D
163 Jaargang.
Q3NSDAG 14 1924
EaABONNEMENTSFRIJSbedraagt bïj vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week II 2.50 per kwartaal
£,i onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal
franco per post I 2.05 per kwartaal
jjet Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nnrnmers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag üïi'jezanöerd Zöh> en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. I!
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverienflën 30 een! per fsjeS
Voor Ingezonden Wededeelingen wcri! het
dubbele van het tarief berekend. a
Kle:no adverfentiën, van ten hoogste 80 woorden, traaifi
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en Vc3»
huur, koop en verkoop iü.50.
jjji nuramap bestaat sa»4 4es
fetaden.
i' ongegrond en ongeooricofd.
Wij lazen dezer dagen dat een afdee-
jjng van een R.-K. bond, waarin een cate-
„orie ambtenaren is georganiseerd, een
jnotie had aangenomen, waarin:
eerstens wordt betreurd, „dat de Regee-
ting haar starre standpunt blijft inne
men (inzake salarisvermindering) en dat
noch de Katholieke Kamerfactie in haar
geheel, noch de leden afzonderlijk iets ten
"junsto van de ambtenaren hebben ge
daan".
Hier wordt een beschuldiging geuit te
gen de Katholieke Kamerfractie als zooda
nig en dezer leden afzonderlijk, welke on
gegrond is, en daarom niet gedaan had
mogen worden!
Hoe weet do vergadering, die deze mo-
jie heeft aangenomen, dat die beschuldi
ging kan worden waargemaakt door de
feiten? Nog gisteren heeft men in een
yerslag van een R.-K. onder wijzers ver. in
ons blad kunnen lezen, dat heUoestuur dier
organisatie werkt in stilte, zonder aan
ajn actie ruchtbaarheid te geven. Zou 't
niet mogelijk kunnen zijn dat ook de Ka-
thofieke Kamerfractie of dezer leden af
zonderlijk in stilte werken ten gunste van
de ambtenaren? Dat dit nie t zoo is, kan
op dit oogenblik niemand bewijzen
daarom aarzelen wij niet, die beschuldi
ging ongegrond te noemen.
Iets anders is natuurlijk de vraag, of op
den geschikten tijd (welke er vandaag nog
niet is) uit de Katholieke Kamerfractie
niet een zeer duidelijke uiteenzetting
moet gegeven worden, of er met de regee-
fing onderhandeld is, om tot verzachting
Ider salaris-maatregelen te geraken, en zoo
ja, hoe en met welk resultaat (voorzoover
natuurlijk althans daaromtrent geen ge
heimhouding bestaat, hetzij uit overeen
komst, hetzij uit welvoegelijkheid)in
ieder geval een zeer duidelijke uiteenzet
ting van het door de Katholieke Kamer
fractie ten deze ingenomen standpunt.
Nog erger dan dit eerste deel der be
doelde motie is dat, waarin
vervolgens die vergadering, na haar
vertrouwen in de Regeering en de Katho
lieke Kamerfractie (zonder voldoende
kennis van zaken, zonder voldoende gron
den) te hebben opgezegd, afwijst „elke
verantwoordelijkheid van door de amb
tenaren te plegen onwettige, immoreele
daden!"Wij kunnen het pers-bericht
haast niet gelooven; wij betwijfelen de
juistheid. Maar zelfs al zou an dat bericht
niet letterlijk de motie zijn geciteerd
de stemming, die er op die vergadering
jheerschte, zal daarin toch wel zijn weer
gegeven. En die stemming is beslist: o n-
geoorloofd. Nooit kan het doel in
zich verkeerde middelen heiligen!
Dat onze Katholieke organisaties van
Overheidspersoneel zich ook in dezen tijd
alle waardig mogen blijven dragen. Oók
uit practische en tactische overwegingen.
Met een tegenovergestelde houding komen
tij zeker niet verder!
BUSTEfêLAÉlIB
Duitschland.
De politieke toestand,
i Rij ksdagontbindiing
w a a r s c h ij n 1 ij k.
