BERICHT.
16e Jaargang.
WOENSDAG I ©OTO^R 1924
No. 4757
..ABONNEMENTSPRIJSbedreagt bf] vooruitbetaling
tor leiden 19 cent per week 2o50 per kwartaal*
onze Agenten 20 cent per week 12*60 per kwartaal,
inco per poet 12.95 per kwartaal
et Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver»
■ijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal bij voor
uitbetaling. Aöonderlyke nummers 5 et,, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TgL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gswono adtrortonfISn 30 eenl per rsgti
Voor Ingezonden Mededeelingen word: bei
dubbele van hefc tarief berekend. a
Kleine adverlcnlISn, van ten hoogste 80 woorden, w
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
hnur, koop en verkoop 10.50.
it niimntei* bestaat uit twsa
lades.
RIJDAG 3 October zal van-
>ge de feesten, „De Leidsche
iurant" NIET verschijnen, en
ATERDAG 4 October wordt
courant eenige uren vroeger ge
likt als gewoon.
Beleefd verzoeken wij adverten-
niiën, bestemd voor het nummer
Zaierdag, reeds morgen aan
ize bureaux te doen bezorgen.
DE ADMINISTRATIE.
Een „neutrale" Bond.
)at sociale organisaties niet neutraal
men zijn 't is a priori duidelijk en
blijkt telkens weer uit de feiten.
)p eenvermakelijke wijze wordt de
Butraliteit" (?I) van den middenstands-
id aangetoond in het volgende stukje,
we lezen in „De Middenstander".
Moge hier in z'n geheel volgen:
,Hct middenstandscongres in Amers-1
irt is goed geslaagd! Inderdaad, dank
leiding van den bonds-
irzittér.
lati den maaltijd zaten o m. eenige
merleden als Dhn. Dressölhuys (V.B.)
Ketelaar (V.D.). Uit de redevoeringen
dat deze heeren niet als Kamer-
en in privé waren genoodigd, maar
ir het bondshestuur eenige Kamerclubs
gevraagd op een wijze, die o.i. niet
iter gelukkig was. Nadat Dh. Dressel-
ys een tafelrede gehouden had (en daar
jj| de naam van zijn partij op vermake-
voorzichtige wijze verzweeg) bleek
de speech van het Kamerlid Ketelaar,
door het hondsbureau eenige Kamer*
■3 waren uitgenoodigd, onder mede-
ling, dat bijwoning van congres
altijd in het belang hunner partij werd
edit, weshalve zij verzocht werden een
meer leden dier Kamerfracties congres
maaltijd te doen hijwonen; de heer
jelaar bleek o.i. terecht daarover niet
heel erg gesticht, te meer, waar de
ige spreker zich zoo spontaan aandi en-
als onverdacht vriend van den midden-
„De Vrijz.-Democr. ^Kamerleden
n iedereen aan, en oordeelen dan
houding", aldus onderwees de heer
[elaar.
tVij en vele congressisten bleken niet
heer erg ingenomen met de door den
ld gevolgde wijze van „uitnoodigen".
ermede heeft de hond o.i. een zeer ge-
irljk pad bewandeld; wij zullen daarop
ff niet ingaan totdat het bondshestuur
nader ten dezen opzichte zal hebben
klaard.
Wij vragen het hestuür van den Neder-
idschen Middenstandshond:
3 de inhoud der uitnoodiging aan de
nierfracties, zooals de heer Ketelaar
eh voorgelezen, met uwe- goedkeuring
wied?
Waarom is zulks aldus geschied en wat
u daartoe geleid?
Hebt u op gelijke wijze alle Kamerfrac-
uitgènoodigd en wat zijn de antwoor-
n van die clubs, die daaraan geen ge
il g meenden te moeten geven?
