DONDERDAG 12 MAART 1925
16e Jaargang.
5)e Seicbelve 0ou/fca/nt
No. 4891
ABONNEMENTSPRIJS bodreagt bij vooruitbetaling.
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
me Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
\^o per poat I 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver-
ar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
ling. Afzonderlijke nummers 5 cL, met Geïllustreerd
sblad 9 it
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen i
Bureaux:* RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 n POSTBUS No. II
-t
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewons adverton tISn 30 o.nl per regel»
Voor Ingeconden Mededeeliogen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advortentlftn. van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen wcwdon aangeboden of gevTaagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat Bit twee
■den.
Dwaze voorstelling van vrijheid!
speculeert den laatsten tijd bij
iriduring van socialistische zijde op een
■enootschap met de Katholieken -
ons dan hij voorkeur voor: vrijheid
godsdienstuitoefening, processie-vrij-
die hij de sociaal-democraten ge-
irborgd zou zijn!
Uaar dau moet men zulks niet zoo on-
,dig doen als gisteren mr. Mendels in
Eerste Kamer, die verklaarde den Ka
lleken vrijheid to willen geven voor hun
jessies, indienzij de „vrijheid"
i anderen erkennen! Wij plaatsen hier
jj|iejd" tusschen aanhalingstcckens,
jat do heer Mondeis voor die „vrij-
te voren was opgekomen, door af te
n bet verbod van, de Katholieken
onwaarheid grievende tooneel-
oeringen, daarbij ook sprekend over
ingrijpen van do overheid waar het
ebde verspreiding van geïllustreerd
et, dat noemt men vrijheid! En het is
eo caricatuur van! Men verwart en
fjjselt handeloosheid met vrij-
d.i. de mogelijkheid, dat men zijn
Men uitoefenf. En, als wij ons zou-
vcrklaren voor die bandeloos-
d, dan zou men ons die mogelijkheid
de uitoefening al onzer rechten
roor in ruil willen geven aldus
door 'n mr. Mendels betoogd t en
ikerd. Ma n v 't spreekt vanzelf, dat wij
voor moéten bedanken.
Linieer iemand op straat een voorbij-
met z'n wandelstok bewerkt, de po-
ji'Qces-vorbaal opmaakt en de man zich
beroept op z'n vrijheid.... dan
men, natuurlijk, om zulk 'n vordedi-
iar wanneer een groep personen hun
burgers op het tooneel grieven door
jat hun heilig is een valschc voor-
te geven, dan mag dat wel wor-
frdedigd met een beroep op de
d!
land komt bij u op bezoek,
hem hebt verzocht, hij bevuilt
pzet uw tapijt met slijk en asch enz.,
taakt hem daarop opmerkzaam en
lat gij dat niet kunt toestaan, en uw
vaart tegen u uit, omdat gij hem
vrijheid ontneemt dan denkt
zeker dat de man z'n verstand is
geraakt.
wanneer een uitgever om geld te
n vunzige geschrfiten verspreid die
:tsckfj.ppïj besmetten en besmeuren,
mag dat wel worden toegestaan
men moot eerbiedigen de.vrij-
ir de dwaaste begrippen in des men-
brein behoort wel de hier gesigna-
dwazo opvatting van vrijheid!
BySTEftLAftD
Volkenbond.
Dc zitting van den Raad.
herstel van Hongarije.
Volkenbondsraad to Genève beraad-
gisteren over Hongarije's finan-
icrstel. Er werd een resolutie aange-
waarin de raad uiting gaf aan zijn
nüig over de aanmerkelijke vorde-
welkc in het Hongaarsch recon-
e-work reeds gemaakt zijn.
de namicldagzitting bracht Bones
uit over de resultaten van don
der ontwapenings-commissie.
t sc li la n d s toelating tot
den Bond.
