Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
16s Jaargang.
00ÜDERÖAG 20 NOVEMBER 1S24
f' n ar
e £eicbc/kc SouAa/nl'
teABONNEMENTSPRIJSbedraast &IJ vooruitbetaling
Foor Leiden 19 cent per week 1 2.50 per kwartaal,
gij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Pet Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver»
krijgbaar tegen betaling van 50 ei per kwartaal, bij voor
uitbetaling, Afzonderlijke nummers 5 ci, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag nitgeznnderd Zon- en Feestdagen L
TIL. INT. ADMINISTRATIE 035 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT J
Gewon® advertentie» 30 oent per f*g«|
Voor Ingezonden Mededeelingen wordft bat
dubbele van het tarief berekend. a
Kleine advertenllët!, van ten hoogste 80 woorden, traastfl
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vf£>
huur, koop en verkoop f 0.50. 1
I nummer* bestaat uSi tve#
idea.
Het program der R.-K. Staats
partij.
{et belangrijkste oogenblik van den. dag
(echter) de rede van den heer Nolens.
rlijk he.t e enige belangrijke (in
trouwens slappe en lustelooze discus-
aldus de Kameroverzichtschrijver
Het Handelsblad" hedenmorgen,
[gr. Nolens, van wiens rede wij een vrij
roerig" verslag geven in heb tweede blad,
j) op de eenheid der Katholieke
itij; voor verbreking daarvan is spreker
niet zoo bang; meenigsverschillen in
partij zijn zeer verklaarbaar en vanzelf
ekend.
De mogelijkheid van samenwerking der
l. "Partij in haar geheel, want aan
optreden der gansche partij als een-
B houdt de heer Nolens onwrikbaar vast
met andere dan de reebtsche groepen
rd door hem uitdrukkelijk als theoreti-
ie mogelijkheid erkend,
tfaar dr. Nolens wenscht zich te houden
de coalitie., die nu reeds bijna veertig
heeft, bestaan, tenzij zich de nood-
ilijkheid van een andere partij gr oepee-
zou opdringen.
)e Katholieke partij zal bij een samen
dring met andere partijen, welke dan
t, haar program als basis van samen-
5 :king voorleggen. En dat program vatte
Molens aldus samen:
i. Handhaving der Christelijke begins#-
de huwelijkswetgeving (in 't bijzon
geen vergemakkelijking van echt-
Handhaving der gelijkstelling van
tar en bijzonder onderwijs, maar
n verdringing van bet openbaar.
e. Voortgezet herstel der financiën en
•ji loud v n het nu verkregen begrootings-
'N wicht. Verlaging van die belastingen,
heb meest op de kleinen drukken of
ni lilaalvorming tegengaan. Bijzondere af-
voor groote gezinnen.
Krachtige medewerking aan de plan
van den Volkenbond, welke met de
rstellen, gedaan door Paus Benedictus
immers overeenkomen (n.l. de stappen
ir arbitrale beslechting van geschillen en
ïidelijke wederzijdsche ontwapening; dit
)R Iste keerde zich, gelijk de heer Nolens
;jj. wens reeds in een ander deel van zijn
l€l iihad gedaan, tegen geisoleerdei ontwa-
ling en in het algemeen tegen overijling).
8, Beperking van leger en vloot tot dat
je- i noodzakelijk is voor het handhaven van
Z itraliteit en onafhankelijkheid;
Bevordering van een arbeidswetgeving
ardoor de regeling der arbeidsvoorwaar-
in bedrijf en onderneming steeds meer
de organisaties van werkgevers en
knemers wordt overgelaten, behoudens
goedkeuring en het toezicht der over-
loewel heel voorzichtig geformuleerd,
deze programpunte toch ongetwijfeld
duidelijk aanwijzing van de richting,
irin zich beweegt en in de naaste toe-
isfc vooral bewegen zal de R. K. Staats-
BUSTENLMÖ
Volkenbond.
Engeland en hel Protocol.
