15e Jaargang.
MAANDAG 15 SEPTEMBER 1924
Ko. 4533
2te,£®klócW-Soivtowtó
Le ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
.Voor leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
88 onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
Franco per poet I 2.95 per kwartaal
Pet Geïllustreerd Zondagsblad is Yoor de Abonné's ver-
fcrijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad trerschijnt eiken dag uitgezonderd Zon* en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlSn 30 cent per ngtl
Voor Ingezonden Mededeelingeo wordt hei
dubbele van het tarief berekend. s
Klein. advertentlSn, van ten hoogste SO woorden, eaarta
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnur en
huur, koop en verkoop 10.50.
Uit nummer bestaat uit twee
bladen.
=EÖ"btemlrmd
Volkenbond.
De Arbitrage-kwestie.
De algemeene beschouwingen
gesloten.
De derde commissie der volkenbondsver-
•jgadering heeft Zaterdag de algemeene be
schouwingen over het vraagstuk der vei
ligheid en ontwapening gesloten.
Men kan nu wel als vaststaand aanne
men, dat het ontwerp waarborgverdrag ge
heel van de baan is en ook zelfs pogingen
tot verbetering er van geheel zullen achter
wege blijven. De voorzitter Duca gaf in
zijn eindoverzicht over de gevoerde dis
cussies te kennen, dat algemeene overeen
stemming hierover bestaat, dat men bij de
regeling der economische en militaire
sancties 'het volkenbondsverdrag zelf als
grondslag der besprekingen moet nemen.
Ook Frankrijk schijnt, naar van zeer be
trouwbare zijde werd medegedeeld, de ge
dachte aan een waarborgverdrag ter uit
breiding van de sanctiebepalingen van het
yolkenbondsverdrag te hebben opgegeven.
Op voorstel van jhr. Loudon besloot de
commissie een subcommissie van twaalf
leden te benoemen tot bet indienen van
concrete voorstellen.
Aan deze subcommissie en die van de
eerste commissie voor bet arbitrage-vraag
stuk is nu de grootsche taak toevertrouwd
i>, concrete bewoordingen neer te leggen
den vrijwel algemeenen wenscb van deze
Volkenbondsvergadering, dat voortaan alle
Internationale geschillen iusschen de staten
jonder eenig onderscheid op vreedzame
.wijze moeten worden beslecht; dat ieder
oorlogsinitiatief, om welke reden ook, een
Internationale misdaad is en dat afdoende
sancties van de gezamenlijke volkerenge-
mMata*"zullen trachten te beletten en voor
een loyale eerbiediging van de arbitrage-
uitspraken zorgen.
De tweede week dezer vijfde volken-
bondsvergadering heeft de door de eerste
week gewekte hoop, dat dit de uitkomst de
zer wereld-conferentie zal zijn weder ver
sterkt. Doch do critiekste week, die waarin
werkelijk in precies geformuleerde bepa
lingen zal moeten worden neergelegd, wat
thans in hooggestemde redevoeringen
wordt bepleit, zal thans eerst komen.
Arbitrage en ontwapening. ;~C
De voorste 11 en van den Paui.
In een beschouwing over de kwesties van
ontwapening en arbitrage, welke op het
oogenblik te Genève aan de orde zijn, zegt
de „Osservatore Romano" o.m. bet vol
gende:
Gedurende den wereldoorlog is de eer
ste, die op de noodzakelijkheid van arbi
trage en ontwapening gewezen heeft, Paus
Benedictus XV geweest, en wel in zijn nota
aan de leiding der oorlogvoerende volken.
Uit welbegrepen fijngevoeligheid beeft
Hij echter niet persoonlijk de practische
maatregelen willen aangeven om de ont
wapening door te voeren en te handhaven,
daar Hij er de voorkeur aan gaf deze door
de mogendheden te doen vaststellen.
Ongelukkigerwijze woedde op dat oogen
blik de volkenstrijd feller .dan ooit. De uit-
noodiging van den H. Vader werd door
Zijn zonen, die door den oorlog ten onder
gang gevoerd werden, niet aanvaard.
Het vredebrengende werk van den H
Stoel hield, echter bij den dood van Bene
dictus XV niet op. Paus Pius heeft het met
een edele vurigheid hervat en met groote
volharding, vooral tegen de dwaling van
hen, die mecnen, dat de welvaart en de
macht der naties op de wapenen kunnen,
berusten.
