16e Jaargang.
DONDERDAG 16 OCTOBER 1924
No. 4769
e Ecldócli^Soii^Mit
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
»oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij ohm Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post 12.95 per kwartaal.
Eet Geïllustreerd Zondagsblad Is yoor de Abonnfs ter.
faijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor-
Uitbetaling. Afzonderlijke nnmmers 5 ct, met Geïllustreerd
fondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
T£L. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 n POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gewone adverlSRilSn 30 eenl per rag«(
Voor Ingezonden Mcdedeelingen wordt bet
u dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advoriention, van ten hoogste SO woorden, waettit
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hanr en *e&
huur, koop en verkoop 10.50.
git numntei* SassSaak uit tvret
tilden.
'bubtëmlamp
België.
De cnrusi in de Borinage.
De actie der communisten,
Gisteren zou het werk in de Borinage
edeeltelijlc worden hervat, doch 't blijft
i liet geheele mijnbekken nog gisten. De
ommunisten verwijten de socialisten de
taking te hebben laten misloopen; zij
krachtig georganiseerd en schijnen
veel levensmiddelen, en geld te be-
chikken. Bij de arrestatie van een tiental
ommunistische propagandisten is aan
iet licht gekomen dat er door hen wape-
onder do stakers zijn rondgedeeld. De
[endarmerie bewaakt de mijnen. Zij be
schikt over een groot aantal auto's en
loeklichten.
Duitscnland.
De politieke crisis.
Verrassende zwenking van
het Gentrum.
In den politieken toestand is een plot
selinge en verrassende wedning gekomen
een niet verwacht besluit van de
lentruüL-fractie, dat Dinsdagavond Haat
3g genomen is.
De Centrum-fractio heeft zich namelijk
met meerderheid van stemmen er voor
litgesproken, mee te gaan met een ver-
:eeding der regeeringsbasis naar rechts.
Iet besluit, dat de Centrum-fractie
linsdagmiddag nam, hebben wij gisteren
eeds medegedeeld, doch, naar in de
ivonduren bekend werd, was er ook een
ïheim besluit genomen, dat hierop neer-
;ffam, dat het Centrum zich iedere vrij-
leid van bandelen voorbehoudt voor bet
geval de beide andero coalitie-partijen
lÜoh niet voor bet aanblijven van het ka-
linct-Marx zouden uitspreken.
Toen het door ons medegedeelde besluit
fan de Duitsche Volkspartij bekend was
jèworden, kwam de Gentrum-fractie op
nieuw, ter bespreking daarvan, bijeen.
Hen verwachtte algemeen dat bet Cen
trum met een herhaling van zijn gedu-
ïende den dag genomen besluit zou komen
doch tot algemeene verrassing en verba-
ring besloot de fractie met 48" tegen 13
jtemmen zich bereid te verklaren toe te
ilenmien in een verbreeding van de regee
ringsbasis naar rechts, op den grondslag
van de door den Rijkskanselier opgestelde
richtlijnen, indien ook de De
mocraten in de regeering
zullen b 1 ij v e n.
Uit den tekst van d9 beslissing blijkt,
dat het Gentrum niet de voorwaarde stelt,
lat do Democraten tot oen rechts bloc
snoeten toetreden, doch alleen dat de De
mocraten hun ministers niet uit bet kabi
net terugtrekken. Daar slechs twee 'demo
cratische ministers tot bet kabinet bchoo-
een, dr. Kamm, bij een recon
structie van de regeering toch zou aftre-
i» blijft practisch slechts over dr. Gess
ier, die in do laatste jaren als vakminis
ter was te beschouwen, doch tot de De
mocraten wordt gerekend. Het Gentrum
is bij zijn beslissing van hot denkbeeld
nitgegaan, dat dr. Gessier ook dan in het
kabinet zal blijven, als de Democraten
toch uit de regeering mochten terugtrek
ken.
