108 Jaargang.
DINSDAG 4 NOVEMBER 1924
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
buitenland
No. 4784
Se- Êeicbolxe (Boivïcmt
w
t'eABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
p.; onz0 Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post 12.95 per kwartaal
rjet Geïllustreerd Zondagsblad !s voor de Abonné's vac*
Hjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling, Afzonderlijke nummers 5 cl, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Olt blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zoo- en Feestdagen J,
TIL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 u POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewon© advertentlSn 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bel
s dubbele van het tarief berekend, s
Kleine advertenffën, ran ten hoogste 80 woorden, waeife
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
huur, koop en verkoop i 0.50.
it nummer bestaat uit iureo
iaden.
De Geestelijke Adviseur.
ooals wij hebben medegedeeld, beeft
R.-K. Artsenvereeniging haar eerste
strum gehouden.
get R.-K. Artsenblad is verschenen met
en extra-nummer, waarvan in de „N.
otte. Crt." wordt getuigd, dat het is „een
icument van beteekenis voor den intel-
clueel, die de teekenen der tijden ver-
aan wil, in ihet algemeen, en den arts,
ien naast het physische ook het psychi-
he lijden zijner patiënten ter harte gaat,
het bijzonder".
En de geneeskundige medewerker in
liberaal orgaan doet naar aanleiding
au dit lustrum-nummer deze erkenning:
)ok als men hier het specifiek-R.-K. ka-
kter en het propagandistisch missic-ka-
kier afdoet, blijft er toch genoeg over
aar men het mee eens kan zijn: spe-
aal de erkenning dat de beoefenaar der
iieeskunst achter 'het lichamelijk lijden
k liet psychisch niet mag verwaarloozen
i om dat te kunnen een religieuse en
oreele persoonlijkheid behoort te zijn".
Er zijn ook, zooals bekend, door de
strum-vierende vereeniiging te Utreoht
stelijke bijeenkomsten gehouden.
En daarover lezen wij in „Het Cen-
im" o.m.:
In de pittige rede, waarmede dr. L.
n Romunde de eerste vergadering der
-K. Artsenvereeniging. ter gelegenheid
n bet eerste lustrum opende, was ook
rake van het geestelijk adviseurschap
ir vereeniging en werd aan den advi-
ur, prof. Van de Loo van Rijsenburg,
artelijk dank door den spreker gebracht
joi' den van Z.Eerw. ontvangen steun.
Dr. van Romunde vond daarbij gelegen-
lid een woord te zeggen over het geeste-
jk adviseurschap in het algemeen.
Hij wees erop, dat vooral onder de hoo-
:re en intellectueele standen onder de
itholieken er nog zoovelen zijn, die van
ulk een adviseurschap woinig begrip
ibben en zich ten eenenmale vergissen
de taak, aan deze moeilijke functie ver-
aden.
^Wanneer men aldus spreker-
misschien mocht denken, dat een ver
eeniging van medici geen geestelijk
raadsman noodig heeft, vergist men
zich ten zeerste. Want, waar onze gees
telijke adviseur steeds met de meeste
izorg vermeden heeft eenigen. invloed op
[onze besluiten, hetzij direct of indirect,
uit te oefenen in zaken, die niet met ge
loof en zeden te maken hadden, gaf hij
ons, waar dit wel bet geval was, steeds
3de meest gewenschte voorlichting. En
[wanneer de medicus geen. bezwaren
[heeft tegen een juridisc-hen raadsman
p'in rechtskwesties, waarom dan wel
itegen een geestelijk adviseur in zaken
jdie de moraal betreffen.
jjWat te dezer zake voor de R.-K. Artsen-
ereeniging geldt, zoo merkt het „Gtr."
erecht op, is eveneens van kracht voor
tndere katholieke organisaties..
Het duidelijke woord van dr. Van Ro-
rande heeft ook buiten den kring der ka-
iolieke geneesheeren beteekenis en moet
lok daar, waar dit noodig kan wezen,
[orden ter harte genomen.
Duitschland.
