163 Jaargang. WOENSDAG 4 MAART 1925 No. 4884 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week #2.50 per kwartaal, onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal, co per post 2.95 per kwartaaL Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver- inbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- «taling- Afzonderlijke nummers 5 ct.f met Geïllustreerd idagsblad 9 zt. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advortentidn 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het r. dubbele van het tarief berekend. s Kleine ativortontcön, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. nummer bestaat uit tweo iden» Oe Nationale Unie. 1,1 hebben eenige dagen geleden mei- Temaakt van bet oprichten een-er re°pariij of groep: de Nationale Unie. nieuwe partij" heeft onder hare leden groote verscheidenheid van richting, dsbljkt uit de lijst van hen, die het os" of program hebben onder tcekend. nj wil tof elkaar brengen de partijen, lot nu toe tegenover elkaar staan. En rbj wil zjj erkennen de geestelijke an~ 0 voor het individueel© godsdienstige e iberale staatkunde voor het alge- politieke leven. streven is bij den eersten oogop- ij naïef. kan samenwerking zijn tusschen pjcü en individuen van verschillende jeke richting, maar dan toch zoo dat naast eikaar blijven staan en hunne en niet door elkaar vloeien 1 niet anders, kan het in de werke nd gaan! verwondert zich dan ook over de van sommige onderteekenaars, de ant i-revolutionaire heer Van Poort van Zijp. ij zijn stellig van meening, dat onder arlijen, d e slechts een kort levensbe- i hebben, de Nationale Unie het niet angst eal maken. malaise bij de Hanzebanken. de Katholieke Middenstanders Han- ïkon hebben opgericht was niet al- hun goed recht, maar, van hun stand- uit bezien, nl, als Katholieke denstanders, ook zeer verklaar- invloed toch van het groot-kapitaal orm, en of dat groot-kapitaal, zooals een Bank is geconcentreerd, al dan handen is van Katholieken, is wel bige.beteekenis. Men achtte, als Ka- t een katholieke bemoeienis met de ereld gewenscht in het algemeen ka- belang, en, als middenstander, ook il in het belang der Katholieke mid- ïders, daar, naar den oorspronke- opzet, kleinere credieten oiet te dure wijze zouden verleend, wat bij andere banken liet altijd het geval was. Hanzebanken zijn voortgekomen uit K. Middenslandsbeweging en be en tot 't oeconomiscb gedeelte dezer ing. Zij streefden een- oecono- :h doel na het verschaffen van lan den middenstand en moesten geleid door oeconomische elen. „De Gelderlander" die dezer dagen de als wij hier constateerde, besloot: j wilden maar zoggen, dat men het •lijk beginsel in deze treurige zaak lijk buiten bespreking kan laten, als ipeuren wil naar de oorzaken van 1. Die oorzaken liggen op zuiver eco- ih terrein en zijn te zoeken in het- rayon, waar" men de re.clenen [debacle van andere Ban- vinden moet. (Wij spalieeren. l Crt.). Zij hebben den goudstroom dagen der hoogconjunctuur in ver- bedding geleid, op avontuur gezon- i de stroom is in de zee der malaise len." rdaad niet het christelijke, het ka- e, voor zoover het hij de banken in waarheid aanwe- s maar, al dan niet en voor ver- ode dier Banken in verschillende 'erkeerd, oeconomisch beheer heeft laise veroorzaakt. BUlTEfiLËMD Oe Veiligheidskwestie. Db Britsch-Fransche entente. protocol van Genève. bet Foreign Office to Londen werd aan do journalisten verklaard, dat fitsche kabinet nooit heeft beraad- oyer een document als dat, waarvan in de „Chicago Tribune" (n.l. iïstel van een pact tusschen Enge-. Frankrijk, Duitschland en België. zoomin in den vorm van een ont- in eenigen anderen vorm. Deze kan echter niet als een afdoenr- BDspraak worden beschouwd, daar lelsche b'aden geenszins hebben be- Bat het kabinet in zijn geheel deze le zou hebben besproken, doch al- jd eenige invloedrijke leden der re- zich met het probleem bezig hou- in de verklaring van het üffico gezegd, dat het niet waar- ik ia dat een dergelijk document ^,m overweging zal worden geno- uat dit in geen geval zal geschieden oe conferentie te Genève, welke ÏÏk Week