Verzoek om opschorting,
e Bri tsclie regeering heeft aan den
Ikenbond het verzoek gericht, om het
aiocol van.Genève afvte voeren van de
fflda van de op 8 December beginnende
A' van den Volkenbondraad, op grond
het feit, dat Engeland eerst met zijn
ioininons overleg wil plegen. Do „Daily
oppert de veronderstelling, dat dit
zoek om uitstel in den grond der zaak
!'s anders is, dan een mooiere uitdruk-
üvoor het geheel en al schrappen van
Protocol. Dit kan, zegt het blad., geen
sondering baren, gezien de ernstige
faren die in het Britsche Rijk en zelfs
oen zoo krachtig voorstander van den
kenbond als Lord Grey, tegen het Pro-
let blad is van meening, dat men nu
lerugkeeren tot het oorspronkelijk Vol-
hondspact met de mogelijkheid van een
nve arbitrage-procedure voor het Int.
k Den Haag.
Een verklaring der
Engelsche regeering.
outer verneemt:
®t door de Britsche regeering aan den
konhond gedane verzoek het protocol
1 to Rome te bespreken, mag niet wor-
°Pgevat als te beteekenen, dat het pro-
worden geschrapt. De Britsche
sering wenscht alleen meer tijd voor de
l^eging van het protocol met de Do-
l0n& Zij wenscht het bestaande plan
0 verwerpen zonder er 'n constructief
1 voor in de plaats te stellen.
Amerika's meening.
Het verzoek van de Britsche regeering
om het Arbitrage-Protocol niet in de a.s.
samenkomst van den Volkenbondsiaad te
behandelen, wordt te Washington eens
deels uitgelegd als slechts een verdediging
van hot Britsche besluit, anderdeels wordt
er uiit afgeleid, dat de voorgenomen Ont
wapeningsconferentie in Junj 1925 niet
zal kunnen plaats vinden.
Het Protocol, zooals het te Genèvéwerd
aangenomen, werd zonder wijzigingen te
Washington niet practisch gevonden,maar
ontegenzeggelijk is de Amerikaansche re
geering verlangend den wereldvrede, te be
vorderen door een tweede Washingtonscho
Conferentie, welker welslagen aan den.
minister van BuitenJandscke Zaken Hu
ghes ook een geschikte gelegenheid zou
geven om met roem overladen zi.in onlslag
te nemen.
Quitschland.
De Berlijnsche spoorwegstaking.
Heden hervatting van
den arbeid.
Gisteren hebben de stakers bij de Ber
lijnsche boven- en ondergrondsche spoor
wegen vergaderd. De twee-derden meer
derheid, noodig voor het voortzetten van
de staking, werd niet bereikt. Als gevolg
hiervan zou hedenochtend het bedrijf wor
den hervat.
Groot tumult in den Beierschen Landdag.
De leden der regeerings-
partij verlaten de zaal.
In den Beierschen Landdag heeft giste
ren een heftig incident plaats gehad, tij
dens een redevoering van een Völkischen
afgevaardigde, die het onbehoorlijk noem
de, dat Hitier zich nog steeds in gevan
genschap bevindt, waarbij de afgevaar
digde Straffer uitriep: schande. Bij een
interruptie van een lid der Beierscke Volks
partij riep Straffer: Beieren wordt door
een gemeene bende geregeerd.
-Op deze woorden ontstond een ontzet
tend tumult, waarbij de minister-president
de zaal verliet. De voorzitter trachtte te
vergeefs orde te krijgen, zoodat ook hij
ten slotte de zaal verliet. Het tumult zette
izlch nog eenigen tijd voort met het ge
volg, dat ook de afgevaardigden der Beier
sclie Volkspartij verdwenen: Do Völkische
afgevaardigden riepen hen toe: Het bloed
van den negenden November klooft aan
jullie handen.
I
Frankrijk.
Hef politieke dagboek van Louis.
Naar aanleiding van het openbaar wor
den van 'de aanteekeningen van Louis
schrijft l'Oeuvre: Dit alles belet niet, dat
het keizerlijke Duitschland den oorlog ge
wild.en ontketend heeft en dat het Duit-
scke volk in 1914 zijn oorlogszuchtige
meesters blindelings gevolgd heeft, In geen
geval is er in de aanteekeningen van
Louis voor Duitschland een aanleiding te
vinden om niet te herstellen wat het ver
woest heeft.