De Putsch-geruchten in Beieren
jOncon tr ol e erb ar e geruchten
^Tog steeds doen allerlei oncontroleer-
pe geruchten de ronde over een te ver
achten actie van de monarchisten, om in
leioren de monarchie te herstellen. In ver-
®nd hiermede is niet van beteekenis ont-
'oot do vraag, welke een Neurenbergsch
'«4 -tot den minister-president richt. Het
fed vraagt, of in de vertrouwelijke frac-
'overga(lering van de Beièrsche volks-
lar'ij de koningskwestie zeer uitvoerig is
'esproken en of zich daarbij itwee stroo-
l'igen deden -gelden, een radicale en een
ie3aatigde. De minister-president zou ge-
lOi l8.'^ zijn, zich hij de gematigde stroo-
1 te scharen. die de kwestie voor-
'chtig en behoedzaam wil oplossen. Ver-
ter vraagt het blad, of 'hot juist is dat
,eze gematigde richting van plan zou zijn,
im door wijziging van de grondwet liet
Qrjgolijk to maken, dat ex-kroonprins Rup-
ttecjrt Aot staatspresident kan worden ge-
9.°^ vraaSt het blad, of men van
ekero zijde, die nauw voeling houdt met
"Pprecht, zich voorzichtig zou hebben
P'gesproken over een spoedige invoering
do monarchie.
Verduistering bij de spoorwegregie
ia^ s^on Frankfort is een ambte-
ar aer rogiespoorwegen in hechtenis ge-
I ®en die met een collega gelden uit de
p van het station Bischofsheim had ver
duisterd. Beiden waren naar bet onbezette
gebied gevlucht.
f?' Duitsche generaal in Frankrijk 1
gearresteerd
Bij verstek veroordeeld
wegens diefstal
Naar uit Parijs wordt gemeld, beeft
de grenspolitie in Forbacb (Lotharingen)
den Duitscben generaal, Von Nathusius,
die in verband met Allerzielen voor een
bezoek aan zijn- familiegraf naar Forbach
was gekomen, gevangen genomen. De
Fransche krijgsraad had eenigen tijd ge
leden den generaal bij verstek itot vijf jaar
gevangenisstraf veroordeeld, op grond van
meubeldiefstal in Noord-Frankrijk tijdens
den oorlog. De aangehoudene verklaarde
van dit vonnis niet af te weten en on
schuldig te zijn aan het hem iten laste
gelegde.
De Duitsche regeering zal in verband
met de arrestatie van generaal Von Nathu
sius te Forbach stappen doen bij de Fran
sche regeering, daar ook baar niets be
kend is of medegedeeld is omtrent diens
beweerde veroordeeling indertijd.
Frankrijk.
De onderhandelingen met Rusland
Ook Nederland deelnemer?
Het H. N. meldt, dat De Monzie, die
waarschijnlijk gezant van Frankrijk te.
Moskou zal worden, in een onderhoud met
den Parijschen correspondent van de
„Morning Posit" heeft gezegd, dat de re-
geeringswisseling in Engeland geen invloed
kan hebben op de politiek, welke Frankrijk
tegenover Rusland denkt te voeren. Het
geen zou kunnen geschieden is, dat de
besprekingen, die te Parijs tusschen de
Franschen en de Russische regeering ge
voerd zullen worden, een grootere omvang
kunnen aannemen, indien andere landen
daarbij vertegenwoordigd zijn. Zoo is b.v.
Nederland's posiitie als schuldeischer
van Rusland in vele opzichten gelijk aan
die van Frankrijk. Zou Nederland in de
toekomst JheL_vjx
treden in bet Russische vraagstuk naar
Frankrijk's politiek te regelen, dan kan
daartegen geen bezwaar worden gemaabt.
Socialistische partijdag
Een motie van goedke'uring
De nationale raad der Socialistische
Partij heeft met algemeene stemmen een
moitie aangenomen, waarin de politiek der
regeering wordt gesteund.
Scheuringindepartij
De minderheid in de CConfederation)
G(énérale) du T(ravail) U(nitaire) heeft
besloten zich van de Gonfédératon af te
scheiden en een nationale groep (te stichten
Engeland.