aanvan^-zal hebben Do Engelscke bladen achten het zeer waarschijnlijk dat het document, waarvan de „Chicago Tribune' gewaagt, wel be staat, doch dat daarin alleen de opvatting van een deel der ministers is geformuleerd om tot basis te dienen bij latere bespre king. Vast staat in elk geval dat Duitschland aan Engeland, Frankrijk, Italië en België een pact heeft aangeboden en dat verschei dene geallieerde regeeringen dit voorstel in overweging hebben genomen. De Brit- scbe regeering antwoordde in beleefde ter men en met erkenmng van Duitscnlands goeden wil, dat zij over een dergelijk voor stel niet in onderhandeling wenschte te treden alvorens met haar bondgenooten overleg te hebben gepleegd en haar eigen politiek ten aanzien van het veiligheids vraagstuk definitief te hebben vastgesteld Dat op bet oogeniblik een formu'e voor deze politiek wordt ontworpen, kan even eens als vaststaand worden aangenomen. Minister Ghamberlam, die Zaterdag a.s. naar Genève vertrekt, zal dan ook in de bijeenkomst van den Raad van dei Vol kenbond verklaren, dat do Britsche regee ring binnenkort een voorstel zal doen ter vervanging van het protocol van Genève Do Britsche regeering erkent thans dat zij, ten aanzien van het vraagstuk der vei ligheid een eerc-schu'd tegenover Frank rijk heeft, welke nog niet werd ingelost. Men verwacht daarom, dat Chamberlain in zijn verklar'ng den nadruk zal leggen op deze zijde van het vraagstuk. Inm'ddcLs kan thans reeds nagenoeg met zekerheid worden gezegd, dat de be sprekingen te Genève geen ander resul taat zullen opleveren, dan een voorberei ding voor een belangr'jker conferentie, waar behalve Engeland en Frankrijk, wel licht ook andere geallieerden tegenwoor dig zuUen zijn, ter bespreking van alle quaesties, die met de veiligheid samenhan gen. Een Franse li-P o o 1 s c h«T n r k s c h verdrag? De Parijscbe correspondent van do „Daily Express" verneemt, dat, indien Engeland we'gërt een militair pccoord met Frankrijk aan te gaan, er groote mogehjk- beid bestaat op een Franseli-Poolsch- Turksch verdrag. Dit voorgenomen bondgenootschap ver klaart de lichte wijziging, welke onlangs dn de oriënteering der Fransche buiten- laudsche politiek is aangebracht: De Fran sche regeering legt de u^erste vriendelijk heid aan den dag jegens Angora en do Turken hebben verlof gekregen d<"n spoor weg door Noord-Syrië te gebrirken voor het vervoer van de. legen de Koerden be stemde troepen. Duitschland. HET OVERLIJDEN VAN EBERT. Ebert in den Landdag herdacht. De Duitse h-Na t i on a 1 en aanwezig. Do Pruisische Landdag kwam gistermid dag bijeen in een korte zitting ter herden king van het verscheiden van den Rijks president. De voorz.tier Bartels hield een rede, waarin hij Ebert hudigde a.s een zoon van het volk, d e zes jaren lang de moeilijkste taak in het rijk ondanks de groote binnenlandsclie en huitenlandsche politieke' moeilijkheden zakelijk en in het besef zijner groote verantwoordelijkheid waarnam. Wanneer in plaats -van de hartstochten de geschiedenis zal spreken, zal deze vaststellen, dat hij het ï\as, d:e ,zijn volk uit de catastrofe eu de ineenstor ting den weg heeft .gebaand naar de gelei delijke opkomst. Mogo het Duitsche volk, zoo eindigde' do. voorzitter, tot zijn opvolger iemand kie zen, die met dezelfde liefde en denzelfden ernst zijn vaderland zal dienen. Het huis hoorde de rede van den voor zitter staande aan. De Duitsch-Nationalen namen aan de plechtigheid deel; daarente gen waren de communisten en do nntio- naal-socialisten afwezig. De begrafenis. Een slechte organisatie. De organisatie der bijizettingsplechlig- heden van den rijkspresident, die heden te Berlijn plaats hebben, bewijst een volko men gemis aan ervaring en een overvloed aan nervositeit, schrijft do Bcrlijnsche re dacteur van de „Msb." Aan den eenen kant spant men zich in om een geweldige deelneming aan den rouwstoet te verkrijgen, aan den anderen kant worden de stralen om het paleis, den rijksdag en de Postdammerstrasse reeds drio uren van te voren afgezet. De grootste fout is, dat de weg, dien de lijkstoet neemt, en waaraan wellicht een paar