Beeds in het begin van Zijn Pontificaat
bij gelegenheid van de conferentie van Ge
nua, verklaarde Pius XI in een brief aan
mgr. Signori, dat de beste waarborg voor
de veiligheid niet is een woud van bajo
netten, maar wederzijdsch vertrouwen en
vriendschap. 1
De ^Osservatore Romano" besluit: 1
Wij Rebben er ons toe bepaald de Pause
lijke dosumenlen over de ernstige kwesties
van ontwapening en arbitrage textueel aan
te halen. Wij willen er geen commentaar
aan toevoegen; het is werkelijk overbodig.
Wjj vermelden alleen de historische waar
heid, waarvan echter in geen enkele £ïde-
voering te Genève melding werd genteajet,
ofschoon daar aan heel wat dingen 1 >in-
nerd werd.
Duitschland.
De nieuv/e Duitsche Rijksbank.
Prof. Bruins algemeen
gedelegeerde?
Prof. Bruins, hoogleer ar aan de Han-
delshoogeschool te Rotterdam, vertoeft op
het oogenblik te Berlijn, in verhand met
onderhandelingen over een leidende positie j
hij de nieuwe Duitsche Rijksbank, zooals
die volgens het Dawes-plan wordt gereor- j
ganiseerd.
Het betreft den post van algemeen gede
legeerde der buitenlandsche leden van den
Algemeenen Raad van het Rijksbankcolle-
ge, dat- toezicht houdt op den Duitschen
Raad van Directeuren. Deze algemeene
raad bestaat, zooals bekend, deels uit bui
tenlandsche, deels uit Duitsche leden. Als
prof. Bruins het hem aangeboden ambt
aanvaardt, zal hij optreden als gedelegeer
de van deze buitenlandsche leden van den
Algemeenen Baad. Een eventueele benoe
ming geschiedt voor den duur van vier ja
ren en brengt vestiging van den titulars
te Berljn mede. Hij zal in het hijzonder
belast zijn met het toezicht opdehankhil- 1
jettencircula'ie en de gouddekking daarvan
De post is een van de Snees t gewichtige bij
de nieuwe Rijksbank.
De schuld aan den oorlog.
Stresemann krabbelt terug.
Minister Stresemann schijnt heel erg te
zijn geschrokken van de echo, die zijn
verklaringen omtrent de kwestie van den
schuld aan den oorlog en de toetreding van
Duitschland tot den Volkenhond in vrijwel
de heele pers hebben gewekt. Met uitzon
dering van de recktscke bladen, die zijn
verklaringen met. blijde instemming be
groeten, waren de organen van alle an
dere partijen van mccning, dat de handige
diplomaat dr. Stresemann zich ditmaal
toch vergaloppeerd heeft.
De „Zeit", het orgaan van Stresemann,
laat thans duidelijk uitkomen, dat de mi
nister van buitenlandsche zaken bezig is
bakzeil te halen. Stresemann heeft in de
persconferentie, waarin hij zijn verklarin
gen aflegde, zijn eigen meening willen
propageeren, welke evenwel niet strookt
met de opvatting van rijkskanselier Marx.
De volgende week zal de 'kabinetsraad
zich over deze kwestie uitspreken. y,
Den °20s ten"'September zal dê bezetting
van het Roergebied met 8000 man Fran-
sche en 2000 man Belgische troepen ver
minderd zijn.
Frankrijk.
De bezuinigingspolitiek van Herriot
Te groote bezuiniging op
defensiegebied.
De bezuinigingen, waarin de minister
van oorlog heeft toegestemd, beginnen in
militaire kringen ongerustheid te wekken.
De „Echo do Paris", het orgaan dezer
kringen, verklaart, dat een dusdanige ver
mindering van de begrooting van oorlog
het saboteeren der diensten zou beduiden.
Het blad weigert te gelooven, dat generaal
Noliet in staat is in zulk een sabotage
toe te stemmen.
Herriot, die zijn bezunigingspolitiek
voortzet, heeft van den minister van ma
rine verkregen, dat het aantal posten van
hooge marine-commandanten zal worden
verminderd en dat voortaan de maritieme
prefecten met het commando van do es
kaders hunner districten zullen worden be
last. Natuurlijk doen zich hier ook hevige
protesten hooren.
Ook Sjesjoean zelf hebben zij veroverd
en voorts bezetten zij den heuvelketen ten
zuiden van Tetoeau.
Volgens een officieele mededeeling uit
Madrid zal het garnizoen van Tetoean met
3000 man worden versterkt. Twee colonnes
zijn voorts opgerukt naar Fondak. Zij
hebben alle vijandelijke stellingen zonder
verliezen genomen.
Rusland.
De opstand in Georgië.
Roode reservetroopen te
Batoem geland.
Berichten uit Constantiopel over den
opstand in Georgiq melden, dat do Zwarte
Zeevloot der Sovjet-regeering te Batoem is
aangekomen. Aan boord bevindt zich een
sterk© strijdmacht, ten einde Georgië te her
overen door middel van afschrikwekkende
represaille-maatregelen en massa execu
ties.
