Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
6e Jaargang.
MAANDAG 24 NOVEMBER 1924
No. 4801
^ABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
foor leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
fi ome Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
(inco per poet 12.95 per kwartaal
i,t Ge'fllnstreerd Zondagsblad I> voor de Abonnfa ver.
Irijgbaar tegen betaling van 50 el per kwartaal bij voor-
«taling. Aftonderljjke nnmmera 5 et, met Geïllustreerd
idaesblad 9 cl
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- an Feestdagen L
TIL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone advsrtentlSn 30 eetil por ng«|
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
3 dubbele van bet tarief berekend. s
Kleine adverlentiën, van ten hoogste SO woorden,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur i
huur, koop en verkoop 10.50»
I nummer bestaat uit tacs
idea.
Een andere partijformatie?
gel Vaderland" wijdt een artikel aan
plaatsman Nolens" oen artikel tn
'waardeerende bewoordingen, die ten
0 wel door eenieder zullen moeten
den erkend als overeenstemmend met
werkelijkheid, volkomen naar waar
ronder overdrijving.
ft artikel vangt aan:
Wanneer wij dezen keer met bijzon-
in nadruk den heer Nolens als staats-
1 betitelen, is bet hierom, omdat de re-
door kern hij de Algemeene Beschou-
gen over de Staatshegrooling gehou-
Veer blijk gaf van een staatsmanwijs-
als weinigen bezitten. In de, laten
zeggen niet zeer gemakkelijke omstan-
eden, waarin de Katholieke partij
i op het oogenblik bevindt, door de St.
haëlsbeweging aan de cene en de zeer
8 uitgesproken ontevredenheid over de
nerfractie door de Katholieke ambte-
rsorganisaties aan de andere zijde,
liest hij geen oogenblik zijne bedaard-
J, beziet hij den politieken toestand
do wetenschappelijke koelheid van den
lessor, die een object onder de loupe
ijkt, houdt eene redevoering zonder
je emfaze, waaraan de Limburgsche
ioedelijkkeid bekoring bijzet, en
inkt tevens daarbij toch zoo klaren
dat niemand zich beklagen kan, dat
niet precies weet wat bij aan de Ka-
ieke partij zal hebben'',
li dan ontleenen we er verder met heel
mdere instemming deze passus aan:
lok de invitatie van de S.D.A.P. aan
lemocratische Katholieken, om met hen
ien de regeering te aanvaarden, werd
lende beantwoord, maar toch eenigs-
terloops, juister misschien gezegd als
bijkomstigs, om goed te laten uitko-
daf de vraag, of de Katholieken tot
wiO parij-formatie hunne medewerking
en verleen en, op dit oogenblik-althans
-nrgent is".
iderdaad dr. Nolens heeft zoo klaar
lijn rede laten uitkomen, dat er op het
onblik geen enkel feit is, dat ons
igt, om de vraag van een andere par-
matie to overwegen. Terwijl hij ear
op heeft gewezen wat het „Vad."
memoreert! dat de samenwerking
de Katholieken met de twee andere
itsche partijen in het verleden bewij-
van hechtheid en vruchtbaarheid "heeft
Even.
ooralsnog is de vraag van een andere
lijformatie dus niet aan de orde.
BUSTENLAiaD
Volkenbond.
Het protocol van Genève.
Xa Engeland ook Italië?
iaterdag werd de Engelscbe' gezant
Mussolini in langdurige audiëntie
Tangen. De gezant deelde den premier
wensch van Engeland mede, dat de
jrekingen omtrent de ontwapenings-
ferentie en het protocol in de aanstaan
rilling van den Volkenbondsraad nog
en worden uitgesteld,
n goedingelichte Romeinsche kringen
men aan, dat dit verzoek van En-
slechts de eerste stap is die tot een
initieve verwerping van bet be-
protocol zal leiden. Daar Italië in
6 bet protocol eveneens een groot aan-
beperkingen had gemaakt is het zoo
als zeker, dat bet Engelscbe stand
volkomen door Italië zal worden ge-
id.
