<z Ëeictaciie Qomcmt
s ge Jaarqanq.
WOENSDAG 19 NOVEMBER 1924
479"
,AB0NNEMENTSPRIJSbedra8gt bi) vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
'onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
per post I 2.95 per kwartaal.
ffc Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonnee ver-
njgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal» bij voor»
the taling. Afzonderlijke nmmners 5 ct, met Geïlltistreerd
wdagsblad 9 ct.
Ort blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagea L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
(JIJ WiII11imjuJWPW'—MHHHBigMI
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOTl
Gewon, advert.nllSn 30 een! per regel
Voor Ingesonden Mededeelingen wordt Art
a dubbel» van hat tarief berekend.
Kleine^ adverlonllön. van ten hoogete SO woerden, wsarl,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, haar en
haar, koop en verkoop 10.50»
Over Kapitaal.
(I het oog op de toenemende uiibrei-
van onze bevolking is kapitaalvor-
een levenskwestie, zegt Henri
lans, dir in „De Volkskrant" een
zeer lezenswaardige artikelen schrijft
kapitaalvorming.
arlijks vermeerdert onze bevolking
100.000 zielen of met 1 miiïioen zielen
jare* tij ds. Voor al die menschen
lat bestaansmiddelen worden
aldus vat de schrijver zijn betoog
iulaire wijze samen. Men moet, zoo
hij, bestaande fabrieken uitbreiden,
ive fabrieken bouwen en andere tak-
van bedrijf tot stand brengen. Dit
niet zonder kapitaal. Hiervoor is
,ig, dat er van bet inkomen geregeld
wordt %r zijde gelegd en, dat in de
to volkshuishouding dus een reserve
II gekweekt voor bijzondere uitgaven,
ies zooals dit ook geschieden moet in
lome huishouding van 'i. gezin, dat
direct alles verteren kan, wil het
zien in extra-behoeften van b.v. klee-
meobilair en in die andere toe-
uitgaven welke verband houden
de uitbreiding van bet kindertal.
?f is goed, zoo nu en dan, zooals ge-
nde schrijver het in bet hier geciteer-
rtikel doet. on de wenschelijfcheid en
loodzakelijkeid van kapitaalvorming
ijzen.
1 aar goed is bet óók, voor te 'houden,
kapitaal-vorming kan geschieden
i -do manier waarop of door het doel
rvoor zóó, dat ze on-Christelijk is.
bekende economist Keynes heeft dit
er belicht jn zijn boeken over het
üomisch herstel in Europa. Hij heeft
dijk aangetoond, boe de kapitaalvor-
pvóór den oorlog zeer overdreven èn
-0 eenzijdig, tot enkelen beperkt was.
!a -chlasd b.v. zag zijn rijkdom ieder
met meer dan noodig was, met hon-
di sn milüoenen toenemen, terwijl toch
k> welvaartspeil der bevolking daar niet,
n szins evenredig daaraan, steeg, en
'23 m groote massa arm stond tegenover
ekkelijk weinige zeer vermogende ka-'
il-bozitters.
,e5 rt is ook deze on-CbrlsteJijke kapi-
ujj forming en dit on-Christelijk kapi-
jj gebruik, dat Leo XIII zoo scherp" qn
e lelijk heeft veroordeeld-in zijn „Rerum
arum''.
tl aantal dergenen, die „diefstal" ple-
eain engeren zin, is groot maar we
311 oven, dat nog veel grooter is het aan-
iergenen, die kapitaal op onrechtmati-
trijze verkrijgen of niet goed gebrui-
en daardoor evenzeer misdoen, zij 't
J ook op andere wijze, als zij die geld
anderen, waarop zij geen recht heb-
ffegnemen, die stelen,
moeten bi.i dat al steeds voor oogen
n, dat verkeerd verwerven of ge
in van kapitaal of liever van
niet bewijst, dat de vorming
kapitaal verkeerd zou zijn. Integen-
Zoolang de oeconomische verhou-
n in de wereld blijven, zooals zo zijn,
mg is kapitaal-vorming gewensckt en
lig, een „levenskwestie" voor een volk.
is dat ook, zooals vanzelf spreekt, niet
tóstplMk, als het kapitaal wordt ver-
'on «p een wijize, die niet strijdig is
ie rechtvaardigheid en de naastenlief-
en het bezit er van door den particu-
d eigenaar zóó wordt aangewend,
r het woord van St. Thomas van Aqui-
Usware het bezit van de
ffloenschap.
