e yteidóehz (Sou4aiit
6e Jaargang.
WOENSDAG 23 JANUARI 1923
No. 4854
BONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
)nze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
jo per post I 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
jaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
taling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
igsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezondord Zon- en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentlön 30 cent per rogeW
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. n
Kleine adverlentlön, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn veiM
huur, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat Bit twe
len.
!en les, maar ook voor anderen.
als bekend heeft de Amsterdamsche
gnteraad besloten den grooten too-
eter Louis Bouwmeester een jaargeld
4000 gld. toe te kennen. (Het Rijk
een pensioen van 1000 gld.)
de Anti-revolutionairo leden
tegen, omdat het h-.i. niet op den
au den gemeenteraad ligt aan oud-
ilspelers uitkeeringen te verleenen.
iade, vond de vrijzinnige pers.
inderdaad, zij beeft gelijk, zegt D e
we Leidsche Grt., die dan
a mag schande gesproken worden.
niet aan het adres van de Am-
Dische anti-revolutionaire raadsle-
schande treft hier het vrijzinnige en
t geheel welgestelde publiek, dat de-
öneelkunstenaar als een afgod ver-
oejuicbingen was men sterk,
huldebetuigingen heeft het Bouw-
r nooit ontbroken,
meer dan koninklijke eer heeft men
leermalen ontvangen.
nu de oude 82-jarige grijsaard
iek en met een van pijn verwrongen
neerligt, nu laat men hem tobben
kt men er zelfs niet aan zijne bui
gingen in klinkende munt om te
cover de „N. Leidsche Crt."
t is waar, dat anderen, en
fereer.st de gemeenschap, den plicht
om een groot kunstenaar voor ge-
armoede te vrijwaren,
waar en 't is goed dat dit gezegd
aan het adres van een welgesteld
et door vrijgevigheid uitblinkend
lig publiek.
wij mogen toch die les niet
end richten naar ééne zijde,
irt het niet dagelijks, dat in be-
gevallen de gemeenschap steunt
erger: dat er in het geheel niet ge
wordt terwijl particulieren tot
reiieeni ïg geroepen waren.
10e dikwijls maken die particulie-
z'ch dan van af als het huldebetui?
ihouwburg-publiek bij Louis Bouw-
't is zoo'n braaf echt Roomscli ge
jammer, dat die mensclien zoo'n
lijden" en de Roomsche buur-
m dat echt Roomsche gezin, die
wel wat zou kunnen missen, laat
die waardeering metw o o r-
werkman, die kantoorklerk van
'n groot gezin heeft een model
huishouden. Ik zie ze Zondags
de kerk. Je begrijpt niet, hoe ze
letjes van kunnen komen; ze moe-
wel op het eten uitzuinigen, denk
man moest eigenlijk meer verdie-
En de patroon, die voor
leringen alleen misschien al zoo-
g heeft als die goeie man voor
lie gezin verdient, hij .laat het bij
den.
het „vrijzinnige publiek", dat
tooneelkunstenaar in de kan
maar de portemonnaie gesloten
ijn er wel anderen, die in ander
evenzoo doen, minstens zoo af-
raardig.
in het jjeval Bouwmeester opge-
ook voor anderen.
België.
Parlenicntsonibinding.
zal in Maart ontslag
indienen.
Blgiscke regeering heeft besloten
in Maart a.s. tie zullen ontbin-
apis heeft verklaard, na de ont-
lijn ontslag te zullen indienen.
Duitschland.
De Keulscha zone.
tschlands antwoord,
gisteren reeds in een gedeelte
oplage medegedeeld is, heeft de
regeering gisteren de intergeal-
iota inzake de niet-ontminiing
Keulsche zone beantwoord. In
'Oord stelt de Duitsche regeering
wezen vast, dat de geallieerden
T'ng, dat Duitsehland het Ver-
Versailles niet heeft nagekomen,
&ig nader bewijs staven,
tsche regeering erkent, dat hét
an Versailles de ontruiming van
dijke.zone van het Rijnland op
i 1925 afhankelijk stelt van ze-
baarden; zij beweert echter, dat
baarden vervuld zijn.
dat Duitschland geheel is ont-
taat te zeer vast dan dat de ge-
de niet-ontruiming der Keul-
7011 den. kunnen motiveeren met
een beroep op den huldigen stand der
ontwapening.
