löiden, in hol bijzonder van Gelatine-Sols
op de werking van den bacteriophaag"
werd heden bevorderd tot Doctor in de
Geneeskunde Mejuffr. Laura Cornelia
Bolle, geboren te Renesse (Zld.), wonende
te Leiden.
BURGERLIJ Kif STAMP
LEIDEN.
Geboren: Jacobus z. v. P. Pouw en
C Haasbeek. Sara d. v, K. C. v. d. Plas
en J. de Wit. Elisabeth d. v. J. A. Nieu-
wenhuizen en M. R. Steenbergen. Theo-
dorus Bernardus z. v. T» B. Kerkheidc en
H. E. v. Polanen Petel. Johanna Maria
d. v. F. F. Goddijn en E. C. Peeters. Hen
dricus Franciscus z. v, S. Duindam en C.
M. J. v. Noort. Anna Pietemella d. v.
W. E. Janse en A. J. de Bruin. Petrus
Franciscus z. v. P} J. v. d. Kleij en B. de
Ruijte. Anthony z. v, A. La Lau en P.
Siere. Willem z. v. W. Zaalberg en P.
Verstraaten. Barend z. v. H. Kesseboom
en M. Schouten. Lydia Alida d. v. A
Filippo en .T. Dubbelaar. Willempje
Hendrika d. v. F. Lepelaar en W. Grif
fioen. Jan z. v. A. Schneider en J. M.
Ringenberg. Jacobus Catharinus z. v.
J. Land waart en M. Blom. Pieter z. v.
I Starre en J. de Graaf. Maria d. v. J.
Overmeer en G. Hoogendoorn. Catharina
d. v. J. Paauw en A. M. Reijken.Willem
z. v. J. Sie rat en-C. Klein. Petrus Julius
M z. v. L. P. M. Bik en C. Trossel. Her-
manus z. v. C. v. d. Zeeuw en S. W de
Groot. Elisabeth d. v. P. Kop en E. E.
de Wit. Jacobus z. v. W. Niebocr en C.
Selier. Martiuus Wilhelmus z. v. A. de
Bolster en J. H. de Haas. Franciscus
Johannes z. v. F. J. Bekkers en D. C. Barn-
boorn. Francisca Agatha Johanna d. v.
J. P. M. M. Petit en J. F. C. Keuls. Ma
ria Catharina R. d. v. H. Vos en S. Kallen
berg. Jilles z. v. J. Nieuwenburg en A.
v. d. Krogt. Theodorus Willem z. v. F.
W. Zandvliet en M. Barendse. Else Cla
ra d. v. F. J. Nieboer en G. J. Reijling.
Gehuwd: L. Th. Menken jm. en A. H
M. v. d. Drift jd. R. Renier wedr. en M.
J. v. Straalen. R. W. v. d. Meijden jm.
en W. G. Brouwer. P. Zwaan jm. en J.
Stol jd. L. Vlieland jm. en M. C. Rozier.
L. W. J. Scheirer jm. en A. de Heiden'
A. Bekooy jm. en G. C. Wielders jd
J. Taffijn jm. en M. S. Bolslier jd. J. P.
Kroon jm. en J. Blok jd. J. Beekman jm
en F. Wassenaar jd. H. Zirkzeé jm. en
W. J. Blok jd.
Overleden: A. M. Swarfs jd. 51 j.
A de MooijHoekstra wed. 77 j. N. B.
Kam w'dr. 84 i. H. Labordusv. Es vr.
23 j. J. J. van der SpekDe Graaf vr.
6C j. M. W. Beugeisdijkv. d Meer vr.
DE RIJN
G£fi'£ENT£LIJKE AANKONDIGINGEN
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan don Gemeentelijken Yischwinkel,
Vischmnrkt 18, Telef 1225,- \t DONDER
DAG verkrijgbaar: SCHELVISCH a ƒ0.13
ƒ0.28, SCHOL a ƒ0 12, ƒ0 2'., MAKREEL
a ƒ0.23, cjeh. KABELJAUW a ƒ0.25, en
GRIET a J 0.60 per pond.
AUG. L. REIMERINGER,
Weth. loco-Burgemeester.
