16© Jaargang.
WOENSDAG 25 MAART 1925
No. 4902
e ZMóobd Gou/ta/nt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
jaje Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
;co per post 2.95 per kwartaal.
[Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
baar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor
ging. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ilacrsblad 9 'A.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG Mo. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewon» advertenliën 30 cenl per regel.
Voor Iqgczonden Mededeelingen wordt het
r. dubbele van het tarief berekend. z
Kleine adverlentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen werden aangeboden of gevTaagd, buur en ver.'
buur, koop en mkoop 10.50.
'nummer bestaat uit twee
lie".
r Zij, die zich met I April a.s.
De Leidsche Courant" wenschen
abonneeren, ontvangen tot dien
km de courant gratis,
Een verduidelijking.
het politiek advies schrijvend,
iten wij gisteren op:
ip het voor de vier Zuid-Hollandscbe
glringen gecombineerde advies zijn de
jr eerste plaatsen voor de difinitieve
l ran bet meeste belang. Do vorige keer
jalde deze vijf zetels. Nu is als no. 4
Jriseerd prof. Veraart cn als no. 5
Korten horst. Wie nu aan dr. Korten-
üt een kans wil geven moet dit doen
f eerst prof. Veraart een nog betere
u'to verleenen.
fij maakten deze opmerking om 'ns
gelijk aan te toonen iets eigenaardigs,
o.i onbevredigends ook, in het Kics-
unent.
(o hebben sommigen dit verkeerd gele
ons gevraagd: Kan men dan voor
stemmen geven op een der geaclvi-
ude candidal en?
Üjj herbalen nogmaals dat zulks niet
tk'cden kan. Men kan op Zondag 28
til slechts één slem uitbrengen, en wel
Set Politiek Advies of op één der aÜpha-
cbe candidaten. Die stem op het Poli-
Advies kau nu wel op het Politiek
riea iu .zijn geheel of op een der can-
hlen van het Advies worden uitge-
isbl, maar wordt in be:dc gevallen be-
ouwd als te zijn uitgebracht op no. 1,
het stemmen op een candidaat
M voorkeur in het Politiek»Advies
bet minste pracfcisch resultaat heeft,
ia hu willen wij wat wij gisteren schre-
met andere woorden herhalen: "Wie nu
i dr. Kortenhorst een kans wil geven,
it dit doen door op het Polit:ek_Advics
stemmen, waardoor hij eerst aan
Veraart een nog hetere kans schenkt,
jok de „Msbd." van vanmorgen komt
dezelfde kansberekening als wij giste-
i(jü., dat de vijfde zetel, al behaalde
3 die do vorige keer, niet als zeker mag
den beschouwd):
.Nemen we nu de gelijkluidende lijst
Bardam's G ravenhage—Leiden—Dord-
dan zal, hij evenredig resultaat van
2, mogen gerekend worden op 4.64 pet.
het landscijfer. Wat zekerheid geeft
«J vaste zetels, zoodat prof. Veraart de
riede Kamer als lid zal binnengaan, ter-
9 bet overschot, bij een flinke verkie-
j3campagno en een gunstige verbin-
mei een lijst uit anderen kr'ng, ook
Kortenhorst op bet kussen kan bren-
Üij meenen, dat wat wij gisteren schre-
nn toch zéker niet meer kan worden
wretaan.
\'a wij Uier op de combinatie Veraart
rlenhorst in bef Politiek Advies wijzen,
ten wij er bij voegen, dat men
■o combinatie, zooals ieder deel van
!Adv:es, moet bezien in het kader van
t^eheele Advies. N-'et in iederen
skring konden alle groepen worden
i reden (resteld, maar het streven moest
op gericht zijn, om in allo Kleskrin-
ite zamen allen groepen bevrediging
«flanken.
BUITENLAND
Het Protocol in het Lagerhuis.
Een verdediging van Henderson.
Chamberlain motiveert zijn politiek.
De Veiligheidskwestie.
De diplomatieke onderhandelingen.
Geen 7- of 9-voudig pact.
