16e Jaargang
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
DINSDAG 21 OOTORSTÜ 1924
DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voorulibetallng
Voor Leiden f9 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bii onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post 12.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondageblad la Yoor de AbonnPe ver*
Irrgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nnmmere 5 ct., met Geïllustreerd
jjontlagsblad 9 ci
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
TgL. INT. ADMINISTRATIE 035 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
Jlit nummap bestaat uit iwe*
rildes.
Het adviseerend College.
feet bestuur van den Algemeenen Bond
L R. K. Rijkskieskringorgauisaties in
Jederland heeft, zooals gisteren is mede-
het Adviseerend College samenge-
[Inderdaad moet dat Adviseerend College
„een "welwillend vertrouwen", zooals
•({et Bondsbestuur zegt, door de R. K. 3de-
"Irs worden tegemoet getreden. Het maakt
ar aanspraak op.
JAanspraak om den ernst, -waarmede d©
telling ervan is voorbereid; aan-
[raak om de samenstelling zelf: onder
gepubliceerde namen zijn er meerdere
[n bekende personen, die ons een objec-
'en, frissohen en wel-doordaobten kijk
de dingen, waarover zij te beslissen
fllen hebben, waarborgen!
taak van bet Adviseerend College
.„I zeer moeilijke zijn. Het zal reke-
tj moeten houden met zittende Kamer-
dën en toch ook weer zeker niet ais axio-
t mogen aannemen: laat zitten wat zit.
De verantwoordelijkheid van het Advi-
^rend College is niet licht te achten.
geen verantwoordelijkheid in deze
Jgen, zouden gemakkelijk raadgevingen
pnon verstrekken; maar voorloopig zou-
zèker ontijdig zijn. Wij moeten
eerste vergadering van het College van
ies afwachten, waarvan, zooals bekend,
de(n) afgevaardigde(n) verslag zal
'den uitgebracht op de vergaderingen
Ramer-Centraien; wat op de verga-
Bng van de R. K. Kamer-Centrale Lei-
dus te zijner tijd zal geschieden d'oor
jer afgevaardigde, professor Aengenetnt.
?$d,
BUITENLAND
uuitsimTatm
ÜTBINDING VAN DEN RIJKSDAG.
De weigering der Democraten.
[en manifest der regeering.
lindelijk is bet ervan gekomen, de
jksdag wordt ontbonden. Gisteravond
werd het besluit bekend.
Iet was de laatste dagen duidelijk ge-
irden, dat de sleutel tot oplossing van
crisis hij de democraten lag, waarom
Rijkskanselier nog een laatste, doch
eneens vergeefsche poging deed.- Hij
fed namelijk aan de democratische frac-
een schrijven toekomen, waarin hij
'ft uiterlijk gistermiddag vijf uur om
Jtwoord verzocht op de vraag, of de de-
focraten in het belang van het vaderland
jreid worden, in een naar rechts uitge-
ibinet minister Gessier zitting te
fea'houden en verder een welwillende
Bitraliteit tegenover het nieuwe kabinet
[11 te nemen. Tot de Duitsc'h-nationalen
jlitte hij eveneens een schrijven, waarin
kanselier vroeg, of de Duitsch-natio-
ileii bereid waren bij de reconstructie
in bet kabinet zich met drie ministex-
Jtels tevreden te stellen in plaats van de
vier.
democratische fractie vergaderde
Tsiermiddag en doelde aan den rijkskan-
gier mede, dat zij een eenzijdige uitbrei-
g van het kabinet niet met haar ver-
'woordelijkheid kon dekken. Ook kon
aan den wensch van den kanselier, om
uister Gessier in het nieuwe kabinet te
m zitting nemen, geen gevolg geven.
Het Rijkskabinet vergaderde daarna
a zes tot lialf acht. Daarin werd beslo-
t gezien het feit, dat de pogingen
[lor een verbreeding van de regeerings-
sis ter verzekering van een meerderheid
den' Rijksdag voor een voortzetting van
Sevolgde politiek zijn mislukt, de Rijks
Jpselier, in overeenstemming met het ge-
kabinet den rijkspresident zal voor-
lellen den Rijksdag te ontbinden om het
F gelegenheid te geven 'het kabinet' zulk
p meerderheid te verschaffen.
