61hmt m
16e Jaargang.
WOENSDAG 8 OCTOBER 1924
r 4 *:?p
jpoABONMEMENTSPRlJSbodraegt f>IJ vooruitbetaling
^oor Leiden 19 cent per week 12.80 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
Fraoco per post 12.95 per kwartaal
feet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné'a ver.
fcrijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, by voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cl, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd 2oa- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE e35 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverle.tlln SO toni per r*g«3
Voor Iugaocdw Mwüam vordt bet
s duboele v*a bei tarief feekead. s
Kleine adverienligo, yib ten hocget» 30 woorden, weer!.
Dit nummer bestest uit iwea
bladen.
De Verkiezingen.
Wij hebben gisteren gezien, hoe bet poli-
tick advies er komt.
Als het er is, wordt er, natuurlijk, over
gestemd. 1
Over die stemming nu schijnt nog al
misverstand hier en daar te bestaan.
Vooral op twee dingen willen wij wijzen.
Eerstens: De candidaten van het
politiek advies kunnen door da stemming
niet meer in een andere volgorde komen te
staan, m. a. w. de een, dia onder den ander
is geplaatst, kan zijn collega niet over het
hoofd springeai.
Tweedens Boven of tusschen de can
didaten van het politiek advies kan door de
stemming, zooals vanzelf spreekt, een niet-
geadviseerde candidaat van_de lijst worden
geplaatst of geschoven; maar zulks zal
practisch bijna zeker uitgesloten blijken te,
zijn, indien zulk een candidaat niet in
méér dan eén kieskring is gesteld gewor
den.
Deze twee beweringen mogen we nog
wel wat nader toelichten.
Het stembiljet zal er als volgt uitzien!
Men heeft achter elkaar staan eerst d© na-
men van het politiek advies en dan da na
men der andere door de Kiesvereeniging in
den Kieskring gestelde candidaten, die
niet behooren tot de voor het politiek ad
vies uitverkorenen naast die namen
reeks is ook nog een hokje: politiek ad-'
vies", dat men zwart kan maken. Hu gaan
'de leden der Kiesvereeniging stemmen; wij
zullen een voorbeeld construeeren, dat wel
niet waarschijnlijk is, maar zoo scherp mo
gelijk aantoont, wat w^j duidelijk willen
maken: Niemand maakt zwart het hokje
politiek advies"; niemand stemt ook op
een der nie.t-geadviseerde candidaten; allen
stemmen op een der personen van het po
litiek advies. Deze zijn:' no 1 A', _no 2 B, no
Z C. En nu blijkt dat degene, die als no 3
53 geadviseerd, Bij -dö -kiezers héél beafc
efcaat aangeschreven; terwijl men van Ho.
'1 niet veel wil weten. 'A' haalt nl 1000
stemmen, B 1500, C 2000. Wie is nu geko
zen als no 1? De heer rA'. Want krachtens
het reglement hebben' de kiezers niet' de
macht om in de volgorde der candidaten
van het politiek advies wijziging te bren
gen. In dé toelichting, welke bij het con
cept-reglement was gevoegd heeft men het
.volgende kunnen lezen:'
1 „De kiezers, die geen correctie van het
politiek advies noodig achten, kunne,ri op
dat advies in zijn geheel stemmen of op
den candidaat hunner voorkeur onder de
candidaten van het politiek advies.In beide
gevallen is het effect van hunne stem bij
het opmaken van den uitslag dor stemming
volkomen hetzelfde, doch in laatstbedoeld
geval hebben zij de voldoening voor zich-
i zelf. dat zij den candidaat, die.n zij spe
ciaal als hun vertrouwensman wenschen
te beschouwen, wellicht als de candidaat
van hun (voormalig) kiesdistrict, hun stem
hebben gegeven, terwijl zij overigens go-
heel met. de leiding der organisatie mede-
gaan en die dan ook ten volle steunen."
't- Is misschien niet overbodig, hier ter
loops op te merken, dat op deze en derge
lijke bepalingen geen critiek meer - kan
worden uitgeoefend. Op do laatste Bonds
vergadering is immers het reglement al
dus vastgesteld.
