DE RIJNSTREEK.
DE DUBBELE WIERICHE.
Mei ingang van 1 Juli a.s. voor motor
vaartuigen gesloten.
Mochten we in al onze vorige beschou-
ingen met voldoening gewag maken van
verbeteringen, die allerwege ten be-
jeve van de scheepvaart worden aange
dacht, niet aldus is het dezen keer het ge-
Met ingang van 1 Juli a s. toch zal de
ibbele Wieriche niet meer met motor-
artuigen mogen bevaren worden. "We
Hen even de aanleiding daaTtoe uiteen-
Hen en meteen een:ge verdere besprekin-
n daaraan vastknoopen, omdat deze af-
jiting ten nauwste samenhangt met de
iterstaatsbelangen van den polder „H e t
t e n d e van W a a r d e ri'.
Om de zaak goed Ie begrijpen, dient even
historische beschouwing vooraf te
Hoe toch is de Dubbele Wieriche ont-
iian?
De afwatering van het land van Woer-
n is in de oudste tijden steeds vrij langs
n Rijn in zee geweest. De Rijnmond Ie
iwijk raakte evenwel in de 9o eeuw ver-
pt. zoodat het lage land, dat langs de
eduinen gelegen was, onder water liep.
it men daarop niet erg gesteld was, he
eft geen betoog, Men wist evenwel geen
ddelen .te vinden om het water kwijt te
ken. Molens of dergelijke werktuigen bo
mden niet, er werd zelfs niet aan ge-
cht. Ten- slotte werd de van het water
dervonden last en schade zoo groot, dal
>n ten einde.raad besloot hei water van
te keeron. In het midden der 12e
werd daarom een dam getegd hij
adenburg, het tegenwoordige Zwammer-
n, dat daaraan zijn naam ontleend
'ft. Gevolg hiervan was, dat thans liet
Ier niet vóór de duinen bleef staan,
vóór den Swadewlmrgerdam on bier
land overstroomde. De ltessefTop van
■eclU komt daarom voor zijne landen te
lerdon op en wendt zich tot ke;zer Fre-
ik Barbarossa, die in 1165 beveelt, dat
dam te Swadenburg moet worden op-
'uimd, ..opdat her water van den P.n
vrijen en koninklijken loop zonder eeni-
hinder als van oudsher len allen tijde
afvloeien." Hij geeft tevens Iop-
mming om den ouden dam te Wijk
Duurstede, die ter verlegging van den
nstroom aldaar diende, te laten 1 icoon
)e dam werd echter niet opgeruimd: dit
chtedde eerst in 1226. toen de btesriiop
Utrecht de verivtehting op z>b ceno-
had in hef onderhoud van de sluizen
den Wend eld' itwelke later door den
larndammevdiik vervangen is bij te
m. Het Waterschap Woerden bestónd
nog niet, dif werd eerst in 1322 door
taf Willem III opgericht. Van (teen f'jcl
ontstaat een meer regelmatig beheer
de dijken en afwateringen. In 1363
door Hertog A lb recht, van Reiieren
jne goede lieden van den Ges'ich-
'vin Utrecht en van den lande van Woer-
i" eene definitieve regeling voo- de uit-
11 lering te Spaavndam getroffen. Een'go
'anders vroeger was (e d en opz'chte
ds een privilegie verleend aan Bar-
ïtswaarder. Kervelandt, Cronnviiok oti
wijek. Dientengevolge moesten door
I' er den voortaan twee sluizen in deu
larndam onderhouden worden, waarvan
ns nog eene, de Woerderö'uis bij het
lót-Waterschap in onderhoud is.
Ie afwatering was hierdoor voor Woer-
wel verbeterd, maar nog ntet in orde.
