociaal-democraten, in plaats van zieh
te onthouden, als uitgesproken oppositie
partij tegen de regeering hadden gestemd
Uit zakelijke overwegingen wilden echter
de sociaal-democraten het Duitsch-Spaan
sche handelsverdrag niet ten val brengen
en dit heeft het kabinet-Luther voor een
val behoed.
Zonder verdere debatten werd daarop
het regeeringsontwerp in de tweede lezing
aangenomen. Het Huis ging toen over tot
de behandeling in derde lezing: ook hier
bij werd het ontwerp met meerderheid van
stemmen aangenomen. Voor het ontwerp
stemden de Duitsch-Nationalen, de Duit
sche Volkspartij, de Economische Partij,
het Centrum en de Democraten; tegen de
Communisten en de VÖlkischen.
De sociaal-democraten hadden voor het
grootste deel do zaal verlaten. Enkelen,
die nog aanwezig waren, onthielden zich
ook bij de derde lezing van stemming.
De niinistercrisis.
Max geefthetop.
Zooals gisteren reeds in een gedeelte
van onze oplage gemeld, heeft de liberale
kabinetsformateur Max den koning ver
zocht, hem van de opdracht tot het vor
men van een kabinet to willen ontslaan,
daar de besluiten van de katholieke en so
cialistische partijen het samenstellen van
een extra parlementaire regeering onmo-
lijk maken.
Do koning heeft liet ontslag van den ka
binetsformateur aanvaard.
Frankrijk.
De Mnrskko debatten.
Painlevé verdedigt het
regoerïngsbeleid.
Het karakteristieke van de gister voort
gezette Kamerdebatten over den strijd in
Marokko waren de toejuichingen, welke de
rechterzijde aan Painlevé heeft gebracht.
Eensdeels waren deze toejuichingen zelf
oprecht gemeend, maar anderdeels hebben
zij toch ook zeker de politieke bijbedoeling
gehad, om de socialisten in een scheeve
positie te plaatsen.
Deze houding der reehterzijde ten gunste
van de regeering werd duidelijk gemaakt
door Maginot, oud-minister van Oorlog in
het kabinet Poincaré, die het eerst het
woord voerde.
Hij zeide niet als partijman te spreken,
doch als Franschman en verklaarde dat
de door het Cartel ingediende motie zoo
waardig, zoo gematigd en zoo in overeen
stemming met het nationaal belang was,
dat hij en zijn vrienden er voor zouden
stemmen.
Spreker zeide, dat het verkeerd was het
voor te stellen, dat Frankrijk verantwoor
delijk is voor een aanval der Riffs. De
waarheid, is volgens hem, dat Abd-el-
Krim, dio op 't oogenblik ook van Spaan-
sehe ziide stevig 'in bedwang wordt geliou-
en, het noodig achtte, ten einde de stam
men voor zich te kunnen behouden, deze
tegen den nieuwen tegenstander ten strijde
te voeren.
Maginot besloot met te zeggen, dat de
Franschen tegenover den vijand een ge
meenschappelijk front moeten stellen.
De tweede spreker was Leon Barety,
eveneens van do rechterzijde, die in den
zelfden zin sprak als Maginot.
Hierna was do beurt aan Painlevé. De
ze werd bij zijn redevoering voortdurend
in de redo gevallen door de communisten,
terwijl het overige deel der Kamer hem
toejuichte.
Herriot, die zich een krachtig voorzit
ter toont, wist do communisten echter
steeds spoedig tot bedaren te brengen.
Painlevé gaf een rechtvaardiging van
de door maarschalk Lyautty genomen
maatregelen, wolko de goedkffuring verkre
gen hebben van de drie laatste regeerin-
gen.
Ten slotte zeide Painlevé, dat Frankrijk
alles zal doen om het aanbreken van den
dag te verhaasten, dat Frankrijk en Ma
rokko vrede-lievend naast elkaar zullen le
ven, waarbij de inwoners van Marokko
voordeel zullen trekken van de weldaden,
wolko Frankrijk in Marokko brengt. In-
j dien Frankrijk in oorlog is, zeide Painle
vé, dan heeft het daarmee geen doel dan
den vrede.
De rechterzijde stond hierbij op, om
Painlevé staande een ovatie to brengen.
