Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
15e Jaarqanq.
DINSDAG IS SEPTEMRSft 1924
No. 45G4
SeScid^clieSoiiA^mt
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 eent per week 12.50 per kw&rt&al.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
jFranco per post 8 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver*
fcrijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct,, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 u POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gewone a d verten t!8n 30 eent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
a dubbele van het tarief berekend. a
Kleino advertontfon. van ten hoogate 80 woorden, w.
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hunr en
huur, koop en verkoop 80.50*
tyft nummer bestaat uit twea
bladen.
De Troonrede.
Een hoopvol en moedgevend geliïid
klinkt op uit de rode, die H. M. do Ko
ningin heden ter opening van de Staten-
Generaal heeft gehouden een geluid, dat
ons wijst op het aanbreken van betere tij
den!
Toch kan dó aanhef van dezen passus
hij den aanvang der Troonrede ons inziens
zóó worden gelezen, dat hij wat al te mooi
klinkt!
Wie toch zegt: „schoon alle zorgen
nog niet zijn weggenomen" doet daar
door vermoeden, dat de meeste en
zwaarste zorgen dan toch wèl zijn weg
genomen. Maar uit wat. op deze zinsnede
in de Troonrede volgt, blijkt toch wel dui
delijk, dat hier deze verklaring niet zóó
mag worden verstaan, want wij mogen
nog' slechts hopen, dat de oeconomische
crisis thans haar diepste punt heeft be
reikt, en er is nog maar een geringe op
leving in handel, landbouw en nijverheid,
en voor 's lands financiën is nog alleen
maar hot onmiddellijk dreigend gevaar af
gewend. v.. Zeker alle verschijnselen, die
ons dankbaar, ja blijde stemmen en de
zorgenla-st verlichten. Maar zéér zorgelijk
is de toestand toch zeker nog! En wij
doen ons inziens heter de betreffende
zinsnede aldus te lezen: „Schoon alle zor
gen nog niet zijn weggenomen". Op
welk woord H.M. zelf hij 't uitspreken der
Troonrede den nadruk heeft gelegd, is
ons bij het schrijven van deze beschou
wing niet hekend.
De passus over 'a Lands financiën klopt
geheel met wat al daaromtrent bekend was,
voornamelijk ook uit de radio-rede van mi
nister Golijn. En het gerucht, dat daarna
in de pers heeft gecirculeerd, als zouden
dit jaar de gewone uitgaven en inkom
sten nog niet gehéél in evenwicht zijn,
wordt voorzichtig tegengesproken. Aan de
reeds meermalen door den minister van.
financiën gemaakte opmerking, dat de
directe belastingen te zeer drukken, blijkt
deze nu een daad te zullen voegen: „verla
ging van sommige te zeer drukkende direc
te belastingen" is in voorbereiding, Over
wat hier bedoeld wordt onder „sommige"
«n hoe die verlaging zal zijn laat de Re
geering onze belangstelling gespannen.
Eveneens over de belasting op weelde-ver-
teringen, die er zal komen. (Zal o.a. belas
ting voor de radio-liefhebbers, welke het
partijblad van den minister, de „Rotter
dammer", al heeft bepleit, in voorberei
ding zijn.2)
De Minister van Arbeid kan ook dit
laatste jaar van de regeeringsperiode aan
den arbeid gaan: nadere regeling van do
verplichte ziekte- en ongevallenverzeke
ring van arbeiders, herziening van de (ge
heel e) sociale verzekering.
Er wordt weer een „Vlootwet" aange
kondigd. Wij kunnen 'ons voorstellen, dat
de regeering zich verplicht gevoelt,
om vóór haar heengaan de maritieme
landsverdediging te regelen, zooals zij1
meent, dat deze geregeld moét worden.