Uit hét voorafgaande volgt, dat als can
didaat- C meent, dat 's land3 belang eisefht,
dat hij niet rustig op do derde plaats
blijft staan, doch een sta-p naar voren moet
wagen dat hij dan voor zijn plaats op
i 'het politiek advies moc.t bedanken.
Maar dan komt hij er _ook niet zoo ge
makkelijk, indien hij niet in méér dan
één Kieskring is gesteld! Als dan Ho. 1 (A)
1000 stemmen heeft. Ho. 2 (B) 1500 e.n hij,
C. 2000, dan blijft O staan op zijn 'plaats
en blijven A en B resp. Ho. 1 en Ho. 2.
I Want de stemmen uitgebracht op elk der
candidaten van het politiek advies worden
te zamen ge-teld en dan beschouwd als ^te
zijn uitgebracht op het politiek advies
als zoodanig. In het aange
haalde geval zijn dus op het- politiel advies
i("2500 stemmen: A i3 no 1 en B is Ho 2)
uitgebracht, terwijl er maar 2000 heeft.
Be positie van mijnheer O is echter lang
bieb zoo hopeloos, indien hij wel in een
,of meer andere Kieskringen candidaat ia
.gesteld en t ij d i g, natuurlijk
•Wélke Kieskringen behooren tot een groep,
.waarin de stemmen op eenzelfde candi-
dsat uitgebracht kunnen worden gecombi
neerd.
Het land is n.l. voor de" combinatie van
stemmen uit verschillende kieskringen in
drie groepen verdeeld (Zuid-Holland
T-mt met Noord-Holland en Zeeland een
groep).
Uiteraard moet een candidaat ten
slotte op de" officiëele Katholieke lijst in
gén bepaalden kieskring worden gebracht.
Daarvoor is een regeling ontworpen, die
bepaalt, dat de candidaat ten slotte in
*';,nnërking komt in den kieskring, waarin
verhoudingsgewijze, met betrekking tot
1,101 totaal aantal in eiken" kieskring uit
gebrachte stemmen, de meeste stemmen
heeft verkregen. In dien kieskring wordt
hem het aantal, door hem verkregen stem
men ten' volle in rekening gebracht. De
stemmen, welke hij in andere kieskringen
der groep heeft behaald, worden verhou
dingsgewijze daarbij gevoegd, teneinde re
kening te houden met de stemwaarde in
den kieskring en met de getrouwheid van
opkomst der kiezers in de verschillende
kieskringen.
Heeft eenzelfde candidaat in kieskring
A, waarin 2000 stemmen zijn uitgebracht
er 20 verkregen en in kieskring B, waarin
1000 stemmen zijn uitgebracht eveneens 20,
dan komt hij in aanmerking in kieskring
20
20
B met van 1000 stem-
2000 1000 100
men of 30 stemmen.
Hiermede sluiten wij ons kort over
zicht over de voorloopige candidaatstel-
ling en verkiezing voor de Tweede Kamer
in de Kath, Kiesvereenigingen.
Wij willen vertrouwen, dat belangstel
lenden daaraan eenige' aandacht zullen
schenken, opdat zij tijdig gebruik maken
van middelen, die het bondsreglement
'hun aangeeft, om de door hen begeerden in
vloed op de candidaatstelling uit te oefe
nen. Tijdig d.w.z. niet te laat, maar
ook niet te vroeg. En' na lezing van wat wij
gisteren en heden schreven zal men wel
willen inzien, dat voor de eerste verga
dering van 't Adviseerend College eeniger-
lei actie voor een candidaatstelling ontij
dig, te vroeg moet worden genoemd.
3U1TE1LAHD
Volkenbond.
Het tostredsn van Duitschland.
De ineening der Fransche
diplomatie.
Het Fransche antwoord op Duitsch-
lands toetreden tot den Volkenbond wei
gert vooral onLjekmiias
Diutsche verplichtingen jegens Rusland
krachtens het verdrag van Rapallo, die
Duitschland zouden verhinderen om deel
te nemen aan de verdediging van Polen,
in geval van een aanval van Rusland.