honderdduizend menschen deelne men, afgezien van de eveneens honderd duizenden toeschouwers, slechts totaal twee kilometer lang is en het stuk van den (rijksdag, waar een half uur oponthoud is, maar de Postdammerstraat slechts ruim een kilometer. Zelfs onvarschrokkenen 'houden zich het hart vast als zij denken aan het doodelijk gedrang, dat in de nau we Boedapesterstrasse en op de zeer be perkte ruimte voor het station noodzakelijk eal moeten ontslaan. Intussc.hen is ook bet publiek zenuw achtig geworden, niet a.lleen door do ge- brekkigo organisatie, want op allo druk ke punten der stad ziet men voortdurend opstootjes veroorzaken door Duitsch-Völ- k'sche of communistische jongelieden. Zoodoende fluistert men hier hoorbaar, dat de radicalen van links en rechts pogin gen zullen aanwenden om in het troebele water eener onbeschrijfelijke menschen- opeenhooping te visgchen. In elk geval is te verwachten, dat dó reddingsdienst en do eerste hulp bij ongelukken de handen vol zullen hebben. De crisis in Pruisen. Het standpunt der Duitsch- Nationalen. De Duitsch-Nationalc Landdagfractio kwam gister bijeen Ier bespreking van het voorstel van Marx, om een kabinet te vor men, samengesteld uit 2 Duitsch-Nationa len, 2 leden van het Gentrum, 1 lid van do Duitsche Volkspartij, 1 democraat en 2 sociaal-democraten, onder wie Severing. Do vergadering was van meening, dat de Duitsch-Nationalen geen zittiDg kun nen hebben in een kabinet, waarvan Se vering deel uitmaakt. Overigens hield de fractie aan haar standpunt vast, dat het huidige kabinet niet beschouwd kan wor den als een kabinet dat gerechtigd is be langrijke regeeringsmaatregelen te nemen. Hitier krijgt een waarschuwing. Adolf Hitier moet naar aanleiding van zijn eerste politieke optreden, na zijn ont slag uit de gevangenis, voor den minister van Binnenlandsclie Zaken verschijnen. Hem zal er op gewezen worden, dat hij zal worden uitgewezen, ijldien hij zijn po litieke agitatie voortzet. Communisten te Aken gearresteerd. Bij een huiszoeking bij leden der com munistische partij te Aken zijn handgra naten en een groote hoeveelheid propa gandamateriaal gevonden. Verscheidene personen zijn gearresteerd. Zij zullen zich voor het staatsgerechtshof ter bescher ming der republiek hebben te verantwoor den. Frankrijk. De ontwapening van Duitschland. De gezantenraad vraagt nadere opheldering. De Gezanlenraad nam gisteren kennis van liet rapport der intergeall. controle commissie te Berlijn en van het oordeel vau het comité van Versailles. De Raad besloot met algemeene stem men aan maarschalk Fóch en aan do mi litaire deskundigen van het comité van Versailles te verzoeken bepaalde punten van het rapport te preciseeren, ten einde nauwkeurig den ernst :e kunnen vaststel len der Duitschland ten laste gelegde te kortkomingen. Voorts verzocht de Raad hun advies omtrent de maatregelen, welke volgens hen zouden kunnen leiden tot do ontwapening van Duitschland overeen komstig het visdesverdrig. Het comité van Versailles zal thans een nieuw rapport opstellen, dat volgende week aan den Raad zal worden voorge- Enge and Het rapport over het Protocol. Negen artikelen voor Engeland onaannemelijk? Het Engelscke kabinet heeft in de Ka mer van den premier in het Lagerhuis een buitengewone samenkomst gehouden, wel ke bijna 21 uur duurde en gewijd was aan de bespreking van het arbitrage-pro tocol aan de hand van het rapport, uit gebracht door het Comité voor de Rijks verdediging, waarvan een sub-commissie het rapport grondig bestudeerde. De kabi netsleden hadden tevoren een exemplaar van dat rapport ontvangen. Er is nog geen besluit over het protocol in zijn geheel genomen, maar naar ver luidt is de algemeene opvatting, dat 9 van do 16 artikelen voor het Britsche Rijk onaaneemlijk zijn, terwijl yan de overige 7 eenige wijziging behoeven. Het is mogelijk, dat de Minister van Buiten- landsche Zaken, Chamberlain, Donderdag bij het reeds aangekondigde Lagerhuisde bat een verklaring omtrent deze aangele genheid zal afleggen. Roemenië. Communistische agitatie in de Dobroedsja. De politie heeft in Kustendze (Con- stanza) een