Na do verkiezingen
Het aftrede" a n h e t
liabolur-K abin e t -
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Tel." meent, dat niet het minsite
gewicht kan worden gehecht aan de con
clusie, waartoe de commissie uit het ka
binet, die een onderzoek insitelt naar den
brief van Zinovieff, eventueel komen zal.
Het nieuwe kabinet
Naar alle waarschijnlijkheid zal de
nieuwe conservatieve regeer in" voor het
einde van deze week in functie treden. De
koning keerde gisteren uit Sandringbam
naar Londen terug.
De a.s. premier Baldwin logeent te Rea
ding bij zijn particulieren secretaris,
wacht daar de telefonische ontbieding van
den koning af, om het bewind over te ne
men en atelt reeds do lange lijst op van
personen, die tot zijn twee-de ministerie
zullen behooren.
Spanje.
Een aanslag op de Rivera
Executie van een corps-
c ommand an t
Volgens geruchten te Barcelona zou een
aanslag zijn gepleegd op generaal Primo
do Rivera, den voorzitter van het direc
toire.
Nadat men een belegerde positie nabij
Tetoean te hulp was gekomen en bad ont
zet, bleek dat de commandant luitenant
Camps y Casanova de nog cenig overle
vende van het garnizoen was. De luitenant
werd voor generaal de Rivera gebracht,
dio een onderzoek naar den dood der an
dere leden van het garnizoen wensChte in
te stellen.
Naar het schijnt, droeg het verhoor een
heet karakter en beschuldigde do generaal
zijn ondergeschikte van lafhartigheid. De
laatste trok daarop zijn revolver en vuurde
tweemaal op don generaal, waarbij hij de
zen aan den arm verwondde.
Daarop werd een krijgraad samenge
steld, de luitenant, commandant van het
Spaahsehe vreemdelingenlegioen ter dood
veroordeeld en geëxecuteerd. In de Spaan-
sche pers verscheen een bericht, dat luite
nant Camps te Ceuta aan longontsteking
was overleden.
De vader van 'den luitenant, markies de
Camps, is een leidende figuur in Gata-
lonie, een der voormannen van de Cata-
lonierspartij.
Polen.
Een schandaal in het offidierskorps.
Naar de correspondent van die „Frankf.
Zt." te Warschau meldt, is een groot
schandaal gaande m het officierskorps.
Een divisiecommandant, generaal Latinik,
heeft zich n.l. smalend uitgelaten oveT de
aan de Litausch© grens, die ook uit die le
gioenen van Pilsoedski. Do generaal ver
bood een optocht, dile zij wilden houden ter
huldiging dier legioenen, waarbij hij ver
klaarde, dat zoo straks misschien ook nog
wel de Joden een optocht zouden gaan
houden om de verovering van Jerioho te
vileren. Generaal Rydz Smigl, de tegen
woordige commandant van de grenswacht
aan de dLfausche grens, die ook uit die le
gioenen afkomstig is, heeft een protest bij
bet departement van oorlog ingediend,
welk protest echter door den waarnemend
minister van oorl'og (generaal Sikorslri is
nog te Parijs), n.l. den minister van onder
wijs Maiwski, werd afgewezen, daar Lati-
nik beweerde de hem toegeschreven woor
den niet te hebben geurt. Generaal Rydz
Smigl heeft daarop zijn ontslag genomen
nu is het schandaal in vollen gang,
daar Smigl een der intiemste vrienden van
Pilsoedski is.
Rusland.
Tsaar Cyriilus.
Grootvorst 'Andreas, dio to Berliijn ver
blijf houdt, beeft volgens de „Frankf. Ztg."
een schrijven gericht tot grootvorst Niko
lai Nikola je wi Is j, waarin bij verklaart bet
manifest van zijn broeder Cyriilus, waarin
deze zichzelf tot tsaar van Rusland uit
roept, volkomen wettig te achten en de af
wijzende houding van Nikolai afkeurt.
Van de 17 grootvorsten hebben er tbams
14 Cyriilus als tsaar erkend. Alleen Ni
kolai, zijn broeder en pijn neef weigeren
China.
De burgeroorlog.