Leiden, 6 Mei 1925.
B. en W. van Leiden, brengen ter alge-
meene kennis, dat door ben vergunning is
verleend aan de Koninklijke Nederland-
sche Grofsmederij en rechtverkrijgenden,
lot uitbreiding van de Grofsmederij op het
perceel Zuidsingel no. 66/68, kadastraal
b#kend, Sectie A, no. 1128.
B. en W. van Leiden, brengen ter alge-
meene kennis, dat de beslissing op het
verzoek van B. J. Kemperman, om ver-
guuning tot het oprichten van een banket-
bakkerij in het perceel Lange Mare no. *2,
kadastraal bekend, Sectie H, no. 10°'., is
verdaagd.
Katholieke Agenda
LEIDEN.
Woensdag. „Paus en Vaticaan", Stadsge-i
hoorzaal, te 8 uur.
Woensdag. Vergadering R.-K. Fabrieks
arbeiders. Bondsgebouw, te 8 uur
Donderdag. „Paus en Vaticaan", Stadsge
hoorzaal, te 8 uur
Vrijdag. R. K. Bouwvakarbeidersbond,
Bondsgebouw, te 8 uur.
Vrijdag. R. K. Metaalbewerkers, Patro
naatsgebouw- Hooigracht 18, te
8 uur.
Vrijdag. Jaarvergadering Kruisverbond
St.-Pancratiuspatronaat, Hooi
gracht, te 834 uur.
De-avond-, nacht- en Zondagsdienst der
Apotheken wordt van Maandag 4 .tot
en met Zondag 10 Mei waargenomen
door de apotheken van de hoeren G. H.
BLANKEN, Hoogewoerd 171, telef. 502 en
P. DU CROIX, Rapenburg 9, telef. 807.
;46 j. A. v. d. Boschv. d. Snoei; vr.
*58 j. M. Pardon dr. 2 jaar Ep. Wes-
sels z. 2 m. H. Droef dr. 54 j. W. de
Graaf z. 29 jaar M. M. KorenhofKel
derman wed. 71 jaar J. J. van 't Hooft
van 't Hooft dr. 73 j. L. v d. Geer
fnan 65 jaar.
TREEK.
Wijziging Lager Onderwijswet 1920.
Voorloopig Verslag.
Verschenen is het voorloopig verslag
over hel voorstel van wet van mejuffrouw
Westerman tot wijziging van art. 3 der
Lageronderwijswet 1920. Het volgende is
er aan ontleend:
Eonigo leden waren van oordeel, dat nu de
regeering de wensclndijkheid en mogelijk
heid van wederinvoering van het onder
wijs in andere vakken dan die, vermeld in
art. 2,-sub a. tot en met k. der L.O.-wet, op
de gewone lagere school in overweging
heeft genomen en het antwoord op de
vraag van al of niet wederinvoering o.a.
zeer to recht doet afhangen van daarom
trent gevraagde inlichtingen van het
Rijksschoolfoozicht, het resultaat daarvan
had moeten worden afgewacht.
Verscheidene leden waren van oordeel,
dat de vraag of wederinvoering van het
Fransch in een of meer der eerste zes leer
jaren der lagere school wenschelijk is, in
de laatste jaren zeer onzuiver wordt be
oordeeld. Velen, die thans die wederinvoe
ring verlangen, doen dit niet omdat zij op
zichzelf beschouwd onderwijs in het
Fransch in de eerste zes leerjaren noodig
of wenschelijk achten, maar omdat zij een
einde willen zien komen aan de moeilijk
heden, die mot betrekking tot het Fransch
sedert 1921 in de scholen zijn ondervonden
Die moeilijkheden zijn ten deele onvermij
delijk geweest als gevolg van den overgang
van een ouden toestand naar den nieuwen.
Zij zijn voor een ander en wellicht voor
liet overgroote deel niet onvermijdelijk
'oweest, maar door verkeerde handelin-
"»n geschapen en vergroot.
Deze leden meenden te moeten consta
teren dat men aan de toepassing van de
lienwe regelingen der wet geen „fair
•rial" gegeven heeft. Die regelingen zijn
gestuit op een ergerlijke tegenwerking.
