16e Jaarganq.
DONDERDAG 18 T^ECTMBER 1924
Mr» Sp.CO
V e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling
Voor Leiden 18 cent per week 12.50 per kwerteaL
B:j ome Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
Franco per poet 12.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnffs ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal b(j voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- on Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL INT, ADMINISTRATIE 635 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 t* POSTBUS No. li
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Go wo no advorCentlën 30 oont per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bel
3 dubbele van het tarief berekend, s
Kleine advorlentlëiif van ten hoogate 80 woorden, wi
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
huur, koop en verkoop 10.50.
JHt nommar bestaat wit twee
bladen.
Se Bondsvoorzitter.
li Dozer dagen bobben wij gewezen op bot
optreden tegen den Voorzitter van den
i 'Algem. Bond van R.-K. Rijkskieskringen
in Nederland, den heer Van Wijnbergen.
WÜj hebben veroordeeld den vorm,
waarin velen hun grieven tegen den
Bondsvoorzitter uiten en wij trekken
daarvan geen woord terug. In tegendeel,
wij zijn in onze meening ten de-ze zoo mo
gelijk nadien nog versterkt geworden.
Wij herhalen: indien men zic-h niet kan
vereenigen met het inzicht in bepaalde
kwesties of met bepaalde punten van prac-
jtisch beleid van den voorzitter, dan be
hoeft het zeker niet als ongeoorloofd to
worden beschouwd, daarvan, op gepaste
wijze, blijk te geven. Maar om in open
bare vergaderingen .te gaan- verlangen,
<Sat de voorzitter heenga, liever vandaag
dan morgen, omdat hij tactische fouten
zou hebben gemaakt dat staat gelijk
imet deze weg te duwen, weg to jagen uit
aijn functie. En dat noemen wijonbehoor
lijk, zéér onbehoorlijk! Men kan daar
bij wel zeggen, dat men den functio
naris om andere verdiensten zeer respec
teert. i— Maardat is dan toch incon
sequent! Ge kunt in uw particuliere leven
'een respectabel persoon b.v. niet aangewe
zen achten om uw huisvriend te zijn; maar
gij geeft hem dat dan toch niet te kennen,
indien hij te dikwijls bij u op bezoek
komt, door hem botweg de deur" te wijzen,
zoo gij hem w a a r 1 ij k als een respec
tabel man eert.En wel acht men het
geoorloogd den voorzitter van den Bond in
een vergadering, waarop iedereen kan
komen en waarvan verslagen in de pers
Verschijnen, te zeggen, dat hij weg móet,
'dat er beteren dan hij als voor het grijpen
zijn, enz
Wij willen hierbij nog een andere op-
iuerking maken. En wel deze: Bij die be
strijding en critiseering van den Bonds
voorzitter zwijgt men bijna steeds over
het.Bondsbestuur. Heeft men dan in
onze partij een dictator, die den Bond
leidt; is er geen bestuur? Zoo ja, dan
zou dat zeer bla-meerend wezen voor het
bestuur, dat aldus zich zijn taak, zijn me
dezeggenschap, uit handen laat nemen 1
een bestuur, waarin o.a. iemand als prof.
Veraart zitting heeft, waarvan de door de
(kieskringen zelf gekozen vertrouwensman
nen deel uitmaken. Dat men dit bestuur
niet bij de critiek op den voorzitter mede
becritiseert daardoor geeft men het geen
bewijs van waardeering!
BUÏYEfaLAISD
Duitschland.
De crisis te Berlijn.
Het Centrum tegen oen
rochtsche.regeering.
Het gewichtigste in het huidige sta
dium van de kabinetscrisis is ongetwijfeld
act gisteren gevallen besluit van de Rijks-
dagfractie van het Centrum, welke hoofd-
2akalijk op buiitenlandscli-polilieke gron
den de deelneming aan een rechtsche coa-
ïtie afwijst en verklaart, dat zij princi
pieel vasthoudt aan haar streven naar een
iabinet der volksgemeenschap. De Cen-
ïrumfractie verklaarde voorts, slechts aan
©en regeering te willen deelnemen, welke
©en waarborg is voor de onveranderde
Voortzetting der huidige politiek van het
jnidden.
