16e Jaargang. WOENSDAG 29 APRIL 1925 No. 4931 e Scidóohe (Bou^aiit De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling iVoor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. 'Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. JTranco per post ff 2.95 per kwartaal. J3et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver krijgbaar tegen beta&ng van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd 9 st. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 4. Bureaux: RAPENBURG No. 1C - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlentiën 30 oenl per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. Kleine adverlentiën, van ton hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen woeden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en wrkoop fO.öO. pit nummer bestaat uit twee bladen. De invloed van het Fransch op onze taal en op het onderwijs. Evenmin als een mensch ontsnapt aan Hen invloed, dien de personen uit zijn om geving op hem uitoefenen, even zoo min ontkomt een taal aan den invloed van de talen, die gesproken worden in de omrin gende landen. (Waaneer men liet kleine Nederland be schouwt, met een bevolking van slechts eenige millioenen, omgeven door groote en machtige rijken zooaLs Frankrijk, Enge land en Duitscjvland met welke landen het voortdurend in aanraking komt, hoofdzake lijk door handelsbetrekkingen, dan kan het ons niet verwonderen, dat de talen in die landen gesproken op den langen duur op onze taal hebben ingewerkt en haar aller lei vreemde woorden en uitdrukkingen heb ben gesHionken, die langzamerhand bur gerrecht kregen en in de taal voortleven als genaturaliseerde vreemdelingen". De grootste invloed is wel uitgegaan van het Fransch" Zoodra onze taal zich zelf standig begon lo ontwikkelen, was die in vloed al merkbaar. Maar grooter werd die na do Kruistochten (10961291). Deze tochten haddon de volkeren van-Europa meer mei elkaar in aanraking gebracht dan ooit het geval was geweest. Dè afzondering, waarin zo tot dan toe hadden geleefd, hield op. Men bad geleerd, dat er andere talen, an diere zeden en andere gebruiken beston den dan die, welke in eigen land gangbaar waren. Nu was Frankrijk in dien tijd reeds groot en machtig en dit gevoegd bij het feit dai de Franse-hen zelf uitmuntten door beschaving en fijne manieren, waarbij nog kwam, dat zij konden bogen op een eigen en voor dien tijd hoogstaande letterkunde, maakte, dat andere volkeren onder de beko ring raakten van die fijnere vorming en IjGsebaving en die trachtten na to volgen, hetgeen ook in ons land het geval was. Op dezelfde wijze als tegenwoordig de sportbeweging allerlei woorden en uitdruk kingen nan het Engelsch ontleend in onze taal brengt, zoo bracht toenmaals de na volging van Fraasclie gewoonten een stroom van uithcemsche woorden het Ne- Üerlandsch binnen, woorden betrekking h ebbend n op feesten en vermaken, zgng en dans, jacht en ridderspelen. Nog grooter werd d:o toevloed onder de regeer' ng der hertogen van Bourgondië van 1438, die, van Fr-*nschen afkomst zijnde, het Fransch als hoftaal bezigden. Adel en geestelijkheid, kortom eder die met de regeering te ma ken bad. moest zich van die taal gaan be dienen #>n zoo werd er een deur opengezet voor Franschen invloed, dio tot heden is blijven openstaan. De lagere standen uit 'dien tijd, gedreven door do navolgings- zuclit, die ieder mensch aangeboren is, mengden ook al hoe langer hoe meer Fran sch© woorden in het gesprek, in do mee ning, dat dit beschaafd, deftig en voot- naam pond. En die meening bestaat bij sommigen nog. En hoe worden dan die woorden verminkt, misbande'd en verkeerd gebruikt! Eens vertelde iemand me, dat hij een „geconserveerde" plaats