De diplomatieke correspondent van do
raily Telegraph" wijst er nog eens op, dat
^Fransche gezant De Fleuriau geen vei-
ihoidsvoorslellen voor Herriot heeft
'degenomen. Hij is alleen naar Parijs
Wied om nieuwe instructies te ontvangen
"et blad verklaart verder, dat Engeland
gunstig staat tegenover een uitbreiding
Pt voiligheidspact tot Polen, Tsjechoslo-
Üje, oegoslavië cn Roemenië. Van En-
Ische ijde i3 een dergelijk voorstel niet
liet debat gebracht.
Dc Duitsche voorstellen.
PoolsehDuitsche grens.
Verwijzende naar een ingezonden stuk,
"I zij van den Duitschen gezant Stbamer
Londen heeft ontvangen, waarin catogo-
'ch ontkend wordt dat do Duitsche regee-
toen zij haar pact-aanbod deed, de
oolschDuitsche grens genoemd heeft,
;1t de Times: ..Het belang biervan wordt
cfgroot door 't feit-dat de Duitsche diplo-
^tieko vertegenwoordigers in de geallieer-
hoofdsteden eensluidende verbale ophel-
«ingea hebben gegeven, volgens welke de
j^rgdbeid (lie tie Poolscbo regeering aan
to dag legde, zonder grond was. Deze
■uaing van de Duitsche regeering is er
ffaw op berekend de pas begonnen ge-
lülenwisseling tusschen haar cn de
Het oordeel van Labour.
Gister is het Lagerhuisdebat over het
protocol van Genève cn de politiek der re
geering te dien aanzien, geopend met een
redo van den Labour-afgevaardigdo Arthur
Henderson, oen van de samenstellers van
het protocol, die de verdediging daarvan
op zich nam.
Henderson sprak zijn diepe teleurstelling
uit over de houding der regeering, ten
aanzien van het protocol.
Henderson geloofde niet, dat Chamber
lain er in is geslaagd, het protocol -tc doo-
den, want op de'agenda van de eerstvol
gende Volkenbondsvergadering komt het
protocol weer voor. De Engelsche regee-
j zal dan ter tafel moeten komen met
een definitief alternatief en dit zal verder
moeten gaan dan de verklaringen, welke
Chamberlain in den Volkenbondsraad heeft
afgelegd.
Een volkomen verwerpen van dc poli
tiek. door het protocol voorgestaande,
noemde spreker een gevaarlijke handel
wijze.
De Labour-parlv, zoo zeide hij. is volko
men gekant tegen eenig afzonderlijk pact
van militair en permanent karakter, het
welk er toe zou kunnen leiden, dat de we
reld verdeeld werd in twee gewapende
kampen.
Hel verweer van Chamberlain.
Chamberlain beantwoordde daarop het
gesprokene door Henderson. H:j wees er
op, dat MacDonald en do Franscke pre
mier overeenkwamen, dat. zij te zamen
naar de Volkenbondsvergadering zouden
gaan en do d'scussies openen over het
grootc veiligheidsvraagstuk. Zij kwamen,
zij zagen, zij overwonnen. Het had n et
mooier kunnen zijn, tot de heeren zelf
en de vergadering, tot welke zij zich had
den ger'trht h"fTr-r"clnrKm j.i-.
de redevoeringen, die zij hadden aange
hoord. Toen was het plotseling iedereen
duidelijk, dat de twee premiers in hun ge
meenschappelijk vriendelijk gebaar toch
onverzoenbjk tegenover elkander stonden
in do adviezen, welke zij den Volkenbond
aanboden.
De Britsche en Fransche premiers lieten
het vervolgens aan hun vertegenwoordigers-
over een internationaal accoord te onlwer-
'pen, dat volkomen tegengesteld was aan do
denkbeelden, belichaamd in do formule
waarover zij het eens waren geworden.
Men bestond bet in die vergadering, in en
kele weken tijds een stuk wetgeving voor
de geheel o wereld op te stellen, in omvang
en belangrijkheid waarmee zelfs het
"grootste plan voor. een landelijke wetge
ving. zooals b.v. voor Engeland, niet te
vergelijken viel. Viel het dan te verwon
deren, dat- de tegenwoordige regoering het
onder deze omstandigheden onmogelijk
achtte dit stuk wetgeving aan te bevelen
aan het parlement? De geheele tekst van
hel protocol was er op berekend, tegemoet
te komen aan de behoeften van staten met
strjdkraoh'ten te land en met landgrenzen,
en die zich bezorgd maakten over deze
grenzen.