Volgens het Journal do Geneve heeft de
weduwe van Louis het initiatief tot het
uitgeven van 't dagboek .genomen. Zij ver
beelde haar vrienden, niet de aanteeke
ningen van haar man tegen Poincaré te
gebruiken.
De Lokal-Anzeiger tracht verkiezings-
inunt te slaan uit het politieke dagboek
van Georges Louis. Het Duitsck-nationale
blad stelt voorop, dat het dagboek zoowel
de Franscko nationalisten als de D ui tsche
linkerzijde compromitteert, daar beiden
van hetzelfde sprookje hebben geleefd, de
Fransche nationalisten van het praatje
van Duitschland's uitsluitende schuld aan
den oorlog, de Duitsche linkerzijde van
Duitschland's medeschuld. En dat, terwijl
volgens de Lokal-Anzeiger, al lang bewe
zen'is dat Poincaré en Iswolski de hoofd
schuldigen zijn, welke medeschuld andere
leidende staatslieden der Entente ook mo
gen dragen. Op Duitschland kleeft daaren
tegen geen spatje schuld; noch de keizer,
noch de rijksregeering, noch de generale
staf hebben den oorlog gewild.
Het blad dringt, naar aanleiding van
Louis' onthullingen, er op aan, eindelijk
de al zoodanig aangekondigde nota over
de verantwoordelijkheid voor den wereld
oorlog te verzenden.
Engeland.
Kardinaal Logue f
Zooals gisteren gemeld is kardinaal
Logue overleden. Hij was 84 jaar oud,
aartsbisschop van Armagh en primaat van
Ierland sedert 1887. De Britsche draad-
loozo dienst brengt naar aanleiding van
dit overlijden in berinnering, dat de kar
dinaal een belangrijke rol speelde in de
Iersche troebelen, hetgeen moeilijker werd
gemaakt door het feit, dat hij een „home
ruler" was, die in Ulster woonde. Hij was
bekend door—zi.'n onbevreesde veroordee-
ling van misüuuLii om de nationale aspi
raties to verwezenlijken. Hij is steeds te
gen de Iersche republiek gekant geweest.
Oostenrijk.
Het nieuwe kabinet.
De Groo t-D uitschers in
de coalitie.
De regeeringscrisis is gisteravond ge
ëindigd. Het kabinet-Ramek is thans ge
vormd. De samenstelling van de nieuwe
regeering hing af van de besluiten der
Groot-Duitschers. In de gister gehouden
zitting van do partijleiding der Groot-
Duitschers heeft deze haar houding ten
opzichte van den nieuwen toestand be
paald. Men besloot na langdurige bespre
kingen in de Coalitie te blijven en weer
twee Groot-Duitsche afgevaardigden als
ministers in hot kabinet aan te wijzen.
Spanje.
De strijd in Marokko.
Een generaal gosneu/old.
Volgens berichten uit Marokko is gene
raal Serrano door een verdwaalden kogel
getroffen en gedood.
Egypte.
Een aanslag.
Op den legerbevelhebber.
Te Caïro is een poging gedaan, om gene
raal Lee Stack, „sirdar" (opperbevelheb
ber) van liet Egyptische legeT en gouver
neur van den Soedan, te vermoorden. Toen
de generaal van het ministerie van Oorlog
kwam, werden tweo bommen geworpen,
waarvan één ^.nt-ilofte.
Hij werd in de maagstreek aan een liand
en aan een loet ge .vond. Zijn toestand is
ernstig. De aanvallers hadden zich verdekt
opgesteld in een uoort van het magazijn
van het Ministerie van Onderwijs. Toen
de sirdar in zijn auto voorbijkwam, wier
pen zij een bom, welke den auto wel raakte
maar weer n; wiel ..onder to ontploffen en
in de goot rolde.
Daarop renden de aanvallers den auto
achterna, voortdurend revolvers afvurend.