Is het te doen gebruikelijk, dat Kamer-
pn, politieke personen dus, worden uit-
«oodigd, die woonachtig zijn verwijderd
de plaats van het congres?
fot zoolang moeten wij constateeren,
1 de Nederl. Middenstandsbond, door
Bitïéke partijen uit te noodigen, van de
ar zoo hooggeprezen neutraliteit is af-
f^en, juist nu de verkiezingen van
voor de deur staan,
pij wachten af
at 'n verheven, waardige politiek van
n hoeren Dresselhuys en Ketelaar om
jtar in die „neutrale" omgeving vliegen
■gaan afvangen!
BUSTEHLAND
VOLKENBOND.
Het arbitrage-protocol.
eQ compromis mot Japan.
gedelegeerden van Frankrijk, Italië
geland, die besprekingen hebben ge-
ecu comprt>mis-formule betref-
et Japansche voorstel inzake het
^ge-protocol, zijn gisteren tot de
9 screens temming gekomen:.
kh ^aPai1 in zijn rechtvaardigen
Oidoening te geven wordt bepaald,
dofCCn T****9 beslissing van den
r -a ct permanente internationale
hof volgens al. 8 van art. 15 van bet pact
verklaart, dat de kwestie tot de uitsluiten
de competentie van een van beide bij het
conflict betrokken staten behoort, de an
dere geïnteresseerde staat eveneens het
recht zal hebben oon aan den raad te ap-
pelleeren. wel niet om dezen een nieuwe be
slissing te doen treffen maar om hem te
verzoeken te intervenieeren, opdat tu&-
sdhen heide staten een vredelievende rege
ling over het conflict bereikt kan worden*
Er wordt daarbij geen staat tot aanvaller
verklaard behalve in het geval dat oen
staat nalaat na een beslissing nog een be-,
roep tot den j-aad om bemiddeling te doen
Deze compromisformule is door de- Ja
pansche delegatie, met Adatci als voor
naamste medewerker aan het hoofd, aan
vaard. De schrapping van art. 6 van het
protocol, welke aanvankelijk door den
Japanschén gedelegeerde Adatci was- ge-
eispht, zal dus niet plaats vinden, doch de
termen van -het artikel zullen verzacht
worden. Het openhaar debat over het pro
tocol neemt heden aan aanvang.
Dc Mosoel-Uwestie.
Een speciale Volkend honds
commissie.
Uit Genève wordt bericht, dat lord Pax-
moor en de Turksche afgevaardigde Fe-
thi-ibey in de vergadering van den Volken- -
bondsraad zijn overeengekomen, dat er
een commissie van drie leden door den
Volkenbond benoemd zal worden, om ter
plaatse een onderzoek t.e doen naar het
Mosoel-grensgeschil. De heide partijen ga
ven de plechtige verzekering, dat de ver
plichtingen uit het verdrag van Lausanne
om den vrede te grondvesten en te hand
haven, zouden worden geëerbiedigd en dat
de status quo aan de grens, zooals die in
dat verdrag is voorzien, bewaard zal blij
ven, zoolang de beslissing van den Volken
bondsraad, die beide partijen beloven te
aanvaarden, nog hangende is..
Duiischland.
De militaire controle.
De marine-controle afgeloopen
In den loop van de vorige week heeft de
intergeallieerde militaire controlecommis
sie het gebouw van de Rijksweer, de sta
ven der "Wehrkreiskomim ando's I, II en
III, de verdedigingswerken te Guxhaven en
Geestemünde, benevens talrijke troepen-
afdeelingen, verplegingsdiensten en fabrie
ken-bezocht. Deze bezoeken zijn zonder
wrijving verloopen.
Daar alle ontwapeningskwesties, voor
zoover zij uitsluitend betrekking hebben
op de marine, zijn afgehandeld, is de in
tergeallieerde marine-controlecommissie vol
gens besluit van den Gezantenraad, per
September ontbonden.
De betaling der schadevergoeding.
De Septembortermijn stipï
voldaan.
Volgens de Berlijnsohe bladen is het
bedrag van 83 millioen goudmark, dat
Duitsöhland ingevolge de overeenkomst van
Londen over de maand September aan
schadevergoeding heeft te betalen, niet
alleen stipt voldaan, maar- zelfs overschre
den, zoodat er een aanzienlijk overschot
'was. De eerste termijnbetaling-over 4 Oc
tober, ten bedrage van 14 millioen,is reeds
heden ter beschikking gesteld.