Royale toepassing van de regeling zou
hebben kunnen leiden tot oplossing van de
moeilijkheden zonder terugkeer tot den
ouden toestand, zooals het onderhavige
wetsvoorstel beoogt.
Aanneming van dit wetsvoorstel zal,
zoo bptoogden do hier aan het woord zijn-
do leden, de moeilijkheden gedeeltelijk uit
den weg ruimen, maar tevens ongewensch-
te gevolgen medebrengen, .nadeelig voor
bet onderwijs. Zoo zullen er weer scholen
met en zonder onderwijs in het Fransch
naast elkaar be.staan.
De eerste zullen weer, evenals vroeger,
opleidingsscholen worden, met al de slech
te eigenschappen daaraan verbonden. Er
zal africhting en overlading komen, dres
suur en opdracht van te veel huiswerk aan
zeer jonge kinderen. Had de voorstelster
hot aantal uren, gedurende hetwelk onder
wijs in het Fransch zal mogen worden ge
geven, tot twee of drie per week in elk der
hoogste twee klassen van den zes-jarigen
cursus beperkt, dan waren die nadeelen
nog eenigermate getemperd. Nu zal voor
bet opdrijven en neerdrijven van de
eischen der middelbare school en van de
pretenties der lagere school de baan vrij
zijn. Deze leden achtten zulks ongewenscht
'r -
43So NED. STAATSLOTERIJ.
Trekking van Woensdag 6 Mek
4e Klasse 3e l.Ust.
Hooge prijzen:,
15129 ƒ5000.
13437 2000.
J7343 1500.
10614 1000.
2309 2772 8332 15622 f 40o.
342 688 3019 16958 200
865 1937 3799 14916 19333 f 100.'
Priizcn van ƒ65:
245 315 359 422 439
519 602 611 830 872
932 948 998 1013 103?
1246 1350 1370 1392 1471
1550 1563 1581 1731 1747
1994 1997 2012 2061 2090
2233 2247 2269 2274 2279
2394 2406 2424 2518 2534
2588 2648 2658 2679 2768
2890 2906 2942 3090 3097
3145 3286 3293 3315 339?
3412 3484 3496 3499 3555
3637 3642 3718 3732 3742
3903 3909 3917 3918 393?
3965 3975 4005 4042 4075
4165 4179 4201 4315 4327
4493 4496 4562 4663 4676
4830 4910 4917 4973 4997
5209 5256 5279 5298 5330
5482 5503 5518 5526 5578
5750 5777 5860 5893 5927
5992 6082 6099 6176 6238
6372 6403 6411 6496 6582
6751 6775 6815 6832 6848
7025 7047 7091 7153 7227
7366 7481 7501 7516 7588
7730 7755 7798 7897 7921
8073 8074 8253 8261 8279
8388 8455 8496 8552 8633
8899 8924 8927 8960 8999
9093 9102 9125 9133 9147
9379 9453 9409 9516 9519
9659 9665 9711 9810
10011 10092 10115 10120 10151
10390 1043.3 10576 10609 10624
10952 10960 10976 11012 11053
11125 11192 11232 11237 11287
11327 11437 11547 11564 11588
11619 11694 11754 11773 11779
11882 11986 12013 12135 12147
12243 12307 12326 12328 12352
12394 12397 12496 12538 12559
12759 12921 12937 12952 13009
13121 13165 13224 13269 13337
13495 13500 13502 13543 13563
13683 13734 13767 13810 13842
1.3858 13893 13908 14023 14066
14202 14209 14308 14426 14467
14746 14758 14770 14839 14981
15075 15120 15148 15161 15296
15573 15623 15734 15744 15955
16110 16115 16127 16209 16238
16433 16452 16461 16512 16574
1680? 16804 16828 16831 16832
16963 17008 17014 17020 17049
17201 17254 17271 17273 17315
J7346 17378 17401 17415 17430
17600 17627 17634 17664 17700
17822 17841 17918 17931 18004
18201 18307 183.37 18469 18478
18602 18707 1S721 18763 18828
18987 18990 19019 19025 19106
19148 19218 19233 19251 19268
19318 19951 19445 19480 19501
19629 19638 19722 19812 19820
19969 19995 20006 20043 20104
20217 20383 20437 204S2 20485
20635 20669 20707 20715 2074S
20849 20870 20877 20895 20967
met en zonder Fransch zal daarenboven
voor vele kinderen met goeden aanleg den
weg naar het voortgezet onderwijs moei
lijker toegankelijk maken.