bij een zekere voors4eT':ng had. Ik wenschïe den man smakeliik eten. maar hij snapte me niet, evenmin w:st Jiij, dat hij het woord „gere serveerd" had moeten gebruiken. Het snreekt vanzelf, dat de invloed van liet Fransch zich ook heeft doen gevorien hij bet onderwijs. Jaren geleden voncl men an vela groote plaatsen een zoogenaamde „Frassche school" waar voornamelijk on derwijs >n de Fransche taal werd gegeven en die bezocht werd door leerlingen uit den deftiger) stand. Er bestonden kostscholen misschien zijn ze er nog waar de dwaze gewoonte ingevoerd was, dat de leerlingen, ook onder elkaar, altijd Fransch moesten spreken. Men begrijpt wat er van die Franschpraterij terecht kwam! De wet ten op het L. 0. van 1*857 en van 1878 lie ten toe, dat er op de scholen les kon gege ven worden in de drie moderne talen. Meestal, of liever, altijd werd het Fransch gekozen, vooral op die scholen, waar de kinderen voorbereid moesten worden tot het volgen van middelbaar onderwijs. De be doeling, dio daarbij voorzat, was goed, maar een fout was hot, dat, al gingen er van zulk een school slechts enkele leerlin gen naar de H. B. S. of het gymnasium alle leeiTngen, ook zelfs de zwaksten, voor wie het Fransch een groot struikelblok was, de lessen daarin moesten volgen. En dan ge beurde het meermalen, dat een kind niet tot een hoogere klasse kon bevorderd worden, omdat het niet mee kon met het Fransch. Ook werd er op sommige scholen schrome lijk overdreven en begon men met dat on derwijs veel to vroeg. Soms reeds in hot 'derde leerjaar, wanneer de kinderen niet ouder waren dan een jaar of acht en nog irict eens in staat waren een eenvoudig stukje in hun eigen taal" goed te lezen en te begrijpen. Het was noodig, meende men, daarmee «oo vroeg aan te vangen, ander3 jfcwam mon niet klaar, want de eischen bij de toelatings-examens voor de middelbare school wei'den steeds hooger. En hierin had men niet geheel en al ongelijk. De Wet van 1920 schrapte het Fransch als leervak voor de lagere sohool, doch stel de een overgangstijdperk vast, dat van dit jaar eindigt. Of de weigever goed gedaan heeft het Fransch uit de Wet te lichten, dat, als h©t goed en verstandig onderwezen wordt, veel kan bijdragen tot het hegrijpen van eigen taal, do ontwikkeling van het verstand en de oefening van het geheugen, is een vraag, die in dit blad niet aan de orde gesteld mag worden. Doch wel mag er op-gewezen worden, dat vele ouders van leerlingen, vooral van die, welke bestemd waren om later de H. B. S. of het gymna sium te bezoeken er alles behalve mee in genomen waren. Het gevolg hiervan was, dat in verscheidene plaatsen cursussen werden opgericht, bekostigd door de be trokken ouders, waar hun kinderen, builen den schooltijd, onderricht kregen in het Fransch. In deze omstandigheid heeft het Tweede Kamerlid, Mej. "Weslerman, aanleiding ge vonden een voorstel bij de regeering in te dienen, waardoor het mogelijk zou worden do vreemde talen weer op de scholen te on derwijzen. Volgens haar meering moeien gemeente- en schoolbesturen de vrijheid vorkrijgen om daar, waar het him ge- wenscht voorkomt, in liet leerplan der zes- klassigo school het onderwijs in Fransch, Duitsck en Engelsch op te nemen. De na deden, die mogelijk vroeger aan liet onder wijs in een vreemde taal op de lagere school verbonden waren, zullen worden op geheven door vast te leggen, dat riet voor het vijfde leerjaar uren aan dat onderwijs mogen worden besteed. Gesch'edt dit, dan zal dit onderwijs niet leidon tot benadeelmg van het onderwijs in de overige vakken, dooh er toe bijdragen, dat do leerlingen be ter voorbereid zullcu zijn voor het voortge zet onderwijs. Velen juichen di'l voorstel toe, anderen