De Duïtsche Regeerings-coalitie.
De nationalen besluiten
definitief tot onder- -
handelingen.
De Duitsch-nationale partijdag, waar
aan vijfhonderd gedelegeerden .deelnamen,
heeft gisteren bet voorstel der fractie, om
met den rijkskanselier in onderhande
ling te treden aangaande de deelneming
der partij aan de regeering, goedgekeurd.
De moordenaars van Erzberger.
Gee»n uitlevering van Schulz.
De rechtbank te Boedapest heeft gisteren
een beslissing genomen in de kwestie van
de uitlevering vanSchulz, een der moor
denaars, van Erzberger. -
Het gerecht heeftovereenkomstig den
eisch van het 0. M. zich. tegen de uitleve
ring verklaard, daar tusschen Duitsch-
land en Hongarije geen uitleveringsver
drag bestaat en men hier te doen heeft"met
een politieke misdaad.
Engeland.
De lersche grenskwestie.
De wet voor de gr en s-
commissie.
De wet, waarbij een .commissie zal wor
den ingesteld tot regeling van de lersche
grenskwestie, werd gisjteren in twjee&e
lezing in het Lagerhuis behandeld.
MacDonald zeide, dat het de plicht van
iedero regeering was haar verplichtingen
tengevolge van een verdrag na te komen.
Zooals men weet, erkent Ulster evenwel
dat Britsch-Iersche verdrag niet, omdat
het builen de Ulsterreg.eering om is tot
staud gekomen. Krachtens dit verdrag
moet nu een grensregelingscommissie wor-
len ingesteld, welke Ulster dus niet wil
erkennen.
Baldwin, de leider der conservatieven,
zal zich niet tegèn de wet verzetten, doch
zal eenige amendementen indienen.
Asquith, de liberale leider, verklaarde:
„Ik zelf en naar ik geloof al mijn politieke
vrienden zijn bereid aan deze wet onzen
hartelijken en onverdeelden steun te
geven." Hij betreurde evenwel de nood
zakelijkheid van deze wetgeving, want dit
was, zeide hij, een kwestie, welke veel
beter in Ierland door Ieren geregeld had
kunnen worden.
De verwerping van de wet werd voorge
steld door Reid, lid voor een der Ulster-
districten. die daarbij gesteund werd door
Ronald Mc. Neil, eveneens een lid voor
Ulster.
Spanje.
De strijd in Marokko.
"Wantrouwen inde berichten.
Te Londen beschouwt men de berichten
aangaande de verrichtingen der Spaan-
sclie troepen in Marokko met een zeker
wantrouwen, vooral sedert Lekend is ge
worden, dat de censuur zoo streng ia, dat
zij zich zelfs niet ontziet brieven, ge
richt aan verschillende gewezen ministers,
te .openen. Een aantal personen, dat zich
schriftelijk tot Mauri of leden van diens
vroeger Kabinet had gewend, is in hech
tenis genomen.
Schoten op de auto van
Primo de Rivera
Op den weg tusschen Tetoean en Sjes-
jdean werden schoten gelost op de auto,
waarin generaal Primo de Rivera en de
officieren van zijn generalen* staf zaten.
De inzittenden hieven ongedeerd; doch de
auto werd ernstig beschadigd.
Arabië
Dé actie der Wahabi's
Hoessein geeft M e k 1: mi et op
Koning Hoessein van den Hedjar heeft
medegedeeld, dat hij besloten heeft Mekka
tot het bittere einde te verdedigen. Als
gevolg van hun jongste nederlaag zetten
de Wahabi's him opmarsch naar de stad
niet voort. Gemeld wordt, dat er vredes
onderhandelingen geopend, zijn.
China.
