iöe Jaargang. DONDERDA2 APRIL S925 Bureaux: RAPENBU3 No. 10 - LEIDEN binnenland No. 4909 Seidódvc (Bou/ta/nt Os ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling (oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal, jj ome Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal, franco per post f 2.95 per kwartaaL Set Gefllnstreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver. tógbaar tegen betafing van 60 ot per kwartaal, bij voor- litbctaling. Afsonderlfjke nnmmere 5 ct., met Ge'ülnstreerd [ondagablad 9 at. Dit blad verschijnt eiken darïgezonderd Zon- en Feestdagen L TEL. INT, ADMINISTFTIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 10301 s POSTBUS No, II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gowone adverlenlISn 30 oonl per reget> Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het z dubbele van het tarief berekend. s Kleine advertentlën, van ten hoogste 80 woordon, waarie betrekkingen wotden aangeboden of gevraagd, huur en vox huur, koop en verkoop 10.50. Qit nummer bestaat uit twee bladen. Onbevangen oordeel. Wij hebben gisteren gewezen op een flollandsch Protestantsch Tijdschrift „De Protestant" waarmede echter de ge- liovige Protestante het in het geheel niet Ko3 zijn, waarvan wij haa6t even ver af- ilaan als de Katholieken. Var-' - willen wij cileeren uit een [milsch Protestantsch Tijdschrift „Christen ;di und Gegenwart" (Jaarg. 1910 blz. 53 vlgd) uit een artikel, waarin een zekere p,. zijn mede-Protestanten waardeering vorhoudt voor de Katholieke Kerk („Het hild" April 1923). Wij vestigen de aandacht op de volgen- |f merkwaardig uitlatingen: Rome staat den keiligendienst toe, om- !at deze beantwoordt aan een behoefte van et menschelijk hart." „Symbolen liehben de edele hoedanig heid, nooit opdringerig te zijn, maar aan f! hart te ontlokken, wat als donker voor- oel daarbinnen sluimert." „Roine heelt de kracht en den moed, on ooglijke mijlsteenen op te richten zeke- wogwijzers, de eeuwen door. Daarom Rome morgen zijn wat het heden is, itcranderlijk, onoverwinnelijk, een Kerk, aarin de grootste eenvoud.en het hoog welen tegelijkertijd bevrediging vin- Deze uitlatingen in een Protestantsch rijdschrift!...Dat onbevangen oordeel voor bovengenoemde „De Protestant" n, zoo mogelijk, nog meer van streek te ikeu. Onbevangenheid ten opzichte van ome is in de mentaliteit dier mcnschen een soort misdaad te beschouwen. BUITENLAND De Veiiigbeidskweslie Het garantiepact. Het standpunt van Tsjech o-S 1 o w a k i j e. Dc Tsjechische minister van Buitenland- Zaken Benesj heeft in de parlemen- ire commissie een verklaring afgelegd ier den internationalen toestand. Allereerst besprak hij de kwestie van d veiligheidsverdrag. Chamberlain heeft 'in medegedeeld dat Engeland op het igenblik naast het vasthouden aan het irdrag -van Versailles niet verder kan iin dan de Rijngrens garandeeren. De ogelijkheid van een verdrag met deelne mer van Duitsehland onder controle van >n Volkenbond is niet uitgesloten. Boncsj deelde den Britschen minister in Buitenlandsche Zaken mede, welke serves Tsjecho-Slowakijc zich moet voor renden: Ten eerste overlegging Van den juisten 1st van liet veiligheids- en arbitragever- ag, ten tweede de onmogelijkheid van ijziging van de bestaande bepalingen van !l vredesverdrag, ten derde noodzakelijke invulling van het garantiepact en - toetre- 'in van Duitsehland tot den Volkenbond allo rechten on verplichtingen, ïnesj ziet in een garantieverdrag voor tl Westen slechts een eersten stap voor algemeen Europeesch verdrag. Cit de verdere besprekingen, die Benesj i t Hcrriot en Doumergue gevoerd heeft, volkomn bevestigd, dat er volledige over stemming bestaat over de noodzakelijk- id, dat het Duitsche voorstel met groote «rzichiigheid moet worden onderzocht. overeenstemming tusschen Parijs en 'raag is volkomen, ook wat betreft de nood lelijkheid van deelneming door Rus- ad aan een latere oplossing van de westio der algemeene vredeswaarborgen. 