November 1366 vergunde daarom de
tog aan het gemeene land van Woer-
„dree sluse putte met dreen weteringe
den Rijn gaende in die 'IJsel, een die
scoten nit en door Oudewater en twee
of heneden aldaert onsen Edelen
l(mraet nutste en oorbaerlicste wesen
ket."
iedaaT. hoe de Dubbele Wieriche ont-
in i>s. Do drie uitwateringen, ingevolge
privilegie gemaakt, zijn de Turnscholen,
Dubbele Wieriche en de Enkele Wie-
«be, die thans nog bestaan. Zij doen
i ter s nds de afdamming van den Hol-
cdvschen IJsel boven Gouda in 1860, als
danig geen dienst meer. Wat de water-
in itkimdige toestand van Woerden aanhe-
ïf, doet de Dubbele Wieriche noc slechts
ist als waterberging en een enkele maal
walerinlatmg uit den gekanaliseerden
h landscbên Usel door de Goejanver-
pi lesluis.
r e oostelijke Wieriched'jk nu wij zul-
ens voor beschouwing tot dezen be-
fc m is gelegen langs den polder ..Het
it stemde van Waarder". Hij is verhoef-
*fgd en wordt aldus door den polder
'houden. Hoe nu de polder tot het
erhond gekomen i.s, is moeilijk uit te
[en. Waarschijnlijk is door liet Groot-
terschap Woerden, gelijk ook Rijnland
te doen placht, eene overeenkomst mei
e aangelanden aangegaan, waarbij zij de
'lichting tot onderhoud op zich hebben
>men. Anders toch kan het moeilijk
1 daard worden. De polder toch heeft bij
Dubbele Wieriche geen, of althans zeer
ai.g belang, hij had tot 1577 zijne uit-
j -ring met den polder Oosteinde van
j arder, thans Barwoutswaarder, reent
ries op den IJsel, nadien watert hij op
Rijn uit.
e polder zal dus volgens eene overeen-
£t, omdat dit voor Woerden gemakke-
er ©n voordeeliger was, het onderhoud
kaden van de uitwatering op
genomen hebben, maar dan ook van
kaden als zoodanig alleen,
nu zijn we, waar we wezen moeten,
pp de verordening op de stoomvaart in
boezemwateren zijn onder art. 1 de
femwateren, die der algemeene scheep-
L't dienen, en waarin zonder eenige
Jere vergunning met stoom- en motor-
1 'tuigen gevaren mag worden, opge-
'en. Bij deze nu is de Dubbele Wieriche
genoemd en daarom mag volgens art.
'er verordening hierin zonder vergun-
van het boezembeheerend Bestuur,
rt geval dus van het Groot-Waterschap
rden, niet met stoomvaart uigen ge
varen worden. Als regel werd evenwel op
aanvrage hiervoor vergunning verleend.
De kade van de Dubbele Wieriche langs
den polder ,,Het Westeiinle van •Waarder"
is zeer zwak. Herhaaldelijk brak ze door,
onder andere 28 Juli 1916. 4 Augustus
1918 en laatstelijk 10 December 1924. Als
een zeer.gelukkige omstandigheid mag het
genoemd worden, dat al deze doorbraken
op den dag plaats vonden, zoodat het ter
stond bemerkt werd en de deuren der Goe-
janverwellesluis op den IJsel te Hekendoop
en die der keersluis op den Rijn te Nieu-
werbrug, de lieide einden der Dubbele
Wieriche, direct gesloten konden worden.
Hierdoor kon toch alleen de boezem van
de Dubbele Wieriche loegloopen en werd
verder het Rijn en IJsélwaler buitenge
sloten, maar werd ook de scheepvaart tel
kens voor eenige weken gestremd.
In 1918 reeds werd het polderbestuur
aangeschreven om de kade voor hare reke
ning te nemen en ze te verzwaren. Nog
steeds blijft evenwel de verbetering achter
wege, de polder meent zeer zeker niet hier
toe verplicht te zijn, zoolang m et s t o o in
vaar tuigen in het boezemwater
g e v a r en w o r d t. Zeer -zorgvuldig wor
den geregeld inspect ?s over de kade be
houden vanwege het Groot-Waterschap,
a'sook vanwege de Provincie Zuid-Holland
Maar waartoe dienen deze, wanneer toch
aan de kaden niets gedaan wordt? Men
schijnt niet te durven ingrijpen!