[President Ebert heeft in ■overeenstem-
'hiermede den Rijksdag ontbonden
[rklaard. Het officieele besluit vau den
{jkspresident luidt aldus:
Do parlementaire moeilijkheden maken
handhaving van de tegenwoordige
ijjfcsregcoring en tevens de vorming van
111 nieuw kabinet op de basis van de tot
fl '°e gevolgde binnen- en buitenland
politiek onmogelijk. Op grond van
r' van do Rijksgrondwet ontbind ik
faroiü den Rijksdag.
Hcdon zou door de regeoring een mani-
p tot de bevolking worden gericht, waar
ZlJ als parool voor de nieuwe verkie-
Fpn te kennen geeft, dat de verkiezin-,
een versterking van de midden
in 'J-CQ ^9fc aaQHlij ven der regeerlng met
T voortzetting van de z.g. politiek van
midden, zoowel ten opzichte ven de
Linnen- als Luilenlanclsclia politiek tot
gevolg moeten hebben, ,tot
De samenstelling van den ontbonden
Rijksdag.
De thans ontbonden Rijksdag, welke on
96 Duitsch-Nationalen.
65 Centrum-leden.
62 Communisten.
leden der Duifsche Volkspartij
32 Deutscb-Vöikischen.
28 Democraten.
16 leden der Deiersclio Volkspartij.
•i a }e~m van Hen Boerenbond.
10 leden van den Landbouw.
a Duitsch-Hannoveranen.
r 4 leden der Duitsch-Sociale Partij. -
Duifscbland en Frankrijk.
Een verzoenend oordeej
van M a r x.
bt^f? n fSTaT rTan de "Pelü Paristén»
heeft Rijks kans eiker Marx igevraacd Af
bij met al de autoriteit van zfn n
zijn posnie kon vork laren, dat Frankrijk
voortaan kan rekenen op een werkelijke
verandering in den geest van Duitscbland
trem «en"^.«"'"oordde, dat daarom-
a jfeI 'ton bestaan, en bil
voegde er aan toe: De meerderheid van
het Dmtscho volk koestert op het oogen-
blik geen haat tegen Frankrijk; zelfs ge
durende den oorlog was rijn holt S
zoozeer tegen Frankrijk ais tegeTEngl
lis a i' Pe anfi-Fransche beweging
gedurende de bezeiling van 't Roergebied
- w 5 a?n polifie,Jd oorzaken te wij-
en. Nu de Londensche conferentie den
toestand verhelderd heeft, wordt do geest
h5 met den dag vreedzamer
van de Duitsohe leening, zei
do kanselier verder, heeft ook veel hier-
,i 'bedragen evenals de entruiming van
ssfisrsebied'de
Snanin
De strijd in Marokko.
Een nieuwe functie van Primo
Primo de Rivera, die zich geheel aan
zijn werk in Marokko wil wijden, heeft
zich bereid verklaard, hot presidentschap
van t Directoire neer te leggen en als zijn
opvolger aanbevolen markies Anido, die
thans het departement van Binnenfand-
sche Zaken leidt. Do andere leden van het
Directoire en in het hijzonder admiraal
Magaz, de vice-president, hebben gewei-
gerd dit voorstel van de Rivera te aan
vaarden. Admiraal Magaz heeft een pre
cedent van den huidigen toestand gevon
den in den stand van zaken in 1860, toen
generaal O'Donnel, die toen hoofd van de
regeering was, tevens opperbevelhebber
was in Marokko. Voor dit argument is
Primo de Rivera gezwicht.
In dit verhand mag er misschien aa.u
worden herinnerd, dat hoewel de uitbun-
ioca £ees^Hrift voor den oorlog, welke in
1860 heerschte, thans geheel ontbreekt,
het volk niettemin ook nu zonder mor
ren zijn volle medewerking en zijn solda
ten geeft, aldus wordt uit Madrid geseind
Nieuwe ontruiming.