'ct protocol van Gnève beteekende een roete stap in de richting van een alge- 'oen garantieverdrag en het beteekent dit "k thans nog. Frankrijk trouw aan het protocol. J Fransche Kamercommissie voor bui- fulandsche zaken nam mot algemeene 'ommen het rapport van Paul-Boncour hn, waarin het protocol van G,nève wordt ^gekeurd. Amerikaansche ontwapeningsconferentie Do houding van Frankrijk. In verband met zekere telegrammen uit jashmgton, betreffende de houding van r&nkrijk ten opzichte van de nieuwe ont wapeningsconferentie, schrijft do Matin": De Fransche regeering heeft, door haar 'ogram, inzake den vioolbouw voor de tl volgende jaren, aan de kamer voor te iggen program, dat overigens nog niet 'aangenomen openkaart gespeeld, ierwijl de andere Jaden slechts jaar voor ?ar bun plannen bekend maken, was rankrijk loyaal genoeg, vooruit te zeggen, *at het de volgende vijf jaren van plan is. frankrijk doet voor zijn marine slechts -'absoluut noodzakelijke, om te herstellen door slijtage in den oorlog verloren Over concurrentie ter zee onzerzijds heeft geen maritieme mogend beid zich te ver ontrusten. Wij zien het nut niet in van eel deel nemer^ van Frankrijk aan een tweede Washingtonsche ontwapeningsconferentie. Uit Washington wordt geseind: Senator Borah, voorzitter van de Se naatscommissie voor buitenlandsche aan gelegenheden, heeft verklaard, dat het*plan tot het houden van een nieuwe conferentie tof bespreking der bewapening moet door gaan ondanks de minder gunstige berich ten uit Frankrijk. Ouiischiand. De presidentskeuze. .De candidal tin r-M a r x. Het sociaal-democratische partijbestuur hoeft zich in beginsel uitgesproken voor het stellen van een gcmeenschappelijken republikeinschen. candidaat bij de tweede stemming voor het presidentschap en be sloot Iegelijk daarover met de andere par tijen van do 'coalitie van Weimar in on derhandeling te treden. Het wordt als ze ker beschouwd, dat de drie republikein- sche partijen het er over eens zullen wpr- den M irx als gemeenschappelijk candidaat te stellen. De ten uitvoerlegging van de groote po litieke transactie tot een gezamenlijke re geling van de presidentscandidatuur en de Pruisische kabinetscrisis is echter, zoo- ajs reeds in het kort gemeld, op onver wachte, maar geenszins onoverkomelijke moeilijkheden gestooten. Zooals gemeld, wilde in het bijzonder het Centrum de voorgestelde ruilhandel eenigermate mas- keeren en daarom niet onmiddellijk tot de verkiezing van den socialist Braun tol minister-president overgaan.'Zoo was men op hel denkbeeld gekomen dr. Höpker- Aschoff tijdelijk met deze waardigheid te hokjeeden. Deze, die op het oogouhlik mi nister van Financiën is, staat hekend als een allerminst inschikkelijk man, wat hij dan ook bij deze go) p p- on 11 o i d Trol-a^ -nvm-iitTT^TOnfrer zich to bekommeren om de opdracht tot kabinetsformatie, Ber lijn voor onhopaalden lijd te verlaten. Men zoekt nu naar een nieuwen minis ter-president en waarschijnlijk zal men, daar de gehcele transactie, of zooals men te Berlijn zegt de „Kuhliandel" toch he kend is geworden, nu onmiddellijk Braun tot minister-president kiezen. Do rechterzijde is over do snelle over eenkomst tusschen sociaal-democraten en Centrum zeer ontstemd. Zij had niets