Vandaar, dat thans met ingang van 1
Juli a.s. a'le vergunningen voor het be
varen van de Dubbele WierV-he met motor
vaartuigen door het Groot-Waterschap van
Woerden zijn ingetrokken. Voor echter tol
verbetering der kade wordt overgedaan,
zal nog wel een heele procedure volgen.
Met dit al zal het voor motorschepen, rite
in Driebrugge moeten lossen, en voor de
schippers, die hun vaste route bums de
Dubbele Wieriche hadden en (tel z'.iu er
ntet wo'nige een groot ongerief z;jn.
We zullen ter booordeeling een overzicht
laten Volgen.
Overzicht scheepvaart d o or d e
Dubbele W i p ri c h e
JaarAantal vaartu'gen Tonnen maat
1920 3.412 95 630
1921 3 103 108.845
1922 3541 112 976
1923 2 829 82 000
WOERDEN.
Verkoop en op Zondag. Teven den si
garenwinkelier G en den IJscovenler P. is
proces-verbaal opgemaakt wegens verkno
pen op Zondag.
ZOETER WOtJDE
R.-K. Volksbond. De afdeeUng
van de Ned R.-K Volksbond, afd. Zoeter-
woude Dorp, hield Woensdag .1.3 Mei j.l.
een algcmeene vergadering'.
De Voorz., de heer P. Berg, opende de
vergadering en heette alle aanwezigen
hartelijk welkom, in het bijzonder dei-
Geest. adviseur. Spr. verzocht vervolgens
den secretaris de notulen voor te lezen,
welke onveranderd werden goedgekeurd!
Enkele ingekomen stukken werden be
handeld.
Aan de orde was de bespreking van
het encycliek feest Hierover gaf de heer
Bevk eenige inlichtingen, waai' en hoe hot
wezen moest, waarna werd besloten een
boottocht le organ se eren. Dit had nog al
bezwaren en nadat er vele discussies over
.gevoerd waren, werd weer besloten om er
van af te zien.
Volgde verslag afgevaardigde centrale
raad. Deze bracht in korte trekken ver
slag uit van de 35e centrale raadsverga
dering, waarna de voorzitter den heer
Berk bedankte voor z:jn uitgebracht veiv
slag. Hierna vo'gden weer eenige besp.c-
kLagen van het al zoo lang besproken
punt, n.l. de brandstoffen.
Aan de rondvraag gekomen zijnde,
vraiigl de bóer van Remmen, of het ntet
mogehjk zou z jn, om ook liter ter plaatse
een -al'aamacht op te richten daar het
op andere plaatsen ook zoo vaat, bij ge
legenheid van de biddagen Er gaven z:eh
dertien leden op om-daaraan mede te doen.
hetgeen echter nog te kort is. Mochten er
soms nog meer leden zijn, d:e er tets voor
gevoelen, dan kan men zich nog bij het
bestuur opgeven- Dc heer fl. Onderwater
stelt voor, om. als er een lid sterft, hem
dan door de leden te laten begraven Daar
er verder niemand meer het woord ver
langde sloot de voorz.. onder een woord
van dank do vergadering op de gebru'ke-
lijke wijze.
Ingezonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
Roomsche fierhe'd.
Op! naar 't Meetingsterrein
Van Katwijk a./d. Rijn.
Langs heerlijke bloemengeuren
Die Roomsche blijdschap fleuren.
Roomsche geur van zedighetej,
Roomsche bloei in pracht:
Christenstrijders van de Roomsche
macht
Voor '1 Vaderland en vredigheid.
Dat de echo's weergalmen,
Over duin en strand,
Door bladeren en palmen
Voor '1 heil van Roomsch Nederland.
J. H. MEISCH.
Bloemriesdag.