BUITENLAND
Duitschland.
De spoorwegstaking.
Do actie verloopt.
wijst er op, dat de staking hij de
e Hoch- en Untergrundbahn als
pE mislukking kan worden beschouwd en
ie arbeid spoedig zal worden hervat,
aantal werkwilligen wordt voort-
"i grooter. Aan de direcitie van de
^akn is het gelukt, den dienst reeds
r aanmerkelijk uit te breiden.
Rijksminister van Arbeid is boven-
'usschenbede gekomen en heeft par-
.tot niet-bindende besperkiugen uitge-
isdr1'
Frankrijk.
De amnestie-wet.
Caillaux en Malvy.
^ansche Senaat heeft gisteren de
«-e.de amnestie-wet aangenomen.
a.n Caillaux en Malvy is amnestie
Naar da -."Matin" mededeelt, zal
Malvy- onmiddellijk herziening van zijn
proces aanvragen.
Engeland.
Dreigende stakingen.
In het Elecitriciteitsbedrijf.
Een algemeene staking in het electrici-
tetsbedrijf dreigt Londen binnen zeer kor
ten tijd. Het gaat om do mannen uit het
Noorden, die een nieuwe electrische cen
trale te Barking inrichten en daarvoor
van hun werkgevers het loon krijgen, dat
buiten Londen pleegt te worden betaald,
verhoogd met den toeslag, die gebruikelijk-
is voor ben, dio builen hun woonplaats
mooten werken. Deze arbeiders verlangen
echter het Londensche loon, dat in som
mige gevallen 30 cent per uur hooger is.
De zaak komt Zaterdag a.s. voor den
loonraad; wordt daar geen vergelijk ge
vonden, dan zullen één week later de leden
der Londensche electriciensvereeniging in
staking gaan, hetgeen een stilstand van
alle electrische centrales in de hoofdstad
ten gevolge zou hebben en waarschijnlijk
een ontbreken van alle electrische kracht,
zoowel voor verlichting als voor de tram
wegen en fabrieken.
B ij d e s p o o r w e g e n.
Bovendien dreigt in Januari weer een
njptionale spoorwegstaking, gelijk verleden
winter. Volgens de beslissing van den
nationalen loonraad van December 1923
werd het loonstelsel der machinisten en
stokers gehandhaafd op een standaard van
afgeleiden afstand. De normale afstand
werd evenwel verlengd van 120 tot 150
mijlen.
Deze beslissing van den loonraad komt
in Januari a.s. in werking. De vakvereeni-
ging van machinisten en stokers besloot
nu evenwel tot algemeene staking ite zul
len overgaan, indien do maatschappijen
niet bereid zijn mede te werken tot het
ongedaan maken der nieuwe regeling.
Oostenrijk.
Het heengaan van Mgr. Seipel
Demeeningvanmr. Zimmerman
De commissar is-generaal voor Oosten
rijk, mr. Zimmerman, verklaarde in een
interview, aan Oostenrijksche en andere
persvertegenwoordigers toegestaan, dat
het hem leed deed het saneeringswerk niet
met Seipel en Kienböck, die hij beide zeer
hoogachtte, te kunnen voltooien. Het bui
tenland moet den gang van zaken in Oos
tenrijk afwachten en bedenken, dat de
protocols van Genève een staatsverdrag
vertegenwoordigen, waaraan elke regeering
in Oostenrijk gebonden is. Zimmerman ge^
loofit in geen geval, dat de crisis invloed
zal uitoefenen op de stabiliteit der valuta
en is van oordeel, dat men geen reden
heeft zich ongerust te maken.
Ramek bondskanselier
De hoofdcommissie van den nationalen
raad heefit gisteren Ramek tot bondskan
selier gekozen, die deze benoeming heeft
aanvaard.