De opium-conferenties.
sarikaans c b e dreigementen
Amerikaansche delegatie op de twee-
opiumconferentie van den Volkenbond
Zaterdag, dat do Amerikanen niet
aan die conferentie zullen deelne-
ni indien niet ook do voorstellen der
^nigde Staten, betreffende het opium-
«n, in behandeling zullen worden ge
nen.
kt is te vreezen, dat dit punt nog tot
ok moeilijkheden zal leiden, daar de
^erlandsche, Fransche enBritsch
usche delegaties en wellicht ook nog
we niet zullen toestemmen in een uit-
'ïding der door den volkenbondsraad
Wielde agenda,
eerste opiumconferentie komt heden
bijeen, ofschoon het Japarisch—
ïelsche conflict nog niet is opgelost.
Duitschland.
Duitsch—Japansch handelsverdrag.
todaag beginnen te Berlijn de Duitsch-
,ansohe onderhandelingen over een
u* handelsverdrag. Van Duitsche zij
den de onderhandelingen worden ge
voerd door dr. Knipping, dio ook de
DuitschGhineesche besprekingen heeft
geleid. Voor de Japansche regcering zal
optreden de Japansche gezant te Berlijn,
Honda. Als de grondslag voor de onder
handelingen zal het handelsverdrag van
1911 gelden, terwijl de Duitsche regeering
wederkeerige meestbegunsliging voorstelt.
Engeland.
De brief van Zinovjeff.
Ghamberlain's nota's.
De strafheid van den toon van Cham
berlain's nota's aan Rakowski heeft in
sovjet-kringen te Londen eenige verbazing
gewekt.
Men gelooft echter niet, dat de Russen
de bestaande betrekkingen zullen trachten
af te breken.
Nog steeds hoopt men, dat tusscben bei
de landen behoorlijke handelsbetrekkingen
mogelijk zullen worden.
Rakowski heeft zich met Moskou in ver
binding gesteld. De Russische ambassade-
autoriteiten bevestigen nogmaals, dat Zi-
novjeff's brief nagemaakt is.
Italië
Arbeidsonlusten te Napels.
De weigering van de katoenarbeiders óm
de overeenkomst te erkennen, gesloten
door de fabrieken in bet Zuiden en de
Fascistische Syndicalistische Corporatie
heeft te Napels een ernstigen toestand ge
schapen. De fabrieken zijn voor onbepaal-
den tijd gesloten en botsingen -hebben
plaats gehad tusschen de fascisten en een
der werkliedenoTganisaties, welko de roo-
de vlag voerde.
De werklieden van de watervoorziening,
de tramwegen en de electriciteitswerken
dreigen met een staking op grond van do
stijgende kosten van het levensonderhoud.
Ook de onderwijzers hebben met staking
gedreigd.
Roemenië.
De gedeserteerde vliesofficier.
G e h e i ip e documenten
gestolen.
Kapitein Brailoi, een officier van het
Roemeensche Vliegcorps, is, zooals ge
meld, plotseling verdwenen. Men vermoedt
dat hij in een militair vliegtuig naar Mos
kou is vertrokken met geheime documen
ten, die gestolen zijn van de Roemeensche
miltaire autoriteiten te Galatz. Kapitein
Brailoi wordt er van verdacht, in betrek
king te hebben gestaan met de Sovjet-re
geering en ook betrokken te zijn geweest
bij de verleden jaar in Bessarabië ondekte
spionnage-organisatie. In verband met deze
verdwijning zijn een 25-tal personen ge
arresteerd onder wie een zangeres van de
opera te Boekarest. Zij zullen spoedig
voor een krijgsraad terecht staan.
De revolutionaire actie.
Volgens de „Adeverul" heeft de regee-
ring verschillende maatregelen getroffen,
om een dreigende revolutie te vermijden.
Er is een reeks van uitzonderingswetten
afgekondigd, waarbij de deelneming aan
geheime en speciaal anti-nationale ver-
lenigingen wordt verboden.