!o besloten zitting van den Raad had
daehtenwissoling plaats, tijdens wel-
ledcn van den Raad, onder wie
berlain, Briand en Hymans in het
Jer, het standpunt hunner regeerin-
iteenzolten. Allen waren het er over
dat do kwestie van Duitschlands
DS tot den Volkenbond niet kan
gescheiden van de problemen, die
oogcnblik door de Europcesche
arijen worden onderzocht: de mili-
°Dtwaponing van Duitschland, de
^•ug van Keulen, de plannen voor
euw Pact. Doch op het oogcnblik
toad eenstemmig van oordeel, dat er
enkele juridische discussie met
Mand kan worden geopend over de
0 zijner toelating, welke, naar de
ïg. van den Raad, onderworpen
'jven aan dó algemeen in den Vol-
gcldende procedure.
z°u de algemeene zin zijn van het
h iaan- ^tresemann, waarvan de
fe 0(ionmiddao het onderwerp van
beraadslagingen in Raad zou uit-
Het veiligheidsvraagstuk.
DSoland en het protocol.
auiberlain zich gedwongen heeft
gezien Herriot mede te deelen, dat Enge
land en de dominions niet kunnen deelne
men aan een veiligheidsaccoord tusschen
Engeland, Frankrijk en België (zonder
Duitschland) zal hij volgens den diploma -
tieken medewerker van de „Daily .Mail"
nog op do vergadering van den voiken-
hondsraad de door Duitschland gedane
voorstellen, strekkende tot het sluiten van
een meer uitgebreid accoord, -ter sprake
brengen.
Hij zal er waarschijnlijk op wijzen, dat
deze voorstellen de meest nauwgezette
overweging verdienen en zal den hond
voorstellen, dat een plan ter vervanging
van het protocol van Genève op soorlge-
1 ij ken grondslag zal steunen.
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Tel." deelt ongeveer hetzelfde me
de en voegt er aan toe, dat welke pressie
de voorstanders van het protocol te Ge
nève ook mogen trachten uit te oefenen,
Engeland' op zijn besluit niet kan terug
komen.
Duitschland.
De opvolging van Ebert.
Weer een nieuwe candidaat
Als candidaat voor het presidentschap
is gister in de zoogenaamde Loebell-com-
missic, waarin vertegenwoordigers van
de Duitsch-Nationalen, de Duitsehe Volks
partij, de Wirtschaftspartei en de Beier-
selie Volkspartij zitting hebben, door een
lid der-Wirtschafspartei de minister van
Rijksweer Gessier voorgesteld. Genoemd
lid ging daarbij uit van de meening, dat
ook het Centrum en do democraten zich.
waarschijnlijk voor een candidatnur-
Gessler zouden verklaren, Dit voorstel is
door de commissie gunstig ontvangen,
doch de vertegenwoordigers der verschil
lende partijen hebben hun definitieve be
slissing ter zake opgeschort ten einde rug
gespraak te houden met hunne partijen.
Beslissend voor hot lot van deze candi-
datuur zal de houding der democraten
en van het Centrum zijn, welke partijen
e\enwel eerst heden haar standpunt zul
len bepalen.
Zooals men weet behoort Gessier tot de
democratische partij, doch heeft hij niet
steeds gehandeld in volle overeenstem
ming met de partij, zooals ook bleek uit
ziju zitting nemen in het kabinet-Luther.
33 ez war on van Stresemann
De rijksminister van Buitcnlandsclie
Zaken dr. Stresemann voert tegen een
candidatuur van Gessier voor het Rijks-
presidentschap principieele bezwaren aan
Hij verklaarde aan een vertegenwoordiger
van hot Gentrum, dat het buitenland,
wanneer Gessier president zou worden
hierin een verkapte militaire dictatuur
zou zien. Hiertegenover wordt van demo
cratische zijde er op gewezen, dat Gessier
een uitgesproken republikein is en dat on
danks het feit, dat hij zich niet steeds ge
voegd beeft naar de hesluiten der partij,
zijn candidatuur in democratische krin
gen met sympathie wordt liegroet.
De spoorwegstaking.
Dc stand der spoorwegstaking in het
district Dresden .bleef vrijwel onveranderd
Het treinverkeer is slechts weinig gestoord
Ook in liet district Elberfeld is de toe
stand onverandord.