De hier aan het woord zijnde leden
vreesden ook dat de voorgestelde herzie
ning in den weg zal staan aan hef streven
om onder de kinderen des volks, die geen
middelbaar of voorbereidend hooger on
derwijs zullen geniefen, de kennis van
meer dan één vreemde taal te bevorderen.
Laat men de ouders en de kinderen vrij in
do keuzo van de vreemde taal, die zij
willen leeren, dan spreken zeer velen,
soms de groote meerderheid, zich voor een
andere taal dan de Fransche uit. Kennis
van het Duitsch of van het Engelsch is
voor onze arbeidersklasse echter niet min
der belangrijk dan kennis van het Fransch
Nu geeft het onderhavige wetsvoorstel
weliswaar de gelegenheid om in plaats van
het Fransch het Engelsch of het Duitsch
te doen onderwijzen, maar in de practijk
zal het uifloopen op een zeer groote plaats
voor het Fransch en een zeer kleine plaats
voor de andere talen.
Deze leden w^ren van oordeel, dat het
onderwijs in een vreemde taal eerst moet
aanvangen nadat dat deel van het lager
onderwijs doorloopen is, dat dient vooraf
te gaan aan den overgang naar H.B.S en
gymnasium.
In het zevende en de hoogero leerjaren
kan dan het naar hun oordeel zeer nuttige
onderwijs in een of meer vreemde talen
worden gegeven, waarbij dan do keuze
der ouders en leerlingen in acht genomen
worden kan. Slechts op deze wijze kunnen
wij onder ons volk de kennis verbreiden
van de drie moderne talen, waardoor het
in aanraking kan komen met het leven en
denken van drie groote volken van Europa
Andere leden betuigden bun instem
ming met de indiening van dit wetsvoor
stel en juichten het toe als een stap in de
richting naar meer vrijheid in het onder
wijs. Naar hun meening is het een fout
deze aangelegenheid ujtsluitend te be
schouwen in verhand met de eischen van
H. B. S. en gymnasium. Het verbod van
hot onderwijzen van een moderne taal in
de eerste zes leerjaren van een lagere
school is een fout geweest, bij de tot stand-
koming van de Lager-ondcrwijswet ge
maakt, voortvloeiende uit de zucht om de
zoogenaamde eenheidsschool te vestigen.
De gedachte van de eenheidsschool is ech
ter in dc practijk niet door te voeren, om
dat nu eenmaal alle kinderen niet gelijk
zijn. Ook voor kinderen, voor wie het la
ger onderwijs eindonderwijs is, is het goed
dat zij eenig onderricht in een vreemde
taal ontvangen. Vele ouders zijn daarop
gesteld.
Daarnevens, zoo merkten de bier aan
het woord zijnde leden op, moet op de
eischen van het voortgezet onderwijs wor
den gelet. De kennis, die op de H. B.-
scholen en de gymnasia moet gorden bij
gebracht, is te omvangrijk dan dat deze
ook nog zou kunnen worden bezwaard
met het aanvangsonderwijs in het Fransch
Nog .maiJil^6rc(lt»''Qi1!','Jpëlsvoorslel te veel
do nadruk gelegd wordt op de eischen van
H. B.-scholen en gymnasia en daardoor
do indruk gevestigd, alsof slechts een zeer
klein deel der bevolking in dat opzicht
door den voorgestelden maatregel zou
worden gebaat. Dit is echter geenszins
het geval. Het bezit van eenige kennis van
het Fransch is niet minder noodig voor
do kinderen, die naar de u.l.o. kopscholen
wenschen over to gaan. Het is onmogelijk
in deze scholen in drie jaren het ge-
wensebte resultaat te bereiken, indien
eerst in de zevende klasse met het onder
wijs in een vreemde taal kan worden be
gonnen. De u.l.o.-scholen worden bezocht
door tal van kinderen, die later in handel,
bedrijf of in een of anderen tak van nij
verheid een werkkring zullen moeten vin
den. Daarom is de voorgestelde maatre
gel van groot belang voor breede lagen
der bevolking.