„De Britsche regeering, vervolgde Cham
berlain, acht zich derhalve niet in staat,
het protocol te onderteekenen. Zij is van
meening, dat het niet kan bijdragen tot
de bevordering der veiligheid, noch tot
vermindering der bewapening, doch zij is
er van doordrongen, dat zij verplicht is
zoo mogelijk, een bijdrage te leveren tot
het groote doel, en zij is van meening, dat
Engeland en het rijk dit ook kunnen
doen."
De voorstellen van
D ui tscbland.
Sprekende over de Duitsche voorstellen
zeido Chamberlain:
„Ik ben overtuigd, dat de Duitsche re
geering een eerlijke en ernstige poging
onderneemt ten einde te geraken tot een
beteren stand van zaken, en de hoop, die
poging tot een succesvol einde te kunnen
brengen, beeft ons er toe gebracht, ernstige
besprekingen hierover te openen."
Duitschland is bereid, af to zien van
ieder denkbeeld om zijn toevlucht to nemen
'tot een oorlog, ten einde do in bet Vredes
verdrag vastgestelde grenzen in Europa
gewijzigd te krijgen.
Dan is Duitschland genegen, toe le tre
den tot een wcdcrkcorig pact ter waarbor
ging van den huidigen toestand in bet
"Wespen. Het is bereid to verklaren, dat
het geen oorlog zal begin nep (cn einde do
grenzen in het Oosten gew\j 'gd te krij
gen, doch hot is niet gen'ëgen, wat deze
grenzen betreft, te verklaren^ dat zij afziet
'van alle hoop, to eeniger lijd door vriend
schappelijke onderhandelingen, hier een
wijziging te doen aanbrengen, heizij dat
dit langs diploma li eken weg zou geschie
den, hetzij door eventueel gebruik to ma
ken van de goede diensten van den Volken
bond.
Hc was het, dunkt mij, to Genève eens
met de vertegenwoordigers der buiten-
ïandscho regecriiigen, die ik daar ont
moette, dat dezo voorstellen niet wezen
lijk konden worden genegeerd of verwor
pen." Chamberlain sprak als zijn meening
uit, dat bet Hui-s het eens zou zijn met zij
ner Majesteits regeering, dat het een be
langrijke vooruitgang is, dat dergelijke
voor stol kmnns wit «nam-'V
DuilschWcl keUo j.jïSikt, z:j het dan
ook in vagen vorm.
Zij behelzen, als spreker ze goed be
grijpt, dat Duitschland bereid is, voortaan
vrijwillig te garandeeren, wat het tot dus
ver slechts onder dwaug had aanvaard.
De Keulse he zone.
Met betrekking tot de Keulsche zone,
zoide Chamberlain, dat deze in de Duitsche
voorstellen niet wordt genoemd, en dat do
voorwaarde niet is gesteld, dat do bezet-
tingsduur, voor deze per ode vastgesteld
in het Verdrag van Versailles, mc-et wor
den verkort of op ecnigerlei wijze veran
derd.
Chamberlain eindigde zijn rede aldus:
„Tenzij gij erin slaagt, te geraken uit
deze almosplieer van vrees en aTgwaan en
gewapende waakzaamheid, zal zoo n!et
tijdens mijn leven, dan toch tijdens dat
van mijn kmderen of kindskinderen
Europa wederom aan don strijd zijn over-
ge'everd.
Onze politiek is, niet geheel door onzo
schuld, grillig en onstandvastig geweest.
Onze invloed heeft door onze aarzeling
iets verlóren. Ik z:e in deze voorsteden het
aanbreken van een nieuwen dag. Met onze
hulp zal het „Oorlogs-Hoofdstuk" beëin
digd kunnen worden en ^en waarachtige
vrede kunnen beginnen. Tenslotte l'gt dit
in de band van bet Britsche Rijk. Indien
het Britsche Rijk wil. dat er geen oorlog
meer zal zijn, dan z&l er ook geen oorlog
meer zijn."