Ook in de kringen van de Duitsche
[Volkspartij rekende men niet op een wen-
mug van het Gentrum, want toen dr. Stre-
Kmann de bijeenkomst van zijn fractie
Terliet, uitte hij zich in dien zin, dat een
ontbinding van den Rijksdag niet meer te
Tennijden zou zijn.
Uo „Germania", het Gentrum-blad, zegt
oat een definitieve opheldering van den
toestand nog niet heeft plaats gehad, en
jWt er op, dat de resolutie van het
tentrum alleen de principieele bereidver
klaring tot een regeeringsverbrceding
Baar rechts uitspreekt. Voorwaarde hier
voor is de instemming der Democraten,
tomder wier medewerking een naar rechts
verbrcede regeering hoogstens over 10
stemmen meerderheid zo^ beschikken,
mu, 200 gaat jjgt blad voort, afgezien
oarvan is het plan van een uitsluitend
't de beide rechtsche partijen en het
entrum bestaande regeering voor het
struin onaannemelijk, terwijl men ook
'Origens an hot Gentrum een samengaan
do Duifsch-Nationalen niet zonder
MrS tegemoet ziet.
e houding der Democraten.
veröndering van do democraten
1 r verklaard, dat de tegenwoordige cri-
ro zon<ler fioodzaak in het leven is ge~
laoiM 911 ^at 0i) Srond van do buiten-
Scbe politiek handhaving der tegen
woordige regeering noodzakelijk moet
worden geacht. De regeering is verplicht
zoo luidt het verder in de aangenomen
resolutie zich van den Rijksdag de toe
stemming voor de voortzetting der tot dus
ver gevoerde binnen- en buitenlandsche
politiek te verzekeren en eerst dan ai te
treden als de Rijksdag haar daartoe
dwingt.
Overeenkomstig haar besluit kan de
fractie eene eenzijdige uitbreiding van de
regeering niet met haar verantwoordelijk
heid dekken.
Verder wordt door do democraten me
degedeeld dat zij him ministers uit het
kabinet zullen terugtrekken als een
rechtsch bloc zal worden gevormd. De de
mocraten maken dus de zwenking van
het Centrum niet mede.
Gessier, de democratischs rijksweermi-
nister, heeft in de vergadering der fractie
verklaard, te zullen aftreden als een re
geering of oen coalitie tot stand komt,
waaraan d9 democratische partij niet zal
deelnemen.
Frankrijk.
Millerand.
De „Matin" meldt, dat Millerand op 11
November te Straatsburg een groote poli
tieke rede zal houden, welke te beschou
wen zal zijn als zijn staatkundig program
Dat 5$1 het begin zijn van zijn terugkeer
in het politieke leven.
Hij zal in die redevoering het program
ma eener republikeinschmationale partij
ontwikkelen.
Zweden.
De Pfüinisiercri&is.
Branting kabinetsformateur.
De soc.-democraat Itjalmar Branting,
oud-premier, beeft do opdracht tot vor
ming van een nieuw kabinet aanvaard.
Spanje.
De strijd in Marokko.
Zondebokken.
In Spanje worden, zooals gemeld, weder
eenige lichtingen onder de wapenen ge
roepen. De motieven hiervoor worden niet
opgegeven. Waarschijnlijk echter moet het
troepen-contingent in Marokko weer ver
sterkt worden. Zondebokken voor het
geen in Marokko is gebeurd worden ook
nog steeds gezocht en gevonden. Generaal
Aizpuru, de hooge commissaris van ge
noemd gebied heeft thans zijn ontslag
gekregen „om gezondheidsredenen".
Volgens een officieel bericht zijn er be
langrijke gevechten aan den gang bij Lar-
rasj, waarvan de uitslag nog onbekend is
Hoteinde vanbetdirectorium?
Volgens de „Diaria' van Barcelona be
gint de openbare meening in het land
zich meer en meer uit te spreken voor al-
gekeele ontruiming van Marokko door
Spanje.
In een te Tetoean gehouden rede beves-
.tigde generaal Primo do Rivera het be
richt, dat de dictatuur zal worden opge
heven en dat bij zich in het particuliere
leven zal terugtrekken om plaats te. ma
ken voor de nieuwe partij, de „Union
Patrotica".