lie ver gedaan, dan met hot Centrum te on derhandelen. Deze onderhandelingen zijn door de plotselinge candidaatstelling van Marx onmogelijk geworden. Op het oogen- blik zoekt de rechterzijde naar een uit weg, om Jarres te bewegen, zijn candida- tuur in te trekken en in zijn plaats een persoonlijkheid te benoemen, die ook in Beieren een aantal stemmen op zich zou kunnen verecnigen. Frankrijk. De siudenienrelisijes. Een algemeene staking. Zooals te verwachten was, hebben de studenten van den Algemeenen Studen tenhond besloten de algemeene staking voor alle faculteiten en voor alle instel lingen van liooger onderwijs uit te roepen. Do professoren, uitgenomen een tweetal verklaren zich solidair met dc studenten en hebben beloofd, dat in geen geval de examens onderbroken zullen worden en bovendien heeft het meerendeel zich reeds bereid verklaard buiten de onderwijsin stellingen toch hun voordrachten te hou den. De agitatie in het quartier latin is gisteren niet minder geweest dan do voor gaande dagen, doch alles had oen kalm verloop. Tegen 5 uur begaven 5000 studen ten zich in langen stoet naar de woning van den doken der rechtskundige facul teit, Barthelcmy, om hem het hulde-adres der studenten aan te bieden. Met de poli tie was overeengekomen, dat de commis sarissen der studenten voor de orde zou den zorgen, en dat de politie niet zou in grijpen, als geen politieke kreten werden geuit. 43 Professoren van de faculteit der rechten, waarop twee alleen een uitzon dering maakten, n.l. Levy en Nogaro, be kende kartellisten, hebben eveneens een adres aan Barthelemy gezonden om hem hulde te brengen voor zijn houding. De be tooging, die een zeer indrukwekkend ka rakter had, had een kalm verloop. Iniusschen begint het aan de medische faculteit geducht to woelen. Haar hangt n.l. precies hetzelfde hoven het hoofd al3 de rechtskundige faculteit. Do minister van onderwijs wil daar doordrijven do be noeming van een professor, die in het ge heel niet noodig is, waar ook geen zetel voor bestaat, doch alleen met het doel zooveel mogelijk maconnieke professoren in de universiteit te brengen. Het me disch studentencorps heeft gisteren ver klaard, dat het absoluut van plan is zich op dezelfde manier als de rechtskundige studenten te verzn tegen de benoeming van dien profes.1 "Weill genaamd. Anenië. Roemenin Griekenland. Uit officieele In wordt het bericht bo- vestigd, dat Roenië den wensch te ken nen heeft gegevf toe te treden tot het Grieksch-Joogoslsch defensief bondge nootschap. GrieWand heeft daarop ge antwoord, dat mceen nauwer samengaan der Balkansfatemet vreugde zal begroe ten en bereid is. iarover te onderhande len, zoodra het raw bondgenootschaps verdrag tusschenlriekenland en Joego slavië is gesloten Island. Dc Kozakkieider Scmenoff. Reuter verueemidat de Kozakkenleider Scmenoff zich ni> naar Rusland inge scheept heeft, doe:naar Mongolië gegaan is, waar hij handerelatïes zal onderhou den, zonder inmepng van de Sovjet. De Daily Ken" ziet niet zulk een groote, beteekenis a het vertrek van Se- menoff en zijn aaiiang en zegt, dat hun handelwijze zeer erstandig is, daar zij, te Shanghai „gestand" zijnde, zoo goed als van de liefdacbheid leefden. Trotsk's positie. In gezaghebhene kringen te Moskou nomen de geruchtn toe, volgens welke Trotski weer ziltiig zal nemen in den Raad van Volkscommissarissen. In ver band met de vergidering van het execu tieve comité to Ti lis, begaven Rykof en andere leden der rgeering zich per vlieg tuig naar Trotsky, die zich te Soechoem bevindt. Bij dit bezoek wérden besprekin gen gevoerd omtreat de weder-deelneming van