zijn er tegen, vooral, omdat, zooals boven reeds gezegd -is, s'echts een klem percentage van de leerlingen bestemd is om het onder wijs aan iridde'barc scholen te gaan volgen. Zoo b.v b. verklaart het rapport uitgebracht door een Commissie, ingesteld door B. en W. van Rotterdam ter bestudecring van de aaneensluiting van het L. O. 011 M. O. al daar, dat slechts 7 i>ct. der leerimgen be stemd is om naar de middelbare scholen over te gaan. Zou het daarom geen aanbeveling ver dienen, zeggen sommigen, .het Fransch te onderwijzen alleen aan hen, die het later noodig hebben of daarin onderwijs wen- schen te ontvangen en dan op dezeTde wijze a's dit nu op do Fransche cursussen geschiedt dus buiten de schooltijden, maar tegen behoor1 ijke vergoed'ng vanwege het rijk aan degenen, die do lessen geven. Zij meenen daarin een zeer redelijke oplossng te zien, waarvoor nrssc-hien riet eens wets wijziging noodig zou zijn. Het voorstel van Mej. Weslerman is ze ker wél een aandachtige overweging der Volksvertegenwoordiging waard, gez-en de wenschen en verlangens van vele ouders en onderwijzers, welke meening zij in dezen ook toegedaan mogen zijn. P. C HOCKS. Leiden 25-4-25. BUITENLAND Duitschland. HINDENBURGS VERKIEZING. Te Hannover terug. Uitgebreide beschermings maatregelen. De nieuwe Rijksprosident Hindenburg Is gisteravondhalfacht uit Gross Schwuelper, waar bij zich tijdens de verkiezingen op hield te Hannover teruggekeerd. Hinden burg heeft de reis per auto afgelegd en bereikte zijn villa zonder door de voorbij gangers herkend te zijn. Ter bescherming van den persoon zijn uitgebreide maatre gelen getroffen. De villa en haar omge ving zijn door sterke politio-afdeelingen afgezet en de Seehorststrasse. waarin de villa gelegen is, is voor groote troepen door de politic afgesloten. Voor openbare demonstraties voor den nieuwen Rijkspresident is een speciale vergunning van de politie noodig. Een belangrijke rede. Luther spreekt voor Hindenburg. Rijkskanselier dr. Luther zal heden op do In<j.- und Handelstag een rede houden, waaraan groote politieke beteekenis moet worden gehecht. Terwijl oorspronkelijk werd aangenomen, dat de rijkskanselier, in overeenstemming met de samenstelling van het auditorium, alleen over economi sche vraagstukken zou spreken, staat het thans vast, aldus de „Tel.", dat hij zal in gaan op de gevolgen, welke do verkiezing van Hindenburg zal hebben op den alge- meenen poliliekcn toestand. Daar, naar Hindenburg niet voorncmons zou zijn bij zijn ambtsaanvaarding of ter gelegenheid van de eedsaflegging voor den Rijksdag persoonlijk een verklaring af te leggen, is met groote zekerheid aan te ne men, dat de rode, welke Luther vandaag zal houden, Duitschland en hot buitenland reeds die ophelderingen zal geven over de door de presidentsverkiezing in het loven geroepen toestand, welke anders uit den mond van den nieuwen president zelf te verwachten waren. Amerika over Hindenburg. Hot oordeel van Gary. Reuter» meldt het oerdeel van den Ame- rikaanschen industrieel, den slaalkoning Gary, over Hindenburg's verkiezing. Gary meent, dat deze verkiezing geen slechten invloed op don economischen toestand in Duitschland, Amerika of elders zal heb ben. Hij zei, dat Hindenburg blijkbaar zijn uiterste best zou doen om de orde to bewa ren zonder vrees of neiging tot bijzondere bevoordeeling. Als dit het gevolg was van de verkie zing, zou Duitschland in ecouomisi h op- zioht snel vooruitgaan. De Pruisische Landdag. De regeeringsverklaring. De aandacht wordt nu een weinig afge leid van- jlindenburgs verkiezing door do regeeringsverklaring, welke de Pruisische premier Braun gisteren in den Landdag moest afleggen. Hij werd door de communisten