Verscheidene leden kwamen óp tegen de
hierboven weergegeven beschouwingen,
volgens welke de beginselen der eenheids
school knellende uniformiteit gebieden
zouden. Zij ontkenden, dat de eenheids
school de meer begaafde leerlingen aan
de minder vluggen opoffert. De eenheids
school laat aan de hand van een in groote
trekken vastgesteld algemeen geldend leer
plan, differentiatie in zeer ruime male
toe.
Eenige leden wensehten nog meer een
heid in het leerplan der lagere scholen dan
bij dit wetsvoorstel wordt voorgesteld.
Naar hun meening heeft de wet slechts
den eiscb te stellen, waaraan het onder
wijs ten minste moot voldoen, en overi
gens vrijheid te Jaten.
Andere leden kwamen tegen het boven
staande op. Ofschoon zij met de gedachte
van het onderhavige wetsvoorstel wel kon
den modegaan, hadden zij juist bezwaar
tegen de al te groote vrijheid, die daarbij
wordt geschonken. Zij drongen er op aan,
dat in ieder geval dc taal, die zal mogen
worden onderwezen, met name'zal wor
den genoemd, waarvoor, naar hun mea
ning, in de eersto plaats het Fransch in
aanmerking zou komen.
Koninklijke Besluiten.
Burgemeesters.
Bij Kon. Besl. is aan ÏI. M. Terstappen,
op zijn verzoek, met ingang van 1 Juni
a s. eervol ontslag verleend als burgemees
ter der gemeente Neer. met dankbetuiging
voor de langdurige diensten door hem als
burgemeester bewezen.
Esperanto en de Handel.
De Utrechtsche Jaarbeurs.
In navolging van byua alle Europeesehe
Jaarbeurzen maakt nu ook de Ned. Jaar
beurs te Utrecht gebruik van de Int. Taal
Esperanto, door correspondentie in deze
taal te voeren met het buitenland.
De Kamerverkiezingen.
Volgens de ..Tiid" had de heer C. P. van
Oostveen te Utrecht reeds voor de definitie-
Ingezonden Mededeeling.
Gratis leggen van Vloerzeil
maken van Overgordijnen en
Loopers - zonder prljsvcrhooging,
brengt ieder kooper een groot voordeel.
INFORMEER EENS BI) KENNISSEN I
lUiX
ve vaststelling van de candidatemlijst der
R. K. Volkspartij verklaard, geen candida-
tuur voor do Tweede Kamer te zu'len aan
vaarden; hij weiischt dan ook niet op de
lijst gehandhaafd te blijven.
Zilverbons.
De Minister van Financiën maakt in de
„Stcrt." bekend, ter voldoening aan art. 6
der wet van 6 Augustus 1914 (Stbl. no.
S77) dat in de maand April jl. bij de Alg.
Rekenkamer zijn overgebracht: 600.000
stuks onbruikbaar geworden zilverbons a
ƒ1.van den bij K. B. van 19 Februari
1920 (Stbl. no. 82) bepaalden vorm;
1.300.000 stuks onbruikbaar geworden zil
verbons k f 2.50 van den bij K. B. van
14 Juni 1918 (St.bl. No. 357) bepaalden
vorm.
De gereformeerden en bioscoop.
Naar aanleiding van een ingekomen
klacht dat verschillende leden zich „schul
dig zouden maken" aan het bezoek van de
bioscoop, sprak zoo bericht de „Tel.", de
Kerkeraad der Gereformeerde Kerk te Al
melo, in het midden latende, of het ge-
wenscht kan heeten in andere lokaliteiten
films te gaan zien, als zijn oordeel uit, dat
de leden dier kerk zich van elk bezoek
aan films in de bioscoop, ook bij op zich
zelf niet verkeerde rolprenten, zooals na
tuurfilms, enz.- behooren te onthouden.