Yougo-Slavië.
Ministercrisïs.
Het kabinot-Davidowitsj
afgetreden.
Een lang leven is aan het huidige Joe
goslavische ministerie niet beschoren ge
weest. Het is n.l. zoo juist bekend gewor
den, dat de premier Davidowitsj gisteren
avond aan den koning het ontslag van
bet kabinet heeft aangeboden, hetwelk is
aanvaard. Hiermede behoort dit ministe
rie van parlementaire actie, hetwelk eerst
eind Juli met veel moeite tot stand is ge
komen, al weer tot het verleden.
In den ontslagbrief wordt verklaard, dat
de regeering niet langer do aansprakelijk
heid wenscht te dragen, omdat de koning
den premier er op heeft gewezen, dat een
breedcre grondslag voor de voortzetting
van de tegenwoordigo politiek der regee
ring de politiek van vredo en orde,
strijd tegen de corruptie en van de defini
tieve verzoening tusschen Servieërs, Cro-
aten en S'.owenen moet worden gevon
den.
Arabië
We3\ka bezst.
Koning A1 i niet erkend.
Reeds gisteren werd gemeld, dat Mekka
door een omtrekkende beweging der Wa-
habieten van de kustplaats Djeddali werd
afgesneden. Emir Ali, de nieuwe koning
van den Hedsjas trok met zijn troepen te
rug. Hedenmorgen werd uit Cairo ge
meld, dat de Wahabielcn Mekka zijn
binnengerukt en het koninklijk palcis heb
ben geplunderd. Zij gaven echter de ver
zekering, dat de veiligheid der vreemde
lingen aldaar niet bedreigd wordt. Ook zijn
zij niet voornemens Djeddah aan te vallen
Hiermee is een nieuwe phase in den
strijd in Arabië begonnen, waarbij duide
lijk is gebleken, dat de sultan van Nejd
zich al evenmin aan Ali als zijn voor
ganger Hoesein wenscht te onderwerpen.
Hij heeft dan ook op demonstratieve wij
ze de papieren waarbij Ali hem den vre
de bood aan de overbrengers ontnomen en
verscheurd.
China.
De burgeroorlog.
Nieuwe strijd bij Shanghai?
Men verwacht, dat de strijd bij Sjang
hai heden weer zal beginnen. De troepen
van Hoepeh, die deel uitmaakten van het
leger van generaal Tsji Tsieh Yoean, heb
ben zich n.l. bij de troepen van Tsjekiang
aangesloten. Een regiment der troepen
van Hoepeh, dat aan den spoorweg van
Sjanghai naar Nanking tegen. de troepen
van Tsjekiang streed, heeft plotseling zijn
stelling verlaten en heeft zich met den
trein naar Sjanghai begeven, waar gene
raal Hsoe Sjoet Seng, die zich 'in de stad
verborgen had gehouden, het commando
over de troepen van Tsjekiang en over
die van Hoepeh op zich heeft genomen.
Generaal Hsoe verzekert dat hij geld ge
noeg heeft om in de omgeving munitie to
koopen. Do buitenlandsche consuls maken
zich ongerust over den loop van zaken
Li de nabijheid van de buitenlandsche
kolonie zwerven gewapende benden zon
der leiding rond
Canton in brand
Een poging van Soen Jat Sen tat ge
welddadige onderdrukking van de koop
liedenstaking leidde te Canton tot ernstige
gevechten. Het vrijwilligercoTps van de
kooplieden had zich in de straten achter
barricades verschanst en bc-ichcot vandaar
den heelen dag de troepen van Soen.
De poorten van de vreemdelingenwijk
werden 's morgens gesloten. De schepen
verlieten de haven. Branden, waarschijn
lijk moedwillig ontstoken, woeden in
verschillende deelen van de stad.
De uitslag van het gevecht is nog on
zeker. De troepen zijn aan den waterkant
opgesteld, de vrijwilligers in allerlei zij
straten.