De burgeroorlog
Shanghai in brand
Naar uit Sjanghai wordt gemeld, is
op het oogenhlik in de nabijheid van die
stad een groote slag aan den gang. De
stad is ten deele bezet en moet op ver
schillende punten in brand staan. Vlieg
tuigen van Mandsjoerije hebben in den
loop van den dag bommen geworpen op
Sjanhaikwan.
Peking wordt- niet
gebombardeerd
Volgens een bericht uit Peking, heeft
Tsjang Tso Lin aan het corps diploma^
tique aldaar laten weten, dat hij, met het
oog op de belangen der buitenlanders, Pe
king niet zal bombardeeren.
Amerika.
De opstand in Ecuador
De orde zou hersteld zij n
Officieele berichten uit Ecuador ont
vangen melden, dat de jongste revolutio
naire opstand mislukt is. De opstandige
troepen zijn verslagen en verstrooid. De
orde is hersteld.
EEN RUMOERIGE VERGADERING.
Het nul van openbaar debatI
In den 'Dierentuin te 's-Gravenhage in
zaal en tuin is gisterenavond het groote
ontwape,ningsdehat gehouden.
Wij hebben nog zelden zooveel belang
stelling gezien', merkt een der Haagsche
bladen op. De zaal was één menschenzee.
De balkons dreigden onder hun last te 'be
zwijken. In den tuin zaten nogmaals hon
derden eg honderden, ja duizenden om de
verlichte muziektent, waarin een luidspre
ker was opgesteld. Men kon daar prachtig
de redevoeringen volgen.
Over een tapijt van brochures en vlie
gende blaadjes, door propagandisten aan
geboden, gingen de menschen meeting-
waarts.
Op te sommen, wie er waren, is onbegon
nen werk: beter war© de nict-aanwezigen
na te speuren. Ons trof de bijna geheele
afwezigheid vanuniformen en een vol
komen afwezigheid van Ministers, zegt de
verslaggever van het .,Vad."; ons echter
zou de aanwezigheid van autoritei
ten verwonderd hebben! Het hoofdbestuur
van Ons Leger zat mede op het podium,
tegenover heb hoofdbestuur van de [Vrij
zinnig-De inocraten. Voor het spreekgestoel
te stond een toestel voor geluidoverbren
ging. Wie dicht bij den spreker zat hoor
de hinderlijk het toestel als een flauwe,
schorre echo.
Praclitig op tijd leidde mr. W. H. M.
Werker het debat met eenige woorden in.
Hij zei dat prof. v. Embden eerst 50 mi
nuten spreken zou. Generaal Snijders had
van loting om voorrang afgezien en zijn
tegenstander het eerst het woord gelaten,
op voorwaarde, dat hij tijdig inzage van
de rede zijns tegenstanders zou krijgen,
aan welke voorwaarde is voldaan.
Na de eerste instantie zal een pauze
worden gehouden, waarna beide debaters
elkaarvan Tepliek zullen dienen.
De vergadering zal tot 11 uur duren.
Spr. verzocht dringend de schare zich
van rills betuigingen te onthouden.
Onder het betoog van prof. v. Embden
werd aan laatst genoemd verzoek vrij goed
voldaan doch onder de rede van gene
raal Snijders was het veel rumoeriger.
Vooral teen hij betoogde dat de chemi
sche oorlog niet erger zal zijn dan de thans
gevoerde strijdwijze.
Geroep van: ..Daar meen je niets van"
en andere interrupties weerklonken.
Luide protesten gingen op toen de spr.
uiteenzette, dat de gasmaskers afdoende
waren tegen den gasoorlog.
Gefluit en gejoel wisselden de rede op
verschillende punten af.
Toen generaal Snijders constateerde dat
prof. van Embden zich wel niet door zijn
meening zou laten overtuigen, steeg een
daverend gejuich en gejoel op. De voorzit
ter hamerde tevergeefs; generaal Snijders
maakte telkens een afwerend gebaar.
Hierna kreeg Prof. van Embden gelegen
heid. voor repliek.