Pauselijke onderscheiding van Minister
Ruys de Beerenbrouck.
Een particulier telegram uit Rome meldt
dat Z. H. de Paus Z.Exc. Jhr. Mr. Ch. J.
M. Ruys de Beerenbrouck, Minister-Pre
sident, heeft benoemd tot Ridder-groot
kruis in de Orde van Pius IX.
Kegelen bij de „Telegraaf'.
Het „Volk" schrijft:
Naar wij vernemen- is sinds een paar
weken onder de redactioneele employe's
van 't dagblad „De Telegraaf" ernstige be
roering gewekt door het feit, dat plotseling
aan eenwijftal redacteuren en verslagge
vers van dit blad, werkzaam aan verschil
lende afdeelingeu, met ingang van 1 Juli
\yegens bezuiniging ontslag is aangezegd.
Dit ontslag heeft daarom zooveel beroe-
aantal h a p a'j Ve l re f tdie een
aantal jaren aan het blad verbondon wa
ren, waarbij er bovendien eenigen zijn, die
indertijd de verleidelijke Broekhuis-aan
bieding, bij de voorgenomen stichting van
„De Dag", hebben weerstaan.
Bij deze gelegenheid moet hun daarvoor
namens de directie erkentelijkheid zijn be
tuigd, welke gepaard ging met de belofte-
dat wanneer ooit eens zou moeten worden
bezuinigd, degenen, die „De Telegraaf" in
die dagen zijn trouw gebleven, in de aller
laatste plaats voor ontslag in aanmerking
zouden komen.
Die belofte wordt thans, ook tegenover
nersonen, die gehuwd zijn en een gezin
hebben te onderhouden, zonder meer ver
broken.
Dezer dagen zijn bij de reeds gegeven
ontslagen er nog een viertal bijgekomen,
nl. één van een verslaggever, die aan het
Haagse he correspondentschap van het
blad verbonden was en drie van andere
redacteuren, die voortaan slechts medewer
kers zullen zijn.
Het merkwaardige van dit massa-ontslag
ligt voornamelijk in de keuze der slachtof
fers. Eenige maanden geleden toch kreeg
de eigenaar van ,.De Telegraaf" plotseling
een gril om aan de verschillende afdeelin-
gen van zijn krant een zoo groot mogelijk
aantal meestors in de rechten te verbinden.
Inderdaad werden toen een vrij groot
aantal- in hoofdzaak zeer jeugdige juris
ten, zonder de minste journalistieke erva
ring, met eeu benoeming tot redacteur van
„De Telegraaf" ..yelukkig" gemaakt. En
kele van die pseudo-journalisten zijn in
middels al weer verdwenen.
Zonals wij reeds mededeelden, heeft dit
strooien met ontslagen bij de bona fide
..Telegraaf'-journalisten groote ongerust
heid veroorzaakt. Te meer, daar verwacht
wordt, dat nog meerdere bezuinigings
maatregelen ten opzichte van de „Tele-
graaf'-employé's zullen worden toegepast.
Reeds eenigen tijd geleden zijn ook de
honoraria van oen aantal regelmatig hun
bijdrage leverende losse medewerkers, zeer
beduidend verlaagd.
Dè gewone audiëntie van den minis
ter van Justitie zal Zaterdag a.s. niet ge
houden worden.
ACAGEMiE-NiEUWS
LEIDEN. Geslaagd voor het:
Doctoraal examen Geschiedenis de heer
H. J. de Graaf (Leiden);
Candidaatsexamen rechten de heeren
R. Schölvinck (W armoud) en W.
Sprenger (Leeuwarden)
Doctoraal examen rechten de heeren F.
W. D. G. A. van Hattum (Den Haag) en
W. K. Boorsma (Oegstgeest);
Candidaatsexamen w"is- en natuurkun
de La. A„ de heer G. Bol (0„e gstgeest)
Candidaatsexamen rechten de heer A.