[Woe Pei-foe uit Tientsin
vertrokken.
Woe Pei-foe beeft Tientsin verlaten en
zioh naar Takoe begeven, klaarblijkelijk
met bet doel zach in te schepen naar het
Zuiden. n
Voordat hi'j uit Tientsin vertrok, droeg
Woe Pei-foe het cammando over aan ge
neraal Tsjang Feng Ling, die afkondigde,
dat hij niet voornemens was den strijd
voort te zetten. Dit beteekent, dat er een
einde aan den oorlog is gekomen, of dat
dit althans in bet zicht is.
Soen Yat-Sen naar Peking.
Officieus wordt uit Canton vernomen,
dat Soen Yat-Sen deze week naar Peking
zal vertrekken, ten einde besprekingen te
houden met de leiders der Noordelijke pro
vincies. Hüj zal een nationale conferentie
bijeenroepen van vertegenwoordigers van
alle klassen van het volk, teneinde de een
heid van het land te herstellen.
Amerika.
Een „zaken"-conferentie
In verband met he it Dawe s-p 1 a n
Do voorz. van de Internationale Kamer
van Koophandel, Willis Booth, treft voor
bereidingen tot de bijeenroeping een er in
ternationale zakenconferentie te Washing
ton, betzij in December van dit jaar, bet
zij in Januari 1925. Vertegenwoordigers
van veertig naties zullen worden uitgei-
noodigd.
Het doel van deze conferentie is, vitale
vraagstukken in verband met de voortge
zette riitvoering van bet Dawes-plan te be
handelen.
Het eerste punt van bespreking zal zijn
de vaststelling van een uiteindelijk bedrag
der Duitsche reparatieschulden.
De K. K. K.
Uit Ohio werd gemeld: Zaterdag hebben
te Ohio tijdens de parade, door het optre
den van de Ku-Klux-Klan, hevige onlus
ten plaats gehad. Drie Klan-leden werden
doodgeschoten en verscheidene gewond.
Een compagnie infanterie met machinege
weren isnaar Ohio ontboden.
ISSS^EÜLANÖ
Arbeid banketbakkerijen.
Vergunning.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft aan hoofden of bcstuurs-
ders van banketbakkerijen niet tevens
zijnde broodbakkerij in alle gemeenten
des Rijks vergund, dat* in afwijking van
het bepaalde bij do artikelen 23 en 24 der
Arbeidswet 1919:
A. door mannen arbeid wordt verricht
als volgt:
lo. in heb tijdvak van 10 tot en met 15
November gedurende 10 uur per dag
onverminderd hot met betrekking tot den
Zaterdag bepaalde bij artikel 10, tweede
lid, van het Werktijdenbesluit voor fabrier
ken of werkplaatsen 1923 en 55 uren per
week;
2o. in het tijdvak van 17 tot en met 19
November gedurende 10 uren per dag en
in het tijdvak van 20 tob en met 22 No
vember gedurende 11 uren per dag, met
dien verstande, dat in het tijdvak van 17
"tot en met 22 November niet langer dan 57
uren arbeid mag worden verricht;'
3o. in het tijdvak van 24 tot en met 28
November gedurende 11 uren per dag.
en zulks onder voorwaarde, dat:
a. op dagen, waarop gedurende 10 uren
arbeid mag worden verricht, de arbeids
tijd in zijn geheel gelegen is tusschen 7
uur des voormiddag3 en 7 uur des namid
dags
b. op dagen, waarop gedurende 11 uren
arbeid mag worden verricht met uitzon
dering van de Zaterdagen de arbeidstijd
in zijn geheel gelegen is tusschen 7 uur
des voormiddag3 en 8 uur des namiddags; j
c. op Zaterdagen de arbeidstijd in zijn
geheel gelegen is trsschen 7 uur des voor-
middags en. 10 uur des namiddags;
B. door jongens van 16 en 17 jaar in
het tijdvak van 19 November tob én met
December en bovendien op 23, 24, 30 en 81
December arbeid wordt verricht 'geduren
de 10 uren per dag en 55 uren per week,
onder voorwaarde, dat 4e arbeidstijd in
zijn geheel gelegen is tusschen 7 uur des
voonniddags en 7 uur des namiddags;
een en ander met dien verstande, dat,
indien ingevolge het onder A en B be
paalde een arbeider op Zaterdag na l uur
des namiddags arbeid verricht, hij in de
zelfde week, hetzij op ten minste één an
deren werkdag na 1 uur des namiddags,
hetzij Maandag voor 1214 uur de3 namid-,
dags geen arbeid mag verrichten.