Do radicalen wisten aanvankelijk niet goed
wat zij moesten doen, doch toen Painlevé
weer naar zijn zetel was gegaan en de
rechterzijde was gaan zitten, stonden de
radicalen en een deql der socialisten op
om ook op hun beurt Painlevé een ovatie
to brengen. Van communistische zijde
werd geprotesteerd.
De debatten worden nog voortgezet.
Engeland.
Een goede maatregel.
Tcgen de communistische
actie.
De communistische conferentie, welko
tijdens do Pinksterdagen to Glasgow wordt
gehouden, zou ook door verscheiden bui
tenlandsche gedelegeerden worden bijge
woond, maar hun tegenwoordigheid is
verijdeld. De minister van Binnenlandsclie
Zaken Sir Joynson Hicks deelde n.l. gis
teren in het Lagerhuis mede dat hij met
volle .instemming van de regeering niaal-
regelen had getroffen om te beletten, dat
vreemdelingen, van wie bekend is, dat zij
in het buitenland ondermijnende propa
ganda voeren, in het Vereenigd Konink
rijk wgrden toegelaten voor deelneming
aan de communistische conferentie to
Glasgow. Aan de Britsche officieele verte
genwoordigers in landen, vanwaar derge
lijke vreemdelingen naar Engeland zouden
kunnen komen, werd de opdracht gege
ven, hun pasvisa to weigeren. Mochten zij
niettemin in een der Britsche havens aan
komen, dan zal liun niet worden toege
staan te landen. En degenen van hen die
op een of andere wijze zonder toestem
ming, heimelijk daar te lande mochten
aankomen, zullen bij opsporing terstond
gedeporteerd worden.
Noorwegen.
De Noorsche Regeering verslagen.
BI ij ft voorloopig aan.
Bij de gisteren gehouden stemming in
do Eerste Kamer over het regeerinsvoor-
slel tot beperking van den portvrijdom,
hebben 51 afgevaardigden dit gesteund,
terwijl 56 stemmen werden uitgebracht op
het door den woordvoerder der Boerenpar
tij ingediende voorstel, hetwelk veel verder
gaat dan dat van de regeering. Vijf afge
vaardigden waren afwezig.
De verwerping van het regeeringsvoor-
stcl heeft groote verrassing veroorzaakt,
aangezien men vrij zeker had verwacht,
dat hot, zij het ook met een geringe uktvi-
derheid, zou worden aangenomen.
De minister van Binnenlandsche Zaken
deelde na de stemming mede, dat de regee
ring na deze nederlaag, op formeele gron
den niet zal aftreden, voordat de Tweede
Kamer over de kwestie een beslissing beeft
genomen.
Albanië. 1
De opstandige beweging.
Uit Albanië komen verontrustende be
richten binnen. Hel aantal opstandige
benden neemt toe; door de aanhangers
van den verdreven Fan Noli wordt een
heftige agitatie tegen do regeering van
Achmed Bey Zogoe gevoerd. In grooten
getale komen Albaneesche immigranten
uit Italië, via Valona Albancesch gebied
binnen. Do leider der beweging is Kemal
Bey Brioni. De Albaneesche regeering van
Achmed Bey Zogoe heeft talrijke opposi
tie-leiders doen arresteeren en de lichting
1905 onder de wapenen geroepen.
Roemenië.
Een monsterproces in Bessarabic.
Ongeveer 500 beklaagden.
In de hoofdstad van Bessarabië, Kisji-
nef, zal dezer dagen een enorm proces
worden gevoerd, dat do geheele aandacht
van de bevolking in beslag neemt. De ge
beurtenissen, dio beklaagden voor do
rechtbank hebben gevoerd, zijn dan ook
van bijzonder ernstigen aard geweest.
Eenige maanden geleden, brak namelijk
in de plaats Tatar-Boenar plotseling een
bolsjewistische revolutie uit. Elemonten,
die van de overzijde van de Dnjester waren
gekomen, alsmede een aantal communis
ten uit de naburige streken kwamen
's nachts over de Roemeensche grens in
Bessarabië.
Het plan was, een paniek uit te lokken
en daarna do revolutie in geheel Bessara
bië te doen uitbreken.
Op strenge wijze werd de opstand on
derdrukt; verscheidene rebellen werden
gedood, en enkele dorpen verwoest.
Thans wachten vijfhonderd boeren en
communisten hun vonnis af. Een uitge
breid onderzoek i3 voor deze zaak noodig
geweest; er ziju ongeveer honderd dos
siers.
Bulgarije.
De bomaanslag te Sofia.