De Spanjaarden hebben in den Larache-
scctor een nieuwe reeks posten ontruimd,
na onderhandelingen met de Moorsche
stammen.
Portugal.
Onrustige toestand.
Heftige actie der kooplieden.
Jao da Rasa, -directeur van de Handels-
vereeniging te Lissabon, alsmede een aan
tal van do meest vooraanstaande kooplie
den zijn gearresteerd. Zij worden allen
beschuldigd van opruiing, welke gevolgd
was op de poging der Handelsvereniging,
om alle markten, winkels en warenhuizen
in Portugal te sluiten als protest tegen de
nieuwo belasting.
Gendarmes openden het vuur op de
oproerlingen, toen de stakende kooplieden
m gevecht kwamen met winkeliers, die
de beweging niet steunden. De belasting,
die onlangs ingevoerd werd op gebottelde
wijnen en parfums, veroorzakate do wan
orde.
Do massameeting van 3000 kooplieden
te Lissabon publiceerde op 10 October een
proclamatie, waarin verklaard werd, dat
do regeering de belangen van het land ver
waarloosde en ongeregeldheden provo
ceerde. De Unie van Economische Belan
gen, waarin de kooplieden en fabrikanten
georganiseerd zijn, heeft een commissie
gevormd, dio thans met alle andere onte
vreden elementen in geheel Portugal voe
ling houdt.
Tjecho-Siowakije.
Bczuinigingsmaatragsten.
Opheffing van vijf
ministeries.
Binaenkort zullen ter bezuiniging vijf
ministeries worden opgeheven, n.l. die van
Posterijen, Volksgezondheid, Voeding, het
ministerie voor Slowakije en het ministe
rie, dat tot taak! ihad eenheid in de wetge
ving te brengen.
Yougo-Slavië.
De kabinelscrisis.
Davidowiiisj weer terug.
Een tamelijk opgewonden dag in het
politieke leven, zooals Joegoeslavi'ë zelden,
beleefd beeft, heeft gisteravond de kabi
netscrisis in dien zin opgelost, dat de af
getreden regeering van Davidowitsj weer
aan de regeering is gekomen, nadat de po
gingen van Jovanowiisj om een nieuw
kabinet te vormen waren mislukt. Alle
ministers blijven op hun post, met uitzon
dering van den minister van Oorlog, die
reeds voor het aftreden van het kabinet
zijn ;g had ingediend.
Arable
De bezetting van Mekka.
Eon proclamatie van Ibn Saoed
Uit Djeddah wordt bericht, dat 'n reeds
een maand geleden door den Sultan van
Nejd Ibn Saoed uitgevaardigde procla
matie daar juist dezer dagen bekend is
'geworden. Hierin wordt Koning Hoessein
beschuldigd, de rechten der heilige plaat
sen te veronachtzamen, tegen Nejd te in
trigeren en te beletten, dat de bevolking
van Nejd; pelgrimstochten naar Mekko
maakt. Do Sultan was, zoo vervolgt de
proclamatie, gedwongen actief op te treden
toen Hoessein bij zijn laatste bezoek aan
Transjordanië een verdeeling van Nejd
voorstelde, waardoor de eenheid van Ara-
bië zou worden verbroken. Do Sultan ver
klaart verder, dat bij geen plan heeft zich
van den Hedsjas of het Kalifaat meester
te maken. Zijn eenig doel is te doen zien,
dat het Woord van Allah het hoogste is,
dat zijn dienst verheven is en de eer van
Arahië 'gewaarborgd blijft.
De burgeroorlog.