Maar, indien zij zich daarbij niet te vo
ren als 't ware verzekerd' heeft de mede
werking van do meerderheid der Staten-
Generaal dan moge do Regeering.de uit
voering van dit voornemen tot aan het
einde der legeslatieve periode uitstel
len. Zóó zal de zaak toc'h niet dringen,
dat er niet nog ruim een half jaar zou
kunnen worden gewacht. En de a.s. ver
kiezingen doen tóch haar onzakelijken in
vloed al op de behandeling van zulk een
ontwerp gelden, ook al zou het zoo gauw
mogelijk aan de orde komen. Opnieuw een
scheuring tusschên Regeering en Kamer
midden in dit laatste Regeeringsjaar zou
natuurlijk buitengewoon te bejammeren
2ijn en zeer nadeelig voor Viands belang.
Werd het vorig jaar gezegd, dat do in
ternationale* toestand onzeker was, thans
San v/orden medegedeeld, dat de betrekkin
gen, welke wij met de andere mogendhe
den onderhouden, van den meest vriend-
Schappelijken aard zijn.
BUIVEIiLAÜ®
Volkenbond.
Instituut voor inlelicciueele
samenwerking.
Fransclie invloed gevreesd.
t De beraadslagingen der tweede commis
sie (technische organisatie) van den Vol
kenbond stonden onder den invloed van de
bezwaren, die de Engelsche gedelegeerde
als rapporteur der commissie ten berde
Ibeeft gebracht omtrent de mogelijkheid
-dat het instituut voor intellectueele samen
werking, dat te Parijs zijn zetel zal heb
ben, een Fransch instituut zal worden, in
dien de door de Fransche regeering be
schikbaar gestelde gelden niet onder het
beheer van den Volkenhond komen en de
leiding onder den Volkenbond komt te
itaan. De verzekeringen, door den Fran-
schen gedelegeerde gegeven met betrekking
tot het internationale karakter van dit in
stituut konden deze bezwaren niet geheel
ontzenuwen, waarop de zitting werd ver
daagd. Men verwacht dat intusschen een
vergelijk lot stand zal komen of dat de be
handeling van dit netelige vraagstuk aan
een subcommissie zal worden opgedragen.
De controle in Oostenrijk.
Voorloopig geen wijziging.
De financieele co-mmissie van den Volken
bond is met de Oostenrijksche delegatie
overeengekomen, dat de uitgaven van de
Oostenrijksche begrooting tot 495 millioen
kronen mogen gaan.
In de financieele controle komt geen wij
ziging, zoolang in de financleelen toestand
van Oostenrijk geen wezenlijke verbetering
is ingetreden.
De Moscel-kwestie
En geland tegen een plebisciet.
Fathi Bey is te Gonève aangekomen aan
het hoofd van de Turksche missie, die het
standpunt van Turkije in zake de grens
van Irak hij den Volkenbondsraad zal be
pleiten.
Volgens de „Times" zal Engeland zich
verzetten tegen het denkbeeld van een
volksstemming, daar dit in beschaafde ge
meenschappen al zoo veel moeilijkheden
heeft opgeleverd, dat het hij de primitieve
bevolkingen in de streek van Mosoel vol
komen onuitvoerbaar moet worden geacht.
Bovendien wijst men er aan Engelsche zij
de op, dat het hier niet betreft de toewij
zing van het heele viajet Mosoel, maar uit
sluitend de afbakening van de Noordgrens
Volgens een nader bericht uit Genèvezal
de Mosoel-kwestie waarschijnlijk niet in
deze zitting van den Volkenbondsraad
worden afgedaan. De Raad zal een specia
le commissie rapport over de zaak laten
uitbrengen, in dier voege, dat de beslissing
tijdens de December-zitting kan worden
genomen.
Onrust in het Noorden van
Mosoel.
In de twee Noordelijke districten van
het Moscel-gehied is de staat van beleg af
gekondigd wegens de aanvallen van Tur-
sche ongeregelde benden. De aanvallers
werden door vliegtuigen verdreven.
Estlandsch voorste! tot inkrimping der
Oostzee-vloten.
De Estlandsche delegatie heeft, naar uit
Reval aan het „Berl. Tageblatt" wordt ge
seind, bij den Volkenhond een plan inge
diend tot vermindering der bewapening in
de Oostzee. Volgens dit plan mogen de
groote Oostzee-staten een zeemacht van
100.000 ton handhaven, waarbij de maxl-
mum-tonnenmaat van groote oorlogssche
pen op 10.000 ton wordt gesteld en het
maximum-kaliber op 25 c.M. De 'kleine sta
ten Zouden slechts schepen voor bewakings
diensten mogen houden.