Terwijl de Fransche diplomatie weigert
om Duitschland van zijn plicht tot weder-
keerige hulpverleening te ontslaan, merkt
zij op, dat Duitschland, wanneer het lid
van den Volkenbond wordt, verplicht zal
zijn het verdrag van Rapallo in te schrij
ven, dat daardoor van nul en geener
waarde zal worden, indien het bepalingen
inhoudt, die voor den Volkenbond niet
toelaatbaar zijn.
De bewering van Duitschland, dat het
als neutrale mogendheid, gelijk Zwitser
land, beschouwd moet worden, omdat het
slechts een leger van 100.000 man heeft,
is ontoelaatbaar. Het zal moeten meedoen
aan de maatregelen voor internationale
verdediging tegen een aanval en troepen
van andere staten op zijn gebied moeten
doorlaten, hoewel Zwitserland doortocht
weigert.
Een nieuw Duitsch
memorandu m?
Volgens Berlijnsche bladen zal de Rijks
regeering na de ontvangst van alle ant
woorden op het jongste memorandum het
Duitsche standpunt ten opzichte van de
kwesties, waaromtrent nog geen overeen
stemming bestaat, in een tweede nota
nogmaals uiteenzetten.
Duitschland.
De uitbreiding der rcgeeringibasls.
Heden part ij bespre kingen.
De gebeurtenissen te Londen worden
te Berlijn met een nieuwsgierigheid ge
volgd, welke haar voedsel vindt in het
vooruitzicht, dat de ontbinding van het
lagerhuis wellicht spoedig door een ont
binding van den rijksdag gevolgd wordt.
Op het oogenblik zelf keersckt echter
algemeene rust, in afwachting van het
geen de fracties, - die heden alle vergade
ren, o-vcr do uitbreiding van de regee-
ringsbasis besluiten zullen.
Hansen heeft van die pauze gebruik ge
maakt, om lange bezoeken bij Marx en
Stresemann af te leggen, waarbij bij wel
licht het antwoord van Herriot op de
volkenbondsnota toegelicht heeft, dat hier
volgens de „Vossische Ztg." toch een
•minder bemoedigenden indruk gewekt
heeft, dan zich op het eerste oogenblik liet
aanzien.
Communistisch verzet tegen het plan-
Dawcs.
De Keulsdhe correspondent van de
„Manch. Guard." meldt, dat volgens een
mededeeling van den plaatselijken com
munis tischen bond te Keulen op 9 Oct
een grooto demonstratie zal worden ge
houden van communistische parlements
leden in Duitschland, Frankrijk, Enge
land, Tsjecko Slowakije en andere landen
De bedoeling van een en ander is in de
yerschillende landen' communistisch ver
zet te órgamsereen tegen hot pian-Dawes
De mededeeling, die uit Dusseldorf afkom
stig is, voegt hieraan toe, dat allo midde
len gebruikt zullen worden om te protes-
leeren tegen de ten uitvoerlegging van het
pian.
Pacifistische betooging.
National istische
wanordelijkheden
Maandag is te Potsdam een pacifistische
betooging gehouden, waar o.a. gesproken
beeft de Franscbman prof. Basch.
In de straten rondom bet gebouw Sad
den vele duizenden personen zich verza
meld, ten deele recbts-radicalen, ten deele
communisten. Zij zongen bij afwisseling
verschillende partijliederen, nu eens „Heil
dir im Siegerkranz", of „Die Wacht am
Rliin", dan weer de Internationale.
Buiten werden stinkbommen tegen het
gebouw gegooid en naar bet heet werden
er ook in de zaal eenige geworpen, zoodat
een der sprekers zijn rede een tijd lang
moest onderbreken.
Ten slotte werd de janboel voor het ge
bouw zoo groot, dat de politie met geweld
de keele straat deed ontruimen.
Tot laat in den avond bleven de recbts-
radicalen nog door de straten van Pots
dam demonstreeren.
Na afloop der vergadering moest de
Schupo den sprekers en ook de Reicks-
banner Scbwarz-Rot-Gold, die ter be
scherming der vergadering uit Berlijn
naar Potsdam was gekomen, met gummi
knuppels een weg door de menigte naar
het station banen.