Het besluit van het Centrum werd met
Nagenoeg algemeene stemmen aangenomen
petgeen daarom van beteekenis is, omdat
hieruit blijkt, dat ook de rechtervleugel
■fan het Centrum de deelneming aan een
Rechtsche coalitie niet mogelijk acht, en
de mogeljkheid van een welwillende neu
traliteit ten opzichte van een eventueel
^echtsch kabinet niet overwogen schijnt
Je zijn, waarover in de laaste dagen in
politieke kringen gesproken werd.
S t r e s e m a n n w e i g ent do
ïp dracht van kabinets
formatie.
Stresemann had gistermiddag een lang
durig onderhoud met den Rijkspresident
Hij gaf Stresemann opdracht tot vor-
tning van een nieuw kabinet. Dr. Strese-
inan vroeg bedenktijd tot gisteravond;
Jklaarblikelijk wilde hij het besluit van do
.Contrumfractie afwachten. Om half negen
.[verscheen Stresemann opnieuw bij den
president, en deelde hem mede, dat hij
[de opdracht tot vorming van een nieuw
Rijkskabinet afwees. Hij grondde zijn
"Veigermg op het gevallen besluit van het
Centrum. Hoewel de afwijzing van het
Centrum ondubbelzinnig is, vat men het
in de Duitscho Volkspartij als tijdelijk en
niet zeer tragisch op. -
Nader wordt gemeld:
Het onderhoud tusschen Ebert en Stre
semann duurde itot gisteravond laat voort.
Stresemann stelde den Rijkspresident
voor, nadat hij de opdracht om een ka
binet te vormen had afgeslagen, om deze
opdracht aan Marx te geven. De presi
dent behield zich zijn beslissing voor doch
heeft tegen heden Marx voor een onder
houd bij zich ontboden.
Engeland.
De basis van Singapore.
Een.... zuinigheids
maatregel.
De eerste lord Ier admiraliteit, Bridge-
man, heeft gisteravond een verklaring af
gelegd aangaande de plannen der regee
ring om voortgang te maken met het plan
ter uitbreiding der marinebasis te Singa
pore. Hij verwiepp de gedachte, dat aan
deze uitbreiding eenige agressie ten grond
slag lag en zei de zeker te zijn, dat Ame-
rikaansc-he en Japansche staatslieden het
plan zouden beschouwen als een verdedi-
ginsmaatregel, die tot bezuiniging en ver
hoogde doeltreffendheid leidt. Sprekend
over de bezuiniging die het gevolg zou zijn
merkte hij op, dat als schepen uit den Stil
len Oceaan eenige duizenden mijlen moe
ten varen voor zij kunnen dokken, het dui
delijk was, dat zij niet zoo goed aan hun
doel konden beantwoorden, als wanneer
er een basis ter plaatse was, waar elke
reparatie kon worden uitgevoerd. „Hier
zit niets aanvallands in. Evenmin iets
spilzieks. Het is duidelijk, dat de kosten
van een herstelling ter plaatse veel ge
ringer zullen zijn, dan- wanneer de sche
pen heen en weer moeten komen naar
Engeland. Er zit dus in het rogeerings-
voorsfcöl geen andere bedoeling, dan do
vloot in die wateren zoo doeltreffend mo
gelijk te laten zijn met de minste kos
ten".
Een bosjewistisch diner.
De Russische handelsdelegatie to Lon
den heeft gisteravond een diner gegeven.
Ongeveer 150 gasten waden aanwezig, o.
w. leden van* het parlement en andere be
kende persoonlijkheden.
De tafelpresident Rakofski stelde oen
toast in op den koning!
Spanje.
De strijd in Marokko.
Een tegenspraak van Primo.
Volgens een telegram van Primo de Ri
vera aan het Amerikaansche United Press
agentschap heerscht er rust te Tetoean.
De spoorwegverbinding tusschen Ceuta
en Tetoean en de autobusdienst naar "Tan
ger fungeeren zonder stoornis.