■r De berichten over den parlementairen
jtoestand zijn verward en spreken elkan
der tegen. De „Zeit", het orgaan van Stre-
semann (Duitsche Volkspartij) verneemt,
dat in regeeringskringen niet meer met
do mogelijkheid wordt rekening gehou-
I 'den, dat door middel van onderhandelin
gen met de fracties nog een uitbreiding
Fan de coalitie verkregen wordt. Daardoor
zal men in de noodzakelijkheid van Rijks-
dagontbinding en nieuwe verkiezingen
.vervallen.
Misschien komt nu do Rijksdag niet bij
een.
Van andere zijde wordt evenwel ver-
Haard, dat heden de kanselier opnieuw
onderhandelingen met de leidende regee-
dngsparlijen zal voeren, terwijl men in
iet seniorenconvent van den Rijksdag is
overeengekomen, de a.s. zitting van den
Rijksdag op 21 October te bepalen. Deze
vergadering zal dan met een regeerings-
Verklaring worden geopend.
Uit Offenburg wordt gemeldt, dat op
set congres van het centrum van Midden
paden de vroegere rijkskanselier Wirth
een rede heeft gehouden, waarin hij o.a.
2eide: Alle ernstige politiek behoort uit te
gaan van het standpunt dat Duitschland
oorlog verloren heeft en dat het Duit
sche volk machteloos is geworden. De voör
Daamste eisch, die aan do Duitsche poli
hek moest worden gesteld ook na de Lon-
densche conferentie, is geduld te oefenen.
herstelkwestie, waarvan de Londen-
iche overeenkomst slechts een begin is,
moet als een wereldprobleem worden be
schouwd.
De eenig mogelijke politiek is die van
gematigdheid, dio op het oogenblik dan
ook overal baan breekt, en dat moet dan
ook niet in gevaar worden gebracht door
een zwenking naar rechts in Duitschland
De idee van een burgerlijk bloc is wel de
meest ongelukkige, die men heeft kunnen
hebben.
Een communistisch wapendepot.
Dezer dagen heeft de politie in het
Noorden van Berlijn een geheime wapen
bergplaats ontdekt. Er werden veel revol
vers, munitie, handgranaten en hommen
in beslag genomen. Volgens de bladen be
treft het hier een communistisch wapen
depot.
Frankrijk.
Het Fransch—Duitsche Handelsverdrag.
Voldoening over de eerste
resultaten.
Het voorloopig resultaat der Fransch—'
Duitsche onderhandelingen over een han~
delsverdag wordt te Parijs met voldoe
ning begroet. Het wordt bevestigd, dat
Duitschland aan den Franschen handel
meest-begunstiging toekent, waartegen
over verschillende Duitsche goederen als
electrische outilleering, kleine metallur
gie, bier enz. een minimum Fransch ta
rief genieten. Ook voor den handel van
Elzas-Lotharingen ies een bevredigende op
gevonden.
De erkenning van SGvjet-Rusland.
De schuldkwestie.
De Fransche commissie, onder voorzit
terschap van De Monzie is bijna gereed
gekomen met het ontwerp voor een nota
ter erkenning de jure van Sovjet-Rusland
Deze nota zou gesplitst worden in een te
legram, dat de onvoorwaardelijke en onbe
perkte erkenning behelst, en een bevesti
genden brief, waarin de Fransche regee-
ring voorbehoud maakt met betrekking
tot de consequenties van de erkenning en
het herstel der normale diplomatieke en
consulaire betrekkingen.
In dien brief zal volgens den Parijschen
corespondent van de „Times", de Fran
sche regeering aan de Russische mededee-
len dat zij haar beschouwt als de opvolg
ster der oude Russische regeeTingen en
dus als gebonden door de verplichtingen,
welke die regeeringen op zich hadden ge
nomen jegens den Franschen Staat en
zijn onderdanen. Gezien echter de groote
veranderingen in Rusland sinds het slui
ten der vroegere verdragen, zal de Russi
sche regeering worden uitgenoodigd ge
volmachtigden naar Parijs tè zenden tot
een onderzoek van de Russische schulden
in Frankrijk, voorts van de Fransche
vorderingen in verband met materieele
schade door de revolutie geleden en met
de inbeslagneming van Fransche eigen
dommen en ondernemingen in Rusland.