Behalve Lee Stack troffen zij ook zijn
aide-de-camp, kapitein Campbell in de
borst, de chauffeur werd aan armen «n
becnen gewond.
Daarop sprongen de aanvallers in een
taxi, welke in een zijstraat wachtte, en
reden zeer snel w .urendo politie
agenten die hen volgden, van wie er drie
werden crewond.
China.
De chaos in China.
De militaire regeering in
M i d d e n-G h i n a.
De maritieme en militaire autoriteiten
van de negen provneies aan de Yang Tse
en de Gele rivier, hebben gezamenlijk de
instelling van een militair bestuur, met
inbegrip van een president, vice-presdent
en kabinet geproclameerd, mat als hoofd
stad Woe Tsjang (hoofdstad van de pro
vincie Hoepei.)
BlUMSILftlBP
BEGROOTING VAN JUSTITIE.
Memorie van Antwoord.
Aan de Memorie van Antwoord, begroo
ting van Justitie, deelt de Minister, de
heer Heemskerk, aan de Tweede Kamer het
volgende mede betreffende
De Huurwetten.
De vraag, of de huurwetten kunnen wor
den ingetrokken is nog in onderzoek. De
huurcommissie is reeds voor meer dan.
300 gemeenten opgeheven. Die gemeenten
vallen daardoor tevens automatisch buiten
de sfeer der Hnuraanzeggingswet.
De 1 ij kverbranding.
De lijkverbranding behoort in de eerste
plaats tot het ressort van 's ministers
ambtgenoot van Binnenl. Zaken. Boven
dien heeft de regeering met de indiening
van een wetsontwerp het hare gedaan om
op dit gebied tot een geregelden toestand
te komen en het ligt buiten haar bereik
den voortgang van dit ontwerp te bevor
deren.
De Rijksopvoedingsgestichten
Do Minister streeft er naar het stelsel
der Kinderwetten te handhaven en tevens
bij de toepassing daarvan naar behooren
rekening te houden met den toestand van
'slands financiën.
Wat betreft het vraagstuk der inkrim
ping van de Rijksopvoedingsgestichten zet
de Minister uiteen, dat hier met groote
omzichtigheid moet' worden gehandeld en
dat niet tot de opheffing yan een gesticht
is overgegaan, indien do verschillende,
daarvoor van belang zijnde omstandighe
den dit niet ten volle rechtvaardigden; dat
voorts do keuze yan het op te heffen ge
sticht in elk der opvolgende gevallen door
het bijzonder karakter van het gesticht
vrijwel als vanzelf werd aangewezen en
dat. het Algemeen College, vooraf terzake
gehoord, steeds heeft te kennen gegeven
zich met de betrokken voorstellen van het
Departement te kunnen vereenigen.
Omtrent de bestemming van het oplei
dingsschip „Noord-Brabant" is ook thans
nog geen beslissing kunnen worden geno
men. De Minister zal er uiteraard niet
toe overgaan voor dat schip een bestem
ming buiten Justitiedienst te bevorderen,
voordat vaststaat, dat daarvan, ook bij
eventueele wijziging van het strafstelsel,
geen nuttig gebruik zal zijn te maken voor
j us title-do eleinden.
Omtrent het Rijksopvoedingsgesticht te
Leiden wordt niets vermeld.
De Postcheque- en girodienst.
Medudeelingen.
Do directeur van den postchéque- en
girodienst vestigt er de aandacht op, dat
dagelijks een aantal biljetten wordt ont
vangen, waarop naam en nummer van de
rekening van tegoedschrijving niet met
elkander in overeenstemming zijn, de geld
bedragen in cijfers en letters niet aan el
kaar gelijk zijn, de biljetten onduidelijk
of onvolledig zijn ingevuld, zoodat daarom
trent navraag moet worden gedaan of na
der onderzoek moet worden ingesteld, het
geen voor de rekeninghouders tot vertra
ging in de afdoening van hunne opdrach
ten aanleiding geeft. Nauwkeurige invul
ling van de biljetten wordt daarom ten
zeerste aanbevolen.