Uit de Bouwvakken.
Een nieuw landelijk
contract.
D. Nederl. R.-K. Bond van bouwpa-
troons en de Patroonsbond voor de bouw-
TJeaïij ven nnTHKitaaa miT da
„Tel." meldt, een brief gezonden aan de
besturen der arbeidersorganisaties, waar
mee de landelijke collectieve arbeidsover
eenkomst 1924—1925 gesloten is:
In dit schrijven wordt meegedeeld, dat
zij de met de organisaties afgesloten lan
delijke collectieve arbeidsovereenkomst na
de beëindiging op 28 Februari 1924 niet
ongewijzigd wenscben te handhaven. Zij
zijn bereid opnieuw een soortgelijke over
eenkomst aan te gaan voor den tijd van.
een jaar, mits in het bestaande contraot
wijzigingen worden aangebracht.
Van deze wijzigingen noemen we:
Den werktijd te stellen op gemiddeld 81
uur per dag ('s zomers 9 uur, des
winters 8 uur).
Ter vergoeding voor het verzuim op
algemeen erkende Christelijke feestdagen
en de gevallen genoemd in artikel 14 sub
7, 8 en 9 van de huidige C. A. O., wordt
boven 't uurloon, in art. 22 genoemd, een
bijslag van 2 pet. gegeven.
Voor werk buiten de werktijden ge
noemd in art. 9, hetwelk geen overwerk
is en niet valt onder artikel 12, wordt 20
pet. boven het uurloon vergoed.
Bovendien wordt een bespreking van
het vraagstuk van stakingen en uitsluitin
gen pgewensebt geacht, ten einde tot een
betere regeling te komen.
De Patroonsbond voor de Bouwbedrij
ven in Nederland wenscht slechts dan een
nieuwe C. A. O. af te sluiten, indien de
uurloonen met 5 pet. worden verlaagden
in do beide hoogste loonklassen het loon-
verschil tusschen geschoolden en geoefen-
den op 10 pet. wordt gebracht.
De samenwerkende organisaties, de Alg
Nederlandsche, de Ned. R.-K., Ned. Christ
en Christ. Nat. Bouwarbeidershonden heb
hen in een uitvoerigen aan de patroons
bonden gezonden brief bim standpunt uit
eengezet.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
In artikel 8 in te voeren: „De arbeids
duur wordt vastgesteld op ten hoogste 81
uur enz."
- Voor extra werk wordt betaald:
Voor werk na het eindigen van den ge
wonen werktijd voor het eerste uur 10
pet.; voor het tweede en derde uur 25
pet.; voor de volgende uren tot het uur,
waarop de gewone werktijd begint, 50 pet;
voor het verrichten van werk op Zondag
100 pet.
Met Zondagsarheid wordt bedoeld het
•werk tusschen des Zaterdagsnachts 12
uur eD des Zondagsnachts 12 uur.
Met Zondagsarheid wordt gelijk gesteld
het werk, verricht op algemeen erkende
Christelijke feestdagen, te weten: tweede
Paaschdag, Hemelvaartsdag, tweede Pink
sterdag, de Kerstdagen cn Nieuwjaarsdag
Indien de werknemer bezwaren heeft,
kan hij niet verplicht worden tot Zon
dagsarheid.
Ten opzichte van de looncn stellen de
organisaties voor, deze gemiddeld met 5
cent per uur te verhoogen met dien ver
stande, dat de loonen voor de geschool-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Een Duitsche generaal in Frankrijk ge-i
arresteerd.
Een aanslag op Primo de Rivera.
Het einde van'den Chineeschen burgers
oorlog in 't zicht.