De Fransche vliegmachines
voor Tsjang-Tso-Liil
De Fransche minister van Buitenland-
sche Zaken, wiens aandacht werd geves
tigd op het bericht van den Pekingschen
correspondent van de „Times" van 16 Oc
tober, waarin gemeld, werd, dat 18 Bre-
giiet-tweedekkers door een Fransche firma
aan Mandsjoerije zijn geleverd met over
treding van de overeenkomst op het em
bargo van wapenen van 5 Mei 1919, beeft
de volgende officieele verklaring gegeven:
„Bedoelde overeenkomst sluit niet in:
Handelsvliegtuigen, welke niet voorzien
zijn van een inrichting, welke hun een
militair karakter zou kunnen geven. De
20 vliegtuigen, door de regeering van
Mandsjoeirje bij Fransche firma's besteld
lang voor het begin van de huidige crisis,
zijn volkomen van bet type handelsvlieg-
tuig? Zij zijn vóór de verzending door de
Fransche regeering gecontroleerd en ear
bestond geen enkele aanleiding om dien
uitvoer te verbieden."
De kleine „Hsoe" gearresteerd.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat^ het
corps diplomatique te Peking- den leiders
van het internationale vrijwilligerskorps te
Sjanghai beeft last gegeven, den" tot de
Anfoe-partij behoorenden generaal Hsoe
Sjoe Tseng te deponeeren, omdat hij ge
tracht heeft de troepen uit Kiangsoo, die
bet beleg hebben geslagen om Loeng-Hoea,
om te koopen. Generaal Hsoe Sjoe Tseng
(in China, ter onderscheiding' van een
zijner gelijknamige collega's aangeduid
als de „kleine" Hsoe) zal vermoedelijk
naar Japan worden gedeporteerd.
Koninklijke Besluiten.
P o s t e r ij n en telegrafie.
3rj Kon. Besluit is aan den directeur van
-het post- en telegraafkantoor te Neuzen, J.
J. P. Huizer, op zijn verzoek, eervol ontslag
als zoodanig verleend, en zijn benoemd tot
directeur van heb post- en telegraafkantoor
te Genne.p D. P. Pickée en te Geldermal-
sen M. F. Schram de Jong, thans in gelij
ke betrekking resp. te Grave en Zaltbom-
mel; is de directeur van het post- en tele
graafkantoor te Onde.rdendam H. A. Boek
wijt eervol van zijn tegenwoordig beheer
ontheven en benoemd tot commies der
posterijen en telegrafie.
De salarisactie van het Rijkspersoneel.
Een tegemoetkoming aan het
Lagere personeel.
Hoewel het advies van' den Raad van
-State betreffende het gewijzigde Bezoldi
gingsbesluit bij de regeering ontvangen,
doch nog niet openbaa-r gemaakt is, mee-
nen wij toch te weten aldus de ,,Tel."
dat hoewel men niet kan zeggen, dab van
de zijde der R.-K. Kamerfractie pressie
zou zijn uitgeoefend, gelijk dezer dagen
beweerd werd, het genoemde advies toch
nog wel ,,mee zou kunnen vallen", vooral
in dien zin, dat rekening gehouden zou
zijn met de middelbare en lagere ambte
naren, zooals commiezen, maar ook ad-
junctcommiezen en Herken, voor wie het
verlagingspercentage uit den aard der
zaak zwaarder drukt. Naarmate men de
overtuiging zou erlangen, dat de staatsin
komsten wellicht iets verbeteren men
denke aan den r'jwfelbelasting-meevaller
zou de vertraagde promotie, die met de
nieuwe regeling beoogd wordt, wellicht
eemigszins aan de genoemde categorieën
van lagere ambtenaren ten goede kunnen
komen.
De pensioenen bij de Spoorwegen.
Min. Van Swaay verwacht een
gunstige beschikking.
Gistermiddag heeft een deputatie uit de
Ned. Vereeniging van Spoor- en Tramweg
personeel, den B. A. N. S. en den Neutra
len Bond van Spoorwegpersoneel en den
Bond van gepensionneerden bij de Ned.
Spoorwegen den minister van "Waterstaat
het petitionnement voor de spoedige in
voering der nieuwe pensioenregeling aan
geboden. Het verzoekschrift droeg in to
taal 28.280 handbeekeningen van spoorweg-
mannen.