De Spaansche troepen zoo meldt het
telegram zijn te Tetoean aangekomen
en het vervoer en de aftocht zijn vlot ver-
ïoopen, terwijl er enkel kleine gevechten
hebben plaats gehad.
Erkend wordt, dat do post van Alcazar
Seguir door den vijand werd verrast, het
geen wordt toegeschreven aan het verraad
van Moorsche arbeiders in het militaire
kamp. De Spanjaarden verloren daarbij
twaalf soldaten terwijl een officier weid
gevangen» genomen. De toestand zal ech
ter spoedig worden hersteld. De onjuiste
berichten over den strijd worden door
een agentschap der rebellen in do Lon-
donsobo en Parijsche 'bladen verspreid
Primo rekent er op, dat de moeilijkheden
in Marokko binnen een maand zullen zijn
opgelost.
Noorwegen.
Oslo.
Binnenkort, op 1 Januari 1925, zal do
hoofdstad van Noorwegen niet meer
Christiania, maar Oslo heeten. Driehon
derd jaren lang, van 16241924, heette
de eerste Noorsche stad Christiania, naar
koning Ohristiaan IV; daarvoor, van 1047
1624, heette zij Oslo. Een wet van .1 Juli
1924 besloot, dat de hoofdstad van 1 Jan.
1925 weer Islo zou heeten.
Polen.
De positie der regeering.
Besluit herroepen.
In de gister gehouden zitting van do
parlementaire commissie voor begroot ings-
aangelegenheden werd het gisteren door
ons gemelde besluit om aan de regeering
een voorloopig crediet voor het komende
kwartaal niet toe te staan, herroepen, en
de gevraagde credieten ingewilligd, nadat
do regcering de vertrouwenskwestie ge
steld had.
Albanië
Dc opstandige beweging.
De toestand der regeering
c r i 't i e k.
Uit Belgrado wordt geseind, dat de toe
stand in Albanië slechter is geworden,
daar bijna de geheele bevolking van het
Noorden des lands naar de opstandelingen
is overgeloopen.
.Volgens een bericht uit Rome heeft de
Albaneesche regeering drie lichtingen op
geroepen.
Beweerde Joegoslavische
deelneming.
De Albaneesche vertegenwoordiging te
Weenen heeft het volgende, met voorbe
houd te aanvaarden communiqué gepubli
ceerd: Op grond van officieole en parti
culiere informaties uit Albanië is vast te
stellen, dat het bij de tegenwoordige ge
vechten in Albanië oen voorbereidende mi
litairen overval van buitenaf betreft. Ach-
med Zogu, die aan het hoofd van deze ac
tie staat, heeft zich sedert zijn vlucht uit
Albanië op 10 Juni j.l. langen tijd in Bel
grado opgehouden. Zijn agenten hebben se
dert maanden in de aan Albanië grenzen
de gebieden van Joegoslavië Kimitadjis
van verschillende nationaliteit hijeen ge
bracht, die door de Servische plaatselijke
autoriteiten met wapenen werden uitgerust
Deze sterke benden ontvingen ook artille
rie en machinegeweren, terwijl de mili
taire hoofdmacht uit het Amstelveld in de
Noord-Albaneesche gebieden hinnenndrong
en zich tijdelijk dicht bij de grens ophield
Deze benden werden dadelijk terugge
worpen; zij gebruikten de gelegenheid om
particuliere en openbare gebouwen en
landgoederen te plunderen.
Het bericht, dat Scoetari bij den opstand
betrokken is, komt niet met do feiten over
een.
Turkije.
De nieuwe patriarch van Constantinopel.
De Griekscke synode heeft als patriarch
voor Gonstantiopel gekozen den metropo
liet Gonsiantijn, ofschoon deze gisteren
door de politie op het hoofdbureau is ont
boden, waar hem werd medegedeeld, dait
hij in aanmerking komt om te worden uit
gewisseld.
China.
Moerden te Peking.
De bolsjewiki achter
de schermen?