Over deze vorderigen en over een han
delsverdrag zal dan te Parijs worden on
derhandeld.
Engeland.
De verkiezingscampagne.
De eerste rede van Mac Donald.
Mac Donald heeft gisteravond in een
rede te Glasgow o.a. gezegd: Iedere regee
ring beoordeelde politieke vervolgingen
steeds naar de uitwerking er van op de
nationale belangen. Ik daag onze tegen
standers uit het tegendeel te bewijzen.
Ons werd echter het gebruikmaken van
die gewoonte niet geoorloofd; men maakt
ons er veeleer een verwijt van.
Ik stel echter het volmaakste vertrou
wen in mijn Attorney-General, en hij stelt
dat wederkeering in mij, zoodat hij zich
niemendal aantrok van de tot hem ge
richte beschuldigingen. De heele affaire
was opgezet om ons ten val te brengen.
De beide oppositie-partijen vreesden de
Labour-regeering omdat zij niet stilzat en
daardoor het vertrouwen der natie won.
Daardoor sloeg den beiden ouden partijen
de schrik om het hart. Bij ons optreden
als regeering vonden wij een warwinkel;
daarin brachten wij verandering en dat
konden onze tegenstanders niet verkrop
pen. Zij dachten aanvankelijk dat wij,
als zij ons een tijdje vrij spel lieten, ons
zelf wel de strop om den hals zouden ha
len. Maar daarin hebben zij zich deerlijk
vergist.
Nu zegt men, dat deze verklaring over
bodig was; men had ons liever nog een
maand aan het bewind gezien om ons dan
over het Russisch verdrag te laten strui
kelen. Onder dio omtsandighedeu konden
wij de regeering niet voortzetten.
Ik en de geheele regeering, zei Mac Do
nald, wenschten de verkiezingen evenmin
als het land zo wenschte. Zij zijn ons ech
ter opgedrongen door het vereenigd optre
den van tweo partijen, die elkander vroe
ger vijandig gezind waren als God en Sa-
i tan. De Labourregcering maaide hun het
gras voor de voeten we.?, de Labour-regee
ring die meer en meer het publieke ver
trouwen heeft gewonnen.
De oppositie tegen het Russisch ver
drag was evenzeer gezocht. Het is niet
waar, dat het geld der voorgestelde lee
ning in handen van de Sovjet-regeering
zou komen. De bedoeling was alleen een
regeeringsgaranlie lo verleenen voor een
crediet dat voor 2/3 hier te lande zou
worden aangewend voor het aanschaffen
van landbouwwerktuigen en andere ma
chines.
Spanje.
De strijd in Marokko.
Nieuwe successen der Mooren
Alle verkeer tusschen Tanger en Tetoe-
an werd gister onderboken door een nieuw
gevecht op den hoofdweg binnen de Spaan
sche zone. De Mooren van Jihal, die Boe-
harratz veroverden, ontwapenden het
Spaansche garnizoen van die stad, onge
veer 400 man, en lieten hen daarna naar
Tetoean vertrekken.
De Jibal-volksstam houdt geen vijanden
gevangen wegens de moeilijkheid om hen
onder dak te brengen en te voeden, maar
hij helpt de 'Spaansche garnizoenen van
ontruimde of veroverde plaatsen, naar
Tetoean of andere Spaansche hoofdplaat
sen te gaan.
Een communiqué van
A b d-e 1-K r i m.
Abd-el-Krim heeft het eerste officieele
communiqué van de regeering van het
Rifgebied uitgegeven, waarin hij de be
richten in de Engelsche en Fransche bla
den tegenspreekt, waarin gezegd wordt,
dat de Rifbewoners in verbinding staan
met Europeesche financieele en industri-
eele ondernemingen, die hun wapens en
geld verstrekt zouden hebben in ruil voor
concessies.
Het ccommuniqué verklaart, dat de te
lefoon-installaties der Moorscho troepen,
evenals hun wapens, op de Spanjaarden
zijn buitgemaakt en dat do handgranaten
door henzelf worden gefabriceerd. Ver
der ontkent het communiqué, dat Euro
peesche officieren over de Moorsche strijd
krachten hevel zouden voeren.