Duitsche persbesch'ouwingen.
„De Vorwarts" is met het zenden van
nota's niet tevreden en acht dit onvrucht
baar schermen met paragrafen overbodig.
De entente heeft den moreelen plicht de
gronden, waarop zij haar niet-onlruiming
baseert, omkleed en uitvoerig aan te ge
ven. Zij ziet daartoe geen kans en pro
beert zich nu met een tussckennota van
de zaak af te maken. De inhoud van deze
tusschennota is bovendien zoo nietszeg
gend, dat het blad de noodzakelijkheid
voor de regeering niet kan ia zien daar
verder op in to gaan.
De „Tag" vervalt nogmaals' in do oude
polemieken en komt dan tot de slotsom,
•dat in de ont'wapeningsaangelegehheden
een onpartijdig scheidsgerecht ingesteld
behoorde tc worden, juist zooals zulks in
de liersleJkwestie ook geschied is.
Volgens het „Berl. Tagebl." doet de hou
ding der geallieerden aan een rechter
denken, welke een vonnis uitgesproken
heeft, maar geen kans ziet het te motivee
ren. Evenals de „Tag" beklaagt het blad
zich over den onhofftelijken toon, waarin
de nota gesteld is.
Het „Berl. Tagebl." publiceerde onlangs
een van Amerikaanscke zijde afkomstig
bericht, volgens hetwelk de Engelsche re-
peering (e Berlijn vertrouwelijk heeft la
ten polsen over een compromis voorstel
inzake de ontruming, waarb'j dan de ont
ruiming van Keulen gelijktijdig met die
van het Roergebied op 10 Mei a.s. zou
plaats hebben, welk voorstel echter door
Stresemann van de hand zou zijn gewe
zen.
Thans wordt gemeld, dat dit bericht on
juist is, en de Engelsche regeering geen
stappen in deze richting heeft gedaan.
De oppositie der socialisten.
Een groote protest-
vergadering.
De sociaal-democratische partij had gis
ter in het Berliner Sportpalast een groote
protestvexgadering belegd tegen de reac
tie. De groote zal was geheel bezet en ver
sierd met zwart-rood-goude vlaggen
Als eerste spreker voerde ihet woord de
voorzitter van den Rijksdag, Loebé. Hij
constateerde, dat de 'zwenking van de re
geering naar rechts, een oorlogsverkla
ring beteekent aan do arbeidersbevolking.
De politieke ontwikkeling van Duitsch
land wordt het beste gekenmerkt door drie
jaartallen 1914, 1918 en 1925. In 1914
riepen de oude machthebbers de arbei
ders, op ter verdediging van het land In
1918 kregen dezen daarvoor politieke ge
lijkstelling cn invloed op het staatsbe
stuur.
In 1925 trachten de oude machtheb
bers deze ontwikkeling weer ongedaan te
maken. Wanneer het him zou gelukken
het Rijk en Pruisen te maken tot burch
ten van Jonkerdom, monarchisme en na
tionalisme, dan zullen de arbeiders op
nieuw bun vroeger revolutionaire stelling
moeten innemen.
De Rijksdagafgevaardigde Breitscheid
sprak over de buifenlandsöhe politiek, en
"verklaarde, dat de politieke successen der
sociaal-democralio niet geheel geloochend
kunnen worden. Te zamen met de andere
republikeinsche partijen heeft zij er toe
bijgedragen dat in Frankrijk Poincaré
door Herriot is vervangen en dat de scha
delooss tclings-kwestie van politiek op eco
nomisch gebied kon worden overgebracht.
Uit overwegingen van binnenlandschen
en buiteniandscilien poliÜeken aard hebben
de sociaal-democraten aan hel kabinet
Luther de scherpste oppositie aangezegd.