Ramek zal overeenkomstig de belofte,
die hij aan de Groot-Duitschers heeft ge
daan, zich niet vóór Donderdag bezighou
den met de definitieve samenstelling van
zijn kabinet, daar het nog niet vaststaat
of de G.root-Duitsche fractie aan de re
geering zal deelnemen.
De christelijk-sociaie afgevaardigde
Mataja heeft zich bereid verklaard, den
post van minister van Buitenlandsche
'Zaken te aanvaarden.
De burgerlijke bladen betreuren het
zeer, dat Seipel definitief tot aftreden
heeft besloten.
Hongarije,
De politieke toestand.
Monarchisite n-a c t i e.
Men spreekt in Boedapest van nieuwe
putsch-plannen ten gunste van koning Otto
en van een groote samenzwering tegen,
het leven van Honthy.
Voor zoover kan worden vastgesteld,
gaat de actie uit van den rechts-radicalen
leider Gömbös, die een blok van legitimis
ten, anti-legiitimisten en Ontwakende Ma-
gyaren tot stand wil brengen, teneinde de
regeermg-Bethlen omver .te werpen, Horthy
i af te zetten en koning Otto tot heerschor
uit te roepen.
De beweging voor oen koningspulsch in
Hongarije (onlangs werd nog de naam van
aartshertog Albrecht op den voorgrond ge
plaatst) neemt in dén laa/tsten tijd ster
kere vormen aan. Het is niet in de eerste
plaats do ontevredenheid tegen het huidige
systeem, welke do Habsburger agitatie be
vordert. De ernst van de beweging voor do
Habsburgers in Hongarije is niet te ont
kennen en het schijnt, dat zeer bedui den-
do geldmiddelen hierbij ter' beschikking
staan. Vroeg of laat moet men op een po
ging rekenen om koning Otto op den Hon-
gaarschen troon te plaatsen. De leiders der
legitimisten voeren reeds lang vertrouwe
lijke besprekingen met de kleine entente
in verband met het herstel van het Huis-
Habsburg op do^ Fongaarschen trooa».
Italië
F,; Oppositie tegen het fascisme.
t Een nieuwe part ij.
Volgens de „SereW' heeft het Kamer
lid Lanza di Trabia, oud-onderminister
van oorlog, het fascisme verlaten. Ook het
Kamerlid Paoletti zou een dergelijk be
sluit hebben genomen.
Bovendien maken de bladen melding
van de vorming eener nieuwe politieke
partij, die de Nationale Unie genoemd
wordt, en Maandag officieel is gevormd.
Het streven dezer partij is de leden van
alle partijen in één organisatie onder te
brengen en alle jongere elementen „van
democratisch beginsel" het. politieke leven
binnen te leiden, terwijl van parlementair
standpunt de nieuwe partij zich keert te
gen den huidigen politieken toestand en
besloten is de meerderheid zooveel moge
lijk te ondermijnen.
De oude democratische partij, gesteund
door de oud-premier Bonomi, den histo
ricus Ferrero en den oud-minister Amen-
dela, thans leider der oppositie, en vele
vooraanstaande senatoren en afgevaardig
den hebben zich bij de nieuwe partij aan-
Rusland.
Terugkeer van emigranten.
Uit Petersburg wordt gemeld:
Sedert veertien dagen komen hier' tal
van terugkeerende emigranten aan, die
deel hebben uitgemaakt van het leger van
Wrongel en andere „witte" troepen, en se
dert een paar jaar in Frankrijk woonden.
Volgens de officieele cijfers zouden nog
3000 andere emigranten het voornemen
hebben aan de Russische ambassade te
Parijs verlof te vragön, terug te keeren.
De Russische regeering deelt mede, dat
aan personen, die propaganda tegen hot
communisme hebben gevoerd, geen visum
voor den terugkeer naar Rusland zal wor
den verleend.
Arabië.
De strijd in den Hedsjas.
Ali wil den Wahabieten
den terugtocht afsnijden.