met oor- verdoovend lawaai ontvangen, maar slaag de er spoedig in zijn regeoringsv^klaring voor te leggen. Het huis ging daarna uit elkaar, en zal heden met de discussie over deze aangele genheid beginnen. Men hoopt met deze per G Mei klaar te kIJi. Mocht do rechtervleugel aan den hoer Braun liet vertrouwen onthouden, dan zal er landdagontbinding plaats hebben, ge volgd door nieuwe verkiezingen, dio even tueel op 17 Juni a.s. zullen geschieden. Klaarblijkelijk wordt in den rechtervleu gel krachtig gearbeid om het centrum van de linksche combinaties los te maken en het tenminste weer wal naar het midden toe te trekken. De aanhangers van het rijkshlok zijn mot behulp der communisten in staat, Braun ten val te brengen. Zij hebben zich begin April onder don invloed van de ne derlaag van Jarres vrij kalm tegenover de verkiezing van Braun gehouden, maar zij verkeeren momentcel weer in een zegeroes en zijn dan, zooala bekend, steeds meer geneigd bij hun groot gevoel, dan bij hun gering verstand te rade to gaan. Zij weten echter dat een omwerping van Braun op ontbinding van den landdag en nieuwe verkiezingen uit zal loopen en daarom zullen zij zich nog wol eenigszins bedenken want de verkiezingen van Zondag hebben uitgemaakt, dat in Pruisen 9.3 millioen voor het linksbloc en 9.2 millioen voor het rechtsbloc slechts te vinden waren. Cngeland CHURCHILL'S BEGROOTING. Inkomsten en uitgaven. Voor een diclilbezct lagerhuis heeft Winston Churcliill gisteren zijn begroo- tingsrede gehouden. Hij deelde mede, dat de zuivere op brengst der belasting do raming met 6.816.000 pond overschreed. De uitgaven bedroegen 5/» millioen, als geraamd. De schuldcndienst kostte 7 millioen meer dan werd verwacht, doch de begrootingsdien- sten eischten drie millioen minder on lie ten een overschot van 4.659.000 pond, welk laatste bedrag voor schulddelging gebe zigd wordt. De nominale schuldenlast is van 7 mil liard 680 millioen op 31 Maart 1924 tot 7 milliard 046 millioen teruggebracht. De vlottende schuld verminderde met 321 mil lioen, de builenlandsche schuld met vier millioen. Het herstel van den gouden standaard. In zijn begrooling deed Churcliill de be langrijke mededeeling, dat de regeering besloten heeft tot den gouden standaard terug te keeren. De wet, welke den uitvoer van goud en gouden munt verbiedt, loopt op 31 Decem ber a.s. ten einde, en dan zal Engeland automatisch terugvoeren tot do vrije goud mark! van vóór den oorlog. De regeering is gedwongen geveest te beslissen, of zij deze zou laten e iigen. Zij heeft besloten haar te laten afloopen. De terugkeer tot den werkelijken gouden standaard is reeds sedert lang do geves tigde en uitgesproken politiek van het land geweest. De commissie onder voorzitter schap van Austen Chamberlain, die door de vorige arbeidorsregecring was be noemd, heeft een met algemeene stemmen goedgekeurd verslag aangeboden, waarin de commissie beslist haar meening ten gunste van een terugkeer tot den gouden standaard uitsprak. Dit heeft de regeering overtuigd. Men was het er algemeen over eens, dat do onzekerheid niet langer moest voortbestaan, en dat do regeering haar gedragslijn zou bekend maken. Do Engelsehe wisselkoersen te New York zijn sedert eenigen tijd stabiel, en op het oogenblik willig. Wij hebben, aldus zeide Churcliill, geen onmiddellijke en zware verplichtingen aan da overzijde van den Atlantischen Oceaan. Aan beido zij den van den Atlantischen Oceaan zijn wij in een tijdvak gekomen, dat do politieke en economische stabiliteit meer verzekerd schijnt, dan cenige jaren geleden Do re geering heeft daarom besloten, dat, hoe wel het verbod van gouduitvoer wettelijk tot 31 December zal blijven voortbestaan, een algemeene