Westersche mogendheden gemakkelijker te
maken."
Duitschland en de Volkenbond.
Meeningen te Berlijn.
Het Havas-bericht over de onvoorwaar
delijke toetreding van Duitschland tot den
Volkenbond wordt door de Duitsche pers
genegeerd. In zekero kringen is do stem
ming tegenover den Volkenbond minder
vriendelijk dan dit langen tijd het geval
was. Men beschouwt daar de pogingen, om
een debat over Duitschlands toetreding op
dit oogenblik aan de orde te stellen, als een
manoeuvre, om do aandacht af te leiden
van het bekende Duitsche garantie-aanbod.
Eerst als tusschen Parijs cn Londen vol
komen overeenstemming bereikt zal zijn,
zal do Duitsche regeering haar standpunt
nauwkeurig kunnen bepalen. Voorloopig
wacht men af en zwijgt. Een overdreven
optimisme valt te Berlijn niet te consta-
teeron.
Duitschland,
De presidentskeuze.
Ho o dc verkiezing plaats beeft.
Zondag 29 Maart zal, zooals wij nu wel
weten, de Duitsche republiek haar tweeden
president kiezen, of, indien bij deze verkie
zing niet de vereischte meerderheid wordt
verkregen voor één der candidaten, op
26 April.
De vraag, die men thans boort stellen,
is echter: Hoe gaan deze verkiezingen in
hun werk? Het is n.l. de eerste maal, dat
Duitschland zijn president zal kiezen.
Ebert werd destijds door den Rijksdag ge
kozen, thans kiest bet volk een president
en wel voor den tijd van 7 jaar. Er moesten
dus geheel nieuwe bepalingen voor dezo
verkiezingen worden vastgesteld. Volgens
den stand der December-verkiczingen dan
zullen 38.980.245 Duitscliers hun stem
kunnen uitbrengen.
ïn het algemeen kan men zeggen, dat do
verkiezingen op dezelfde wijze zullen ge
schieden als de Rijksdag- en Landdagyer-
kiezingen. Ook de kieskringen blijven
dezelfde.
Het stembiljet vermeldt do namen der
candidaten in alfabetische volgorde. On
deraan is een vakje open gelaten, waarin
de kiezers, die op do lijst geen candidaat
van hun gading aantroffen, hun eigen can
didaat kunnen invullen. Dit vakje zal wel
door velen gebruikt worden, om geestig
heden te debiteeren, waardoor bet biljet
natuurlijk van onwaarde wordt.
Indien de verkiezing op 29 Maart tot
geen resultaat leidt, kunnen de partijen
voor de herstemming weder nieuwe candi
daten stellen, aangezien men bij die her
stemming niet kiest uit de personen, die
bij de eerste verkiezing de meeste stemmen
bobben behaald. Het spel van 29 Maart kan
clan dus weer opnieuw beginnen. Na af
loop der verkiezing, hetzij op 29 Maart of
op 26 April, moeten do betreffendo be
ambten bet resultaat van de telling onmid-
clefiijk telefonisch of telegrafisch aan do
Rijkskiescommissie opgeven. Deze onder
zoekt liet materiaal en vraagt indien zij
den indruk heeft, dat de verkiezing volgens
de wcltelijko voorschriften heeft plaats ge
vonden den gekozene, of bij do benoe
ming aanneemt.
Accepteert deze, dan wordt eerst al het
verkiezingsmateriaal nauwkeurig door de
commissie onderzocht en door het Rijks
bureau opnieuw gecontroleerd. Wordt alles
in orde bevonden, dan heeft de publicatie
van den uitslag in de staatscourant plaats
en eerst van dit oogenblik af is de nieuwo
rijkspresident officieel gekozen.