Trotski aan de actieve politiek. Trots ki wil zich wol is waar niet losmaken van zijn huidig politiek standpunt, maar men tracht <ot_ een^cqmm mis te komen. Do choem hield bij de begrafenis van de ver ongelukte leden van de regcering van Trans-Kaukasië, beteekende ongetwijfeld een inbinden van Trotski. Hij hoeft deze rede gehouden, na vooraf verkregen toe stemming dor communistische partij. Daar de gezondheidstoestand van Trotski zeer bevredigend is, mag men in afzien baron tijd fijjn wederintreden in de actie ve pol:tick tegemoet zien. Turkije. V opstand in Koerdislan. Een g u e r i 11 a-oo rlog in het zicht Volgens een officieel communiqué werd in Koerdistan do omtrek van Moes en Vardho van de rebellen gezuiverd. Men gelooft niet, dat de rebellen zich aan groote veldslagen zullen blootstellen en de vrees bestaat, dat maandenlange guerilla-oorlogen zullen worden gevoerd, hetgeen aan do Turksche regeering niet alleen veel goud, maar ook aan landbouw en nijverheid veel nadeel zou kosten. Palestina. De Hebreeuwsche Universiteit. Gisteren geopend. De Hebreeuwsche universiteit, - op den top der Scoups, bijna drieduizend voet bo ven den zeespiegel gelegen, is gisteren in tegenwoordigheid van zevenduizend per sonen geïnaugureerd. Velen duizenden moesten afgewezen worden, o.w. vier hon derd kolonisten, die van Jaffa waren ko men loopen. Het hooge gezelschap omvatte vertegen woordigers van vijftig der voornaamste instituten en academische lichamen over do geheele wereld. De stoet, welke naar het universiteitsgebouw trok, was zeer indrukwekkend. Incidenten hadden niet plaats. 'Ziud-Afrika. De Britsche voorkeursrechten. Dc politiek van Hertzog Generaal Hertzog, de premier van do republiek Zuid-Afrika, heeft het voorne men de voorkeursrechten voor den han del met de Britsche landen op te heffen. Het bekend worden van Hertzog'a nieuwe tariefpolitiek heeft groote sensatie veroor zaakt. De geheele aangelegenheid was geheim gehouden. In regeoringskringen te Kaapstad is men klaarblijkelijk verlegen met de voorbarige onthulling van het plan- op hot oogenblik, dat heel Zuid-Afrika toebereidselen maakt voor het bezoek van den prins van Wales. Generaal Hertzog en Havenga, minister van financiën weigeren eenige verklaring af te leggen. Het schijnt, vervolgt de correspondent van do „Daily Mail", dat do nieuwe poli tiek opzettelijk weken geleden reeds werd medegedeeld aan Nederl and, Duitseh land en" de Vereenigde Staten en dat han delskringen in dit land gereed staan, een campagne te beginnen, ten einde zich van den Britschen handel in Zuid-Afrika meester te maken. TWEEDE KAMER Overzicht De behandeling van het „Wetsontwerp tot bevordering van een richtigo heffing der Directe Belastingen" loopt ten einde. Minister Colijn kan over de behandeling van zijn ontwerp tevreden zijn. Tegen zijn- zin heeft de Kamer geen enkel amende ment aangenomen, al ging het een paar maal op het kantje af. Zoo ging het b.v. met een sympathiek amendement, bovendien een kwestie ra kende, ten gunste waarvan de Kamer zich eenmaal (27 Juni 1923) reeds per motie uitsprak, verdedigd mevr. Bakker-- Nort (V.D.), mej. West er man (V. B.), mej. Groene weg (S.D.) en de heer Snoeck Honkemans (C.