Ook tegen personen, die revolutionaire
propaganda voeren, of pogen de bövolking
aan te zetten tot omwenteling, worden
strenge maatregelen aangekondigd.
Rusland.
De oppositie tegen Trotzki.
Censuur op zijn
redevoeringen.
Op de laatste zitting van het politiek-
bureau had een hevige twist tusschen
Trotzki en Zinovjeff plaats, meldt de
„Dni".
Zinovjeff eischte, dat Trotzki do door
hem op het zesde al-Russisch congres der
vakvereenigingen te houden redevoering
aan het bureau ter goedkeuring zou voor
leggen. Alle andere leden van het bureau
(de feitelijke regeering van de sovjet-unie)
behalve Kameneff, ondersteunden den
eisch van Zinovjeff.
Trotzki weigerde echter pertinent.
Dit incident heeft in communistische
kringen groote beroering gewekt. De alge
meene meening is, dat Trotzki, evenals
in alle vorige incidenten, ten slotte zal
toegeven en de censuur over zijn redevoe
ringen zal toelaten.
De afdeeling Moskou van de communis
tische partij heeft eon buitengewone be
stuursvergadering gehouden, waarin uit
sluitend gesproken is over Trotzki en diens
pogingen, om de revolutionaire gebeurte
nissen in een daglicht te stellen, dat van
de officieele opvatting zeer belangrijk af
wijkt.
Kameneff heeft een lange rede gehou
den, waarna het bestuur een motie aan
nam, waarin het optreden van Trotzki een
schonding wordt genoemd van de belofte,
die hij op hot 13de congres van de comm.
partij heeft afgelegd en als ondermijning
van de eenheid der 'partij wordt gelaakt.
Tegenspraak.
Het commissariaat voor buil n; urJsche
zaken spreekt de geruchten tegen, volgens
welke onder de Russische marine-troepen
te Kroonstad een muiterij zou zijn uitge
broken. 1 ._J
Noorwegen.
De legerinkrimping.
Een reorganisati e-p 1 a n
voor bet kabinet.
Een bekend Noorsch legerofficier, ma
joor Hegland, heeft Vrijdag bet kabinet
een groot reorganisatie-plan voor 't Noor-
sche leger, voorgelegd.
Het plan beoogt een zeer radicale in
krimping' van het leger. Alle generaals
zullen o.a. ontslag krijgen. Daar het re
organisatieplan de militaire uitgaven op
radicale wijze vermindert, zal het naar
alle waarschijnlijkheid op uiterst nauw
gezette wijze door de regeering in overwe
ging worden genomen. - -
Turkije.
Ismel Pacha treedt af.
De premier, ïsmet Pacha is om gezond
heidsredenen afgetreden.
Fethi Bey, de voorzitter der nationale
vergadering, volgt hem op.
Egypte.
DE MOORD OP DEN SIRDAR.
Een scherpe nota.
Antwoord binnen 24 uuf
Uit Caïro wordt gemeld, dat de Hooge
Commissaris voor Egypte, Lord Allenby,
Zaterdagmiddag aan Zaghloel Pasja oen
nota hfledjt overhandigd,, waarop binnen
24 uur antwoord wordt gevraagd. In deze
nota wordt een formeelo verontschuldi
ging, schadevergoeding ten1 1- age van een
half millioen pond, verhitidoring van po
litieke demonstraties, alsmede terugtrek
king der Egyptische officieren en
troepeneen lieden uit den Soedan geëischt.
Bovendien verlangt de nota dat de Soe-
daneesche troepen onder controle van de
eigenlijke Soedaneesche regeering zullen
worden geplaatst en dat de Britsche juri
dische en financieele adviseurs der Egyp
tische regeering worden gehandhaafd.
Ten slotte bevestigt de nota het reoht
der Britsche regeering om de belangen der
buitenlanders in* Egypte te beschermen en
eischt van de Egyptische regeering, dat
deze haar tegenstand in dit opzicht op
geeft. Zij eischt, dat de opsporing en het
onderzoek in zake den moord op den sir
dar met de uiterste gestrengheid en zon
der aanzien des persoons zullen geschie
den, en dat de schuldigen, wie en wat
zij ook zijn, streng zullen worden gestraft
zonder te letten op den leeftijd.