De staking heeft zich tot Beieren uit
gebreid, met name tot het goederensta-
tion te Hof, waar 3 a 400 arbeiders liet
werk hebben gehandhaafd.
Het totaal aantal stakers in het gebied
der rijksspoorwogon bedraagt 7.700 man,
d.i. 1.84 percent van het aantal arbeiders
Frankrijk.
Frankrijk en het Vaticaan.
Een belangrijk debat in do
Senaatscommissie.
De kwestie van de vertegenwoordiging
ten Vatlcane beeft gister in de commissie
voor do financiën van den senaat, die de
begrooling in onderzoek heeft, tot een be
langrijk debat aanleiding gegeven, dat niet
ten gunste van dc regeering en haar af
schaffingsplannen is uitgevallen.
Van de behandeling van den post voor
de diplomatie werd door den heer Ghcron
gebruik gemaakt, om erop te wijzen, dat
er geen bedrag voorkwam voor de verte
genwoordiging ten Vaticane en dat hij en
zijn vrienden onder die onmstandighedon
weigerden het artikel goed te keuren. Een
groot aantal leden kwam hetzelfde verkla
ren.
De Monzie, die persoonlijk voorstander
is van de handhaving, vroeg aan de com
missie geen beslissing te nemen, veordat
Herriot zou gehoord zijn en daarom de
behandeling van het artikel te verdagen.
Met 15 tegen 12 stemmen en een ont
houding die van den heer De Monzie
werd de verdaging geweigerd en het
crediet van art. 9 voor de geheele diplo
matie eveneens verworpen.
De heer De Monzie verklaarde niet an
ders dan blanco te hebben kunnen stem
men daar hij voorstander is van de hand
having, doch zijn partij er tegen is.
Deze stemming heeft in parlementaire
kringen een diepen indruk gemaakt.
Do kans, dat bij do senaatsbehandeling
de rege^ring de opheffing van het gezant
schap ten Vaticane er door zal krijgen,
wordt met den dag minder.
Herriot weer ziek.
Naar gemeld wordt is de Fransdie fni-
nister-president weer ziek.
Zijn rechtervoet is door ernstige rheu-
malischo pijnen gekweld.
Bovendien moet de minister-president
zeer terneergeslagen zijn, wat er niet be
ter op zal worden, nu hij binnen enkele
dagen in den .senaat zal moeten verschij
nen.
Hij is het bewind, waarvan het totaal
fiasco hem zeer drukt, moede, doch zijn
omgeving heeft nog steeds niet de gó-
wenschte oplossing gevonden voor de kabi-
nets wijziging.
Griekenland.
De spoorwegstaking.
De sLakingsbcweging heeft zich uitge-
lircid tot alle Macedonische spoorwegen.
De arbeiders bij dc electriciteitswerken en
in verschillende andere industriën hebben
lot de sympathies laking hes-loten.
Turkije.
De Gricksch-Turksche uitwisseling.
Overeenstemming in zake de
vestigingskwoslie.
Turkije on Griekenland hebben heide in
de Volkenbondsraadszitling van gistermor
gen het advies van het Permanent Hof van
Internationale Justitie in zak© de inter
pretatie betreffende do uitwisseling der
Turkse he en Grickscb'e bevolkingen aan
vaard.
Bij do regeling dezer uitwisseling was,
zooals men zich herinneren zal, o.a. be
paald, dat daarvan uitgesloten zouden zijn
de to Gonstanlinopèl ..gv ,-: :tVcde'" Qnrkcn.
Over de interprclatio van dit woord ..ge
vestigd" nu ontstond verschil van meening
en aan het Permanent Hqf werd advies in
dezen gevraagd. Dit Hof gaf 21 Febr. j.l.
als z:jn meenning te kennen, dat als „ge
vestigd" moeten worden beschouwd de
Grieken, die wonen Linnen de grens van
de prefectuur der stad Gonstantinopel, er
zijn aangekomen vóór 30 October 1918 en
reeds vóór dezen datum het voornomen
hebben gehad er op duurzame wijze te
verblijven. In ,Grieken'and was men mot
deze uitlegging onmiddellijk voldaan.