In Estland meent men, dat, in verband
met de vermindering der Russische bewa
pening, het ontwapeningsvraagstuk in de
Oostzee thans rijp is voor behandeling.
Duitschland.
De schuldkwestie.
Geen tweedracht in het
R ij k s k a b i n.e t?
De geruchten over diepgaande mee-
ningsverschillen in den boezem van het
rijkskabinet worden tegengesproken door
het Wolff-bureau, dat gemachtigd is te
verklaren, dat de rijkskanselier, dr. Marx,
en de minister van buitenlandsche zaken,
dr. Stresemann, het volkomen eens zijn
over allo kwesties van de buitenlandsche
politiek. Zoowel van de besprekingen met
de leiders van de Duitschnationale Volks
partij als ook van de verklaringen, die
Stresemann nopens de kwestie van de
schuld aan den oorlog heeft afgelegd, wa
ren de rijkskanselier en het geheele kabi
net op de hoogte.
De door de linkschc bladen geuitte mee
ning, dat het de bedoeling van Stresemann
zou zijn geweest dr. Marx een beentje te
lichten, wordt hiermede dus tegengespro
ken en men kan uit de verklaring van het
Wolff-bureau opmaken, dat de rijksregee-
ring voorloopig vasthoudt aan het afzen
den van de nota inzake de schuld aan den
oorlog en nog niet voornemens is een ver
zoek inzake toetreding tot den Volkenhond
in te dienen.
Engeland.
Het Biitsch-Russische verdrag.
De verdeeldheid onder de
liberalen.
Lord Beauchamp, de leider der liberalen
in het Hoogerhuis heeft in een rede te
Nuneaton verklaard, dat alle klassen van
liberalen het Engelsch-Russische verdrag
met instemming begroeten. Hij zeide dat
allen verlangend zijn de betrekkingen met
Rusland van vóór den oorlog heTsteld te
zien. De bladen vergelijken deze verkla
ring met de onlangs door Lloyd George ge
publiceerde, waarin hij zegt, dat de libe
rale partij de uitdaging moet aannemen,
die de Labour-regeering heeft gedaan door
het Engelsch-Russische verdrag te sluiten.
De Labour-minister van gezondheid,
Wheatly, verklaarde, dat het goed zou zijn,
indien de leening aan Rusland nimmer zou
worden terugbetaald, daar deze leening aan
de werkloosheid in Groot-Brittannië tege
moet zou komen. Lloyd George heeft het
verdrag aangevallen doch Labour is niet
hang voor hem, aldus Wheatley.
Als antwoord aan Wheatley heeft Lloyd
George verklaard, dat Wheatley blijk geeft
de zaak te begrijpen, indien hij verwacht
dat het geld dat eventueel aan Rusland ge
leend zal worden volkomen verloren zal
gaan, doch als hij "zegt, dat dit geld geheel
zou worden uitgegeven aan den inkoop van
Britsche goederen, weet hij niets van de
uitlatingen der Russische gedelegeerden, óf
misleidt het publiek.
Lloyd George voegde hieraan toe, dat
zijn aanval op het Britsch-Russisch ont
werp-verdrag is goedgekeurd door Asquith
en de leden van de liberale partij in -het
parlement en het'land.
Italië
Fascistische heethoofden.
Katholieke part ij dag afgelast
De aartsbisschop van Udine heeft den
partijdag der katholieke vereenigingen in
zijn diocees moeten afgelasten, daar de
overheid wegens de dreigementen van de
fascisten het dragen van witte vlaggen of
witte insignes, de kleur der katholieke
volkspartij, had verboden. De Osservatore
Romano schrijft in verband hiermede, dat
men voortaan ook het verschijnen van re
genbogen zal moeten verbieden, omdat
daarin kleuren voorkomen, die den een of
ander wellicht onaangenaam zijn.