Vele malen wordt een beroep gedaan op
de burgerij, om te offeren tot. bestrijding
der T. B. C. A.s. Donderdag (Hemelvaarts
dag), zal weer op U een beroep gedaan
worden, een penningske af te staan voor
den strijd tegen de gevreesde ziekte, de
T. B. C.
Ditmaal zal het zijn voor de Markt
kramers. De Marktkramers, die bloot ge
steld zijn aan weer en wind, 'de Markt
kramers, die uitgestooten zijn van alle
wettelijke rechten, die geheel en al op zich
zelf zijn aangewezen: deze werkers doen
a.s. Donderdag een beroep op U geachte
burgers en burgeressen, mede (e strijden
tegen de T. B. C. D e g r o o t s le v ij and
d er menschheidisdeT. B. G. Wie
zou niet «nee helpen die te b e-
st rij don. Vandaar rekenen wij op Uw
financieele medewerking. Geeft, geeft
tot bestrijding der T. B. C.
P S. Er zijn nog eenige busjes over. Wie
nog deel wenselvt te nemen aan de col
lecte, vervoege zich aan het gebouw Patri
monium", Hoog!. Kerkgracht. Donderdag
morgen tussohen 9 uur en half 10 uur.
U, M:jnheer de Redacteur, onzen dank.
Namens het Bestuur
Marktkoopliedenbond „Ons Br'
H. ZOUTENDIJK; Voorz
W.'GRiiNLOH Ji'„ Secretaris
Dc Stompwij'ksche Auto-bus.
Mijnheer de Redacteur,
Verleen mij s. v. pl. eenige plaatsruimte
in uw veelgelezen blad.
Heden, Woensdag 20 Mei, is het twee
jaren geleden, dat de ondernemer Adriann
Boonekamp, een begin maakte Vnet Iïet
ondernemen van een geregel den Autobus-
dienst van Leiden via Zoeterwoude, Stomp-
wijk naar Leidschendam.
Hij mocht hel genoegen smaken, door
zijn bezadigd rijden, het publiek geheel voor
zich te winnen. Al dien tijd heeft hij zon
der ecnig ma-leur zijn taak met nauwgezet
heid vervuld. Het zou ons daarom len zeer
ste spijlen, wanneer de heer Boonekamp
zijne onderneming, die met z'-are kosten
gepaard gaat, en een zoo brooduoodig ver
voermiddel is, zou moeten slop zetten.
Daarom hopen wij van harte, dat ieder,
op welke wijze ook, zal medewerken, om
den auto-bus-in stand te doen houden, en
wij wenschen den heer Boonekamp ook
voor de toekomst alle succes met zijn on
derneming,
U. Mijnlmer de Redacteur dankend voor
de verleende plaatsruimte, teeken ik,
Hoogachtend,
Een Abonné.
KLLEBLEB
Rc'-en en bagage.
Er is niete. dat onafsclieidelöker aan
een reis en het leisseizoen verbonden is
dan bagage' er is niets, da? met meer li»-f—
de en toewijding behandeld wordt en h h
meer lasl en verdriet en teleurstelling hu-
zorgt Wie in bel rcisseiZoen aan zekere
spoorwegstations verkeert of maar uit zijn
trein een blik richt op het perron, die zier,
wis en zeker, de hooggeladen karren en
wagens, beladen niet koffers en manden
en pakken en wat er meer van dien aard
is. Het zou een eigenaardig genot kunnen
verschaffen, als al die aankomende en
vertrekkende koffers en bagagestukken
eens konden vertellen van bun lotgevallen
en ervaringen in de laatst verloopen dagen
en weken of van de zenuwachtigheid van
dengene, die zich met den inhoud heeft be
zig gehouden. Het werkwoord „pi kken"' in
verband met de reis heeft een vreeselijke
beteekenis: dat vreeselijke zit niet in h«-t
pakken als zoodanig, want dat te een be
trekkelijk genot en in het eerste 'tadium
althar.- een voorbereiding voor genot. Hm
vreeselijke begint, als de lijst van hetgeen
meegenomen moet worden gereed is of als
de massa, die ..er in" moet, gereed ligt en-
de vrees opkomt, of de beschikbare ruim
te voldoende is en die andere, of alles ei-
zonder kleerscheuren, d.i. zonder kreukels
en vouwen weer zal uitkomen.