In verband met talrijke gedane vragen
wordt voorts medegedeeld, dat de rente
berekening (dagrente ad 1 Yi pCt. voor ron
de sommen van f 100) blijft plaats vinden
tot den datum, waarop het thans door de
Tweede Kamer der Slaten-Generaal aan
genomen wetsontwerp tot wet zal zijn ver
heven.
Vragen van Kamerleden.
De droogmaking van den
We steinderpl a s.
Op de vragen van den beer Knigge be
treffende bevordering van de droogmaking
van den Westeindei'plas te Aalsmeer, heeft
de heer Van Swaay, Minister van Water
staat, o.m. geantwoord.
Het is den ondergeteekende niet bekend,
dat den concessionaris voor de droogma
king van den Westeinderplas de noodige
medewerking wordt onthouden.
Na de verleening der concessie aan den
beer ten Bokkel Huinink, is echter om
trent de voorwaarden, welke aan de droog
making moeten worden gesteld, tusschen
den concessionaris en dijkgraaf en hoog
heemraden van Rijnland verschil van ge
voelen gerezen, welk geschil in de eerste
plaats tot oplossing moet worden gebracht.
De Belemmeringeowet wijst echter den weg
langs welken die oplossing kan worden be-
rikt. Tot bespoediging kan ook de beer ten
Bokkel Huinink zijnerzijds medewerken.
Uit bet verleenen van de concessie en
de erkenning het openbaar belang van het
werk»^ blijkt reeds voldoende, dat ook naar_
het oordeel van de Regeering met het uit
voeren van het werk groote belangen ge
moeid zijn. Zij kan echter naa dezerzijdsche
meening voorshands niet anders doen dan
ter zake een afwachtende houding aanne
men, totdat Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland omtrent bovenbedoeld ge
schil met Rijnland een uitspraak hebben
gedaan en daartegen geen beroep wordt
ingesteld, of wel zij bij een mogelijk be
roep tegen de door genoemd college ge
nomen beslissing tot bandelen wordt ge
roepen. Te meer is die afwachtende hou
ding voor de Regeering. aangewezen, om
dat, gelijk hierboven reeds is gezegd, ook
de beer ten Bokkel Huinink ten deze een
afwachtende houding aanneemt, blijkende
o.a. daaruit, dat hij tot nog toe het in de
concessie voorgeschreven waarborgkapitaal
niet beeft gestort.
Fonds „Uitkeering bij Overlijden"
van „De Hanze".
Een w ij z i g i n g.
Op Dinsdag 18 November j.l. werd te
Amsterdam een buitengewone ledenverga
dering gehouden van het Fonds „Uitkee-
ring bij Overlijden'', instelling van De
Tengevolge van do in werking treding
der Levensverzekeringswet moest er een
Hanze, in het Bisdom Haarlem,
verandering in het door dit fonds gevolg
de systeem worden gebracht en inplaats
van het stelsel van wisselvallige uitkee-
ringen en wisselvallige bijdragen het le
vensverzekeringstelsel worden ingevoerd.
Allereerst kwam ter vergadering de
principieele vraag ter sprake, of deze re
organisatie in eigen beheer zou worden
uitgevoerd, dan wel of men de verplich
tingen zou overdragen aan eene verzeke
ringsmaatschappij. Na bespreking werd
overeenkomstig het advies van het bestuur
en van den wiskundigen adviseur met 91
tegen 73 stemmen besloten, bot fonds in
eigen beheer te houden.
Hierna kwam het bestuursvoorstel tot
wijziging der statuten aan de orde, welk
HET VOOKHAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Verzoek van de Britsche regeering om
de bespreking van het Protocol van Genève
op te schorten.
De Berlijnsche spoorwegstaking opge
heven.
Een aanslag op den opperbevelhebber
van het Egyptische leger.
BINNENLAND.
Staatsbcgrooting: Algemecne Beschou
wingen. Rede van Mgr. Dr. Nolens.
De droogmaking van den Westeinder
plas. Antwcord van Minister van Swaay
op een gestelde vraag.
Vrije invoer bloembollen in Hongarije.
(L. en T., 2de blad).