Het petitionnement-werd door de aanbie
ders toegelicht. Verschillende punten wer
den naar voren gebracht.
De minister deelde mede*, da-t de noodig
geachte wijzigingen in het eerder voorge
stelde ontwerp reeds ter kennis van de di
rectie der spoorwegen zijn gebracht, terwijl.
Z.E. de verwachting uitsprak, dat aan de
wenschen der organisaties zal voldaan
kunnen worden en de pensioenregeling
voor het spoorwegpersoeel tegelijk met de
voorziening tot wijziging van de Pensioen
wet 1922 in die Kamer kan werden behan
deld.
De Tabakswet.
Verlenging van de
v. W d o e 1 d in
Naar men aan het „Eindh. Dagblad"
van bevoegde zijde mededeelt, ligt het in
de bedoeling van den minister van Finan-
ciën om den termijn genoemd in- artikel
88a der tabakswet, welke termijn voor de
daarin genoemde ontheffingen geldt, eeni-
germa-te te verlengen. Thans is deze ter
mijn voor de ontheffingen tot 1 Januari
•25.
Binnenkort zal er in den vorm van een
desbetreffend wetsontwerp nadere mededeé
lingen worden gedaan.
Het betreft hier hoofdzakelijk die be
drijven welke bij het inwerking treden van
de tabakswet niet aan de bepalingen ip
de wet genoemd voldeden, waardoor bij de
wijziging der tabakswet artikel 88a werd
ingevoegd. Door invoeging van dit artikel
werd het velen kleinfabrikanten mogelijk
gemaakt om tot 1 Januari 1925 te mogen
doorwerken, welke anders allen zeer ze ^r
broodeloos zouden zijn geweest.
De Hollandsche Molens.
Ook de minister van Waterstaat
dringt aan op behoud.
De minister van Waterstaat heeft aan
Ged. Staten der provinciën verzocht, in
aansluiting aan de circulaire van den mi
nister van Onderwijs. Kunsten en Weten
schappen, om ook zijnerzijds de gemeente
besturen aan te schrijven hun medewer
king te verleenen tot behoud van den Hol-
landschen molen, een en ander uit den aard
der zaak voor zoover zulks niet in beteeke-
nende mate strijdig is met de belangen
van den Waterstaat.
Arbeidstijd in bloembinderijen.
De Minister van Arbend. Handel en Nij
verheid, heeft aan hoofden of bestuurders
van bloembinderijen, tevens bloemenwin
kels, in alle gemeenten des Rijks onder
eenige voorwaarden, die in de -,St. Crt.
zijn opgenomen, vergund, dat, onvermin
derd het bepaalde in art. 54 van het Werk.
tijdenbesluit voor fabrieken of werkplaat
sen 1923. in hun onderneming gedurende
het tijdvak van 24 October 1924 tot en met
23 October 1925 door arbeiders van 18 ja
ren of ouder, in afwijking van het bepaalde
in de artt. 23 en 24 der Arbeidswet 1919,
gedurende 10 uren per dag en 55 uren per
week arbeid wordt verricht.
Arbeid in drieploegenstelsetè.
De Minister van Arbeid, Handel ën Nij
verheid, heeft aan hoofden of bestuurders
van ondernemingen, waarin de in art. 39,
onder A of B, van het Werktijdenbesluit
voor fabrieken of werkplaatsen^ 1923 ge
noemde arbeid, wordt verricht, in alle g®J
meenten des Rijks vergund, dat in hun on
dernemingen gedurende het tijdvak van 24
Oct. tot en met 31 Dec. mannelijke^ arbei
ders van 18 jaar of ouder, die arbeid ver
richten ingevolge het. bepaalde bij art. 39
van genoemd Werktijdenbesluit, voor zoo
ver dit noodig is, om in een continu wer
kende fabriek of werkplaats arbeid in een
drieploegenstclsel mogelijk te maken, in
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono advortenttfta 30 eeul per smgéi
Voor Ingezonden Mededeelingen word! hit
a dubbele van het tarief berekend, s
Kleine adverlentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vflfr
huur, koop en verkoop fi0.50«
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
D0 Duitsche Rijksdag ontbonden. Df
Democraten bleven weigeren met dV
Duitsch-Nationalen te regeeren
Onrustige toestand in Portugal.