Reizigers, die uit Canton te Hongkong
zijn aangekomen, meldden dat Soen Jat
Sen de uitbarsting provoceerde. Zijn sol
daten staken de versterkte posten der vrij
willigers in brand. De reizigers vertelden
verder, dat Canton op meer dan 10 plaat
sen in brand staat en dat de inwoners
vluchten.
Amerika.
Een verijdelde revolutie in Nicaragua
Generaal Ghamorro, de verslagen candi-
daat van het presidentschap der republiek,
zou een opstandige beweging hebben ont
ketend, doch de regeering is den toestand
meester en zendt troepen naar de bedreig
de steden. Een poging tot overrompeling
van het wapendepot te Managua WGrd
verijdeld.
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Gisteren is de Kamer begonnen met de
behandeling van <le Tariefwet.
De redevoeringen van de eerste sprekers
waren o. i. van te weinig belang om er on
zen lezers een verslag van voor te zetten;
wij meenén te mogen volstaan met dit
overzicht.
De aanval op het ontwerp werd geopend
door den heer Oud (V.D.), die er geen
kwaad genoeg van wist te vertellen.
De Vrijzinnig-democratische woordvoer
der achtte de voorgestelde tariefsherzie
ning allerminst noodig om het budget
sluitend te maken. En in een handom
draaien had hij het geraamde tekort van
20 millioen over 1925 weggewerkt. Het
grootste gedeelte deed hij verdwijnen door
op te merken, dat de 12-millioenstorting
in het fonds der Vrijwillige Oudcrdoms-
verzekering nog wel wat zou kunnen wor
den uitgesteld.
Scherp verweet de heer Oud den Minis
ter dat deze niet tegelijk komt met voor
stellen tot verlaging der directe belastin
gen, waar toch de Tariefswet aanvankelijk
werd aangekondigd als een middel tot ver
mindering van den druk der directe belas
tingen en althans naar de meening van
de heer Oud de hoogere opbrengst van
het herziene Tarief niet-noodig zal zijn om
de begrooting sluitend te maken.
De technische verbeteringen, door het
ontwerp voorgesteld, achtte spreker van
geen bctcekenis; de nieuwe Tariefwet zou,
volgens hem, evenveel zwakke plekken ver-
toonen als de bestaande.
Dat het nieuwe Tarief een verterings
belasting zou zijn, kon de heer Oud niet
toegeven. Het zou evenzeer drukken op» de
productie.
En over een technische herziening mocht
van den heer Oud ook niet worden ge
sproken. Een verhooging van het Tarief
met CO pCt. is geen technische herziening,
zeide spreken En het ontwerp heefj, een
onbetwistbaar beschermende beteekenis.
De afkeer van den heer Oud ten aanzien
van het ontwerp is dan ook zoo groot,
dat hij nu reeds verklaarde van een
tijdelijk karakter der voorgestelde verhoo
ging in geen geval te willen 'hooren. Ook
wanneer per amendement aan het nieuwe
Tarief het karakter eener tijdelijke heffing
zou worden gegeven, zullen de Vrijzinnig-
democraten hun stem tegen het ontwerp
uitbrengen.
Het betoog van den heer Vliegen (»S.
D.) kwam vrijwel op hetzelfde neer.
Daarna is de heer Van G ij n nog aan
het woord gekomen.
DE REGEERING EN DE SALARISSEN.
Het Kamerlid mr. Bomans schrijft in
„De Maasbode" een artikel, waarin hij
beschouwt de fiiiancieele maatregelen, die
de overheid ten koste van haar personeel
heeft moeten treffen. En hij zegt dan:
„Nog resten eenige wettelijke maatrege
len, die onafwijsbaar zijn en met name zij
hier genoemd een ingrijpende herziening
van de veel te breed opgezette pensioen
wetten 1922, wier financieels gevolgen om
versobering schreeuwen, mede ter ontlas
ting van de provinciale en gemeentelijke
budgetten, die de laatste jaren door dezen
Rijksmaatregel dreigden uit het evenwicht
gestooten te worden.