Geschil met Egypte.
Uit Cairo wordt aa» de „Daily News"
gemeld, dat volgens berichten in de Egyp
tische pers bet geschil tusschen Italië en
Egypte over de westelijke grens in een ern
stig stadium, is getreden en dat Italië be
sloten heeft de plaatsen, op welke het aan
spraak maakt, te bezetten en de Egyptische
ambtenaren te gelasten onmiddellijk te ver
trekken.
Bulgarije.
Politieke moerden in Bulgarije.
Macedonische leiders het
slachtoffr.
De Macedonische leider, Fodor Alexan-
drof, een merkwaardige persoonlijkheid in
den Balkan, is op 31 Augustus vermoord
door Macedoniers die in dienst stonden
van de bolsjewiki. De Bulgaarsche legatie
te Londen heeft verder bericht ontvangen,
dat Aleka pasja en kolonel Athanasof, twee
leden der Macedonische revolutionaire or
ganisatie in Z. W. Bulgarjie eveneens zijn
vermoord. Ook zijn twee leden van de Ma
cedonische federatie te Sofia om het leven
gebracht.
Rusland.
De opstand in den Kaukasus.
Omtrent den opstand in Daghestan
wordt gemeld, dat de bergbewoners, voor
het grootste gedeelte Mohammedanen,
hardnekkigen tegenstand bieden aan de
roode colonnes, welke met spoed er heen
zijn gedirigeerd, ten einde deze beweging
te onderdrukken voordat zij grootere uit
breiding heeft verkregen in deze voor een
guerilla-oorlog uitermate geschikte land
streken.
Spanje.
De strijd in Marokko,.
De terugtocht def
Spanjaarden.
Het officieele communiqué van gisteren
deelt de ontruiming mede van de stellin
gen Cobadarah, Sjeroeda, Kisgarin,
Izoertan, Sedoen en Lomaroja. De terug1-
tocht geschiedde zonder incidenten.
In den sector van Kausa is een levens
middelencolonne van Kalba in de stellin
gen gedrongen na een gevecht met de
bajonet. In den sector van Larava had een
vijandelijke aanval plaats, waarbij doo-
den en gewonden vielen.
Een onderhoud met
Primo de Rivera.
De correspondent van de Daily Tel. te
Tetoean heeft oen onderhoud gehad met
Primo de Rivera, die hem verzekerde,
dat de algeineene terugtocht uitgevoerd
was en een nieuw offensief kon worden
voorbereid. Hij beklaagde zich zeer over
de Engelschen, die volgens hem aan Abdel
Krim hulp hadden' verleend. Hij zeide
bewijzen in handen te hebben, dat 'n En-
gelsch syndicaat aanzienlijke bedragen
in geld en groote hoeveelheden 'goederen,
o.a. telefoonmateriaal ter beschikking van
Abdel Krim heeft gesteld.
Britsch-lndië.
Gandhi voorzitter van het Indisch
Nationaal Congres.
Do commissie van voorbereiding voor
het Indisch nationaal congres, dat in De
cember bijeenkomt, koos Gandhi tot presi
dent. Deze keuze is belangwekkend in ver
hand met het feit, dat Gandhi en zijn vol
gelingen op het vorige congres in de min
derheid waren, terwijl Gandhi's invloed
sindsdien overschaduwd werd door die van
Das.
Eenige dagen geleden publiceerde Gandhi
een program dat men beschouwde als zijn
overgave aan Das en de Swarajistische po
litiek.
China.
De burgeroorlog.
Reeds 60.000 man door de
regeéring gemobiliseerd.
Volgens een draadloos bericht uit Lon
den, zijn thans door de regeering te Pe
king 60.000 man gemobiliseerd ten einde
iederen aanval van den dictator van
Mantsjoerije af te slaan.
De troepen van Woe Pei Foe rukken op
van Pao Ting Foe. Zij zijn goed uitgerust
met artillerie, vliegmachines. Een firma
te Tientsin heft order gekregen tot het
vervaardigen van een groote hoeveelheid
•gasmaskers.