Toen generaal Snijders zou re'pliceeren,
ontstond een heidensch kabal. Hij verzocht
stilte, daar zijn minuten geteld waren (ru
moer).
Velen der aanwezigen stonden op om
weg te gaan, waardoor het onmogelijk was
voor den spreker zich verstaanbaar te ma
ken.
Onder oorverdoovend lawaai gaf de ge
neraal zijn poging tot repliek op, maakte
een buiging voor den voorzitter, en ver
dween.
D© voorzitter trachtte zich nog verstaan
baar te maken, doch tevergeefs. Een ge
deelte van het publiek begon de Interna
tionale aan te heffen en „De wapens neer",
Geestverwanten van general Snijders snel
den op het podium en scholden de verga
dering uit voor een tuchtelooze bende.
De adjudant van den minister van Oor
log, Jhr. R,oëlI,( die ook op het podium
stond, kwam in een heftig dispuut met een
tegenstander, die zich interrupties had
veroorloofd tijdens de rede van generaal
Snijders, welke woordenwisseling bijna in
een vechtpartij ontaardde. Gelukkig wer
den de heeren gescheiden.
Onder groot tumult ging de vergadering
ten slotte uiteen.
In deze vergadering is weer 'ns gebleken
het nut(?) van openbare debat vergaderin
gen. Verreweg de meesten komen op
zulk een bijeenkomst (ook gisteren) omdat
zij een relletje verwachten en hopen.
Vragen van Kamerleden.
Tiendrechten.
De lieer Ter Hall, lid van de Tweede'
Kamer, heeft aan den minister van finan
ciën de volgende vragen gericht:
lo. Is het juist, dat voor eenigen tijd
door een ambtenaar van het dienstvak van
het kadaster is ontdekt, dat van een- ge
meente in Zuid-Holland de tiendrechten,
verschuldigd ingevolgè de Tiendwet 1907,
nimmer op do kohieren dor grondbelasting
zijn gebracht en deze dus ook nooit zijn iu
gevorderd?
2o. Is het juist, dat tengevolge van die
ontdekking een summier onderzoek is in
gesteld met het gevolg, dat meerdere on
regelmatigheden, als onder vraag lo. be
doeld, aan het licht zijn gekomen?
3o. Kan de minister mededeeüen, hoe
dergelijke toestanden mogelijk waren en
bestendigd bleven, terwijl toch het totaal
bedrag-der te heffen tiendrechten bekend
moet zijn? Of is de onderstelling juist, dat
der regeering hot totaal bedrag zelf niet
bekend en controle dus uitgesloten is?
Houdt hiermede verband de in Stuk no.
173, art. 2, van de Memorie van Toelich
ting voorkomende passus „verband hou
dende met de thans bekende uitkomsten",
hoewel die uitkofnsten toch al vóór jaren
zijn vastgelegd?
4o. Zoo de laatst gestelde vraag bevesti
gend beantwoord moet worden, welke
waarde heeft dan het in art. 2 der ontvang
sten van bovengenoemd ontwerp genoemd
bedrag?
5o. Kan de minister mededeelen, wie in
deze de schuldigen zijn en welke maatre
gelen hij te hunnen opzichte getroffen
heeft?
6o. Is het juist, dat thans aan den ïh-
spectéur der grondbelasting is opgedi- - a
1 een grondig onderzoek over het geheele]
HET VOORNAAMSTE NfiEU&'Sc
BUITENLAND
Aan het conflict met da Japansche de«
legatie te Genève is een einde gekomen.
De militaire controle voor de Duitchf
marine is afgeloopen.
De opstand in Ecuador onderdrukt.
BINNENLAND.
Een debatavond over de oritwapeningV»
kwestie in den Dierentuin te 's-Graven<
hage. Veel belangstelling en veel rm
moer.
Dp vliegtocht NederlandIndië it
vanmorgen om kwart vóór negen aangek-
vangen. (Luchtvaart, 2de en 1ste blad).
land in te stellen naar den omvang van d*
onregelmatigheden?