Arabië'
De actie der Wahabi's.
Taif genomen.
De stad Taif, ongeveer 5 K.M. ten Z.-W.
van Mekka is door de "Wahabi's genomen.
Het offensief van Iboel Scoed tegen de Hei
lige Plaatsen wordt voortgezet.
China.
De burgeroorlog.
Het spoorwegverkeer
PekingMoekden gestoord.
Het spoorwegverkeer tusschen Peking
en Moekden is ten oosten van Tsjanghaik-
wan verbroken.
Tengevolge van de successeo^der troepen
van Tsjekiang ten westen van het Taihoe-
meer hébben die van Kiangsoe zich terug
getrokken op de linie tusschen Tsjangtsau
en Woehsi.
De strijd tu
e n T fl i - -
De militaire gouverneur van Tsekiang
heeft een telegram uit Moekden ontvan
gen, waarin woTdt verklaard, dat de voor
posten van de strijdkrachten van Tsiilli
onder aanvoering van Woe Pei Foe scho
ten hebben gewisseld met die van Mants-
joerije onder Tsjang Tso Lin nabij Sj&n-
kai Kwan. Een groote actie wordt in een
dag of twee verwacht.
IssiilmAËsf
Fransch-Guyana geen strafkolonie meer
'Allo gedeporteerden naar
Frankrijk terug.
Volgens de „Petit Parisien" heeft Her
riot besloten tot afschaffing van het ko
loniale bagno. Alle veroordeelden zullen
van Guyana naar Frankrijk worden terug-
gebracht.
Engeland.
De lersche grenskwestie.
Ulster hl ij ft hardne k k i g.
D© premier van Ulster, sir James Gralg,
heeft verklaard, dat zijn regeering geer
vertegenwoodiger in de gronsegelingscom
missie wenscht te benoemen.
In verband,met deze verklaring achten
de bladen het als zeker, dat het Engel-
sche parlement op 30 September bijeen
komt om van gedachten te wisselen over
de-wet, waarbij het gemachtigd wordt de
noodzakelijke benoeming te doen. Ver
klaard wordt dat Craig beschikt over de
volledige zienswijze van zijn collega's,
toen hij zijn mededeeling deed.
I
De staking in Covent Garden.
De staking in Covent Garden, welke nu
eenige weken duurt, heeft weinig invloed
op de voedselvoorziening, daar de groen
ten grootendeels rechtstreeks van de boe
ren naar. de winkels worden gezonden.
Spanje.
Da strijd in Marokko.
Sjesjoean gevallen.
Volgens bericht uit Gibraltar hebben de
Kabylen van het Rifgebied alle Spaansche
posities tusschen Tetoean en Sjesjoean in
genomen.
sc hen Woe Pei Foe
r. t
KONINKLIJK BEZOEK AAN DE
HOOFDSTAD.
Zaterdag zijn de Koningin en Prins
Hendrik t9 12.18 te Amsterdam aan het
Centraal Station aangekomen.
I11 hun gezelschap bevond zich Prinses
Thekla van Schwarzburg-Rudolfstadt, zus
ter van de twee jaar geleden in Den Haag
overleden ex-groothertogin van Mecklen-
burg-Schwerin, de moeder van Prins Hen
drik.
Dadelijk na het uitstappen begaf de Ko
ningin zich naar den op het Stationsplein
in de poort wachtende Koninklijke auto. en
werd naar de De Ruvterkade gereden, waar
H.M. om 1 uur van steiger A naar de
Coenhaven vertrok. De Coenhaven is te be
schouwen als het begin van Amsterdam's
havenontwikkeling naar het Westen.
Aan de Coenhaven is de Koningin ont
zangen door burgemeester De Vlugt en toe
gesproken.
Toen de Koningin en Prins Hendrik met
gevolg bij de Coenhaven aan wal waren
gestapt, hief de muziek der politie het
Wilhelmus aan. Bij hun aankomst op het
eigenlijke terrein der plechtigheid begroet
ten do talrijke autoriteiten en genoodigden
het Vorstelijk echtpaar eerbiedig. In het
Koninklijk Paviljoen hield burgemeester
De Vlugt de toespraak. Toen H.M. daarop
geantwoord had, drukte zij op een knop,
waardoor zij een schel in werking stelde, en
dit was voor de werklieden in de nabijheid
van de sluis, die het Avater van het kanaal
nog uit de haven keerde, het sein, deze te
openen.
H. M. liet zich omtrent het werk uitvoe
rig door hen inlichten en toonde er de
grootste belangstelling voor.