Uit betrouwbare bron wordt voorts ge
meld, dat de spoorweg aan den Mantsjoe-
rijschen kant van den Grooten Muur is
opgebroken, ten einde de invasie van de
troepen uit Tsjili te vertragen.
Een merkwaardig manifest
van Soen Y at Sen.
Soen Yat Sen is van Canton vertrokken
naar het Noorden om het expeditieleger
aldaar te organiseeren.
Voor zijn vertrek gaf hij een merkwaar
dig manifest uit, waarin hij aan de prin
cipes van de revolutie vasthoudt, doch er
kent in jzijn administratieve hervormingen
gefaald TeTiêbben, hetgeen hij echter toe
schrijft aan tegenwerking door de bevol
king.
In dit manifest wordt aan Kwang-Toeng
toegestaan een eigen regeering te vormen.
Voorts wordt het gemeentebestuur van
'Canton gereorganiseerd en zal de burge
meester door de bevolking worde gnekozen.
Tenslotte zullen alle belastingen worden
ingetrokken.
Dit manifest wordt blijkbaar beschouwd
als een wanhoopspoging van Soen Yat Sen
om aan de bevolking in het Zuiden de be-
teekenis bij te brengen van de ernstige
gevolgen welke de oorlog in het Noorden
kan hebben.
'Deze plotselinge hekeer in g van Soen Yat
Sen wordt met eenige argwaan beschouwd
met het oog op de sterk communistische in
vloeden in zijn omgeving. Echter hebben
reeds enkele minder populaire hoogere
ambtenaren hun ontslag genomen.
BINNENLAND
Het bezoldigingsbesluit.
Aan de organisaties
toegezonden.
Naar de ,,Tel." verneemt, heeft heb nieu
we bezoldigingsbesluit, in te gaan op 1
Januari a.a., heb ministerie van Financiën
verlaten. Het is als zeer vertrouwelijk aan
de betrokken organisaties toegezonden, die
binnen enkele dagen hun opmerkingen moe
ten indienen.
Wij vernamen aldus de „Tel." dat
heb onderwerp, met handhaving van de
pensioenkorting van 81 op vele punten
belangrijk lagere salarissen vaststelt, dan
die van 1 Januari 1924, verminderd met
10 terwijl bovendien de periodieke ver
hoogingen over een veel langeren termijn
worden uitgestrekt.
Een vermindering van het aantal schalen
wordt bereikt, doordat voor bijzondere ca-
tegoriën een afzonderlijke regeling zal wor
den opgesteld.
Salarisregeling der onderwijzers.
Overleg met do organisaties
Naar het „Centrum" verneemt zijn de
vertegenwoordigers der verschillende on
derwij zersorganisaties in Nederland thans
Vrijdag a.s. bijeengeroepen in het_ Depar
tement van Onderwijs, om met Z.Exc. den:
Minister van Onderwijs te confëreeren
over de door do regeering voorgestelde wij
zigingen in de salarisregeling.
Het vredespaleis.
Tot nadere aankondiging is het Vredes
paleis voor het publiek ter bezichtiging
opengesteld van 2 tot 4 uur n.m. op de
eerste vijf werkdagen van de week, op den
tweeden en vierden Zaterdag en den eer
sten en derden Zondag van de maand.
Reclame op poststukken.
Mr. L. S. G. don Hartog te Amsterdam
HET VOORNAaiHSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De Volkenbondscontroie over Oostenrijk
blijft voorloopig ongewijzigd.
Naar het Wolff-bureau meedeelt bestaat
er geen verschil van meening tusschen
Marx en Stresemann.
Verdeeldheid der liberalen in Engeland
omtrent het Britsch-Russisch verdrag.
BINNENLAND.
Opening der Staten-Generaalr
De militaire manoeuvres. Opstootjes
te Utrecht, Bergen op Zoom en te Breda,
(Gemengde Berichten).
zal, optredende voor de hofstede Oud-Bus-
sum, die handel drijft in boter met het
rijksmerk, den staat in kort geding voor
den president van de Haagsche rechtbank
In de dagvaarding wordt o.a. gezegd,
dat de eisckeres door de handelwijze van
den staat schade ondervindt in haar be-
drij f. De ontvangers van haar brieven
ontvangen n.l. tegelijk met een in de en
veloppe gesloten aanbeveling van het ge
bruik van boter met rijksmerk, een aan-)
beveling voor het gebruik van margarine.