7o. Acht Zijn Excellentie dozen func<
tionaris, die met 1 Januari a.s. ander*
demissionair zou worden, wel de aangewe-
zen persoon? Kan dat onderhoek in hol
belang van 's rijks schatkist niet opgedra-e
gen worden aan de controleurs der grond
belasting?
Hoe denkt Zijn Excellentie zich do
invordering over de achterstallige jaren?
Zal die geschieden alleen van de tegen
woordige eigenaren? Zoo ja, zal dit dan
geen onbillijkheid brengen voor eigen
dommen, die in da laatste jaren in andere
handen zijn overgegaan, (e meer daar de
belastingplichtigbeid mede een factor is
bij het bepalen der koopsom?
9o. Vreest de minister niet, dat vele
achterstallige posten oninvorderbaar zul<
len blijken te zijn en er dus een blijvends
schadepost voor 's rijks schatkist is ont-
staan, zoowel in tiendrechten als rente-'
verlies?
lOo. Is Zijn Excellentie bereid na b»?
eindigen van het onderzoek den uitslag
daarvan mede t.e deelen?
Spoorwegpersoneel.
Geen duurtetoeslag.
In de gisteren gehouden bijeenkomst va*
de directie der Nederlandsche Spoorwegen
met de vertegenwoordigers van de orga
nisaties van het personeel heeft de directie
naar aanleiding van een door twee orga«
nisaties ingediend verzoek om duurtébij-
geantwoord, dat daarvan niets kan
komen.
"Wel gaat hel vrat de financieele uit-»
komsten betreft, met de spoorwegexploi
tatie redelijk, doc'h de eisch van een klop
pende exploitatie over 1925 laat de toeken
ning van een duurtebijslag niet toe.
De ambtenaarssalarissen.
De plannen van de Regeering,
Naar aanleiding van geruchten over
plannen van de regeering ooi in de eerste
helft van 1925 een verhooging der ambte
naarssalarissen te overwegen, indien de
verbetering in de opbrengst der rijksmid
delen blijft voortduren, vernemen wij, dat
omtrent een dergelijk voornemen der re
geering niets bekend is. Dat per 1 October
oor gehuwden en ongehuwde kostwinner*
niet 5 doch slechts 2i °fo van het sala
ris afgetrokken zal worden, is onjuist.
De Onderwijzerssalarissen.
In het verband met de bekend gev -.rdett
salarisnormen voor het onderwijze per-j
soneel heeft „Het Onderwijs", fyrcrc'n van
de Vereeniging van Hoofd n Scholen
in Nederland een vervrr.;w* x-tr1-nummer
uitgegeven over die s.i"i*»sr-r4n allerlei
artikelen.
Op de'vorrxT - '♦de volgende veis
klaring:
„Do vgeet deel.ng, dat voor 1925
de aftrek voor gehuwden niet verder zaJ
gaan dan 15 heeft het denkbeeld doen
postvatten, dat voor later komende jaren
op oen verder gaanden aftrek gezonnen
werd. Dit is 't geval niet. Deze regeering
wil de op haar volgende niet binden, dat
is al. Zij meent tot de gestelde grens t«
moeten gaan, maar laat het aan haar op
volgster over te beslissen, wat later noodig
of wenschelijk zal schijnen. Zij acht haaf
salarissysteem goed. maar wil voor de to«
passing daarvan haar opvolgster niet hin-
den. - Ti
Op verzoek der regeering deelen wij cut
hier mee. Voor 't geval dat wij de monde*
ling gedane mcdedeeling niet volkome*
mochten hebben weergegeven, hopen wij
op een officieele rectificatie".
Het Blue-Band-stcmpel wordt verwijderd.
Van dergelijke reclames wordl
voortaan afgozien.
De uitspraak van den president der
Haa-sche Rechtbank in het kort geding
betreffende de Blue Band-stempel en net
feit, dat de firma Van den Bergli atstanl
doet van haar recht op de reclame, he©
naar wij vernemen, ten gevolge gehad, dat
het hoofdbes uur der Posterijen beden on*