Een Amerikaansche conferentie in ver«
band met het Dawes-plan. f
Overstroomingen in Engeland, FrantfJ
rijk en Duitschland. (Buitenl. Berichten,
2de blad).
Ernstige treinongelukken in Engeland
en Amerika. (Buitenl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
J. H. Krelage te Haarlem herdacht.
(Land- en Tuinbouw).
Berichten over hoog water en overstroo
mingen. (Gemengde Berichten).
Overwerkvergunning voor banketbakken
rijen.
De vliegers naar Indië zijn te Angora!
aangekomen. (Luchtvaart).
LEIDEN
De plechtige inwijding van de nieuwe!
school aan den Heerensingel.
den zullen bedragen van 85—50 cent per
uur, voor de geoefenden van 8040 cent
per uur.
Voorts stellen de organisaties voor een'
nieuw artikel aan de overeenkomst toe te
voegen, n.l.:
In de êerste helft van Augustus zal den
werknemers een vacantie worden gegeven!
van drie dagen, met behoud van loon en
bijslag, een en ander nader bij reglement;
te regelen.
.Du iTu.1. n. cBan u-vakarbeidersbond,
de Ned. Qhr. Bouwarbeidersbond en do
Chr. Nat. Bouwarbeidersnona öicncu -pa
voor, een kinderbijslag in te voeren door
fondsvorming, op den grondslag van pre
miebetaling door de werkgevers.
"Wat de loonen betreft, zijn de organisa-*
ties van meening, dat bet klasse-stelsel,
zooals dat thans bestaat, groots fouten
aankleven.
Uit het Schildersbedrijf.
Het collectief arbeids
contract.
Naar wij vernemen heeft het gisteren:
gehouden huishoudelijk congree van den
Ned. Schildersgezellenbond besloten, om
in samenwerking met da Ned. R.-K. en
Chr. Bouwarbeidersbonden om. de volgen
de eiscbon te stellen ten aanzien van
de voor einde Febr. 1925 te sluiten nieu
we collectieve arbeidsovereenkomst:
Verhooging van de uurloonen met pl-m.
5 cent per uur, n.1. voor de verschillende
klassen tot 80. 70. 63, 57 en 53 c. per uurj
handhaving van den 8XA-urendag, verhoo
ging van de ziekte-uitkeering van 70 tot
80 pet. van het loon; betaling van 50 pet.
van het loon bij ongunstig weer; bij aan
stelling van werklieden de voorkeur geven
aan leden der gecontracteerde bonden;
een jaarlijksche vacantie; invoering van
een tariefregeling voor werk in nieuw
bouw; beëindiging van het nieuws c. c. op
31 Maart 1916.
Wat Friesland betreit zi,n ongeveer ge
lijke eischen gesteld, welke alle nagenoeg
neerkomen op een herstel van den toer
stand van 1923. e11'
Uit den Gcudschcn Raad.
In een tweetal raadszittingen zijn behan
deld e.enige voorstelicn van den heer van
Staal (S.D.A.P.) betreffende: a. een mee»
progressieve heffing der inkomstenbelas
ting; b. heffing van 80 opcenten op de
personeele belasting; c. verhooging van de
opcenten op de grondbelasting; d. heffing
van 100 opeenten op de vermogensbelas-
''ifa vaak fello en persoonlijke discussie
zijn alle voorstellen verworpen. Slechte
werd B. en W. opdracht gegeven tot het
ontwerpen van een progressieven kinderat-
Besloten werd tot overname van de brug
aan de Graaf van Bloisstraat. Aangenomen
werd e»n voorstel tot overdracht van ter-
reinen en eohoolgebouwen aan de besta-
ren van bijzondere scholen. Alle overig
punten werden wegens het late uur van de
agenda afgevoerd.
Centraal Bureau voor de K. S. A.
Voor de Nijmeegsiche
lUniversiteitsbiblioth e e k.
Op het einde dezer week zal het Ce»-
traai Bureau der K.S.A. do 31ste kist !>oe-
ken verzenden aan de in wording Z1j
groote bibliotheek van do Katholieke Uni-
versiteit te Nijmegen.
Het Bureau neemt nog gaarne boeken