Zaghloel's af.treden verwacht
Onmiddellijk na de ontvangst van de
nota had Zaghloel een audiëntie bij den
koning. Men verwacht, dat bij zal aftre
den.
Het eerste bataljon van het East-Lancas-
kire-regiment heeft plotseling bevel gekre
gen van Malta naar Egypte te vertrekken.
Het bataljon zal Woensdag scheep gaan
aan boord van het troepentransportschip
„Marglen". Er zal ook artillerie naar
Egypte gezonden worden.
Arrestatie der daders.
De „Times" meldt uit Caïro dat de
chauffeur van den huurauto, waarin de
plegers van den moordaanslag op den
Sirdar ontsnapt zijn, de moordenaars heeft
aangewezen. Zijn zijn gearresteerd.
BIHlE^LARaD
BEGROOTING VAN ONDERWIJS.
Memorie van Antwoord.
In de Memorie van Antwoord, begroo-
ting van Onderwijs, deelt minister Do Vis
ser heel weinig nieuws mede. Wij lezen er
het volgende betreffende:
Nijvorheidsonderwij s.
Voortdurend wordt er naar gestreefd
het nijverheidsonderwijs in het algemeen
en dus ook dat voor meisjes zooveel moge
lijk te vereenvoudigen en te doen beant
woorden aan de eischen van het practi-
sche leven. De voorstelling, als zou op het
nijverheidsonderwijs voor meisjes naar
verhouding, meer zijn bezuinigd dan op
dat voor de jongens, is niet juist.
Ook de Minister betreurt het, dat door
den drang der omstandigheden tot intrek
king van eenige subsidies moest worden
overgegaan.
De Minister heeft den voorzitters der
examencommissiën voor de nijverheidson
derwijszaken verzocht, voorstellen to doen
lot inkrimping, zoo mogelijk, van het aan
tal akten en tot vereenvoudiging der exa
mens. Deze voorstellen, hoopt hij spoedig
te ontvangen. 'L "!-<
Gemeen t el ijke Gym_nasia
n H. B. S.
Na de invoering van de wet van 20 Mei
1922 tot wijziging der wetten op het mid-,
delbaar en hooger onderwijs, waarbij ter
bezuiniging verschillende voorwaarden wer
den bepaald waaronder aan gemeentelijke
hoogere burgerscholen en gymnasia rijks
subsidie wordt verleend, hebben voor en
na eenige der grootere gemeenent dit sub
sidie opgeofferd ten einde vrij te zijn om
niet met de bezuinigingspolitiek der regee
ring mee te werken.
Do ^Minister van Onderwijs is van oor
deel, dat hierdoor een ongelijkheid wordt
veroorzaakt en een vraagstuk is geschapen
dat ernstig, de aandacht begint te vragen.
De Minister stelt zich daarom voor spoe-
de de benoeming van een staatscommis
sie ter bestudeering van dit vraagstuk uit
te lokken.
BEGROOTING BUITENLANDSCHE
ZAKEN.
Memorie van Antwoord.
'Aan de Memorie van Antwoord, begroo
ting van Buitenlandsche Zaken ontleenen
we het volgende, wat van belang is voor
enze tuinders en exporteurs.
Invoerrechten tui nb o u w-
producten in Duitschland.
Ten aanzien van het invoerrecht op tuin
bouwproducten in Duitschland, wordt o.a.
medegedeeld dat nog niet bekend is welke
verhoogingen van invoerrechten de Duit
sche regeering voornemens is in te voeren.
In de gegeven omstandigheden wordt do
vraag, wat ter bescherming van de betrok
ken Nederlandsche exporteurs en speciaal
van den tuinbouw zou kunnen worden ge
daan, reeds ernstig onder de oogen gezien
en wordt overleg gepleegd met de verschil
lende bij deze aangelegenheid betrokken
autoriteiten in binnen- en buitenland.