wapenopslagplaats ontdekt en 10.000 patronen, 12 K.G. Qntplofbare stof fen en 140 geweren in beslag genomen. Er werden 15 communistische samen zweerders in hechtenis genomen. In verband met liet onderzoek naar de communistische samenzwering in Bulga rije werden bovendien nog 120 personen in hechtenis genomen. Turkije. Het kabinet afgetreden. Het Turksche kabinet is afgetreden. Het aftreden van het kabinet volgde op een stormachtig debat in een geheime vergadering der republikeinse he volkspar tij, welke met 90 tegen 60 stemmen een motie der extremisten aannam, waarin de houding der regeering werd gecriti- seerd en de algemeene toepassing werd geëischt van maatregelen tot onderdruk king van elk reactionair streven. Arabië. De belegering van Djeddah. Te Aden kwam dezer dagen een vijftig tal vluchtelingen uit Djeddah aan, die me dedeelden, dat de Wahabieten tot dicht bij de stad zijn opgerukt. Een twaalftal inwo ners werd door granaten der "Wahabieten gedood. Amerika. Geallieerde schulden aan de V. S. Optimisme ten aanzien van F r a n k r ij k on 11 a 1 ië. De ambtenaren der Schatkist te Wash ington koesteren thans meer lioop, dat althans twee vreemde debiteuren binnen kort slappen zullen doen tot het regelen van hun schulden. Mellon, de staatssecre taris van Financiën en deskundigen van Frankrijk en Italië, zullen in deze rich ting spoediger .stappen doen dan twee weken geleden kon worden verwacht. Re denen voor dit optimisme geven o.a. par ticuliere inlichtingen, waaruit een ver rassende verbetering blijkt van den eco nomischer. toestand in Frankrijk en Italië die, naar men verwacht, belangrijken in vloed zal hebben op de houding, dio do beide regeeringen zullen aannemen met betrekking tot het nakomen van hun ver plichtingen tegenover het buitenland. De troebelen in Chili. Do staat van beleg afgekondigd De regeering van Chili heeft in do pro vincies Santiago, Valparaiso en Aconca gua den staat van beleg afgekondigd. Santiago schijnt momenteel het cen trum der politieke activiteit te zijn. Stra tegische punten der stad worden be waakt om elke rustverstoring te kunnen onderdrukken. De pers is aan censuur onderworpen. BlURr.ïlLAKD TWEEDE KAMER. Overzicht. De S. D. A. P. heeft plecbtiglijk een ivi- rer verkiezingsparadepaarden de Kamer hinnenge.eid, .n de verwachting dat het van daar wel zijn weg zal vinden naar den lande. Bij den aanvang dei vergadering werd door den heer K. ter Laan inge diend een wetsontwerp in zake ontwape ning. Het ontwapeningsonlwerp beoogt in af wachting eener n euwe defensiewetgeving: jaarlijkscho l.chling landmacht 3000, zee macht 1000 man (met ontslag van al.e dienstplicht gen, do ouderen het eerst, bo ven deze geta.len), oefentijd 4 maanden, afschaffing van voor- en herhalingsoele- ningen. Een vermeerdering van het aantal ini- tiatiefonlwerpen beteekende dit niet. On middellijk na de ind ening van het ontwa- peningsontwerp kwam de mededeehng van den voorzitter, dat Mej. Van Dorp haar reeds op de agenda geplaatst wets voorstel tot w jziging van de Kieswet had ingetrokken. Het ontwerp, waarover reeds heel wat te doen is geweest in de pers, vond hiermede een roemlooseinde. De geheele dag ging heen met de ai- handeling der interpellatie-W ei tkarap over de toestanden in de venen. Minister Ruys werd nog uren lang bestormd met vragen, verwijten, raadgevingen, smeek beden. De meeste raadgevers drongen aan op ontginning op groote schaal. Naast de mot e-Weitkaimp, welke de Kamer als haar oordeel wilde doen uit spreken, dat het in hooge mate gewenscht is, dat van Rcgeeringswege al datgene wordt gedaan wat mogelijk is om do moei lijke omstandigheden, waaronder de turf- industrie verkeert, te verzachten, ver scheen nog een motie van de S. D. A. P. De heer Hiemstra verweet de Regeering, dat zij geen perspectief opent voor de ve nen en diende een motie in om de Kamer te doen uitspreken, dat, naast hulp door tijdelijke werkverschaffing, maatregelen noodig zijn ter hUjvende verbetering en dat daarom een onderzoek zou moeten worden ingesteld, welke maatregelen hel meest geschikt zouden zijn, en steun aan die maatregelen zou