C. van Epenhuijzen (Amsterdam.)
Na verdediging van een academisch
proefschrift, getiteld „De invloed van col-
DE GOUWE
I
ai\eu \vk iu uiiio vurige artikelen
den vaarweg RotterdamGoudaAmster
dam voor het gedeelte ten Noorden van
den Rijn gelegen, thans willen we onze
aandacht aan het gedeelte van dien weg
ten Zuiden van den Rijn wijden en wel
voornamelijk aan de Gouwe. Eerst daar
toch beginnen de moeilijkheden voor de
scheepvaart, terwijl de vaart van Rotter
dam tot Gouda wegens de grootere afme
tingen van dit vaarwater veel minder
moeilijkheden bood. De afwezigheid van
kunstwerken op den Hollandschen IJssel
stelde hier ook geene beperkende bepalin
gen aan de afmetingen der vaartuigen,
welke dus bepaald worden door het ge
deelte van den vaarweg ten noorden van
Gouda, waarvan we het Aarkauaal reeds
behandeld hebben.
De ingang vanuit den IJssel tot de Gou
we is de Mallegatsluis. Om deze sluis heeft
zich al heel wat afgespeeld. De eerste
sluis aldaar schijnt reeds in het jaar 1398
gelegd te zijn, toen aan Haarlem vergund
werd een verlaat te maken, omdat wegens
een doorbraak van den IJsseldijk de door
vaart door de stad Gouda niet meer mo
gelijk was. Gouda toch had het recht van
doorvaart door hare stad en angstvallig
werd toentertijd door de verschillende ste
den aan hunne rechten vastgehouden.
Waarschijnlijk reeds in 1306 had Gouda
de eerste sluis gekregen, de Binnen- of
Donkere sluis; deze was nu door de door
braak onbruikbaar geworden. Haarlem
mocht echter slechts 8 dagen van de sluis
gebruik maken en verder niet meer dan
bij consent van Hertog Alhrecht van Beije-
ren en de stad Gouda.
Gouda stelde alles in het werk om de
doorgaande schepen zoo lang mogelijk op
te houden om daardoor de inkomsten der
stad te vermeerderen en maakte daarom
de doorvaart niet gemakkelijker. Het
slechts 8 dagen gebruikte en daarom ook
wel zeer eenvoudig gemaakte sluisje zal
wel weer vrij spoedig vervallen zijn.
In 1436 wordt een nieuwe sluis ge
maakt, de sluis bij het Amslerdarasche
veer, weer door Haarlem, maar op kosten
der sleden Haarlem, Leiden, Amsterdam,
Gouda, Alkmaar, Hoorn, Medcmblik en
Edam. Niet weinig steden hadden dus be
lang bij de totstandkoming dezer sluis.
De tollen aan heide sluizen worden door
de grafelijkheid geheven. Een resolutie
van de vroedschap van Gouda van het
jaar 1491, waar er tegen opgekomen
wordt, dat door Rotterdam elders eenige
verlaten en spoeijen zouden worden ge
maakt, zoodat daardoor de doorvaart
Gouda zou kunnen worden vermeden, zegt:
„tot versmadenisse om te schouwen de
oude ende gemeen deurvaerte, die bij den
Grave van de Lande over lange jaeren
gelogen ende geweest is ter Goude, deur-
die stede, daer die Heer van de lande sijn
sloth, sijn tollen en sijn sluijzen heeft laten
maeken, ende de voorsz stede van der
Goude gvootelix belast ende beswaert lieeft
mit sijnder Genad. domeijnen, soo dat bij
desen onbehoorlicke niewigheijt van de
deurvaerten, spoeijen endo veriaeten ge
moed om de neeringe van de stede van
der Goude ta v inunderen, mij Genad.
Heer te verkorten, en de arme Gemeente
deser stede hacr hrootwinninge te niet te
U.JCI1--, cup. nuueruam trok zich van doze
klacht zeer weinig aan, en ging door mot
het gebruiken der intusschen gemaakte
vex-lalen. Daarom neemt Gouda met Dor
drecht, dat zich ook in zijn rechten bena
deeld zag, een zeer energieken maatregel
en laat in Januari 1492 door eenige per
sonen de sluizen van Rotterdam stukslaan.
Hoewel de sluisgelden, zooals reeds ge
zegd, door de grafelijkheid werden gelie
ven, stelde Gouda den sluiswachter aan.