In verband met de inderdaad gaando
zijnde besprekingen tusschen de Belgische
en Duitsche regeeringen over een nieuw
handelsverdrag, zou na-ar 's ministers oor
deel een bevoordeeling van de Belgische
producten boven de soortgelijke Ne
derlandsche producten tengevolge van een
ver doorgevoerde splitsing van tariefpos
ten of zeer gedetailleerde omscbrijvmg dier
pasten, niet in overeenstemming zijn met
een bepaling van par. 12 van het protocol
behoorende bij het t-ractaat van 1851 en
zou daartegen, mocht zij plaats hebben, met
nadruk opgekomen moeten worden.
R-K. Apothekersassistenten St. Lucas.
Deze bond hield gisteren zijn jaarver
gadering in café Ditjens te Utrecht onder
voorzitterschap van den heer Broers uit
Amsterdam, dio een kart openingswoord
sprak, waarin hii het werken van den
bond memoreerde, die momenteel 98 le
den telt en 32 asmrant-1 eden.
Uit het kasversber bleek dat het batig
saldo bedraagt f 037.76J4.
Tot bestuursleden werden gekozen mei.
H. Eichholtz te Utrecht en de heer J.
Dirk8e te Amsterdam.
Na een besnrehing der begrooting hie1-?
de heer J. Th. Nijkamp een rede over de
taak eener vakorganisatie, waarna rond
vraag en sluiting.
R.-K. Bond van Groote Gezinnen.
Zaterdag en gisteren hield deze bond to
Utrecht ziin jaarvercradering, onder leiding
van den heer J. W. F. van Meegeren
Venlo, die dank bracht aan den .afgetre
den voorzitter dr. P. E. G v. d. Hei id en
(Den Bosch). De lieer H van Allen. Den
Bosch, bracht het jaarverslag uit.
Des avonds werd in het gebouw van
K. en W. den afgevaardigden door de af
deeling Utrecht een feestavond aangebo
den.
Gistermorgen werd de vergadering voort
gezet en besloten de volgende bijeenkomst
te Breda te houden.
Tot bestuursleden werden gekozen de
heeren Van de Ven (Heerlen) P. J. J. Haa-
zevoet, Mensink, .Turgensen en v. d. Dries.
Een orgaan-commissie werd benoemd.
Na bespreking van verschillende afdee-
lingsvoorstellen werd do vergadering ge
sloten.
De slagersgezellen en de toepassing van de
Arbeidswet.
Zondag vergaderde te Utrecht de R.-K.
Slagersgezellenbond St. Joris" waar de
bondsvoorzitter, de heer J. H. F. Scharff
een inleiding hield over de toepassing der
arbeidswet.
Met algemeene stemmen nam de bonds
raad de volgende motie aan:
Do Nederlandsche R.-K. Slagersgezellen-
bond .St. Joris" te Utrecht in 13e Jaarver
gadering bijeen op 23 November onder
meer ter bespreking van de toepassing der
Arbeidswet voor zoover zij betrekking
heeft op de slagerijen.
Gezien de desbetreffende voorstellen
waarin bet Hoofdbestuur wordt opgedra-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.7
BUITENLAND
Hef is waarschijnlijk, dat ook Italië hef
protocol van Genève zal verwerpen.
Revolutionaire actie in Roemenië.
De oppositie tegen Trotzki.
Engeland heeft een scherpe nota aan
Egypte gericht in verband met den moord i
op den sirdar.Jden verwacht het aftreden
van Zaghloel Pasja.
BINNENLAND.
Een motie van den Ned. R.-K. Slagers
gezellenbond over de toepassing der Ar-,
bcidswet.
De Nederlandsche vliegers naar Indië
zijn te Batavia aangekomen. Koninklijks
onderscheidingen zijn hun verleend.
OMGEVING.