Op verzoek van de Vereeniging voor zui
velindustrie en melkhygiëne heeft nir. II
A. Nypels dato 13 September na een be
spreking den volgenden brief gericht tot
het hofdbestuur van de posterijen en tele
grafie
Mjjn cliënte, de Vereeniging voor zuivel
industrie en, melkhygiëne, gevestigd Laan
van Meerdervoorb 18. 's-Gravenha-ge, be
klaagde zich erover, dat brieven verzonden,
door en aan haar en evenzeer door en aan
haar leden, worden bestempeld met de
woorden: Koopt heden Blue "Band versch
gekarnd.
Wij zijn van meening, dat deze hande
ling van het postbestuur is onrechtmatig,
en voor cliënte en haar leden grievend en
schadelijk.
Vandaar, dat ik u namens cliënte som
meer om deze onrechtmatige handeling ten
spoedigste althans uiterlijk Woensdag a.s.
te staken. Mocht ik alsdan niets van u ver
nomen hebben, dan neem ik aan. dat u aan
deze sommatie geen gevolg wenscht te
geven en zal cliënte zich genoodzaakt zien
de hulp van den rechter in te roepen.
Het Koninklijk bezoek aan Rotterdam.
Na de rijtoer zijn de vorstelijke bezoe
kers gisteren te half acht weer aan den
trein, station Delftsche Poort, gearriveerd.
Foor het Taam van haar salonrijtuig on
derhield H. M. zich nog een wijle met den
kamerheer in buitengewonen dienst, baron
Sweerts de Landas en met den burgemees
ter, mr. Wytema.
Bij het vertrek stond de Politie-Harmo-
uie-vereeniging weer op het perron.
Onder de tonen van het Wilhelmus rolde
de koninklijke trein weg.
Hofberichten.
De Koningin-Moeder beeft het voornemen
zich in het begin der volgende week voor
eenige Lichtverandering voor -ongeveer drie
weken naar Wildungen to begeven. Daar
heen gaande zal Hare Majesteit een korb
bezoek brengen aan haar zuster, de Vor-
stin-Moeder van Bentheim en Steinfurt te
Burg Steinfurt en op de terugreis aau haar
broeder, den Vorst van Weideck en Pyr-
inonb te Arolsen. Het gevolg zal" bestaan
uit de hofdame Baronesse Van Ittersum en
den grootofficier Jhr. Schimmelpenninck.
Alvorens naar de residentie terug te lcee»
ren, zal de Koningin-Moeder nog enkele
dagen op heit Loo doorbrengen.
De nicht van Hare Majesteit, prinses
Elisabeth van Bentheim en Steinfurt, is
enkele dagen op Soestdijk geweest en ver
trekt heden.
De Prins is voornemens zich Donder
dag 18 dezer naar Zwitserland te begeven
om daar korten tijd te verblijven.
Volgens aankondiging op het stad
huis te 's-Gravenliage, zal de burgemees
ter, mr. J. A. N. Patijn a.s. Woensdag
te Laren in het huwelijk treden met
jonkvrouwe E. W. M. de Brauw. De a.s.
echtgenoote van den burgemeester is 42
jaar (de burgemeester is 51 jaar) en lid
van een bekende Haagsche familie.
De heer A. P. F. Duynstee, inspec
teur der posterijen en telegrafie^ te Maas
tricht, wordt van 16 dezer af tijdelijk be
last met de waarneming van de functus
van hoofdinspecteur der posterijen en
tele.grafi0 te 's-Gvavenhage, aan wieni
meer in het bijzonder het algemeen toe
zicht op do exploitatie van den dienst der
poserijen 13 opgedragen. Deze functie is
vacant geworden door 'het eervol, ontslag
van jhr. A. E. ^an Fcrcest.