Een kapt. der garde van den ex-presi
dent Tsao Koen is naar uit Peking
wordt gemeld aldaar vermoord op het
trappenterras van den Tempel des He
mels. Een broer van Tsao Koen, die zich
eergisternacht op straat had gewaagd,
werd neergeschoten. Hij stierf gisteroch
tend. Deze woorden worden toegeschreven
aan handlangers van den christen-gene
raal Feng, dr. Soen Jat-Sen ei den Rus-
sischen gezant Karakhan, die er op uit
zijn te verhinderen, dat de thans over
wonnen regeering (van president Tsao
Koen, met Woe-Pei-Foe als macht achter
den thans afgezet ten president) oppositie
voeren.
Naar men zegt worden zoowel-het leger
van Feng als dr. Soen Jat Sen gefinan-
cieerd door de bolsjewiki. Vermogende lie
den uit de omgeving van den ex-president
worden gedwongen geld te verstrekken.
Daarna worden zij óf terecht gesteld óf
krijgen zij vergunning zelfmoord te ple
gen. De ex-president Tsao-Koen zelf is
klaarblijkelijk lijdende aan een maag
kwaal, hetgeen wel zal beteekenen, dat hij
vergiftigd is.
De jonge ex-keizer is in veiligheid in
een der gebouwen, die tot liet Japansche
gezantschap hehooren.
Amerika.
Coo'idge en de ontwapening.
Geen bewapeningswedloop.
Dezer dagen heeft Coolidge in het Witte
Huis zijn meening kenbaar gemaakt be
treffende het algemeene vraagstuk van de
verhouding in sterkte en bewapening van
do Amerikaansche vloot ten opzichte van
die van andere mogendheden.
De president wenscht niet uit te gaan
van de theorie, dat een gegeven vioolbouw
van andero natiees noodzakelijkerwijze
door Amerika dient !o worden gevolgd,
omdat naar zijn meening, een hernieuwde
wedijver in den vlootbouw zijn vurige ver
langens naar den vrede in gevaar zou
brengen. De zoogenaamde experts, dio se
dert eenigen tijd zijn opgestaan on bitter
klagen over de beweerde geslonken relatic-
vo sterkte van de Amerikaansche vloot
blijken geen vat op den president te hebben
gehad. Hij is zelfs niet overtuigd, van het
vitale belang, dat aan de kwestie van de
elevatie van het scheepsgeschut werd ver
bonden en hij zou een verandering van dat
geschut bestrijden, indien zij blijkt, in te
gaan tegen de Washingtonscho conferen
tie. Hij vindt bovendien, dat do inferiori
teit van het Amerikaansche scheepsge
schut, in vergelijking met andere violen
niet is bewezen.
Inzake het gevraagde onderzoek, door
het Congres in te stellen, merkt de presi
dent op, dat het Congres ieder jaar, bij de
indiening van de marinebegrooting, een
onderzoek naar den toestand van den vloot
instelt, zocdat men reeds over alle beko
men gegevens beschikt.
BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
Overzicht
De Kamer heeft hefc Indisch bclcij van
de Regeering niet ongunstig beoordeeld;
ook niet de linkerzijde.
Do hoeren F e b e r (R.K.), Van B o e t-
z e 1 a a r (Christ. Hist.) en Scheur er
(A. R.) hadden critiek: over te weinig me-
dewerldng van ambtenaren jegens de mis
sie, over de onevenredigheden in do sala
rissen, over bet te veel overbrengen van
buitengewone naar gewone uitgaven, over
bet instellen van irrigatiewerken.
De begrooting is gisteren nog niet afge
handeld.
EERSTE KAMER.
Overzicht
De Eerste Kamer is gisteren do Tarief-
wet. gaan bespreken.
Wat in dat collego niet vaak voorkomt:
er is een motie ingediend.
Do heer Stenhuis (S.D.) is gekomen
met een motie, waarin hij voorstelde do
beslissing over de tariefsverbooging aan t-e
houden tot na de verkiezingen voor de
Tweede Kamer. Deze motie was mede-on
derteekend door de vrijzinnig-democraten
en den heer Rink (V.B.) De onderteeke
naars wenschen dus een uitspraak van de
kiezers over het bntwerp.
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kon. besluit is aan M. J. A. H Tijs-
sen. op zijn verzoek, met ingang van 31
December, eervol ontslag verleend ara bur
gemeester der gemeente Wessem.