De nieuwe regeering heeft een uitgespro
ken monarchistisch karakter en beteekent
een gevaar voor den Europeeschen vrede.
Bloedige botsingen met
communisten
Na de vergadering kwam het tot ern
stige botsingen tusschen de aftrekkende
Reichsbannergroepen en communisten,
waarbij aan beide zijden talrijke personen
gewond werden. In de Lindenstrasse werd
een groep van 100 man ongeveer van de
„Reichsbanner" vlak achter het gebouw
van de „Vorwarts" plotseling van achteren
aangevallen door een groep communisten,
die ongeveer 300 man sterk was. Voordat
de totaal verraste Pieichsbanner-groep
zich te weer kon stellen, waren de com
munisten onder woest geschreeuw op hen
afgevlogen en bewerkten hen met knup-
i pels en messen. In het donker ontspon
zich een heftige strijd die ongeveer een
half uur duurde. De Lindenstrasso geleek
een waar slagveld. De Reichsbanner-lie-
den leden zware verliezen. Elke 30 a 40
meter lagen op den weg en de trottoirs een
of meer zwaar gewonde Reichsbanner-
lieden die door lmn kameraden geholpen
werden. Volgens de eerste oppervlakkige
vaststelling zijn 10 12 leden der Reiohs-
banner min of meer ernstig gewond: zij
moesten in auto's weggebracht worden.
De politie kwam vel te laat aan om te
kunnen ingrijpen.
Een wapenvoorraad tc Keulen ontdekt.
Een voormalig offioier
aangehouden
De politie te Keulen heeft in een parti
culier woonhuis een grooten voorraad
munitie en wapenen in beslag genomen, die
door een communistische organisatie wa
ren bijeengebracht. Men vond o.a. een
bom en een groote hoeveelheid materiaal,
voldoende voor do vervaardiging van cir
ca 50 andere bommen, een aantal vuur
wapenen enz. Een gedeelte van deze wa
penen bleek te zijn gestolen uit bet hoofd
bureau van politie te Aken, waarschijn
lijk tijdens de separatistische relletjes.
De commissaris van de communistische
„Frontkampfer bund"te Keulen, een ge
wezen actief officier, is op aanwijzing
van de Britsehe bezetlingsautoritetien ge
arresteerd. Of deze arrestatie in verband
stond met de ontdekking van de commu
nistische wapenbergplaats, kor. nog niet
mei z.'.i.' 'beid worden vastgesteld.
Frankrijk.
De vertegenwoordiging bij het Vaticaan.
Pastoor Bergey houdt
een pleidooi.
De algemeen© beschouwingen in de Ka
mer over de bültenlandsche politiek wer
den gister voortgezet. Pastoor Bergey, de
nieuwe deputé van de Gironde, die op de
lijst-Mandel gekozen werd, sprak over de
betrekkingen tot het Vaticaan
Abbé Bergey, wiens redevoering het
grootste gedeelte van de ochtend- en mid
dagzitting in beslag nam, is de groote pro
pagandist van do katholieke Liga van De
Castelneau. Hij is het type van een strijr
denden priester en volksredenaar en kan
een politieke leider worden. De rechterzij
de juichte hem herhaalde malen toe.
Hij betoogde de noodzakelijkheid van
'het hebben van een gezant bij hét Vati
caan en zeide, dat verscheidene „wasch-
cchte leeken van naam" als Briand,
Poincaré en Jaurés rkend hebben, dat
het hier geen kwestie -van buiioulnndsche
politiek betreft.
Voorts heeft de katholieke kerk in
Frankrijk nog geen wettelijke statuten,
zoodat noodig is daarover te onderhande
len, betgeen niet mogelijk is zonder verte
genwoordiging bij bet hoofd van die kerk.
Van de opheffing van het gezantschap
verwacht Bergey een nieuwe oplaaiing
van den godsdienststrijd. Spreker verde
digde het recht van de katholieke kerk, om
op te komen voor de belangen van dé ge-
loovigen en ook de houding van den paus
tijdens den oorlog en gedurende het Roer-
conflict.