Want twee eigena-ardi"héden kenmerken
vele inenschen, die op reis gaan, en vooral
hen, die het nog weinig bij de hand heb
ben gehad, n.l. dat ze veel meenemen, dat
voor beschadiging in aanmerking komt en
dat ze veel te veel meenemen, dat z.ij zekor
noodig kunnen hebben, maar niet meer
dan thuis, waar het op c-en verborgen
plaatsje staal, waar het nooit te vinden is,
wanneer de behoefte er aan spreekt. De
beginner vooral doet eensdeels of hij'zij)
naar een tentoonstelling gaat om er de be
sproken ruimte waardiglijk te vullen en
anderdeels of hij er naar een onbewoond
eiland gaat, waar hij van God en de men-
schen en alle winkeliers verlaten is. Be
halve de noodi.ee ook omioodige bo
ven- en onderkleeding gaat er een huis
apotheek in miniatuur, een garen- en
bandwinkel, den inhoud van een werk
mand of werktafeltje, sigaren, tabak, post
papier en enveloppen voor brieven, die
niet geschreven worden, mee en een zeker
aantal hoofddeksels, die zooveel plaats in
nemen, dat de pakster er wanhopig onder
wordt. Als eindelijk, na herhaald pakken
en uithalen de boedel „er in" is, dan volgt
nog een hoogst belangrijke handeling: er
moet iemand op het deksel gaan zitten om
den koffer gesloten te kunnen krijgen.
Dat alles is voorspel en nog te overko
men: 't is, al is alles ook keurig netjes,
toch min of meer de vuile wasch, die thuis
gewasselien wordt; men is nog ..onder
ons". Maar nu begint het. De man. die den
koffer moet halen, vindt hem wel wat
zwaar; misschien is een goede fooi in
staat ovm het gewicht te verminderen en de
gewichtigheid te vergrooten .Dan komt de
vrees op, of de koffer op tijd te bestemder
plaatse zal aankomen en of niet de ja
ponnen en jassen te lang in de verdruk
king zullen zitten en of niet de koffer
eenige malen op een of ander perron ,zal
kopje-duikelen en breekbare waar haar
breekbaarheid zal bewijzen.
Erger is het, als de koffer naar 't bui
tenland gaat; dan zullen misschien de
groezelige handen van een douane-beamb
te den boel omverhalen, en er in rondtas
ten, alsof het een kist met kippemoer
was in plaats van de uitgezochte en nog
zoo goed als fonkelnieuwe lijfdracht van
pakster en gemaal.
Er komt een poos van matige rust tus
sehen het oogenblik, dat de tolbeambte er
afscheid van neemt en dat, waarop over
legd wordt, dat over een paar dagen te
rugkeer naar huis zal moeten volgen.
Met heel veel minder opgewektheid wor
den de voorbereidingen getroffen. Tot op
het laatste oogenblik wordt het pakken
uitgesteld. Het is waar, een lijst van wat
„mee moet" is nu niet noodig; en toch,
het zou niet ondienstig zijn die ook te ma
ken, want er is meer, veel meer dan te
voren. Ten eerste zijn heel veel dingen, die
men had meegenomen voor „gebruik ter
plaatse", niet gebruikt en dus ook niet
verminderd. Ten tweede zijn er -misschien
stukken, die juist door en na het gebruik
heel wal meer plaats innemen, dan toen
zij do reis aanvaardden. Maar dan zijn er
nog twee groepen van artikelen, die in deu
overridden koffer ook een plaatsje eisefien
Dat zijn de reisherinneringen en cadeau
tjes. Och, de kaarten en gidsen van den
omtrek en andere paperassen vorderen
niet zooveel plaats, zij liggen plat; maar
nu hier, dan daar zijn „snoezige" dinge
tjes gekgeht. voorwerpjes, die de ligging
van de tijdelijke verblijfplaats of haar ge
bouwen, maar ook producten van kunst
nijverheid en handenarbeid, die in den
wijden omtrek bedreven worden en die
juist door hun snoezigheid groote zorg
vuldigheid bij tiet inpakken en veel plaats
techen. En met de cadeautjes voor fami
lieleden, vrienden en vriendinnen, mis
schien zelfs voor de dienstbode is het nog
erger. Die mogen niet in den knel komen
Als er één breekt, is men geblameerd, als
men voor defn) een waf meebrengt, kan
men de(n) ander niet met leege handen
begroeten. Verdrietelijkheid bij de pakken
de partij, die geen raad weet: ergernis
over liet gejammer Lij degenen, die al dal
„gesnor" heeft moeten betalen: een zucht
van verlichting, als de koffer weer op
slot is en de losse pakjes gereed zijn. die
het oninpakbare bevatten.