De executie der daders.
Woensdagmorgen om 8 uur werden de
drie ter dood veroordeelde hoofddaders
van den aanslag in do kathedraal, de kos
ter Zagorski, do rechtsgeleerde Fried-
mann en de gewezen kolonel Koeff, in
het openbaar ten aauschouwe van min
stens 30.000 toeschouwers opgehangen. Do
executie geschiedde nabij de hoofdstad in
een veld aan den voet van den berg Wi-
tosna, dat voorheen als Joodsche begraaf
plaats diende. Drie witte galgen waren in
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De onderhandelingen over het veilig-
heidspact beginnen te vorderen.
^Burgemeester Max van Brussel, heeft
zijn pogingen oni een Belgische regeering
te vormen moeten opgeven.
De Noorsche regeering verslagen.
Oe daders van den bomaanslag te Sofia
zijn terechtgesteld.
BINNENLAND
Verschenen is de Memorie van Ant
woord op het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer nopens de Belastingwetten
(3de blad).
De Tweede Kamer heeft het wetsontwerp
inzake gemoedsbezwaren tegen den stem
plicht aangenomen. Behandeling Pen
sioenregeling Spoorwegpersoneel. (Kamer
overzicht).
Onze Geïllustreerde Paoina
De pliotopagina bevat o.m.: Prijsvraag.
Prof. dr. P. J. Blok. Hongaarsche
kinderen in Zondagskleedij. De Dflf-
landsche hoofden. Amundsen's pool
tocht
den afgeloopen nacht in het veld geplaatst.
Als beulen fungeerden drie Zigeuners,
die ieder voor hun diensten 3000 h-va ont
vingen.
Marokko.
De strijd tegen de Moorcr
Vrede u-onder handelingen?
Volgens een N. T. A.-bericht is to Tan-
gor de chef van den Franschen inlichtin
gendienst aangekomen, ten einde mot
Abd-el-Krim te onderhandelen over hot
beëindigen aer vjjauiieiüknodo»
De Spaan sc he actie.
Een telegram uit Madrid aan de Jour
nal" meldt: Primo de Rivèra zal te Cadix
tegenwoordig ziju bij de laatste toebereid
selen van de militaire operatie, welke te
Alhucemas zal worden uitgevoerd.
Er heerschen ernstige meeningsverschil
len tusschen de Spaan9che generale sta
ven van leger en vloot nopens deze mili
taire operatie. De vloot acht deze actie
inopportuun en verwacht er geen tast
baar resultaat van; de generale staf van
liet leger daarentegen is van oordeel, dat
de operatie, mits goed voorbereid en in
samenwerking met het Fransche aanval
lende leger uitgevoerd, de Riffs moet dé-
moraliseeren en Abd el Krim lot onder
handelen dwingen.
De landing in Alhucemas zou midden
Juni plaats hebben.
Afghanistan.
Terechtstellingen.
Bericht is ontvangen, dat 60 opstande
lingen uit het Khostgebied, te Kaboel op
last van den Emir zijn doodgeschoten.
Een terechtstelling op zoo groote schaal,
was tot nu toe in Afganistan nooit voor
gekomen.
China
Actie van Tsjang-Tso-Lin.
Maarschalk Tsjang-'tso-Lin heeft Mock-
den verlaten en is naar Tsentsing ver
trokken. Men verwacht hem binnenkort <9
Peking.
Vermoed wordt, dat hij na zijn aankomst
wijziging zal brengen in de regeering en
meer van zijn volgelingen zal aanstellen.
De troepen van Tsjang-tso-Lin hebben
do kazernes rondom Peking, welke kort
geleden nog door de strijdkrachten van^
den christen-generaal Feng werden inge
nomen, bezet.
EERSTE KAMER,
Overzicht.
De Kamer heeft gisteren in een korte
zitting de volgende wetsontwerpen aan
genomen:
1. Wijziging van do bepalingen omtrent
wissels en assignation
2. Wijziging van de wet van 2 Juli 1923
(St.bld. 326) tot regeling van (lo pensioenen
van do reserve-adjudanten-onderofficieren
van do landmacht, (lie op grond van (lo
door hen bekleode betrekking geacht wor
den voortdurend in werkolijkon dienst to
zijn of geweest te zijn, alsmede van hun
weduwen en weezen.
De Voorzitter zal do vcmjmI mn
weer bijeenroepen tegen 9 Juni, des mid-
dags om 2 uur.