De Portugeesche vlieger Cabral veron
gelukt. (Luchtvaart).
voorstel met 115 tegen 21 stemmen, werd
aangenomen, en met ingang van 1 Ja
nuari 1925 van kracht zal zijn.
Door deze statutenwijzgng zal het fonds
komen te voldoen aan alle wettelijke ver-
eischten, welke voor zijn erkenning als
onderlinge levensverzekeringmaatsch ap-
pijen kunnen worden gestold.
De St. Vincentiusvereeniging te Utrecht.
Herdenking van het 75-j a r i g
bestaan.
Gisteren had te Utrecht de herdenking
plaats van het 75-jarig bestaan der St.-
Vincentiusvereeniging. Nadat Pater D. v.
d. Geest O.P. een H Mis in de kapel van
St. Joannes de Deo had opgedragen, deel
de mr. A. baron van Wijnbergen aan hc>
daarop volgend ontbijt mede. dat aan deu
heer W. van Soest, die 50 jaar lid der ver-
eenigïng is, het eerekruis pro Ecclesia et
Pontifice en aan de heeren J. v. Rossum.
secretaris, en W. v. d. Bilt, penningmeester
van den Bijzonderen Raad. de Oranje-
Nassau-ord© was toegekend.
Daarna celebreerde de HoogEerw. heer
kanunnik J. H. G. Jansen een plechtige
Hoogmis in de O. L. Vrouwe Kerk.
Gisteravond had een feestvergadering
plaats waar pater v. d. Geest de feestrede
hield en waar ook de aartsbisschop Mgr.
H. v. d. Wetering aanwezig was.
Het Oniwerp-Stembusprogram der
Anti-Revolutionaire Partij.
Het „Hbld." deelt mee, dat het centraal
comité van anti-revolutionaire kiesvereeni-
gingen een stemhusprogram heeft -toege
zonden.
In dit ontwerp begint de anti-revolutio
naire partijleiding met het teekenen van
de poskie, welke de partij' haars inziens
bij de stembus van 1925 behoort in te
nemen.
„Zich bij de komende verkiezingen voor
de geheele politieke actie uitdrukkelijk
stellende op ha. r beginsel-program, zal de
anti-revolutionaire partij met nadruk moe
ten doen blijken van het voornemen om
met de ten dieiiste staande middelen bet
nationale bestaan te handhaven en te ver
sterken. Het centraal comité brengt daar
om deze twee punten op den voorgrond:
1. Voortgaande bezuiniging in 's Rijks
dienst, opdat het economisch leven kunne
worden ontlast van den overmatigon belas
tingdruk, en vrijer kunne ademhalen;
2. Steun aan alles, wat in het volkeTen-
verkeer de heerschappij van het om en
dit in overeenstemming met Patrimonium
en het Christelijk Nationaal Vakverbond
elke andere oplossing onvoorwaardelijk af
te wijzen); herstel van het recht der Over
heid om den moordenaar aan het leven te
straffen; wijziging in do uitvoering onzer
geheele onderwijswetgeving en zoo noorlig
in die wetgeving zelf, opdat eenerzijds
meer uitkome het ideaal van „de vri:"
school voor heel de natie" en anderzvids
meer rekening worde gehouden met den
geldelijken nood der openbare kassen; in
Indië bestuursdecentralisaitie, grootere
staatkundige zelfstandigheid van Neder-
landsch-Indië, enz.
„Het Huisgezin" wijst er op, dat deze
programpunten erg vaag zijn.
„Wat verstaat men onder ..voortgaande
bezuiniging in 's Rijks dienst"?
In welko richting moet de bezuiniging
worden gezocht, tot hoover uitgestrekt?
Eenzijdige nationale ontwapening zul
len onder ons weinigen, we zeggen niet
wenschen, maar aandurven: doch beteo-
kenit „behoud van onze nationale weer
macht", dat wij het tegenwoordige leger-
stelsel ongewijzigd wenschen te hand
haven?"
In verband met de door enkele lcdc-n
der Tweede Kamer volgens het voorloopig
verslag gemaakte opmerkingen betreffende
den rijksvezeldienst, heeft de Bond van
waschindustrieelen bij den Minister van