Rechterlijke macht.
Bij. Kon. besluit is 'benoemd tot griffier
van de arrondissementsrechtbank te Den
Haag mr. A. H. L. Utermark, Jdwms v.. stL
tuut-griffier bij die rechtbank
N o f a t ia a t.
Bij Kon. besluit is aan J. J. HeTMgavop
zijn verzoek, met ingang van 29 April, eer
vol ontslag verleend uit zijne betrekking
van notaris te Sneek.
HET BEZOLDIGINGSBESLUIT 1925.
Niet met 1 Januari in werking?
De parlementaire redacteur van „Heb
Volk" meldt aan zijn blad:
In parlementaire kringen gaat het hard
nekkige gerucht, dat de regeering heb plan
zou hebben, lie.t Bezoldigingsbesluit-1925
zoo niet definitief ongedaan te maken, dan
toch aan een diep-ingrijpendo herziening te
onderwerpen.
Het schijnt vrijwel vast te staan, dat in
verband hiermede het bovengenoemde Be
zoldigingsbesluit per 1 Januari niet inwer
king zal treden.
Hiermee schijnt verband, te houden de
door de regeringsvertegenwoordigers in dc
gisteren gehouden vergadering van de Cen
trale Commissie aangenomen houding bij
de stemming over het advies inzake het
Bezoldigingsbesluit. Met. de andere verte
genwoordigers bleken zij van meaning, dat
dit. 1 Januari a.s. niet in werking dient
te treden
DE RIJKSMIDDELEN.
Vooruitgang
Do rijksmiddelen hebben in November
ruim f '11 millioen opgebracht, of 11 ton
meer dan verleden jaar Sedert, het begin
des jaars hebben zij f 405.4 millioen opge
leverd (w. o. f,51/ millioen uit de rijwielbe
lasting) tegen f 394.9 millioen vcilc.^u jaar
in do eerste elf maanden.
Diocesane L. T. B.
Algemeene verg-ad'ei-ing
Do buitengewone algemeene vergadering
van den R. K. Diocesanen Land. en Tuin-
bouwbond in het Bisdom Haarlem is dezer
dagen te Haarlem gehouden. Aanwezig
waren afgevaardigden van 48 afdcelingen'.
Do voorzitter de heer N. Dekker, te Ob-
dam. ope,nt de vergadering met den Chr.
groet
Do aid. Roelofarendsveen stelt
voor om de afd. te adviseeren op de R. R.
feestdagen Maria Hemelvaart (15 Aug.) en
Allerheiligen (1 Nov.) te bewerkstelligen,
dat veilingen of markten op die data niet
worden gehouden.
Het voorstel vond algemeene instemming.
De afd. Lutjebroek vraagt een algemeene
gedachtenwisseling over de Hooghecmraad-
schaplaslen en de in bewerking zijnde we
genbelasting.
De voorzitter geeft een nauwkeurige en
duidelijke uiteenzetting van dc werking
van de Watersnoodlastcn op bebouwde
eigendommen en boe mcnk_pndanks vele
moeilijkheden tot de huidige heffing van 1
pet op onbebouwde e.n een half pet, op
bebouwde eigendommen is gekomen.
Het standpunt omtrent do wegenbelas
ting zet- spreker uitvoerig uiteen. Zijn per
soonlijke meaning is, dat, wanneer ten be
hoeve van het verkeer wegenverbetering
HET VOORNAAMSTE NIEUW St
BUITENLAND
Dr. Stresemann heeft gisteravond de op
dracht om een kabinet te vormen afgewet
zen, nadat het Centrum besloten had, gee*,
rechtsche regeering te steunen.
Beweerd wordt, dat Joego-Slavië de
hand heeft in den opstand in Albanië.
President Coolidge en de ontwapening».
BINNENLAND.
Tweede Kamer; Indische begrooiing
(Kameroverzicht)
Eerste Kamer; de Tariefwet (Kamer
overzicht)
Zal het Bezoldigingsbesluit nog niet met
1 Jan. in werking treden?
De Rijksmiddelen; vooruitgang.