Thans li ebben ook de Turken zich er mee
accoord kunnen vorklaren.
Marokko.
De samenkomst der stammen.
Do hoofden van de Djaballa-staminon
zijn teruggekeerd van hun bezoek aan
Abd-el-Krim te Aydir. Zij hebben thans
een groote samenkomst van stammen bij
eengeroepen ten einde verder over de
nieuwe situatie te beraadslagen.
Men gelooft, dat een campagneplan van
Abd-el-Krim aan de vo'ksstammen zal
worden medegedeeld en dat de oorlog te
gen Spanje in een nieuw stadium zal ko
men.
Britsch-lndië.
Het statuut van Britsch-lndië.
De rapporten der commissie.
De cominissio welke een onderzoek hoeft
ingesteld naar do werking van de grond
wetsherziening in Indië, heeft twee rap
porten ingediend.
Het meerderheidsrapport wijst erop, dat
do grondwet nog te kort in werking is go-
weest, dan dat men in staat kan zijn zich
een goed gofundeerdo meening aangaando
het succes er van te vormen, dóch de meer
derheid is niet ovcrtu:gd, dat de consti
tutie gefaald heeft. Zij dringt er op aan,
do Britsche controle op dc Indische regee
ring, in gevallen waarbij zuiver Indische
belangen zijn betrokken, losser te maken
en de wetgevende macht het recht te go-
ven, resoluties van wantrouwen in de re
geering in te dienen, benevens interpella
ties betreffendo de regeeringspolitiek.
In bet minderheidsrapport wordt ver
klaard, dat met de constitutie een eerlijke
proef is genomen, doch dat zij gefaald
heeft. Haar rapport legt den nadruk op do
noodzakelijkheid van provinciale autono
mie en dringt aan op do invoering van het
begmsel van verantwoordelijkheid der
centrale regeering en der centrale wetge
vende macht.
Do minderheid beweert, dat alleen do
verdwijning van het vereenigde Britsche
en Indische bestuur en de vervanging
daarvan door provinciale autonomie dege
nen, die de regecring critiseeren, zal te
vreden stellen.
De m'nderhcid bepleit, dat de grondwet
bepakngen moet bevatten voor den verde
ren automatischen vóoruitgang, ten oindo
stabiliteit in do regeering en de gunst en
do medewerk'ng van het volk te verzeke
ren. Zij stelt voor, deze problemen door
oen'koninklijke commissie te laten onder
zoekon.
De Indische bladen veroordeelden een
stemmig het meerderheidsrapport, uitge
bracht door de commissie van onderzoek
naar do bestuurshervormingen.
De wetgevende vergadering te Bombaij
nam zonder stemming een motie aan voor-
gestold door den swarajistischen leider,
tot opschorting der beraadslagingen, ten
einde de aandacht te vestigen op den
„hoogst onb err ed i gen den aard*' van het
meerderheidsrapport.
Amerika.
De strijd tegen de Ku-KIux-Klan.
Mevrouw Ferguson, de vrouwelijke gou
verneur van Texas, heeft den strijd tegen
don Ku-Klux-KIan aangebonden. Zij heeft
verboden in het openbaar maskers te dra
gen.
BINNENLAND
EERSTE KAMER.
Overzicht
De socialistische sprekers, de heeren mr.
Mondeis en Polak, hebben een pleidooi ge-
houden voor de „vrijheid" (wij verwijzen
naar een driestar in dit nummer) en kwa
men op tegen dc te groote bemoeienis van
Geil. Staten met do. gemeentebesturen.
Andere sprekers hebben nog over vele
andere dingen gesproken.
De Minister van Binnenlandschc Zaken
on Landbouw moet een man zijn met zeer
veelzijdige -belangstelling. Men heeft hem
gisteren, behalve over de reeds vermelde
onderwerpen aan den tand gevoeld over de
overdracht van overheidszorg aan den gc-
organiseerden landbouw, over het paeht-
contract, de uitbreiding van cultuurgron
den, liet landbouwonderwijs, do paarden-
wet, den nood in Ovorijsel en Drenthe,
werklozensteun, werkverschaffing^ ka-
taalrechten, de uitbreiding van Haarlem
liet rijkslandbouwproefstation in Gronin
gen, het instituut voor plantenveredeling,
den vecartsenijkimdigen dienst, ruilverka
veling, en nog cenige „kleinigheden".