vergunning aan do Bank van Engeland zal worden gegeven om met ingang van vandaag goud uit to voeren. Wij hernemen zoodopnde duo, zeldo Churchill, onze internationale positie als eon land van den gouden standaard van het oogenblik af, waarop ik mijn verkla ring aan het huis heb gedaan. Dit is een belangrijke gebeurtenis. Terugkeer tot den internationalen gou den standaard bcteekent echter niet, dat wij weder goudgeld in omloop brengen. Dit i.s geheel onnoodig voor het doel van don internationalen gouden standaard, en het zou een niet te verantwoorden buitenspo righeid zijn, welke wij bij don togenwoor-- digen financicelon nood onder geen om standigheden mogen toelaten. Churcliill stelde voor een wetsontwerp in te dienen, waarin o.a. wordt bepaald, dat bil.iïtten van do Bank van Engeland of van de schatkist slechts naar keuzo van de Bank van fngeland tegen goud inge wisseld zullen worden. Zullen andere landen volgen? Tot dit besluit van de Engelsehe regeo- ring heeft veel Dijgearagen <u, u.c* dat andere landen Engeland ongotwijfold zouden volgen. Zooals elders tc lezen is, heeft ministt r Colijn gisteren in do Kamer een desbetreffende verklaring afgelegd voov Noderland. Zuid-Afrika heeft reeds besloten dezen zomer tot invoering van den gouden stan daard over to gaan, Andere Dominions zul len ongetwijfeld volgen, evenals Zwitser land en misschien ook andere Europeo- scho staten. Ook in Duitschland kan in de naaste toekomst een effectieve en misschien zelfs een formeole gouden standaard vervracht worden. Verlaging der inkomstenbelasting. Met betrekking lot de inkomstenbelas ting stelt Churcliill voor den standaard- grondslag met G stuiver te verlagen, waar door de grondslag wordt gebracht op 4sh. in het jioud. Bovendien stolt hij voor do vermindering, dio toegestaan wordt voor inkomen uit het bedrijf tegenover inkom sten uit vermogen, to verhoogen van 16 tot 10 r/«. Hij legde er den nadruk op, dat dezo tegemoetkoming gelijk staut met een ver dere verlaging van 6 stuivers in hot pond, zoodat de kleine belastingbetaler een wer kelijk voordeel van 1 sh. in het pond zal hebben. Andere belastingvoorstellen Wij kunnen de andore belastingvoorstel len van Churchill als volgt opsommen: lo. In do eerste plaats zullen do z.g. Mc. Ken na-recht en, die verleden jaar door de Labour-rcgeering werden ingetrokken, weer worden hersteld, met inbegrip van de 33 1/3 belasting op ingevoerde klok ken, horloges, auto's, motorfietsen en on derdooien. 2o. Vervolgens zal een varieerende belas ting worden ingevoerd op builenlandsche zijde, kunstzijde en fabrikaten daarvan. De belasting op zijden stoffen en goederen zal 33 1/3 der waarde bedragen. Tot bevordering van de binnenlandscho zijde- industrie zal dezo van die belasting een preferentieel recht van 5/6 genieten. 3o. Op advies van het ministerie van Landbouw zal een beschermend recht van 4 Vo worden gohevn op ingevoerde hop. 4o. Vervolgens zullen overeenkomstig be sluit van de jongste Rijksconferentie do preferenticelo rechten voor allerlei voort brengselen uit Britsche Dominions inge voerd, worden toegepast. Versche en ge droogde vruchten zullen vandaar vrij wor den toegelaten, terwijl op ruwe tabak uit de Dominions een rabat zal worden ver leend van 4/5 der bestaande belasting van 8/2 per half kilo. 5o. Het voorkeursrecht op wijn zal 33 1/3 f/<> bedragen en dat op xnou scoren- den wijn 50 c'o. De voorstellen aangenomen. ïlet Lagerhuis heeft na do redo van Churchill allo begrotingsvoorstellen aan genomen. Balfour volgt Curzon op. Officieel wordt medegedeeld, dat lord HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Hindenburg to Hannover terug. Hij wordt zorgvuldig bewaakt. Vandaag zal dr. Luther, de