Overleden is de heer Otto Mengelberg,
kerkelijk kunstenaar (L. en K.)
OMGEVING.
Een Pluimvee- en Kcnijnen-tenicon-
stelling.
noodzakelijk is, heb verkeer de lasten mocb
dragen.
Op voorsbei van den heer Sje.rps (afd.
Heni-Venliuizen) werd een motie aangeno
men, om de Regeering te» verzoeken, naast
de ontginning van woeste gronden, de
drooglegging van de Zuiderzee op de. meest
snelle wijze te bevorderen.
Na langdurige gedachtenwisseling wordt
zonder hoofdelijke stemming besloten do
contributie van f2.50 tob f3 te verhoogen.
Naar aanleiding van een voorstel van»
de afdeeling De Cocksdorp, wordt besloten
naast de obligaties van f25 over te gaan-
tot uitgifte van obligaties van f 10.
Op initiatief van den wrn. secream van
Raar. wordt besloten tot de oprichting* van
een bureau voor landbouwboekhouding
Do heer G. Peters, Directeur van den
B. en T. O., geeft daarna een zeer inter-
ressanta lozing over genoemd onderwerp,
welke de vergadering met groote belang
stelling volgde.
Dan volgt een lezing .over de taak van
voorzitters en secretarissen in de plaatse
lijke afdcelingen van den L. T. B.. door
de.n wrn. secretaris
Do voorzitter dankt 'den spreker en
hoopt, dat do gemeenschapszin, waarop
heer van Baar in zijn lezing gewezen heeft,
zich in de afdcelingen moge ontwikkelen.
In dc rondvraag vraagt de her Groen
eenige inlichtingen over do resultaten in
verband met de leerstoffen van een 2-jari-
gen tuinbouwwintercursus. Zijns inziens is
do leerstof te zwaar. .Sommige afgevaar
digden decle.n de bezwaren van den heer
Groen.
De heer Blauwhoff wijst op wantoestan
den inzake do uitvoering van do vlees-h-
keuringswet, vooral wanneer men ressor
teert onder do gemeentelijke bepalingen
van een groote stad zooals Sloten.
De heer Mathot wijst op de dreigende
invoerrechten voor Duitschland op plan
ten, en land- en tuinbouwproducten, cn
vraagt of do Regeering hiertegen maat
regelen kan nemen.
Do hec.r Groen zegt, dat de Regcering
geen maatregelen kan doen gelden op do
interne aangelegenheden van ee.n buiten-
landsclie regeering.
Wanneer beperkende L_s_ljo 1 Ll"y1 d-
de Regeering zijn bekrachtigd, kan men bij
afsluiting van Handelsverdrag hiev-
medo rekening houden.
R.-K, Journalistenvereeniging<
Jaarvergadering.
Zaterdag cn Zondag hield de Nod R -IC,
Journalistenvereniging een zeer geani
meerde en goed bezochte vergadering lo
Utrecht. Met genoegen kon worden ge
constateerd dat deze vergadering drukker
was bezocht dan vorige, In zijn openings--
woord sprak do voorzitter een gelukwcn "h
aan dc leden L v. d Broeke, W Kieuwen-
huis, v. d Biggelaar en mr. Kropman voor
de door hen ontvangen Pauselijko onder
scheidingen ter gelegenheid van het Eucha
ristisch Congres.
Onder applaus der vergadering deelde do
secretaris medo. dat 22 nieuwe donateurs,
uit- kringen van kerkelijke en wereldlijke
autoritcitcu. tot dc verceniging zijn toege
treden
Het. Jaarverslag van den secretaris en
den penningmeester werd goedgekeurd
Als bestuursleden werden herbenoemd
do lieercn J. B. Ycslcrs, (voorz); L v df
Broeke (2de seeren J. Thomassen.
In zako do met den Ned. Journalisten-
kring gerezen quaestie over de vertcg.uu
v.oordiging der Nedcrlandsche journalis
ten ontspon zieli een zeer geanimeerd»
discussie
Met algemeene stemmen werd in den
vorm ccncr motio bet beleid van het be
stuur in deze quaestie goedgekeurd.