In Yoego-SlaviS Is het afgetreden kabb
net Davidowitsj weer teruggekeerd.
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem
Pastoors benoemd te Hazerswoude ert
Oegstgeest. (Kerknieuws en Omgeving).
Over de samenstelling van het Advisee-i
rend College. (2e blad).
Een onderzoek betreffende de Herha-.
lingsoefeningen. (Leger en Vloot, 2o blad).
Een man en een vrouw, verdacht va&
diefstallen te Bergen op Zoom, gearrese
teerd. De man ontvlucht uit den trein.
(Gemengde Berichten, 1ste blad).
De nieuwe motor voor de F. VII op weg
naar1 Philloppopel. (Luchtvaart).
LEIDEN
De Gemeenteraad heeft besloten tot aan
leg van een voorloopigen verbindingsweg
van de Langegracht naar den Maresingel.
(Zie verslag en overzicht der Raadszitting
in het 2e blad).
afwijking van het bepaalde bij art. 24 der
Arbeidswet 1919, aldaar arbeid verrichten:
a. gedurende 62 uren per week, mits niet
langer dan 168 uren in drie achtereenvol-
b. in drie achtereenvolgende weken' ge
durende 56 uren, tusschen 10 uur nam. en
6 uur voorm.
Het eiland Marken.
Het eiland Marken werd in het af-
geloopen iseilzoen bfczocht door ongeveer
Nog nooit te voren \^AV^cLiiêP(>0..i?
druk bezocht.
De gewone audiëntie van den Minis-
ter van Koloniën zal op Vrijdag, 24 Octobel
a.s., niet plaat* hebben.
De gewone audiëntie van den Minis
ter van Oorlog zal in plaats van op Donder
dag, 23 dezer, op Vrijdag, 24 October a.s.,
plaats hebben om 1.30 uur nam.
BENOEMINGEN.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd tbt Pestoor te Oegeli
ge est, den Weleerw. heer P. M. de Vet-*
ten, en tot Pastoor te Hazerswoude
den Weleerw. heer J. van Veen,; voorts
opdracht verleend tot stichting eener
nieuwe parochie te Heemstede aan den
Weleerw. heer P. J. Nieuwenhuis, en be
noemd tót Kapelaan te Bovenkerk den
Weleerw. heer B. W. Kloos, Assistent in
de Weeshuizen te Rotterdam.
Lezingen voor niet-Katholieken
Ook dit jaar zullen door Prof. J. P.
Verhaar van het Groot-Seminarie te War
mond wederom gehouden worden lezingen
voor niet-Katholieken.
Deze lezingen zijn speciaal bestemd voor
niet-katholieke studenten en meer ontwik
kelden en dragen dus een universitair ka
rakter. Zij worden gehouden in het Uni
versiteitsgebouw in de Kloksteeg, des
avonds te 8 uur
De onderwerpen en data zijn:
le reeks.
30 October 1924 I: Gods openbaring on
der historische belichting.
13 November 1924 II: Beantwoordt de
R K Kerk aan het Schriftuurlijk ideaal?
27 November 1924 III: Zondeval en Ver-
11 Öecember 1924 IV: Boete en Biecht.
2 e reeks.
29 Januari 1925 V: Betoekenis van den
Roomschen Eeredienst voor het Rebgieuse
d<) Katholieke
zedenleer egocentrisch?
26 Februari 1924 VII: Het probleem
van het kwaad.
12 Maart 1925 VIII: „De Hemelscha
Japrof' Verbaar heeft het plan voor hen.
die dat wenschen, ook een jervolïcursns
te geven. De onkosten aan deze lezingen
verfxinden, zijn loor lokaalhuur, drukwerk,
alvertentieonkosten, etc., zeer hoog en zm-
len gedragen worden door de Apologet.
Vereeniging „Petrus Ganicius