moeten worden ver leend. Ook de Vrjheidsbonder B i e r c, m a kwam met een rnot:e, vragende om maat regelen ter voorz:.ming in den financieelcn nood van noodlijdende gemeenten in de nabijheid der venen. Gestemd wovd «r tlc» ©iet. HET VOORNAAMSTE NIEUWS* BUITENLAND. Heden hebben de rouwplechtigheden te Berlijn plaats voor de begrafenis van rijkspresident Ebert. De gezanteraad te Parijs heeft nadere inlichtingen aan de militaire experts ver zocht. Het Turksche kabinet afgetreden. BINNENLAND De instelling van een prijzen-controle- commissie. De belasting-ontwerpen komen tusschen Paschen en Pinksteren in openbare be handeling. DE BELASTINGONTWERPEN. De regeering is, naar het „Vad." ver neemt, voornemens de bekende belasting- ontwerpen tusschen Paschen en Pinkste ren door do Tweede Kamer in openbaro bohandeling le doen nemen. Men acht het in parlementaire kringel echter uitgesloten, dat het ontwerp weel debelasting, tenzij geheel omgewerkt, hel tot een openbare behandeling brengen zal. Vragen van Kamerleden. Hoofden van cursussen voor vervolgonderwijs. Op de vraag van den heer Suring betref fende het alsnog uitkeeren aau hoofden van cursussen voor vervolgonderwijs van de hun over de jaren 1921, 1922 en 1923 als zoodanig onthouden beloon in gen heeft de heer de Visser> Minister van Onderwijs, Kunsten en "Wetenschappen hel vo'gendo geantwoord: Do ondergeteckcndc heeft konn s geno men van het arrest van den Hoogen Raad der Nederlanden, d.d. 22 Januari 1925. Ten aanzien van de toepassing van arti kel IV, 2de lid. van het Koninklijk be sluit van 16 December 1920 (Staatsblad no 899) is daarbij aan het begr p ..gelijk tijdig" een andere betoekenis gehecht dan in overeenstemming met hot advies van den Raad van S'ate, afdeohng voor de Ge schillen van Bestuur, hij versclrllendo Ko ninklijke besluiten was ge&c.hied Met het oog op dit arrest, waarhij een andere interpretatie dan de tot dusver gangbare is aangenomen, s de ondorgetec- kende berehl, aau do gemeente, en sch ooi- besturen alsnog een aaimi'lende R iks- ver^oeding over de jaren 1921. 1922 en 1923 te verleenen. inden deze bos'nron een daartoe strekkende opgave, vermelden de den persoon rif de personen, zootp^o hot respecMeve'ijk over die jaren nn" toe komend bedrag ~":n Ueonrt-wnpnt mochten inzenden De amb«sw-mi"« var den minister van Buitenlandsche Zaken. Bij liet jongste afdoolincsondorzo"'; der Tweede Kamer zou algemeen bezwaar ge maakt zijn tegen het onder dn gegeven omstandigheden toeslaan van een crodict van f500.000 voor oen ambtswoning voo* Buitenlandsche Zik-m De Tweede Kamerverkiezing. Kieskring Leiden. De heer A. J. Oostdam heeft bedankt voor de Tweede Kamer-candidatuur, hem in den kieskring Leiden door de Kiesver- cenigingen te Hoogmadc en Katwijk aan geboden. Hij kan dus lid blijven van hef. Adviseerend College. Kieskring Utrecht. In de Zaterdagmiddag te Utrecht gehou den vergadering van het bestuur van den Boud van R. K. Kiesvereenigingcn in deu R jkskieskring Utrecht, is kennis genomen van de volgende voorloopige aanwijzingen door de R. K kiezers van dezen Rijkskies- kr ng gedaan Van de 49 kiesverecnigingen hebben er 40 gebruik gemaakt om voorloopige aan wijzingen te doen. Voorts is er uit Utrecht één lijst van 100 kiezers ingekomen voor mevr. "W. Brouns- v. Besouw (Den Bosch) en de heeren L. T. Guyt en W. Mooyman. Voorts uit Utrecht een lijst van 50 k'e- zers voor den heer Ohr. Jansen te Am- sterdam, alsook voor dezen zelfden candi- daat een lijst van 50 kiozers uit Baarn. Ten slotte werden drie lijsten van 50 k'e- zers ontvangen uit Mijdrecht en Wilnis voor den heer G. Knigge te "Wiln's Voorloopige aanwijzingen werden ge daan voor: J G. Surng (Maarssen) 32; dr. J. F. J. ten Berge (TJtroclit) 27; Baron L. v. Voorst tot Voorst (Twello) 17; C Knigge (W 1- nis) 17; G. J Kuyper (Utrecht) 14; vervol gens nog één of cnke'e keeren voor ver-» schoidene andore candidaten. Het spGGrwefinerscnesl en da duurte. De minister verleent geen tussc henkomst. Do Minister van Waterstaat hooft aan de hoofdbesturen der yjjf pa.™enwerkQn&

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1