Hitler voorloopïg niet vrij
Zooals officieel uit Berlijn wordt ge
meld, beeft de Beicrsche justitie besloten
Hitler en Kriebel voorloopig niet in vrij
heid te stellen. Men wil den uitslag van
het onderzoek afwachten, dat tegen hen
beiden en in verband met de oprichting
van de z.g. Fronthann en de voortzetting
van andmi^-T^^trcrx-
steld.
Uit het bezette gebied.
De bannelingen van 'de Palts
Uit de Palts wordt gemeld, dat met
uitzondering van twee personen alle
tijdens het lijdelijk verzet uitgewezen per
sonen toestemming tot terugkeer hebben
gekregen. Ambtenaren mogen hun vroege-
ren of een nieuwen werkkring in de
Palts weer opvatten.
Frankrijk.
De uitdaging van Chautemps
Een Katholieke demonstratie
De uitdagende redevoering, door den
minister van binnenlandsch zaken tegen
de Katholieken gehouden, (wij hebben er
gisteren melding van gemaakt), heeft niet
nagelaten krachtige protesten uit te lokken
De geheele nationale pers is verontwaar
digd en in de linksche „Figaro" consta
teert Vonoven, dat het ant'i-clerikalisme
weer het cement blijkt, dat bet kartel der
linksche partijen moet bijeenhouden.
De houding van de Temps" is die van
het nooit iets leerend liberalisme. Het blad
is het natuurlijk eens met Chautemps wat
betreft de onaantastbaarheid der laiciteits-
wetgeving, doch het blad vraagt zich af,
of Chautemps, die zich die onaantastbaar
heid zoo goed weet te herinneren, waar
het de Katholieken betreft, ook bereid zal
zijn, wanneer zulks pas geeft die republi-
keinsche beginselen toe te passen jegens
Jouhaux en diens vrienden van do Fran
sche sectie der internationale. Het blad
hoopt zulks, maar rekent er verstandig
niet op.
Natuurlijk juicht de pers van het link
sche blok en in het hijzonder de socialis
tische en communistische, en de radicale
„Ere Nouvelle" beweert dat de congrega
ties zich sinds de nationale regeering heb
ben kunnen herstellen als voor 1906, „wat
zoo men niet oppast binnen korten tijd
de grootste gevaren meebrengt voor de
republiek"
De „Echo de Paris" hoopt echter, dat
do redevoering van Chautemps door alle
welgezinde Franscheu zal worden opgevat
zoo als zij verdient en dat deze, van hun
rechten en plichten overtuigd', geen be
dreiging zullen vreezen en bereid zullen
zijn bun rechten te verdedigen.
Charles Maurras is in de „AcLion Fran-
caise" verdiend scherp tegen do gemo-
dereerden onder do Katholieken, die met
het tolereeren van de onaantastbaarheid
der beruchte wetgeving, blijk gaven niet
te weten, wat zij deden. Do opvatting als
onaantastbaar vloeit logisch voort uit de
opvatting van het individu en zijn rechten
volgens de verklaring van de Rechten- van
den-Mensch en het wezen van het republi-
kanisme.
Intusschen is bet merkwaardig, hoe een
aantal regeeringsbla&en de waarheid ver
draaien. De „Homme Libre", die sinds
lang zijn draai heeft genomen, doet het
voorkomen, alsof men thans ,.de intrek
king dier wetten eischt, wat zelfs niet ge
vraagd werd aan het nationale blok". De
ze onwaarheid wordt de truc om 4e tmd-
gemeeute te doen gc-looven, dat het de Ka
tholieken zijn die de pacificatie verstoren
en plotseling met eischen komen (die zij
trouwens nooit hebben losgelaten), terwijl
het toch geheel en al een verdedigings
strijd is, dien zij te voeren hebben, en
bet Herriot is geweest, die de gemoederen
met zijn vervolginsplannen in onrust heeft
gebracht.