HET PROCES TEGEN MARY STUART
KONINGIN VAN SCHOTLAND.
II.
Koningin Elisabeth was een koningin
zonder grootheid van ziel. Zij was jaloers-h
op de schoonheid van Mary Stuart zij
wi, niet hoe met deze koninklijke gevan
gene te handelen. Liet zij haar 'vrij, dan
was haar vrees begrijpelijk, dat de SHiol-
sehe Koningin zich aan liet hoofd karet
politieke en godsdienstige tegenstanders
zou stellen: hield zij haar gevangen, dan
kon zij haar het recht niet ontzeg en om.
als onafhankelijk souvereine, lp eorrc-pon-
deeren, met buitenlandsclie hoven, gelijk zij
dan ook deed. Andere vorsten, in gelijke,
of moeilijker, omstandigheden verkeerende.
-hebben andere middelen gevonden cm zteli
uit een dergel ij ken toestand te redden; heb
ben veiligheid gewaagd ter wille van de
eer. Elisabeth deed het tegenovergestelde,
waagde -en verloor- eer ter wille van de
veiligheid. Zij vond er is het onbegrij
pelijk? handlangers voor gereed. Wnl-
singham. haar staatssecretaris, bereidde
een complot voor, waarin Mary Sluart
direct zou zijn betrokken, en waarin het
leven van Koningin Elisabeth zou g«-v; ar
loopen. Hij wordt ens ate een jong. ariste-
raiisch uitziend edelman beschreven, maar
met eon mephisto-aehtig uiterlijk, dat zi- h
later maar al te zeer zou doen kennen. T**
zijn dienst had hij <en tweetal bedenkelijke
specialiteiten; een dezer, Grcgrory ge
naamd, was een meester in het openmak» n
en weer sluiten van gezegelde brieven; de
andere, Thomas Phelipps, was een specia
list in hel ontcijferen van geheimschrift.
Maar nog meer. hij kwam in hel l yztt
van een voor Mary Stüart waardevol ge
heim, door haar strengere bewaking was
baar correspondentie met het buitenland
haar afgesloten. "Walsinghara wist er n.i
in te slagen, iemand in haar vertrouwen lo
dringen. die deze correspondentie her
stelde. Dit geschiedde door middel van een
bierbrouwer, die hier aan het hof van
Koningin Mary leverde, maar een zijner
vaten van een dubbelen bodem voorzag,
waarin dan de correspondentie van de
Koningin werd geborgen. De man. die
Mary Stuart aan deze medewerking hielp,
was onschuldig aan het later verraad en
vermoedde niet, dat hij de door hem ver
eerde Koningin van Schotland den onder-
-gang tegemoet voerde.
"Wnlsiugham kon nu gemakkelijk waken
en zijn slag slaan. De vrienden van Mar?
Stuart zaten niet stil: Spanje werd in de
gedachte samenzwering betrokken en een
jong fanaticus, Anthony Babington. werd
bereid gevonden om een moordaanslag op
Elisabeth te plegen. Hij werd in verbinding
ne l Mary Stuuv» gebracht; in een zijner
brieven deelde hij haar, in bedekte termen,
den voorgenomen aanslag mede. Het ant
woord van de Koningin viel in handen van
Walsing1 in en zijne hf.ndlange.rs, van
wie de „bekwame" Phelipps ervan een
copie maakte, tegelijkertijd dat hij het
origineel aan Babington doorstuurde. Later
is wel duidelijk gebleken hoe deze copie
van het origineel afweek en toch is op die
copie een koningin door haar eigen
koninklijke nicht ter dood gebracht.