-H.) Bedoeld amendement booogde de in voering van het zoogenaamde zusterpen- sioen. Het wilde bepalen, dat, indien een ambtenaar of ambtenares, of gepension- neerde ambtenaar of ambtenares met min stens 25 voor pensioen geldende dienstja ren overlijdt, zonder weduwe of weezen achter te laten, de Minister van Financiën het pensioen, dat anders de weduwe zou hebben gekregen, zou kunnen toekennen aan de inwonende zuster, die gedurende de laatste 10 jaar vóór het overlijden de huishouding heeft waargenomen. Minister Colijn wilde er echter niets, van hooren. Hij had had zelfs een principieel bezwaar cr tegen. Hij wilde namelijk geen uitzonderingspositie schep pen voor do zuster tegenover b.v. do nicht of een vreemde. En zou men dezen ook opnemen in de bepaling, dan zou do pon- sioenvorzekering een gewone verzekering a menuumv-nc- meerderheid verworpen; 34 loden waren tegen, 32 voor- Met de linkerzijde hebben vóór het amendement gestemd de beide vrouwelijke katholieke afgevaardigden, de hceren Bulten, Smeenk en de C.-H. op twee na, de heeron Rutgers van Rozenburg en Ti- lanus, die dus juist den doorslag bij de verwerping gaven. Overgenomen werden amendementen- S u r i ng (R.-K.), om vast te leggen dat de ambtenaren, in dienst bij do inwerkingtre ding der wet, zullen blijven beschouwd nis ambtenaren in den zin der Pensioenwet; ook al daalt later hun tegenwoordig sala ris beneden 400 en al worden ze later tijdelijk-ambtenaar, en een amendement- Kotelaar (V.D.), om ieder ambtenaar, die in dienst is bij de inwerkingtreding der wet, als ambtenaar in den zin der Pc - 'oc-nwot te boschouwen. Koninklijke Besluiten. Ontslag hoogleeraar. Bij K. B. is, op zijn verzoek, eervol ont slag verleend aan dr. C. Winkler, als hoog leeraar aan do Rijksuniversiteit te Utrecht, met dankbetuiging voor de gedurende vele jaren den lande bewezen belangrijke diensten. HET POLITIEK ADVIES. Hos de Bondsvoorzitter v. Wijnbergen er over denkt. Mr. A. baron van Wijnbergen heeft Dins dagavond voor de R.-K. Kiesvereeniging te Lichtenvoorde oen politieke rede gehou den. Hiervan geeft „Dc Maasbode" een uit voerig verslap, waaraan het volgende is ontleend: De heer van Wijnbergen sprak over de gebeurtenissen in de R.-K. nart'5 speciaal in de laatste (la<rPn. over do verhouding der katli, partij tot de andere christelijke partijen en over de toekomst. Spr. maakte de opmerking, dat men te maken heeft gehad met den geweldigen aandrang van sommigen om de partij een heel eind naar links op te schuiven en te gen een persoonlijk gewurm van personen om zelf vooruit te komen. Waar do zaken zoo stonden, was het toch wenschelijk ge weest, dat ook anderen een deel van de taak op zich hadden genomen. Het ware wenschelijk, dat sommigen, op wier weg zulks ligt, medehelpen die taak te ver lichten. Het is heel eenvoudig, zegt spr binnenskamers te juichen als het goed gaat, maar zelf werkeloos te blijven. Nu het werk is gedaan, wil spr. openlijk zeggen, dat men het niet uitsluitend moet overlaten aan de genen die belast zijn met de leiding. Nadat de werkzaamheden waren afge- loopen vervolgde spr., is het politiek ad vies gegeven. Hij gaf den raad op 26 April zooveel mogelijk, liefst alleen, op het politiek ad vies te stemmen. Als men mij vraagt, zeide spr., of het advies er aldus uitgezien zou hebben, indien ik alleen het had moeten vaststellen, zeg ik ronduit neen, maar toch verdedig ik bet niet hart en ziel en leg er mij bij neer. Spr. begrijpt wel, dat het ad HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Frankrijk en de Amerikaansche ontwv penlngsconferenlle. De Parijsche studenten hebben een a!gé« meene staking afgekondigd. Anti-Brltsche tariefpolitiek van Zuid* Afrika. BINNENLAND. Tweede Kamer De wijziging van d< Pensioenwet (Kameroverzicht). Eerste Kamer De Zomertijd (Laalsté Berichten). inaugurale rede prof. Pompen 0. F. M. te Nijmegen. Algemeene wethouderscrisis te Amster* dam. Dc conclusie van den Rijksbemiddclaafl Inzake dc contract-actie In de bouwvakken Een politieke