Bij Koninklijk Besluit van 17 December
1819 kwamen beide sluizen in onderhoud
bij de Provincie Zuid-Holland: bij Konin
klijk besluit van 25 December 1856 werden
zij aan Gouda overgedragen
Bij het beleg van Leiden bleek een hetere
verbinding lusschen den Rijn en den IJssel
noodig. De sluizen te Gouda waren te
smal. Gevolg daarvan was de bouw der
Mallegatsluis op kosten van het gemeene
land, zij zou alleen ter doorlating van
oorlogsschepen gebezigd worden, terwijl
koopmansgoederen de stad moesten pas-
seeren.
Ook de Goudsche sluis te Alphen word
in verband hiermede in 1589 verwijd, er
werd echter een vlot in gelegd, dat geen
grootere schepen als voorheen zouden kun
nen passeeren. Het vlot werd aan een ket
ting op slot gelegd, waarvan de sleutel
door een beëedigd sluiswachter werd be
waard, die alleen tot doorlating van oor
logsschepen het vlot weg mocht nemen.
Deze maatregel was door dc steden Rotter
dam en Amsterdam geëischi, opdat geen
grootere schepen, voornamelijk zeeschepen
binnen door zouden kunnen varen van de
eene stad op de andere.
Eindelijk wordt door Gouda zelf in 1615
in het belang der scheepvaart, ter voor
koming van aanslibbing in de ITaven, de
IJselhavensluis gebouwd. Deze sluis, de
reeds genoemde Binnen- of Donkere sluis,
en de keersluis aan het Amsterdamschc
•Veer, liggen achter elkaar en vormen te
zamen twee schutkolken, waarvan de ecne,
de Haven, lusschen de IJsselhavens'nis en
de Donkere sluis gelegen 400 M lang is,
de andere 380 M. Laatstgenoemde sluis
heeft een doorvaartwijdle van slechts 4.60
M. en een diepte van 2.44 M. N. A. P.
De drie sluizen keeren te zamen een hoog
te van 4.40 M. water.
Zooals wo in onze vorige artikelen reeds
gezien hebben, werd bij resolutie van 6
April 1656 besloten den vaarweg van Gou
da naar Amsterdam te verbeteren. Een
trekweg werd vanaf Gouda tot Ams'er.iani
langs de geheele vaart aangelegd. Daar
toe werd een veer over den Rijn gemaakt
bij Gouwsluis, dat ook heden nog in we
zen is en dit jaar geheel werd vernieuwd.
Toch wordt in 1598 reeds mot handels
schepen door de Mallegatsluis geschut,
maar niet dan, nadat deze 36 uur vóór
de andere sluizen wegens de onmogelijk
heid van schutten, daardoor gewacht ■•eb
ben. Geleidelijk neemt het schutten door
deze sluis met de daaraan gepaard gaande
vaart buiten Gouda om toe. Voor hot na
deel, dat Gouda hierdoor lijdt, moest door
de scnippers armengeld betaald worden,
een instelling, die later nog voortleeft in
38 206
503 507
912 921
1073 1182
1504 1522
1886 1901
2120 2152
2333 2355
2573 2579
2797 2806
3100 3123
0392 3406
3502 3622
.3776 3885
3958 3961
4005 4105
(4407 4451
4732 4797
5029 5200
«347 5367
5624 5685
5949 5955
6279 «290
6726 6729
'6893 699!
7268 7337
759! 7679
7947 7958
8312 8375
8689 8776
9048 9080
9192 9239
9612 9631
«J941 9974
11157 10238
10793 10815
11057 11093
11307 11320
11597 11599
11789 11809
1218!
12213 122M
12368 12376
12721 12718
13032 13119
133-10 13365
0 3637 13681
113843 13847
14109 14143
14696 14742
114983 15020
115-104 18538
115975 16055
16345 16360
16684 16767
06897 16927
07093 17134
07319 17338
07472 17485
07738 17793
08018 18100
18492 18596
08891 18911
09124 19133
09302 19313
09533 19580
09868 19900
50143 20196
47 20600
69 20811