De Egyptische „Mocattam" verneemt,
dat de "Wahabieten, tegen wie koning Ali
van den Hedsjas weder den strijd heeft
aangebonden, ter herovering van Mekka,
de Roode Zee ten zuiden van Djeddah heb
ben bereikt.
Uit den Hedsjas wordt gemeld, dat ko
ning Ali van plan is een nieuw offensief
te beginnen in de richting Mekka-Taïf ten
einde den Wahabieten den terugtocht naar
Nojd af to snijden.
Perzië.
De politieke toestand.
De Sjeik van Mohammera,
Het Perzische ministerie van oorlog
deelt mede, dat de linkervleugel van het
leger de stad Kalenderabad op 100 mijlen
ten Oosten van Mohammera beeft bezet.
Het paleis van den Sjeik van Mohamme
ra is door Arabieren in brand gestoken en
geheel vernield. De Sjeik treft toebereidse
len voor zijn vlucht.
(Deze Sjeik, in naam een aan Teheran
onderworpen gouverneur, is feitelijk ge
heel onafhankelijk; hij speelt een groote
rol in het Midden-Oosten en is door zijn
onafhankelijk optreden verscheidenen Per
zischen regeeringen een doorn in het oog
geweest).
China.
De chaos in China.
Woe Pei Foe.
Woe-Pei-Foe heeft, met den steun van
de gouverneurs der provincies in de ge
bieden van de Jangtse en de Gele Rivier,
een onafhankelijk militair bewind geves
tigd.
Hieruit blijkt, dat het aan Feng en
Tsjang-Tso-Lin niet gelukt is Woe-Pei-Foe
van de baan te krijgen.
Het heet dat Woe-Pei-Foe bereid is, het
presidentschap te aanvaarden; doch het
blijft de vraag of de mededingers den oor
log zullen voortzetten of wel dat zij de
■zaak zullen schikken en het president
schap van Toean-sji-joei zullen aanvaar
den.
S o en Jat Sen.
Soen Jat Sen is te Shanghai aangeko
men op weg naar Tientsin. In een pors-
intorView heeft hij uitvoerig gesproken
over het vraagstuk der buitenlanders in
China. Hij zeide o.a., dat de buitenlanders
gebruik maken van do, gastvrijheid van
China waartegen geen bezwaar bestaat.
Er zouden echter krachtige maatregelen
genomen worden, indien de buitenlanders
trachten zich in de binnenlandsch9 aange
legenheden van China te mengen. Voor
alle vaderlandlievende Chineezen is het
duidelijk dai 4e buitenlandsche nederzet
tingen in Gliina een bedreiging door de
buitenlandsche mogendheden beteekenen.
Me vraagt zich af, welke uitwerking
zulke openlijke verklaringen op de massa
van het Chincesche volk zullen hebben.
Men is er ook voor bevreesd, dat Soen Jat
Sen aansluiting zal zoeken bij Woe Pei
Foe.
Van het Vaticaan.
Een geheim Consistorie.
Z. H. de Paus zal binnenkort'een geheim
'Consistorie houden ter benoeming van de
kardinalen-legaten, die de plechtigheid dor
opening der porta sancta zullen verrich
ten in de basiliek van St. Jan van Late-
ranen, do basiliek van Santa Maria Mag-
giore en de St. Paulus.
Gemeld wordt, dat de H. Vader in dit
Consistorie geen enkelen nieuwen kardi
naal zal creëeren.
Volgens de bladen zal dit geheim Con
sistorie den 24sten November plaats heb
ben.
BIKKi POLAND
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Bij de Algemeene Beschouwingen over de
Rtaatsbegrooting 1925 in de Tweede Kamer
hebben gisteren de hoeren B r a a t (P-P)..
W ij n k o o p (C.P.) en Troelstra (S.D.)
bet woord gevoerd.
De heer Troelstra (S.D.) beeft ver
klaard aan de werkzaamheden in liet par
lement na do verkiezingen geen deel meer
te zullen nemen. En zijn laatste groote re
de was erg mat, van inhoud vooral. In de
toon, hoewel lang niet zoo geëmotioneerd
als voorheen, lag to oh nog veel tempera
ment. Hij stak, als bedelend, de hand uit
naar de Katholieken of althans een deel
der Katholieken en do andere „democra
ten" aan de linkerzijde, opdat er zou
kannen komen een „democratische" regee
ring. De Katholieken zullen echter voor
dit huwlijksaanzoek niet te vinden zijn.