Zooals wij reeds meermalen hebben op
gemerkt, zijn de Katholieken niet van plan
zich als getolereerde burgers te laten be
handelen en zich te laten knevelen. Van
alle provinciën des lands komen de meest
aanmoedigende berichten omtrent het ver
zet, dat zoo terecht georganiseerd wordt
en dat overal blijk geeft van oen uitste
kende discipline onder de vertrouwde lei
ding der bisschoppen. Onder die provin
ciën neemt na Elzas-Lotharingen ook de
Vendée weer een eereplaats in. Te Roche
sur Yon hebben gisteren de Katholieken
wapenschouw gehouden. 15000 mannen en
5000 vrouwen hebben daar tegen de gods
dienstvervolging geprotesteerd en in een
bijeenkomst, geleid door mgr. Garnier,
hebben zij bet kamerlid Oberkirch, uit den
Elzas, Jan Guireaud, hoofdredacteur van
de „Croix", pater Martin en andere
woordvoerders aanhoord en besloten zich
met alle ten dienste staande middelen
tegen de radicale vrijheidskneverng te
verzetten.
Engeland.
De dreigende jcrisis
V erkiezingsvoorbereidingen
In de hoofdkwartieren van alle partijen
keerscht groote bedrijvigheid. De organi
satoren beijveren zich een zoo groot mo-
glijk aantal candidaten in het veld te
brengen. Onderhandelingen loopen nog,
teneinde den terugkeer van Asquilh in
het Parlement te verzekeren. Waar het
maar mogelijk is, trachten de conservatie
ven een verkiezing tusschen drie candida
ten (conservatief, "liberaal, Labour-man) te
-zo politiek te steunen.- "XToyd~Gs^
orge heft in zijn rede te Leicester ue>i
voorstel betreffende algemeene verkiezin
gen gebrandmerkt als iets ongehoords.
Dc Isrsche quaestie.
De premier van Ulster dreigt
met aftreden
Sir James Craig heeft in het parlement
van Ulster verklaard, dat hij zal aftre
den indien er tegen den wil van Ulster een
grenscommissie zou worden benoemd, die
beslissingen zou nemen, waarmede Ulster
zich niet kan vereenigen.
Denemarken.
Naar de ontwapening.
Het wetsontwerp heden
ingediend.
Gistermiddag is de gewone zitting van
het Dcensöhe parlement geopend. Heden
zal do minister van Oorlog Rasmussen,
het wetsontwerp in zake de ontwapening
indienen, dat, naar men verwacht, een.
voornaam punt zal vormen hij de begroo-
tingsdebaiten welke de volgende week
worden gehouden. - -
Spanje.
De strijd in Marokko.
De ontruiming van Sjesjoèan.
Volgens een officieel bericht uit Spanje
zullen Sjesjoean en de andere door de
Spanjaarden in dezen sector bezette posi
ties geleidelijk worden ontruimd wegens
moeilijkheden niet do proviandeering.
Uit den Melilla-sector worden aanvallen
van de Kabyllen uit het Rifgebied gemeld
Be Balkan.
Baikanoesche verwarringen.
Ongerustheid in Servië.
Uit Belgrado wordt geseind: De berich
ten, welke men hier uit Sofia en uit Cet-
tinje over den politiek en toestand ont
vangt, klinken vrij zorgwekkend. Ln Bul
garije hebben voortdurend stille mobili
saties plaats ter versterking der garnizoe
nen, waarvan de bedoeling heet te zijn,
dat de regeering maatregelen wil nemen
legen een dreigenden staatsgreep van uit
Rusland gekomen communisten. De bin-
nenlandsclie politieke toestand schijnt
echter de werkelijke aanleiding te zijn
voor deze maatregelen. Harerzijds heeft
do regeering in Belgrado in deze geleide
lijke versterkingen aanleiding gevonden
om het getal der troepen aan de Bulgaar-
sche grens te vergrooten.
Uit Montenegro zijn de berichten even
eens ver van gunstig. Ha een botsing tus
schen Albaneezen en Monlenegrijnen,
waarbij 20 Albaneesolie gendarmes wer
den gevangengenomen, hebben de Alba
neezen in het district Kestrati een verga
dering gehouden, .waarin zij besloten een
aanval te doen op Montenegro.
Albanië beeft te Rome om hulp ge
vraagd, ten einde bloedige botsingen te
1 .voorkomen. Aan dit verzoek is nog geen
HET «OORSSBS9STE NIEUWS.
BUITENLAND
^De uitdaging van den Franschen mi*
nistcr Chautemps door de Katholieken
beantwoord.