Vandaag komt do minister zelf aan het
woord.
TWEEDE KAMER.
Overzicht
Gisteren werd voortgegaan met de be
handeling van de nieuwe wet op de coöpe
ratieve vereenigingen.
Er viel hij de beraadslagingen over de
artikelen en de amendementen al buiten
gewoon wéinig belangrijks voor.
Een amendement-Leeuslra, dat betrek
king had op de aansprakelijkheid der leden
en dat de uitsluiting der aansprakelijkheid
wildo uitsluiten, bracht liet al bijzonder
weinig ver. Het Averd verworpen met 50
legen 3 stemmen.
In verhand met de kwestie der aanspra
kelijkheid, do oenigo kAvcslio van meer al
gemeene betcekenis welke bij de behande
ling van het ontAverp de aandacht vroeg,
stond ook nog een amendement van don
heer Anient, die de bepaling Avilde zien
opgenomen, dat de statuten Aan coöpera-
lieA'C vereenigingen ook bepalingen moe
ten bevatten omtrent Avijziging der statu
ten, in het bijzonder om den leden zeker
heid te geven ter zake A;an den omvang en
den aard hunner aansprakelijkheid hij
cvenlueele statutenwijziging.
Minister Heemskerk stond zeer Avehvil-
lend tegenover ditAvijzigingsvoorslel, dat
ok bij de Kamer zoozeer in den smaak
viel, dat het zonder hoofdelijke stemming
werd aangenomen.
Hiermede waren de belangrijke beslis
singen genomen. De rest was van weinig
of geen beteekenis.
Volgende week Avorden de tweede lozing
cn eindstemming gehouden.
Prof. Dr. J. P. Wlbaut.
Dc gemeenteraad van Amsterdam heeft
dr. J. P. "Wibaut benoemd tot gewoon
hoogleeraar in de Organischo Chemie aan
de Gemeentelijke UniA'ersiteit, alhier.
Johan Pieter "Wibaut, geboren te Middel
burg, 20 Februari 1886, studeerde Aran
19041912 aan do UniA'ersiteit to Amster
dam met onderbreking van eenigen tijd
in 1908, in welk jaar hij zijn studiën com
pleteerde aan de Leidscho Academie.
Den 13en No\*embcr 1912 promoveerdo
hij in Amsterdam'tot doctor in de faculteit
der Wis- en Natuurkunde.
Dr. Wibaut Avas reeds sedert 1 Juni 1915
privaat-docent aan onze Universiteit en
lector sinds 28 Mei 1919. Do nieuw be
noemde hoogleeraar is een zoon van den
hoer F. M. Wibaut, wethouder to Amster
dam.
Prof. Dr. M. W. Woerdeman.
Do gemeenteraad a'an Amsterdam heeft
dr. M. W. Woerdeman, priA-aat-docent in
de cel- en weefselleer, benoemd lot buiten
gewoon hoogleeraar in de histologie, aan
de gemeentelijke Universiteit. Martinus
Willem Woerdeman werd 10 April 1892 to
Zaandijk geboren.
HET VÓÓRNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Ouitschlands toetreding tot den Volken-i
bond.
Weer een nieuwe candidaat voor het
Duitsehe presidentschap, do rijksminister
voor verdediging Gessier.
Een belangrijk debat in een senaats-*
commissie ten aanzien van de Franscho
vertegenwoordiging ten Vaticane.
BINNENLAND.
Tweede Kamer Wettelijke regeling
opnieuw van de coöperatieve vereenigingen
(Kameroverzicht).
Eerste Kamer Bcgrooting van bin-
nenlandsche zaken en landbouw (Kamer
overzicht).
De twaalfde Jaarbeurs (2de blad).
Door den Gemeenteraad van Amsterdam
wordt bij de Eerste Kamer aangedrongen
om den Zomertijd te behouden (2de blad).