Rusland.
De arbeidstijd verlengd.
Volgens de „Economitsjeskaja Zjiszu"
hebben de gezaghebbers te Leningrad be
sloten, met het oog op de afgenomen pro
ductiviteit der Russische industrie, overal
den arbeidstijd met een uur te verlengen.
Negen millioen hongerlijders.
De centrale commissie voor den strijd
tegen de gevolgen van den misoogst heeft
van de uitvoerende comitó's van de door
den misoogst getroffen provincies uitvoe
rige gegevens ontvangen over het aantal
hongerlijdenden, die re.ds nu gevoed moe
ten worden en over de benoodigde hoeveel
heden graan. Uit de ontvangen statistieken
blijkt, dat in October negen millioen per
sonen geen brood meer zuUen hebben en
dus zonder steun van honger zuUen moe
ten omkomen. Dit beteekent, dat over
eenige maanden bet aantal hongerlijders
de twaalf millioen zal overtreffen, want op
bet oogenblik hebben sommige boeren nog
de geringe voorraden graan, die zij geoogst
hebben.
Turkije.
De Mosoelkwestie.
De algemeene mobilisatie
overwogen.
Uit Constantinopel wordt geseind, dat
de regeering te Angora met het oog op den
ernstigen toestand inzake Mosoel de alge
meene mobilisatie overweegt.
Arabië
De strijd om Mekka.
Geen onderhandelingen.
De Waliabieten moeten geweigerd heb
ben met de gedelegeerden van Koning Ali
te onderhandelen en van plan zijn verder
naar Mekka op te rukken. Koning Ali en
zijn regeering trekken zich terug op Bahra
(halverwege Mekka-Djeddah.)
China.
De burgeroorlog.
Een hevige slag b ij
Shanghaikwan.
In de nabijheid van Shanghaikwan
heeft een hevige slag plaats gehad tus
schen de troepen van Tjang Tso Lin en
die van Woe Pei Foe. Laatsgenoemde
troepen verloren 4000 dooden. Ook de ver
liezen van Tsjang Tso Lin zijn groot.
De val van Shanghai
Sedert den vlucht van den gouverneur
van Tsjekiang konden de troepen van
Kiangsoe oprukken naar Shanghai. Naar
uit New York gemeld wordt, heeft de be-
1 zetting van Shanghai zich overgegeven.
De gevolgen van den
Wapenstilstand
Het zich overgeven van het Tse-Kiang-
lcger aan de troepen van Peking en do
blijkens de jongste gevechten to Canton de
voor het verloop van den strijd in China
van groote beteekenis worden. Men weel,
dat de strijdkrachten van den tegen het
centraal bewind in opstand gekomen gou
verneur der provincie Tse Kiang. geza
menlijk met het leger van Mandsjoerijc
(onder Tsjang Tso Lin) en van Zuid-Ghina
(Soen Yat Sen), opereerden tegen de door
Woo Pei Foe gecommandeerde legers van
Peking.
Het is duidelijk dat de, althans voorloo-
pige, beëindiging van den strijd tegen Tse
Kiang, d.w.z. aan het Sjangkai-front, Pe
king een aanmerkelijke verlichting ver
schaft. Wanneer men er rekening mee
houdt, dat Soen Yat Sen tot dusver niet
actief in den strijd hooft ingegrepen en
blijkens de jongste gevecht te Canon de
handen vol heeft in zijn eigen hoofdstad,
dan kan men nagaan, dat Peking voortaan
behoudens de noodige maatregelen te
gen verdere eventualiteiten thans de
handen vrij krijgt voor den oorlog aan het
noordelijk front, het Mandsjoerijsche,
waarheen Woe Pei Foe vele troepen uit
het Zuiden kan overbrengen. Vermoedelijk
zal Peking dus een krachtiger tegenweer
kunnen bieden aan het tot dusver blijkbaar
met succes bekroonde offensief van
Tsjang Tso Lin.
BIÜNFJLAHD
DE PENSIOENEN.