Maar, zoo beschouwt, is de vraag niet
misplaatst of nu nog verder Koninklijke
Besluiten aan een billijke verwachting uit
drukking geven om op de loonen en salaris
sen van het Rijkspersoneel nog meer te
korten. Zij zijn te verwachten maar de na
tie geeft in haar verlangen geen grondslag
van billijkheid. Althans zoo gevoelen wij
het. Het Volk, afgezien van de belangheb
benden, acht verdere salarisverlaging
noch het eerst noodige noch het meest
wijze. Het hoopt veeleer op bezuinigingen
elders, zooals op het breede terrein der
reorganisatie, lees inkrimping, der Staats
diensten.
Na de storting der 8Yi procent pensioen
bijdragen hebben wij tweemaal kortingen
gezien, die het ffrondsalaris van het perso
neel zoodanig aantasten, dat de ambte
naar en meer nog de ambtenaarsvrouw in
totaal twee maanden salaris van het jaar
inkomen moet missen. Er zal wel niemand
zijn. die daarover gering durft denken.
Zeker, het vrije bedrijf moest ook veel
missen, maar het herstelt zich. Men hoede
zich voor een overdrijving thans omdat
eenige jaren geleden in een andere lichting
mogelijk overdreven is. En. hoe moeilijk
de al of niet tijdelijkheid ook te beoordee-
Ien is het feit is niet te ontkennen, dat
de eerste levensbehoeften vrij st^rk stij
gen.
Vrage: Durft men het aan na enkele,
maanden opnieuw een salaris-verlaging te
doen ingaan en zoodoende bijna de derde
maand van 't jaarinkomen aan te tastenl
Wij bedoelen met „durven": Is deze maat
regel te billijken en te verdedigen op grond
der strikte en der uitdeelende rechtvaar
digheid. gelet mede op den gronslag der
naastenliefde, die mede het loonvraagstuk
beheerscht.
Wij ontkennen het. En ontkennen de bit
tere noodzaak ook wegens de louter om
voorrang strijdende noodwendigheid van
een sluitende staatsbegrooting.
Deze noodwendigheid heeft mede de Ka
tholieke politici geleid doof te zijn voor
noodkreten en blind voor de smeekend uit
gestrekte handen. Hun verantwoordelijk
heid voor het algemeen belang deed hen de
zaken anders zien dan het personeel en
deszelfs organisaties, die door harde maat
regelen getroffen werden.
Dwaas is hij die over dezen moeilijken
fijd voor een Katholiek afgevaardigde licht
vaardig oordeelt. Maar wij durven het nu
wel uitspreken: Hetzelfde zware verant
woordelijkheidsgevoel verbiedt ons thans
eenige medewerking, hier goedkeuring, te
verleenen aan verdere salariskortingen
voor het Rijkspersoneel.
Laat het nu uit zijn."
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kon. Besluit van 10 October is aan
C. J. Sterk, op zijn verzoek, met ingang
van 1 November, eervol ontslag verleend
als burgemeester der gemeente Stad aan 't
Haringvliet.
De Commissie voor de Buitenlandsche
Aangelegenheden.
Gisterochtend heeft de Commissie voor
de buitenlandsche aangelegenheden uit de
Tweede Kamer een vergadering gehouden
me,t den minister van Buitenlandsche Za
ken, jhr. mr. van Karnebeek.
Onjuist of voorbarig?
Naar aanleiding van het bericht over
het bezoek van het Engelsche koningspaar
HET VOORNAAMSTE N!EU¥/S^
BUITENLAND
Het Centrum heeft een verrassende
zwenking uitgevoerd. Hei stemt toe fn eec
burgerlijk bloc als de Democraten zich nie£
terugtrekken. Deze weigeren toe te stem-*
men.
Branting kabinets-formateur in Zwedef.
Mekka door de Wahabieien bezet.
Canton in brand gestoken. Gevechten
met de troepen van Soen Yat Sen.