De middenstand en de weeldebelasting.
(2de blad)
Hoogheemraadschap van Rijnland.
Een vergadering
Het Hoogheemraadschap a'an Rijnland
kwam Dinsdag in a'ereenigde vergadering
hijeen.
Na goedkeuring der notulen werd medo-
deeling gedaan a'an don toestand van het
bemalingsfonds op 1 Jan. 1925; het bleek,
na eerst in 1924 34000 te zijn geweest,
nu gestegen te zijn tot circa 40.000.
Mcdedeeling werd gedaan van een pro
cesverbaal van kasopneniing; er Avas aan
wezig een bedrag van 183.398 tegen
275.000 op den 27sten Nov. 1924.
Vastgesteld werden dc lijsten der sterns
gerechtigdo Ingelanden van Rijnland over
1925.
Aangenomen Averden 'de voorstellen van
Dijkgraaf en Hoogheemraden lot verbete
ring der waterinlating en uitmaling lo
Gouda. Deze plannon, Avelko roet dc lo
maken werken tot verbetering van do
Gouavo door de provincio worden uitge
voerd, zijn begroot op 550.000.
Tegen dit voorstel werden door vcr-i
schillende leden bezwaren gemaakt. DU.
Stoop wees op de boezem verzout ing. Dh.
Duynisveld wilde alleen do Avatoünlating
aan den IJscl, maar geen nieuw electriscli
gemaal van 2 millioen M3. aldaar en
meende, in het sterke gebouw te Gouda
zelf dit gemaal te plaatsen, wat beduidend
minder zou kosten aan stichting en on
derhoud. Dh. Los wees op hot onderhoud
der nieuAVO kade a'an het inAvateringska-
naal. Aan de werken hiervan wordt door
de Provincie f 274.000 bijgedragen.
Goegekeurd Averd verkoop van perceel
Schoten A No. 351 a f3.per M2.; idein
verhuring pcrceelen Katwijkschc landen
voor f11,775, gerekend tegen f565 per
HA.
Een gCAvijzigde huurovereenkomst van
do Kalwijksche Kalkzandsteenfabriek, be«
treffendo onderpand, Averd aangenomen,
ovenals hot aaugaan van een overeenkomst
tot het afzanden der Kalwijksche landen.
Subsidie Averd verleend aan do Gemeente
Schoten tot een bedrag van f 150 tot liet
onderhoud van den Avog van Spaarndam
naar Santpoort.
Aan den brugwachter der Rijnzator-
woudscho brug werd een pensioen toegc-
kond a'an f 315 per jaar.
Aan het slot der a'ergadering vroeg Dh.
Speelman naar den toestand van do go-
westen Nieuwkoop en Noorden. Dh. Duy
nisveld kreeg inlichtingen over do overweg
to Veur der clectrischo spoorbaan en oen
peilsein aan de hoofden van het gemaal
a'an den Geerpolder.
UIT DE OMGEVING
NOOROWIJKERHOUT.
Retraiteclub. In het café „De ZAvaan"
vergaderden Dinsdagavond dc leden van
do Retraiteclub, onderafd. van don R. K.
Volksbond. Do Voorzitter, do hoer J. Lam-
pe, opendo de bijeenkomst te 8 uur met
den Chr. groet en verwelkomde do leden.
Spr. sprak er zijn voldoening over uit,
dat er zooveel aanwezig Avaren. Verder fe
liciteerde hij de leden, die aan do laatst-»
gehouden retraite in liet St. Clemenshuia
alhier, hadden deelgenomen en bij hoopte,
dat do uitwerking dier retraite aan do lo*
den ten goede zou komen.
Verder Averd er medegedeeld, dat voor
begin 1926 weer een rcti-aito voor gehuw-i
den en een a-oor ongehuwden was aange*
\-raagd, en dat deze vermoedelijk in Janu-*
ari zouden Avorden gehouden. Spr. spoorde
de leden aan door een grote deelname de
aangCA'raagde plaatsen vol te maken. Ge*
tracht zal worden denzelfdcn leider to
krijgen, die het a-origc jaar de retraite had