Wijziging der wet van 1922,
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging van de Pensioenwet 1922. Aan de Me
morie van Toelichting is het volgende ont
leend: „In de nota betreffende den. toe
stand van 's lands financiën ten geleide van
de Staatsbegrooting 1924 vestigt de regee
ring er de aandacht op, dat in de finan
cieele consekwentics van de nieuwe Pen
sioenwet bezwaarlijk kan worden berust".
In de toelichtiug tot de artikelen van het
nieuwe wetsontwerp wordt o.m. gezegd, dat
art. 3 der Pensioenwet vasten en tijdelijken
dienst op één lijn 6telt.
Dit systeem voldoet niet. Het stelsel der
Pensioenwet te verlaten, acht de regeering
wenschelijk. Do onderscheiding tusschen
tijdelijken en lossen dienst schijnt, nu de
tijdelijke buiten do wet wordt gebracht,
haar beteekenis te hebben verloren. Van
daar, dat de losse dienst niet meer opzet
telijk wordt genoemd en dus onder den
tijdelijken dienst begrepen moet worden
geacht.
Voorts acht de regeering het wenschelijk
personen, die een wedde of een gezamen
lijk bedrag aan wedden van f 400 of "min
der genieten, uit te sluiten van uitzicht op
pensioen.
T)pr 'Regiering stelt verder voor, het z.g.
war-'VasGld. vervangend pensioen te doen
v -■ a den.
Mode' wordt voorgesteld, in stede van
dri© jaar, yijf jaar werkelijken dienst te
eischen.
Voorgesteld wordt, het pensioen t oor elk
jaar in aanmerking komenden dienst 1.75
pet. te doen bedragen, zoodat, gelijk voor
been. het maximum percentage na 40-jari-
gen dienst kan worden bereikt.
Een nieuw voorgesteld artikel betreft de
cumulatie van pensioen met inkomsten uit
na het ontslag ter hand genomen arbeid.
Met betrekking tot deze cumulatie bevat
de wet voor het tegenwoordige slechts een
bepaling voor wat betreft heb wachtgeldr
vervangend pensioen, zoomede het pensioen
van den weder als minister .optredenden
oud-minister. Een verdere bespreking
schijnt geboden. Men kan immers zeggen
dab het pensioen in het algemeen is geba
seerd op de veronderstelling, dat de betrok
kene niet in staat is de inkomsten, die hij
tot dusver uit zijn ambt genoot, door voort
gezette werkzaamheid te verwerven. Blijkt,
nu deze veronderstelling te falen, doordat
hij uit nieuwen arbeid geldelijke inkom
sten geniet, dan is e.r alle aanleiding het
pensioen dienovereenkomstig te herzien.
Ofschoon men deze gedachte ook voor het
ouderdomspensioen zou kunnen doorvoe
ren en daartegen een beroep op de gedane
premiestortingen niet kan afdoen, omdat
immers de beperking der pensioenen 'n on-
clerdeel van het geheel der pensioensbepa-
lingen zou uitmaken, hetwelk liet bedrag
der premie gunstig zou beinvloeden hebben
do ministers toch gemeend, die ouderdoms
pensioen ter zijde te moeten laten, omdat
dit pensioen voor het bewustzijn al te
zeer het karakter draagt eener verzekering
van een vast bedrag. Intusschen ontkomt
men er dan bezwaarlijk aan om ook voor
de overige pensioenen de cumulatiebe.per-
king te doen eindigen, zoodra de betrokke
nen den 65-jarigen leeftijd hebben bereikt.
Pensioen weduwen en weezeri van
Kamerleden.
Wetsontwerp.
'Aan de Memorie van Toelichting, tot
het ontwerp tot uitvoering van artikel 90,
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Dr. Wirth van het Centrum heeft zich
uitgesproken vóór Rijksdagontbinding.
De Wahabieten weigeren te onderhan
delen. Mekka ontruimd.
Turkije overweegt de algemeene mobili
satie in verband met den toestand «in Mo
soel.
De val van Shanghai.
De Z. R. Ill zal hedennacht in Amerika
aankomen. (Luchtvaart).
1
BINNENLAND
Wetsontwerp tot wijziging van de pern
sioenwet 1922.
De posichèque- en girodienst voor het
Gerechtshof te Amsterdam.