De aankomst van de Zeppelin Z. R. Hf
te Lakehurst. (Luchtvaart, 2de blad).
BINNENLAND
Volgens een telegram van v. d. Hbo«r
kan bij spoedige reparatie (vóór 15 No^
vember) de tocht Nederland-lndië nog dii
jaar worden voortgezet. (Luchtvaart, 2c
blad).
De malversaties bij den dienst de»
Rijksgebouwen. Tegen bekl. J. M. de 6-
is 4 jaar gevangenisstraf ge'ëischL (Rechts
zaken)
De Tweede Kamer heeft de Tariefwet ifi
behandeling genomen.
Plannen voor een wereld-tentoonstelling
in 1928. (Laatste Berichten).
LEIDEN
Vergadering Kamer van Koophandel er.
Fabrieken voor Rijnland. Adres Ecrstt
Kamer inzake Plaatselijke Keuze. Over
een verbinding tusschen de beide oevers
van den Rijn, met het oog op de uitbrei
ding van het werkelijk stadsgedeelte. (2d&
blad).
B. en W. stellen den Raad voor, een
verbindingsweg tusschen Langegracht en
Maresingel te maken. (2de blad).
Toeslag op brandstoffen voor v/srkloo-
zen. (2e blad).
heeft heb „Handelsblad" naar de juistheid
daarvan even geinformee-rd bij Buitenland
sche Zaken. Het kwam ons n.l. vreemd
voor, dat nu reeds het program zou vast-
staan van een bezoek, dat in het voorjaar
van 1925 zou worden gebracht. Welnu, aan
Buitenlandsche Zaken deelde men ons me
de, nog niets te weten van eenig bezoet
van het Engelsche koningspaar.
Het is mogelijk, dat het Engelsche b!a4
waaraan ons bericht was ontleend, geheé
verkeerd was ingelicht en dat er aan her
heele bezoek niet gedacht wordt. Het it
echter ook mogelijk, dat er wel iets in dt
maak is maar dan kan er nog niets de
finitiefs zijn vastgesteld. Want anders zot
men er aan Buitenlandsche Zaken toch
wel eenige officieele mededeeling vat
hebben ontvangen.
De gemeenteraad van Amsterdam
heeft dr. J. J. Palache benoemd tob hoog
leeraar in de taal- en letterkunde der Se^
mietigche volken, de Israëlietische Oudhe
den en de uitlegging van het Oude Testa»
ment aan de Universiteit aldaar.
SPORT
VOETBAL.
NederlandZuid-Afrika.
Als scheidsrechter voor dezen wedstrijd
die op 2 November te Amsterdam za»
worden gehouden, is uitgenoodigd dr. P.
Bauwens uit Keulen.
De wedstrijd L. F. C.U. V. S.
Wij ontvingen van U. V. S.-zijde een
schrijven naar aanleiding van het verslag
van den wedstrijd L. F. G.U. V. S.,
j.l. Zondag gespeeld. Het is geen gewoonte
ingezonden stukken over dergelijke ver
slagen op te nemen, doch om den mogelijk
verkeerden indruk bij onze lezers weg ta
urnen, willen wij wel de aandacht vestigen
op een alinea uit dit schrijven, wa'aria
wordt gezegd dat ieder voetballer of sup<^
porter een versla" heel anders leest indien
hij weet, of het van de redactie zelf is of
van een vereenigingssecretaris. Wij stellen
er prijs op te verklaren, dat het verslag
ons toegezonden was.
Om den Onafharkclijkheidsbeker.
Den 16en November zal op het terrein
van Sparta te Rotterdam de jaarlijkschf
wedstrijd Rottordamsch elftalRest vae
Nederland om den Gouden Onafhankelijk^
heidsbeker worden gespeeld.
DuitschlandFrankrijk.
De eerste ontmoeting tusschen eei
Eransch en oen Duitscli clubelftal oi
Franschen bodem, waarbij een arbeiders
elftal uit Dresden tegen een Eransch arbeU
i derselftal uitkwam, beeft een rustig yok