Heeft geen der candidaten de vereischte
meerderheid op zich vercenigd, meer
clan de helft van het totaal der uitgebrachte
geldige stemmen clan deelt de Rijksvor-
kiezingsloider dit den minister van Bin-
nenlandsche Zaken mede, dio den Rijksdag
het voorstel doet tot een twecdo stemming,
to besluiten. Dit zelfde is het geval, indien
de gekozene zijn benoeming niet aanvaardt
Bij de tweede stemming is het voldoende
als een candidaat de meeste geldige stem
men op zich vercenigd heeft. CEen relatieve
meerderheid dus, geen absolute meerder
heid).
De bouw van luchtschepen door
Duitschland.
Onderhandelingen o v or de
opheffing der boporkingen
Naar de „Vossische Zeitimg" verneemt,
zullen er dezer dagen vertegenwoordigers
van de Duitsche regoering naar Parijs
vertrokken, len cindo daar met den Raad
van Ambassadeurs onderhandelingen aan
to knoopen over de opheffing der beper
kingen, die het Londenschc'ultimatum'ilen
Düilschen aanbouw van luch; 1; r- n en
"vliegtuigen hooft opgelegd.
Polen.
Oproeping van Opper-Sileziürs onder
de wapenen.
Nie t voel animo.
Ar^iger^- uif jI'aÏÏówi tz ^zijn 'c$W iliVMl
voor de eerste maal do dienstplichtige Op-
per-Sileziërs voor den PoOlschen krijgs
dienst opgeroepen. Een grooto opwinding
maakte zich van do bevolking meester,
welko in anti-Poolsclio betoogingen tot
uiting kwam. Vele dienstplichtigen zijn
over do grens naar Duitschland gevlucht
om zich vandaar naar het buitenland to
begeven. Zoo sprongen bij Beuthen 50 re
enden uit den trein van Kallowil?. li -pen
de grenswacht onder den voel cn 'iilen
naar Duitsch gebied.
Palestina.
Balfour's bezoek aan Jeruzalem.
Patrouilles door d c straten
In het regeeriugsinstiluut voor do op
leiding van onderwijzers zijn wanordelijk
heden uitgebroken, nadat do directeur
had geweigerd, vrijaf le geven op den dag
van do aankomst van lord Balfour. Do
hulp van do politie moest worden inge
roepen om de orde to handhaven, maar do
studenten verlieten de school, dio op last
van den directeur voor onbepaaiden tijd
is gesloten.
Hot college van het Lalijnsclie patriar
chaat heeft zijn leerlingen vrijaf gegeven.
Den gcheelen dag hebben gewapende gen
darmes door de straten der stad gepa
trouilleerd. De politie heeft verschillende
Arabieren gearresteerd, die verdacht wer
den wanordelijkheden te will'-n idih-kkcn.
Arabië.
De strijd om het kalifaat.
Een ernstige candidaat in
den Sjeik der Sonoessi
Volgens to Gonstantinopel ontvangen be
richten zal de Sjeik der Senoossi tot Emir
van Mekka cn de heilige plaatsen, onder
bescherming van den sultan der Wahabio-
ten worden uilgeroepen. Deze berichten
zijn, indien zij bevestigd worden, van groo
te beleokenis, daar zij het waarschijnlijk
zouden maken,' dat do Sjeik der Senoossi
met steim der Wahabieten als volgenden
stap de kalief-waardigheid zal verkrijgen
Hij werd reeds sedert lang als candidaat
voor dio waardigheid beschouwd, en wel
op grond van oen plan, volgens hetwelk
do kalief geenerlei wereldlijke waardigheid
zou bekleeden naast zijn geestelijk ambt.
Dit is een deel van het pan-IslamietSsche
program, waarvan de sultan der Waha
bieten een vurig voorstander is.
Egypte.
Dc politieke toestand.
*Z g h 1 o c 1 's positie.
Uit het gebeurde van eergisteren blijkt
wel, dat de meerderheid van de Egypti
sche regeering bij de jongstleden verkie
zingen alleen bestond in haar verbeelding
Het wekte reeds argwaan, dat deze meer
derheid zelfs in do oogen van do regeering
zoo klein was.
Wio iels van do praktijken bij verkie
zingen in Egypte afweet, weet ook dal de
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Het protocol van Genève in het Engel
sche Lagerhuis. Chamberlain verdedigt
zijn politiek.