Men verwacht dat het vandaag nog tot
een stemming zal komen.
Weer eens de zaak-Daudet.
Vier hooge ambtenaren van de Parij-
sche politie," alsmede een zekere Le Fla-
outer, vroeger eigenaar van een anar-
ekistisciien boekhandel op den Boulevard
Beaumarchais, worden thans door den be
kenden Franschen royalist, Leon Daudet,
openlijk beschuldigd van moord en mede
plichtigheid aan moord op zijn 16-jarigen
•zoon Philip Daudet, die, zooals bekend,
ongeveer veertien maanden geleden onder
geheimzinnige omstandigheden doodge
schoten in 'n taxi werd aangetroffen. Zoo
als bekend, heeft. Leon Daudet steeds
hardnekkig de officiecle lezing, dat zijn
zoon zelfmoord zou hebben gepleegd, be
streden. Thans heeft hij formeel een aan
klacht ingediend wegens moord, mede
plichtigheid aan moord en vrijbeidsheroo-
ving tegen Josep Golomba. commissaris
van politie, Augusto Lan,nes, inspecteur
van de recherche, Louis Marlier, vroeger
directeur der recherche, Louis Delange,
van den veiligheidsdienst als Le Flaouter.
De klacht is naar den procureur-gene
raal verwezen, die oen rechterlijk ambte
naar zat opdragen, Daudet's spnsrfmeele
bes-hnMigingen to onderzoekon.
Engeland.
Een plotselinge staking te Londen.
De gouvernementsgebouwen
zonder bediening.
Ongeveer duizend arbeiders van de gou
vernementsgebouwen te Londen zijn giste
ren plotseling in staking gegaan. Tot hen
behooren de electriciens, de stokers van de
centrale verwarming, de liftknechts en de
reinigers, die bij de verschillende vakbon
den zijn aangesloten.
Do staking, dia geheel spontaan was,
brak uit, omdat do minister van Openbare
Werken weigerde een electricien te ont
slaan, 'die wegens achterstallige contri
butie als lid van zijn bond was geschrapt.
Een hoofdambtenaar van genoemd de
partement verklaarde, dat dib niets had te
maken met een geschil tusschen den bond
en één zijner leden. De andere electriciens
legde* daarop het werk neer en wisten
Inm collega's van de andere departemen
ten over te halen, ook in staking te gaan.
De stakers hebben vergaderd en besloten,
het werk niet te hervatten, voordat ge
noemde electricien ontslagen is. De Lon-
densche afdeelingk van den bond van elec
triciens erkende naderhand de staking,
doch tracht het geschil bij te leggen.
Spanje.
De strijd in Marokko.
Spaansche overwinning.
De „Times" meldt uit Tanger:
De Spaansche colonne, die nabij de
grens van de Tangor-zone in het land van
de Anjera-stammen opereert, heeft haar
doel aan de Kuststraat van Gibraltar be
reikt. De Spaansche zijde van deze grens
is thans versterkt met blokhuizen. Het
grootste deel der troepen is naar het per
manent kamp te Eargaya aan den Tanger-
Tetoeanweg teruggekeerd». Er wordt verder
niet gevochten in het grensdistrict.
Het blad seint nader uit Madrid: De
Anjerastam is thans omsingeld door do
Spaansche posten, uitgezonderd langs de
straat van Gibraltar. Do kust wordt be
waakt, teneinde bet smokkelen van wape
nen of levensmiddelen door schepen te
verhinderen.
Öficïeel wordt gemeld, dat bij de jongste
operaties van de colonne onder generaal
Saro, die posten oprichtte langs de Tan-
ger-zone, meer dan 50 Mooren -V .1 wer
den cn vele gewond.
Arabië.
De slrijd om Djeddah
Do „Times" meldt uit Gaïro:
Het Heiazi-agentschap meldt, dat de
Wahabieten Vrijdag cn Zondag nieuwe
aanvallen met artillerie deden op Djeddah.
Zij bereikten een punt op minder dan 2
mijl afstand van de voorste verdedigings
werken der stad. Later werden zij even
wel met verliezen teruggeslagen.