rijkskanselier, een rede voor hem houden en waarschijnlijk be langrijke verklaringen afleggen. Churchill heeft gisteren in het Lager huis belastingverlaging en wederinvoering van den gouden standaard aangekondigd. De Engelsehe regeering zal maatregelen nemen tegen de communisten. De ontwapeningsvoorstellen in Zweden. BINNENLAND Voorloopige uitslagen van stemmingen over het Politiek Advies. Minister Colijn hee ©istcr in de Tweede Kamer een regcerinpV:rklaring afgelegd inzake terugkeer tot den gouden standaard „Suriname" in de Tweede Kamer. Bij de Tweede Kamer is een wetsont werp ingediend tot wijziging van de gren zen der gemeente Haarlem c.a. De minister van Arbeid, Handel en Nij verheid, heeft van 18 Mei tot en met 6 Juni a.s. een overwerkvergunning verleend voor het slagersbedrijf. Balfour wijlen lord Cu als Lord-Prosideut van Priv 'il Regeeringsmaatro i-rien tegen hef communisme. I)o Morning Post" meldt, dat do regee ring maatregelen gaat nemen tegen do be drijvigheid der communisten in Engeland. Twee factoren hebben lot dit besluit mee gewerkt, ©enerzijds het voronlrufltendnzir.il WW/.1 flor onrnmuniston in den laalsten tijd, anderzijds het toenemend aandringen van individueel© conservatie ven en van conservatieve v©roonigin"c», dat aan hot mandaat aan de conservatieve regeering gegeven, oin do „roode" bedrij vigheid in Engeland tegen te gaan, onver wijld gevolg zal worden gegeven. Welko maatregelen zullen genomen wor den, is niet onthuld, maar het ligt volgens het conservatieve blad voor do hand, dat een der eerste slappen wetswijziging is Aangenomen mag worden, dat een verder© maatregel zal zijn den finanrieelen steun af lo snijden, die zoo langen tijd hol com munisme in Engeland hooft gevoed en zonder wolken de beweging van zelf zou doodloopon. Zoolang do immuniteit aan sovjetvertogenwoordigers iu Engeland ver leond door do socialistische regeering voortduurt een immuniteit die zich uit strekt tot de poststukken der sovjolverie- genwoordiging is dit onmogelijk, aldus besluit do „Morning Post", dio hiermee welicht oen tipje van den sluier «v 'i Zweden. ontyvapeningsvooiv. Een accoord bereikt. Inzake het Zweodsche oulwapening-s- voorstel is gisteren oen belangrijke be- sliv ing gevallen. Do parlementaire com missie heeft n.l. mot 14 tegen 9 stemmen besloten het aantal regimenten infanlerio op 20 te stellen, tegen 28 thans en 18 vol gens het regeering*voorstel. I)e in de laat ste dagen dikwijls in twijfel getrokken overeenstemming tusschen do sociaal-de mocratie en do burgerlijke linksche par tijen is dus tot stand gekomen. De sociaal democraten hebben n.l. van do afschaffing van twee regimenten infanterie afgezien. Do burgerlijke linksche partijen lubben aan den andereu kant den socialistische» eiscli aanvaard, om do sterkte van eenige regimenten infanterie te verminderen Het Zwccdscho ontwapeningsvoorstel kan dus in hoofdzaak als aangenomen worden be schouwd, indien zich althans niet voor 20 Mei, don datum waarop de definitievb stemming in het parlement plaats vindt, een verrassing voordoet. Hongarije Geen 1 Mei-betoogingen toegelaten Naar hot Corr. Bur. uit Boedapest meldt zijn op 1 Mei evenals op den dag daar voor en daarna geen openbare vergaderin gen en geen straatbetoogingen toegestaan. Niet politicko vergaderingen zijn niet ver boden. Op bet al of niet neerleggen van den ar beid op 1 Mol wenscht de regern-in" en invloed to oefenen. China Uitbreiding der macht van Tsjang V Lin Een Reutor-bericht meldt, dat T.-jang. Tso Lin benoemd is lot militair gouver neur van Tsingtao. Hierdoor is bij feite lijk meestor van geheel Oost-Ghina, van Moekden tot Sjanghai.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1