Op eenvoudige, doch waardige wijze «S
gisteren te Langeraar het 122-jarig be
staan van het St. Antoniusgesticht gevierd
Een aanranding in den trein onder
Voorschoten.
gen zoodanige stappen te doen dat de be
palingen der Arbeidswet 1919 blijvend
worden toegepast op de. in het slagersbe-
drijf werkzaam zijnde gezellen;
gehoord de op dit onderwerp betrek
king hebbende inleiding, waaruit overtui
gend gebleken is, dat de in het slagersbe-
drijf werkzaam zijnde gezellen behooren
geacht to worden onder genoemdo wet te
vallen
Overwegende:
dat bij de inwerkingtreding der Arbeids-
et ook in de vakpers der patroons dui
delijk is te verstaan gegeven, dat deze wet
ook voor de slagerijen en mitsdien voor
de slngeresgezellen gold, terwijl zulks ook
is gebleken uit de aanvragen te moeen af
wijken van de wettelijke bepalingen be
treffende het werken op de feestdagen;
dat daarna door verschillende patroons
ten onrechte, zij het niet zonder sueees
bier en daar is gepoogd onder de wet uit
te komen, door het aanstellen van een z.g.
„bedrijfsleider" on een personeel van soms
2 personen ..bedrijfsleiders" dio hetzelfde
werk verrichten als de overige gezellen:
dat men eveneens probeerde de wet te
ontduiken door een deel van het. personeel
aan te duiden met loopknecht"
dat het daardoor mogelijk werd slagers
gezellen werkweken to liten maken van 70
k 80 uren
dat ook de door de wet vereisehte vrije
middag in verschillende ondernemingen
in 't gedrang komt;
in acht nemende dat uit de genoemde
gevallen blijkt dat de positie ran do sla
persgezellen ernstig wordt bedreigd ten
nadeele van Huisgezin, Kerk en Maat
schappij
constateerende dat de o dor patroons
in de band wordt gewerkt doordat te Rot.
terdam de ambtenaar van bot Oponbinr
Ministerie weigert proces-verbaal in be
handeling te nemen terwijl ook in Am
sterdam van officieele zijde wettelijke
moeilijkheden worden gemaakt.
is van oordeel, dat de eesignalecr Ie
aanval op het leven der slagersgezellen
en dat hunner gezinnen alleen afdoende
kan worden afgeslagen doordat van de ziide
der Regeering of der volksvertegenwoordi
ging zoodanige wijzigingen worden aange
bracht in de Arbeidswet, dat de naleving
gewaarborgd is.
Verzoekt mitsdien het Hoofdbestuur, zoo
mogelijk in samenwerking met. andere or
ganisaties zich ten spoedigst in erbinding
te 6tellen met den Minister v i Arbeid,
Handel en Nijverheid ten ei-rl" iet, in de
vorige alinea bedoelde te bereiken;
en besluit deze motie te publiceeren en
den Volksvertegenwoordigers toe te zen-
den.
Voorstellen R.-K. Volkspartij.
Aan eon verkeerd adre s
b z o r g d.
Bij den aanvang der vergadering van'
de Utrechtsche B. K. Kiesvereeniging heeft
de voorzitter de heer G-. H. J van Spanje
enkele verklaringen afgelegd met betrek
king tot de R.-K. Volkspartij.
Op de eerste plaats kwam spr. terug op
een mededeeling door den heer Settcur
gedaan in do vergadering der R.K. Volks
partij d.d. 9 October, als zou de heer van
Spanje beweerd hebben, een jaar met de
R.-K. Volkspartij to hebben onderhandeld,
hetgeen do heer Setteur ontkende. Wanneer
zulks misschien uit een persverslag is op
te maken, dan wenschte de heer van Spanje
te verklaren, dat do onderhandelingen van
de R.-K. Kiesvereeniging met N. K. P en
R.-K. V. P. een jaar geduurd hebben. (Ook
wij herinneren ons dit pertinent do
heer v. S. heeft er toen nog bijgevoegd;
„van Goeden Vrijdag tot Goeden Vrijdag'.)
Voorts ging de heer van Spanje in op
het op de vergadering der R.-K. V. P. (en
ook meermalen in de pers) geuit verwijt,