China
De burgeroorlog
Een nota der mogendhe-d en
De mogendheden hebben een nota inge
diend. waarin zij den nadruk leggen op
de aansprakelijkheid der regeering vuur
leven en eigendom bij het hernieuwde con
flict rondom Sjanghai. Zij verzoeken haar
dringend om de strijdende partijen te ge
lasten geen troepen in de nabijheid der
buitenlandsche nederzetting van Sjanghai
te laten komen.
Soen Yat Sen loch overleden?
Reeds tweemaal is voorbarig de dood
van Soen Yat Sen gemeld. Thans wordt
wederom via Japan geseind, dat Soen Yat
Sen v rkelijk te Peking is overleden.
Chili.
Nieuwe strubbeling?
Marine-kringen tegen' den
terugkeer van Alessandri
Uit Londen wordt via Berlijn gemeld,
dat in marinekringen van Chili plotseling
een strooming tegen de nieuwe regeering
is ontstaan, en vrijlating der gearresteer
den wordt geëischt. Ook zouden tegen den
gevraagden terugkeer aan het bewind van
Alessandri protesten zijn opgegaan.
BlftifiT-NLAND
De financiën van den Algemeenen Bond
De ledenlijsten
Op de Vergadering van den Algemeenen
Bond van R. K. Rijks-Kieskringorganisa
ties, a.s. Vrijdag en Zaterdag, komt aan de
orde. Bespreking der financiën:
In verband met dit agendapunt is op 20
Januari j.l. een vergadering gehouden van
de Kieskringpenningmeesters en -voor
zitters met het Dageliksch Bestuur.
Nadat door den Bondspenningmeester
de financieele verplichtingen der verschil
lende kioskringorganisaties waren bespro
ken, werd door de Bossche afgevaardig
den ingeleid een voorstel om thans, nu de
stemmingswijze door het Algemeen Kiesre
glement is gecentraliseerd, daarin een
middel te vinden om de regelmatige con
tributie-afdracht door de kieskringen te
bevorderen.
De heer Winlermans, die dit plan voor
droeg, zette den rechtsgrond voorop, dat
zeker bij de huidige stemteclinische rege
ling, die door de gedwongen groepsvorming
den oenen kieskring bij den anderen voegt,
men tegenover elkaar den plicht heeft de
ledenlijsten serieus te doen zijn. Het moet
niet voorkomen, dat in den oenen kring do
ledenlijst behoorlijk wordt afgesloten, en
in den anderen men tot 't laatste oogen-
blik kieerskweèk toelaat, die niet serieus
is Daarom is sluiten der ledenlijst op
denzelfden datum noodig.
Na sluiting der ledenlijst moet dan do
contributieafdracht over 1924 aan den Al
gemeenen Bond volgen en deze moet als
grondslag dienen voor dc verstrekking van
het stemmateriaal.
Het stemmateriaal moet onder het slem-
pel van den Algemeenen Bond en vanwege
het Bondsbesluur worden verstrekt.
Zoo men dit systeem krachtig doorvoert,
bereikt men een volledige en spoedige be
taling van de contribution.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De nota-wisseling tusschen Duitschianik
cn de geallieerden inzake de Keulschf
kwestie.
Bloedige botsing tusschen communisten
en socialisten te Berlijn.
De zaak-Daudet herleeft weer.
Een plotselinge staking te Londen.
BINNENLAND.
Nadere mededeeling over de sursë
aanvraag van de Haarlemsche Hanze*
bank.
Het R.-K. Werkliedenverbond Ver<
schillende mededeelingen en besluiten.
De Hongaarsche kinderactie wordt
voortgezet.
Dit voorstel, dat nog verder werd uitge
werkt in een controle der ledenlijsten dei
afdeelingen, werd uitvoerig besproken.
De rechtsgrond werd algemeen als juist
erkend. De regeling vond men theoretisch
ideaal, de practische bezwaren werden
door sommige kieskringen naar voren Ee'
bracht en behandeld.