Wij publiceeren twee brieven van v. d.
Hoop over de twee eerste étappes van den
vliegtocht Heiland—Indië. (Luchtvaart,
lste cn 2de blad)
LEIDEN
De Staat heeft een civiele actie ioges'.eld
tegen de beklaagde inzake de malversaties
bij den Riik^b-auwsnrjififys
laatste lid der Grondwet. liet volgende
ontleend: Art. 90, laatste lid, der Grond
wet, luidt: Aan weduwen en weezen van
Kamerleden of gewezen Kamerleden wordt
pensioen verleend, volgons regels, door de
wet te stellen. Omtrent den omvang van
de werkine der regeling bevat art. XII
der additioneele bepalinben een voorschrift
Het onderhavige ontwerp van wet strekt
om aan deze artikelen uitvoering te geven.
Do voorgestelde regeling wijkt op ver
schillende punten af van die, welke voor
de ambtenaren galclt. Het pensioen volgens
dit ontwerp houdt verhand met het pen
sioen, dat het overleden Kamerlid zou
hebben genoten, indien hij niet gestorven
maar als Kamerlid afgetreden was. Het
pensioensbedrag is dus grooler naarmate
do echtgenoot langer Kamerlid is geweest
en varieert, wat het weduwenpensioen be
treft, van f 75f 1500. De op grond van
deze wet te verleenen pensioenen zullen
evenals de eigen pensioenen der Kamer
leden ten laste van den Staat worden ge
bracht. Van fondsvorming is dus afgezien.
Evenmin is aansluiting gezocht hij het
in art. I der Pensioenwet 1922 bedoeld
pensioenfonds. Echter ligt het in de be
doeling de uit deze wet voortvloeiende uit
gaven uit een afzonderlijk daarvoor op
hoofdstuk II der Staatsbegrooting uit te
trekken begrootingspost te bestrijden en do
ontvangen bijdragen onder de middelen tot
dekking der Staatsuitgaven afzonderlijk to
verantwoorden. Genensionneerdo Kader
leden betalen geen p nrr
R. K. werklifoenvfrbont
Te Utrecht had een vergadering plaats
van de combinatie van het bestuur van bet
Bureau voor de R. K. Vakorganisatie en
de besturen der diocesane R. K. Volks, en
Werkliedenverbonden.
De vergadering werd bijgewoond door
Mgr. Dr. Poels, rector Jansen uit Amster
dam en pastoor J. G. van Schaik, en ge
presideerd door den heer H. Hermans die
deze vergadering noemde, een der belang
rijksten die ooit in de werkhedenbeweging
zijn gehouden. Spreker memoreerde, dat op
de êerste bijeenkomst van Vakbureau en
Werkliedenorganisaties gehamerd is op de
centralisatie in een Centraal Bureau, die
nu, na 18 jaar, feit is kunnen worden.
Dank brengt spreker aan_ den voorzitter,
aan het Doorluchtig Episcopaat voor
zijn goedkeuring en medewerking en aan:
de geestelijke adviseurs voor de door hen
verrichte werkzaamheden.
De statuten van het nieuw verbond wer
den goedgekeurd.
In het voorloopig bestuur werden geko
zen de heeren H. Hermans, J. van R«JZ^
wijk C. J. Kuiper. H. Brouwer, J. Th. Nij-
kamp, A. C. de Bruijn, J. A. Schutte en
C. A Berkhout.
Een definitief bestuur zal gekozen wor»
den, als de Koninklijke goedkeuring S
afgekomen.
Het voorloopig bestuur werd gcmacri..^
het noodige te doen voor het aanvrage
van een geestelijk adviseur.
Bezoek van den Koning en de Konijn
van Engeland.
Het te Londen verschijnende weel nlad
„Tho News of the World" deelt medfc, dat
thans definitief besloten is, dat de koning
en koningin van Engeland m het voowj
jaar van 1925 een bezoek aa ons land zul j
len brengen.
In aansluiting aan dezo mededeehn, vor
neemt do „Res.bodo" dat zij ook m
zoek aan Den Haag zullen brengen, waar
voor reeds een bezoek aan de musea P.
het programma staat.