Babington werd spoedig daarna gegrepen;
het tegen hem gevoerde proces liet geen
twijfel omtrent zijne voornemens bestaan.
Hij speelde gevaarlijk spel, naar den geest
dier tijden had hij de doodstraf verdiend.
Maar hij verried met geen enkel woord de
Koningin, die hij in zijn complot gekend
had, noch haar beide secretarissen, die
eveneens medeplichtig werden gerekend.
Walsingham en zijne vrienden meenden nu
echter materiaal te hebben; Koningin Mary
werd., onverwachts gevangen genomen;
werd van Sheffield naar het indruk
wekkende slot van Fotheringay gevoerd en
zou daar voor een z.g. bijzondere rechtbank
worden gebracht.
Die rechtbank bestond uit 46 leden, ge
nomen onder de paérs en den privy council
van de Koningin. Mary Stuart behoefde
nauwelijks een blik op-deze mannen, acht
baar ieder voor zich, te werpen, om te be
grijpen, dat zij tegenover doodsvijanden
stond. Reeds bij baar eerste verschijning
begon 2ij baar rechters (e wraken. Zij
kwam er tegen op, dat men haar alleen
zonder verdediging, tegenover haar rech
ters stelde; dat men haar van haar secre
tarissen had gescheiden, terwijl men in-
tusschen niet zou nalaten om kort daarna
de z.g. bekentenissen van die secretarissen
tegen haar uit te spelen. Zij riep baar
koninklijke (vaardigheid in, die haar ver
oorloofde een beroep op een rechtstreeksen
verhoor door de Koningin of door het Par
lement te doen. Maar haar rechtere dreig
den haar zaak bij verstek te behandelen,
indien zij zou blijven weigeren te antwoor
den. Zij stemde toen toe, maar uitsiuilend
wanneer het tegen haar gevoerde onder
zoek werd beperkt tot haar deelneming aan
den moordaanslag tegen Elisabeth. Maar
moest zij (oen liaar verdediging alleen voe
ren, deze was er niet te minder krachtig
om. De tegen haar ingebrachte stukken
waren copieën van brieven, die zij zou heb
ben gesclireven, en de originualen kon men
haar niet toonen. Wanneer ge ze hebt, zoo
merkte de Koningin op, waarom brengt ge
ze dan niet iu het geding? Bovendien kon
ze verklaren, dal de z.g. bekentenissen van
hare secretarissen, naar het heette met
eigen- hand geschreven, waren onderiee
kend op een wijze, die afweek van de wijze,
waarop deze gewoonlijk teekendon. Maar
bovendien, zoo vroeg zij, waarom confron
teert men mij niet met mijne secretarissen?
Zij stond in deze opmerking te sterker,
omdat een wet. dateerende uit dc regee
ring van Koningin Elisabeth, bepaalde,
dat niemand kon worden geacht schuldig
te zijn aan ren complot tegen liet leven van
zijn souverein dan door bet getuigenis on
der cede van tenminste twee getuigen, met
hem of haar geconfronteerd overeenkom
stig de wet. Waarom, nog eens de Konin
gin, confronteert gij mij niet?
Werd le Fotheringay een proces -ge
voerd tegen de beklaagde zonder getuigen,
later zou te Londen, in de kamer van West-
minster, bet vervolg worden gespeeld met
getuigen zonder de beklaagde. Inderdaad,
er was daartoe widen, want de geschiede
nis heeft vastgesteld, dat er van eene ver
klaring t eliaren laste van haar secretaris
sen geen sprake is, en tevens, dat de ver-
valschingen en veranderingen, door Phe
lipps in de copieën van haar brief aan
Babington aangebracht, ais vaststaande
zijn aan te nemen. Geen wonder dat <le
rechters, ieder voor zich en zeker alien
tezamen, met hun figuur niet op hun
gemak waren. Biirghlev, dip de rechtbank
voorzat, trachtte meer,dan eens baar in de
rede te vallen, maar met de haar ei en
waardigheid sneed zij lieni den pas daar loc
af, en deed uitkomen, dat men niet In.ar
medeplichtigheid aan een misdaad onder
zo lit, ninar een ba'-diiekkigo poging voort
zette om haar, ondanks alles, le beschul
digen én (e verooi'deelen.