Men kwam ten slotte tot dc onder
staande conclusies, welke eenstemmig wer
den goedgekeurd en die door het Dage*
lijkscli Bestuur aan dc Bondsvergadering
ter goedkeuring worden voorgelegd:
1. Tusschen ,1 Maart en het tijdstip fier
stemming in de kiesveroeuiging zullen
geen leden worden aangenomen. (In kies
kringen, waar een vroegere datum is ge
steld, kan deze vrijelijk behouden worden).
2. Het stemmateriaal wordt verstrekt
op basis der contributieafdracht voor 1924:
met deze aanvulling, dat voor leden in
192 aangenomen een afzonderlijk cijfer
wordt opgegeven, dat dan samen met het
ledental 1924 als minimum zal gelden voor
rip cimfrihiitionfrlvaoh* over 1925 (die ill
Januari 1926 moet geschieden).-
3. Het stemmateriaal, dat door de kring-
besturen wordt verstrekt, staat in zooverre
onder de controle van den Algemeenen
Bond, dat het Bondsbestuur een stempel
zal verstrekken aan de door de kringbe-
'sturen aan te wijzen drukkers, die-de op
gave der oplage hebben tc ontvangen van
de zijde van het Bondsbestuur. Dc distri
butie aan de locale afdeelingen is in han
den der kringbesturen.
4. Waar de ledenlijsten per 1 Maart ge
sloten zijn, zal do contributieafdracht over
1924 aan den Bondspenningmeester ge
schieden vóór 15 Maart.
Aleen de afgevaardigden van Tilburg
maakten bewaar togen de sluiting der le
denlijst, wijl hun reglement dit niet toe
laat. Echter geldt aldaar een boetebepaling
(men moet n.l. 4*maal contributie betalen),
zoodat dit een correctief is. Door Tilburg
zal in den geest van de voorgestelde con-<
clusie worden medegewerkt.
De Haarlemsche Hanzebanh
Nopens het aanvragen van surséance
van betaling door de N.V. Hanzebank ia
het Bisdom Haarlem, vernemen wij nader,
dat deze aanvrage uitsluitend het gevolg is
geweest van de weigering der Haagsche
Rechtbank, om haar beslissing over do in
gekomen faillisementsaanvragen langer
aan te houden. Zulks, ongeacht de omsta n-<
dieheid, dat reeds zeven van do negen aan
vragers zich bereid hadden verklaard, hun
bij de Rechtbank ingediende aanvraag in
te trekken en met de tien overige debiteu-:
ren nog overleg werd gepleegd, van welk
overleg mede een gunstig resultaat werd
verwacht.
Mochten deze onderhandelingen alsnog
slagen, dan zou het verzoek om surséance
bij de rechtbank ingediend, kunnen wor*
den teruggenomen, hetgeen men in het be
lang van alle debiteuren en crediteuren der
instelling acht, daar een geleidelijke af
wikkeling van zaken, zonder gerechtelijk
ingrijpen, uiteraard voor alle partijen de
meest voordeeligc oplossing zou zijn.
De directie der Hanzebank had zich
tegenover de Rechtbank bereid verklaard,
bij uitstel van beslissing, hetwelk in zulke
gevallen vaker wordt verleend, de besta
waarborgen to geven tegen bevoorrechting
van bepaalde debiteuren. Voorts was het
haar voornemen, in verschillende plaatsen
bijeenkomsten met aandeel hou dors en an
dere belnaghebbenden te beleggen, ten
einde tot een algehoole. blootlogging van
den stand van zaken te komen.
Mocht hot resultaat der onderhandelin
gen met de twee personen, die tot nu toe
niet bereid waren om hun aanvraag lot
faillietverklaring in te trekken nu nog
gunstig zijn, dan zou alsnog de «afwikke
ling van zaken op bovenomschreven wijze
kunnen plaats hebben.
Uil de meubel-nijverheid
De onderhandelingen
De Chr. en R. K. bonden vaa houtbon
werkers, meubelmakers, behangers ca
aanverwante vakgenooten, die voor d*