rede van Mr. A. Baroif van Wijnbergen. OMGEVING. Notaris-benoeming te Oude-We.tering. vies niet allen kan bevredigen, maar men heeft het nu eenmaal in zijn geheel te be zien. Hoogst belangrijk is in deze dan ook de overweging dat, nu hef advies reed* acht dagen oud is, er niemand is opge staan, die in staat is gebleken een beter tf geven. De verhouding der katholieken tot de andere partijen behandelend, waarschuwde spr. tegen het dagblad „De Morgen", waar van liij het telkenmale weer betreurt, dat het in een richting stuurt, die op den duur tot den ondergang der coalitie moet leiden. Misdadig noemde spr. eiken stap die gerei wordt in de richting om ons volk op to hit* Daarna besprak de inleider, in liet kort den toestand ter linkerzijde, waar men tol! het vormen eener rogeeringsparlij niet in staat is. Waar het land nu eenmaal gere geerd moet worden, zal de rechterzijde dit moeten doen. Spr. waarschuwde in dit verband voor een groep, dio zich aandient als do Nationale Unie, en die zegt ook een christelijke politick te voeren. Met ons be< grip „christelijk" heef! echter dat adjectief niets gemeen. Van do gelegenheid tot gedachtenwisse- ling maakte een viertal aanwezigen go* bruik, o.m. Pater Hentzen. Deze wenschtn o.m. van den spreker do motieven te ver nemen, die hem er toe geleid hebben zijn slem te geven aan het z.g. „Spcrwotjé", waardoor de ambtenaren liet recht werd ontzegd zich in zake art. 40 Bezoldigings besluit to beroepen op den rechter. Een der andere aanwezigen speet het, dat do heer Van Wijnbergen oen trommel vuur had gericht tegen „Do Morgen", lor* wijl niemand er van aanwezig was. Do vragenstellers beantwoordende, gaf do inleider allereerst antwoord op de kwestie van art. 40. Ten dien aanzien merk to hij op, dat hij zelf een tijd lang in de meening verkeerd hoeft, dat het bewuste art. 40 niet gewijzigd mocht worden. Toen heeft hij zich gewend tot Pater Rijken z.g. te Huissen. Spr. las dan een schrijven voor van Pator Rijken, d.d. 26 Sept. 1923 dat na uitvoerige motiveering tot do conclusie komt: „Om die redenen is dat artikel ou- verstandig en onrechtvaardig en had het uooit gestipuleerd moeten worden en moet het reeds om het artikel zelf en niet alleen om do crisis-omstandigheden worden inge trokken". Dit advies van een moraal-tlieo* loog van den eersten rang is voor spr. bo- slissend geweest, al li ad li ij er wel bezwaar legen dat een dergelijk besluit moest ingo- trokken worden, door dezelfde ministers, die het uitvaardigden. Voor 't hem gegeven advies is hij altijd zeer dankbaar geweest, en wanneer morgen aan den dag nog eens over dat wetjo moet gestemd worden, dan zou hij weer tegenstemmen, al zou geheel het kiezerskorps daar anders over denken. Een R.-K. Democratische lijst? Men meldt uit Nijmegen aan j,De Mor gen": Dinsdag 31 Maart vergaderde de club „St.-Michaël" afd. Nijmegen ter bespre king van het politiek advies. Na langdu rige en ernstge besprekingen werd mot op 1 na algemeene stemmen aangenomon: Uitkomen met een vrije R.-K. Democrati sche lijst (geen Michaëlistische) in al de 18 kieskringen. Verdere actie zal volgen. Moeten wij dit bericht zóó lezen, dat hot de bedoeling is, niet om hot politiek ad vies to wijzigen bij do stemming op 26 April maar om, do Katholieke eenheid ver brekende, aan do officieele stembus op 1 Juli naast de lijst dor R.-K. Staatspartij een R.-K. Democratische lijst to stellen, zooals do R.-K. Volkspartij zulks doet. Wij mogen vertrouwen gezien do herhaalde verklaringen van do leiders van St. Michaël" dat dit de bedoL-liog

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1