En inderdaad, men beeft haar veroor
deeld. Op 25 October 1586, nadut Koningin
Elisabeth stukken van het proces ter
inzage had ontvangen, werd, inlussclien
builen tegenwoordigheid van Koningin
Mary, In i geding te Westminster voortge
zet. Spoedig daarna viel uitspraak, die
haar lot de doodstraf veroordeelde. Maar
maanden verlopen na deze uitspraak, zon
der dal er toebereidselen word Mi getroffen
ore liet vonnis ten uitvoer te loggen. De
omgeving van Koningin Elisabeth was to
dien aanzien even ongeduldig als ongerust.
Elisabeth zelf echter zocht een middel, »tai
haar in slaat stelde oio aan haar baat
tegen Mary St nart te voldoen zonder do
verantwóórdelijkheid op zich te laden, dio
de geschiedenis haar nu te» volle toebe
deelt. Koningin Mary heeft het gevoeld, zij
heeft begrepen, dal het niet geheel onmoge
lijk was, dat zij een on verwachten dood
door vergif zou sterven Inderdaad is zijde
lings Sir Amyas Paulet, die Mary's-opper
ste gevangenbewaarder was, van de zijde
dor Koningin aangezocht om een dergelijke
poging te doen, maar Paulet, hoe wreed hij
was tegenover zijne gevangene, hoezeer li ij
haar fanatiek haatte, wensehte geen moor
denaar te zijli, en weigerde, 'toon koo
Koningin Elisabeth niet anders doen dan
tot de uilvoering van liet vonnis bowl
geven. Op 7 Februari 158? werd aan
Koningin Mary medegeleefd,, dat den vol
genden dag liet vonnis zou worden ten uit
voer gelegd. Zij. die zich reeds ine: deu
dood vertrouwd had gemaakt, deed niet
anders dan opmerken, dut men haar naar
het gebruik langer tevoren had dienen 'e
waarschuwen. Zij besteedde den dag, dien
haar nog restte, niet liet treffen van be
schikkingen. vergeefs vroeg zij een priester
om baar i'i do laatste uren hij to «uuwi:
vergeefs ook heeft zij Koningin Elaab«Hh
gebeden om haar stoffelijk oversein» »n
Fransche aarde te doen bijzetten, men
heeft haar in Westminster Abdy bijgezet
en ironie der geschiedenis in de on
middellijke nabijheid van haar nicht
Vroeg jn den ochtend werd hel vonnis
aan haar voltrokken, hare kamenier
Jeanne Kennedy vergezelde haar op '"-'t
schavot 0111 haar te helpen hij hei afleggen
van een deel barer kleeding. Do graaf
van Shrewsbury, die als gruotmaarstdiaik
van Engeiand gedwongen was de executie
bij tc wonen, sloeg de hand voor de oogen
op hetzelfde oogenblk dat hij door het op
steken van zijn stok den beui hu teeken
gaf oin toe te slaan. Zoozeer was de beul
onder den indruk van hei feit, dei stond
te gebeuren, dat hij, toch bekwaam in zijn
„vak", eerst hij den derden slag liet i.oofd
geheel' van de romp scheidde. Naar het
gebruik der tijdon toonde hij hei aar. hol
verzamelde volk en riep, eveneens naar
het gebruik: God save the Queen Elisabeth,
Waarop de toegestroomde menigte hei ge
bruikelijk antwoord schuldig bleef, zoo
zeer was zij bewogen door het lol vn:i
Koningin Mary en door (len moed en do
kalmte, waarmede zij dit lot had onder
gaan,
De geschiedenis heeft reeds lang over
het proces tegen de Koningin van Schot
land gevoerd, een oordeel geveld. Kleine
menschelijke berekeningen, die worden ge
maakt teneinde aan het oordeel der ge
schiedenis te ontkomen, zijn Koningin
Elisabeth evenmin gelukt als welken ande
ren, den meest machtigen souverein ter
aarde ook!