Ook niet Prof. Veraart en de zijnen, waar
omtrent de heer Troelstra wel illusies
scheen te hebben.
Wij verwijzen verder naar bet verslag
in bet tweede blad waarin men ook
o.m. kan lezen, hoe de heer Braat zijn
Staatsmanswijsheid weer heeft gedemon
streerd.
Gisteren is de begrooting van Arbeid
aan de orde gekomen.
Nieuwe onderwerpen werden er bij de
begrooting van minister Aalberse niet aan
geroerd.
Do lieeren S me e n k (A.-R.) en Scha
per (S.D.) bepleitten om het winkelperso
neel eindelijk onder de Arbeidswet te
brengen, evenals het personeel in het ho
tel- en restaurantbedrijf. Eerstgenoemde
drong er verder bij de regecring^ op aan,
de bindend-verklaring der collectieve con
tracten nog in deze parlementaire periode
te regelen.
De heeren D e G r o o t (V.B.) en Snocck
Henkemans (öhr. H.) wilden opheffing
van he.t verbod van arbeid voor bakkers
patroons wat d© heer Smeenk den minis
ter had ontraden.
De heer Brautigam (S.D.) kwam met
een motie voor herziening der Stuwadoors
wet en drone: tevens aan op regeling van
den arbeidstiid in de vervoerbedrijven te
water. Ook de lieer Hi ems tra (S. D.)
kwam met een motie: spoedige regeling
van den arbeidstijd in het land- en tuin
bouwbedrijf.
Voor regeling van den arbeidstijd der
verpleegsters sprak mej. Groeneweg
(S.D.). De heeren Scheur e r (A.B.) en
S n o c k Henkemans (C.H.) betoog
den dat de min. met groote voorzichtigheid
te werk zou gaan bij de regeling van den ar-
beHsHjd in verpleciugsinrich tingen.
Nadat de heer Braat (P.P.) als zijn
„ruime opvatting" to kepnen bad gegeven
dat men een mensch zijn werk moet gun
nen, zoolang hij werken wilde sprak mi
nister Aalberse 'n paar woorden om er
dadelijk weer uit te scheiden vanwege het
vergevorderde uur.
DIOCESANE R. K. VROUWENBOND.
Verschillende vccrstellen zijn behandeld.
Maandag vergaderde in Hotel „Park
zicht" te Amsterdam de diocesane R. K.
Vrouwenbond onder presidium van mej.
Anny Meyer.
Na opening, voorlezing van notulen, inge
komen stukken en mededeelingen waren
oenige voorstellen aan de orde.
Ingekomen is een voorstel van de krin
gen Haarlem en Delft om te komen tot het
organiseeren van een „Moederdag". Dit
voorstel wordt nader toegelicht door mej.
Post uit Delft.
Deze dag moet opgevat worden als een
nationale feestdag; waarop de moeder ge
vierd en. in de algemeene belangstelling
wordt geplaatst, gelijk dat reeds op deze
wijze in Denemarken heeft plaats gehad.
Twee moties werden ten slotte ingediend.
Haarlem wil een nationale feestdag op zui
ver Katholieken grondslag. Delft wil den
dag mét andersdenkenden vieren.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De amnestie-wei ïn Frankrijk aangenot
men.
Dreigende staking in Engeland.
Ramek tot Oostenrijksch bondskanselier
gekozen.
Terugkeer van immigranten in Ruslani
Woe Pei Foe heeft in Midden-China een
onafhankelijk militair bewind gevestigd.
BINNENLAND.
Staatsbegrouting: Algemeene Beschou
wingen en Begroeiing van Arbeid. De
heer Troelstra deelt mede uit het parle-
■ment te zullen treden.
Een Diocesane vergadering van derf
R.-K. Vrouwenbond.
Er is een vertrouwenscommissie inge*
steld inzake de Hanzebank.