De bouw van luchtschepen in Duitsch-*
land.
De onrust in Jeruzalem bij den komst
van lord Balfour.
De politieke toestand in Egypte. Zagh-
loel's positie sterker dan ooit.
Chineesche bandieten hebben een Mon-
goolsch dorp overvallen.
BINNENLAND.
Eerste Kamer De begrooting van
Binncnlandsche Zaken.
Tweede Kamer Verschillende wets
ontwerpen. Een interpellatie.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
(Eerste Kamer) nopens het ontwerp tot
afschaffing van den Zomertijd.
Verschenen is het Voorloopig Verslag
(Tweede Kamer) nopens het ontwerp tot
hel verstrekken van een subsidie aan de
Olympische Spelen 1928 (2do blad).
Een wetsontwerp tot uitkeering van
150.000 aan de Codro.
Uniforme regeling voor cementvcrkoop
in Nederland.
zittende regoering altijd tientallen midde
len hoeft om op den uitslag invloed to
oefenen. Do Egyptische regeering heeft
van dezo mogelijkheid nooit ijveriger ge
bruik gemaakt dan bij dezo verkiezing,
waarbij zooveel op het spel stond. Dat des
ondanks Zaghloel zooveel stemmen be
haalde, was het beste bewijs van de kracht
malum.
Intusschen blijkt meer en meer dat do
Britsche regeering zich mot 't zoogenaam
de ultimatum na den moord op den Sir-
dar in oen moeilijk parket geholpen heeft.1
De ontbinding is een noodschot. Uit don
aard der zaak zal nu nog feller strijd ge
streden worden en zullen van beide zijden
geen middelen gespaard worden. Zngh-
loel's kansen staan echter ongetwijfeld
goed. Het eergisteren gebeurde moot zijn
gezag weder aanzienlijk versterkt hebben.
Dat Ziwar op deze wijze tegen do juist
gekozen volksvertegenwoordiging ingaat,
stempelt hem te duidelijk als zetbaas van
Engeland om Zaghloel en do zijnen niet
een stork punt van aanval te geven,
Een n i o iLw e kieswet i-n
li o t zicht.
Naar verluidt, overweegt de ivg
do indiening van een nieuwo Lie
hetgeen uitstel der verkiezingen zou
brengen.
Uit verschillende'plaat-.on word. i
gingen tot demonstraties en orch-v.
ringen gemeld; door krachtige maat
len wercl do orde echter spoedig r
hersteld. To Cairo is het volkomen
tig, cn ook de studenten houden zic-h
China
Hei bandietenwezen in China.
Eon M er n g oolsch dorp
overvallen.
Een telegram uit Sjanghai meldt: Eeiv
aantal bandieten heeft het Mongoolschs
dorp Young-Tsjeng-Foo aangevallen, waai
bij het Belgische missiehuis, zoomede de
woningen van vele christenen, in brand
werden gestoken. De priesters werden
doodgeschoten.
Naar aanleiding van dit bericht heeft
do „Msbd." zich tot het missiehuis van
Scheut om inlichtingen gewend.
Do algemeene overste deelde mede, dat
tot nog toe geen bericht betreffendo deze
gebeurtenis bij hem was ingekomen; wel
wist men to zeggen, dat do missieleider
van Young Tsjeng-Foe, een dorpje, dat
ligt in het vicariaat van mgr. Van Dijcke,
onlangs opdracht had ^gekregen, die plaats
met zijn Christenen te verlaten, om zich'
op een veiliger post terug to trekken.
Men veronderstelt nu, dat de bandieten
de door de Christenen verlaten gebouwen
hebben verbrand en geplunderd, maar dat'
de mededeeling, dat een pater zou zijn
vermoord, alsnog voorbarig is.
Het missiehoofd van liet dorp in kwes
tie is geen Hollandsche pater.
BHJB'ïl'llLAWD
CERSTE KAMER.
Overzicht.
Aan do orde was gisteren do bögi'QotlngJ
van buiienJandsche zaken. Nadat do Uee-y
ren Anema (A. R,), Polak (S. D.) oa