De partijen In Engeland treffen at la
voorbereidingen tot de a.s. verkiezingen.
De verwarring op den Balkan.
BINNENLAND
Er zou geen eenstemmigheid zijn In de
Commissie, die de Regeering van advies
zou dienen inzake den Zomertijd,
In het Georganiseerd Ovsrleg van de
Rijksambtenaren gcwenschte wijzigingen.
De Nederlandschs vliegers naar indië
wachten op instructies uit Holland.
(Luchtvaart).
gevolg gegeven. Inmiddels heeft Bairam
O urm, een lid van de regeering in Tirana,
zich met de zaak bemoeid door een inval
op Zuid-Slavisch gebied voor te bereiden
Er hebben reeds plunderingen in de
grensdorpen plaats gehad.
Rusland.
De opstand in Georyië
Trotski opperbevelhebber
Volgens een bericht aan de „Daily Tele
graph" heeft Trotsky het bevel over het
Kaukasus-leger op zich genomen.
De Georgische legatie te Farijs doelt
mede, dat Russische oorlogschepen, die in
de Zwarte Zee langs de Georgische kui
truisten, oa. te Batoem sierke afdeelin-
gen aan wal hebben gezet.
Arabië
Een wapenstilstand
ae a ulimtusscjien
een wapenstilstand is gesloten.
Amerika.
Aanslag op den president van Cuba
Volgens een bericht uit Havana is ei
op den president geschoten, toen hij in,
den trein zat. Dr. Zayas bleef ongedeerd,
doch twee anderen werden
BINEIENLA&D
De zomertijd
Geen eenstemmigheid
inde commissie
Naar „De Msb." verneemt, heeft de L_
genaamde Tijdcommissie dezecr dagen ha
laatst bijeenkomst, gehouden en ii l
publicatie van baar rapport binnenkort I
verwachten. Er moet sprake zijn (zoov'
te verwachten was!) van een minderheid
en een meerderheidsrapport.
J
Bezoldigingsbesluit Rijksambtenaren!
De k 1 a s s e-i n d e e I i n g 'dot.
gemeenten
De indeeling der gemeenten in klasse#
is in het ontwerp-bezoldigingsbesluit voot
Rijksambtenaren door de regeering als
volgt geregeld, meldt de „TeL",
Eerste klasse o.a.: Amsterdam (gedeelUJ
op 31 December 1920 tot de eerste klassH
behoorende), Delft, 's-Gravenhage (behaU
V9 do voormalige gemeente Loosduinen)*
Haarlem, Leiden, Rotterdam (behalvó
Hoek van Holland), Utrecht, Zaandam.
Tweede klasse o.a.: Aalsmeei\
Alp heb a. d. Rijn, Amsterdam (ge-i
deelte op 31 December 1920 tot de tweedé
klasse behoorende), Bloemendaal, Bode
graven, Boskoop, Gouda, 's-Gravemi
hage (voormalige gem. Loosduinen)*
Haarlemmermeer, Heemstede, Hi 1-»
le gom, Katwijk, Lis se, Noord-
w ij k, Voorburg, Woerden.
Georganiseerd overleg in ambtenarenzaken
Reorganisatie-voorstel der
Centrale Commissie
Eind September kwam de Centrale Com-»
missie voor georganiseerd overleg in amb*
tenarenzaken in Den Haag bijeen tot ua-
spreking van bet mislukken van het over
leg in zake de nieuwe salarisTegei'ii? ea
van de oorzaken daarvan. De comm ssie
besloot zich toen tot de regeering te v.-en
den met voorstellen tot reorganised^ de*r
commissie, die in de toekomst d^wnjke
conflicten' zouden kunnen voorkomen.
Volgens de „Tel." behelzen deze reorgenn
satie-voorste'lien o.rn. het vozende:
De commissie gevoelt kals een groote
leemte in hare samenstev' )g. dat zij zoo
weini.g rechtstreeksch oen tact met^ de re-»
geering heeft. Wel hebben ook in haar
midden zitting eenige leden die door de
Kroon worden aangewezen, doch deze .e-
den kunnen in geen geval geacht woi en
in dien zin vertegenwoordigers der regew