Een bandietenoverval te Haarlem op'
klaarlichten dag. (Gemengdo Berichten,
2do blad).
De Nederlandsche vliegers naar Indid
zijn gistermiddag te Sengora gearriveerd
(Luchtvaart).
Rector J. G. Jansen, geestelijk adviseur
ran den dioc. 'bond, is bang voor eo> al
re vlug van stapel loopen, wil liever een
langzamen, maar zekeren groei aan ge
noemd plan ten grondslag leggen. Spn
geeft in overweging in eigen kring to Lo
gin neu.
Met 30 tegen 8 stemmen sprak de verga
dering zich voor do motie van Haarlem
uit.
Voor de keuze van een nieuwe bestuurs
lid moeten voor 1 Februari© de candida-
tenlijsten worden ingediend.
Mej. Coebergh. secretaresse, bracht ver
slag uit van den Centralen Cursus, gehou
den t© Rotterdam.
D© begrooting 1925 werd vastgesteld op
een eindcijfer van 3200. ..Zoo mogelijk" zaj
aan de School van Maatschappelijk Werk
een subsidie worden toegekend Toezeeeing
hiertoe werd echter niet gedaan.
Na heropening der vergadering werd de
Vredes-actie asn een bespreking onder
worpen.
Mejuffrouw Peelers, uit Haarlem lichtte
een en andor toe. Den eersten Zondag v*n
December zal in alle plaatsen ce.n H Mis
(met algemeene H. Communie) worden op
gedragen voor de Vredes-inte.nt,ie. Mej,
Peeters zoekt de propaganda van d0 vre-
des-idee vooral in de opvoeding van heb
kind in de vredes-gedachte
Da tijdelijke hulp in gegoede gezinnet?
vormde vervolgens het onderwerp van co-
sprek. De voorzitster bepleitte oprichtin;
van een landelijke Katholieke vereeniemg
welke deze hulp verleent naast de neu
trale. die reeds bestaat. Het is geen lief
dadige instelline. De vereenigine moe-t. zirii
zelf bedruipen. De dames, di© zich hiertoe
bereid verklaren, worden ook eehono-
reerd. Besloten werd na eenige bespreking
aan de Federatie mede t-e deelen dat do
verga-dering in principe zich voor oprich
tjne van zulk een vereeniiring verklaart
Wat betreft de voorsohot-aanvrace van
Wormerveer voor de oprichting van een
R.-K. Naaischool, werd besloten <Ut voor
schot, te verstrekken.
Besloten werd een subisidie te verleenen
aan de Commissie voor Politieke Voorlioh-
ting.
Ten slotte werd in bespreking genomen,
hetgeen gedaan moet worden voor de R K.
boerinnen. Dit onderwerp wprd ingeleid
door mej. Tr. Eversmann landbouwk ing
Ppr. ging na het werk van den Vrouwen,
bond, waarvan de effecten ook moptet
gelden voor de vrouwen van het platte
land. Spr. beschouwt de boerin in haaf
hoedanigheden als moeder, huisvrouw en
vakvrouw en in welke geestliike behoef»pn
te dien opzichte nog kan worden voorzien.
Dat de Vrouwenbond enkel een .Dames-
bond" zou zijn, is nog een vaak geldend
vooroordeel, dat veel schade dce.t. Ook
voor de boerinnen kunnen cursussen etc.,
welke thans het meest in de steden plaat©
vinden, gehouden worden, b.v. in overleg
met den Boerenbond. Daartoe ia he.t noo
dig, dat de boerinnen zich organiseeren ia
den Vrouwenbond.
Na deze inleiding van mej. Eversmann
had er een korte gedachtenwisseling plaats.
Hierna sloot de voorzitster de zeer go»
animeerde vergadering.
De vervroeging der zomervacantie.
Geen gunstig rapport.
Naar „Het Vad." verneemt, zijn de aavie-»
zen der inspecteurs van het onderwijl om-'
trent de vervroeging der zomervacantie be-,
slist ongunstig, zoodat de Memorie vani
Antwoord ook in deze» ongunstig zal
luiden.