Het was intusschen Prins Hendrik, die
met groote belangstelling het binnenstroo
men van het water in de Coenhaven had
gadegeslagen, opgevallen, dat de vele ge
noodigden hiervan eigenlijk niets zien kon
den, doordat het hun aangewezen terrein
door middel van een hekjo was afgezet en
zij daardoor van de geul, waardoor het wa
ter binnenstroomde, te ver waren verwij
derd. De Prins, die met een der wethouders
stond te praten, maakte dezen daarop op
merkzaam en zeide, dat het toch jammer
was, dat de dames en heeren er niets van
zien konden. Hij vroeg, of daar niets aan
te doen was. De wethouder ging daarop
naar den burgemeester en bracht dezen de
vraag van den Prins over, waarop de bur
gemeester aan de Koningin vroeg, of deze
er geen bezwaar tegen had, dat de genoo
digden op het terrein zelf werden toegela
ten. „In het minst niet!" zeide de Ko
ningin, en daarop werden alle genoodigden
in de gelegenheid gesteld, het grootsche
schouwspel van nabij gade te slaan, ter
wijl de Koningin en de Prins zich onge
dwongen onder hen bewogen. Met een
„hoera-'" en leve de Koningin en de Prins
gaven de aanwezigen blijk van hun waar
deering voor deze vriendelijkheid.
Nadat de Koningin en de Prins zich
nog eenigen tijd. ter plaatse hadden opge
houden, verlieten zij het terrein, nog eens
hartelijk door de aanwezigen toegejuicht,
en schepeten zij zich met gevolg weer in
voor 'den terugtocht naar de stad.
Na de opening van de Coenhaven heeft 1
de Koningin de plechtige ingebruikneming
van de nieuwe Bethlehemskerk op het
Zwanenplefn bijgewoond. Deze kerk is ge
bouwd in opdracht van de Vereeniging
Het IJ van de Ned. Herv. Gemeente te
Amsterdam.
Vervolgens zijn de Koninklijke bezoe
kers gaan bijwonen een interessante de
monstratie, die gegeven werd ter gelegen
heid van het jubileum der Amsterdamsche
Brandweer.
De Koningin is 's avonds vertrokken; de
Prins heeft aan het diner van de Amster
damsche Brandweer deelgenomen.
Hofbericht.
Prinses Juliana is Zaterdagmiddag per
auto van Soestdijk naar Utrecht gereden
om van daar per trein naar Den Haag ver
der to reizen.
Bij haar komst op het Stationsplein te
Utrecht, ruim 5 uur, heeft een groote me
nigte haar luide toegejuicht. In de wacht
kamer waren ter begroeting aanwezig bur
gemeester dr. J. P. Fockema Andreae, de
heer Maller, stationschef, en dr. J. H. G.
Gars tens, die met zijn dochertje onlangs
met de Koninklijke familie in Noorwegen
en Zweden op reis is geweest.
nieuw" ee^ha?feterge/mc^^^-
dio zich voor de wachtkamer hadden op
gesteld. De burgemeester en dr. Carstens
deden de Prinses uitgeleide. Bij 't vertrek
van den trein werd zij weer luide toege
juicht, welke toejuichingeif zij groetende
met de hand wuivende beantwoordde.
Staten-Generaal.
De slurtingszitting van de Staten-Gene
raal is Zaterdagmiddag, behalve door de le
den vaar do commissie van in- en uitgelei
de, bijgewoond door do leden det Eerste
Kamer Van Embden, v. d. Berg, Anema,
baron Van Nagel tol Ampsen, Diepon-
horst, Van Kol en v. d. Linde en door de
leden der Tweede Kamer Kooien, rooj-
Westermam, KrijgeT, Deckers, Rutgers
ran Rozenburg, Tilanus en Bongaeris.
Van de leden van de comm ssie tot ui
en uitgeleide droeg de heer Rink het
ambtsoostuum van oud-minister ctn do
heer Dressolhuys dat van oud-secretaris-
generaal van het departement van justi
tie. De overige leden droegen het ambts-
costuum van lid der Kamer.
Bij het binnentreden van minister Buys
de Beerenbrouck verbiovcln de leden zich
van hun zetels, eveneens de voorzitter «1 de
leden van diens bureau, die allen in ambts
oostuum waren.
De voorzitter J. J. G. baron van Voorst
tot Voorst, droeg de generaals-unrform
Do voorlezing van dc« sluitmgsrede
duurde nog geen IV» minuut.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
BUITENLAND
Er bestaat kans dat de Nederlander,
Prof. Bruins, word! benoemd tot algemeen
gedelegeerde van den Raad der Rijksbank,
Stresemann krabbelt terug wat betretf ds
schuldkwestie.
Fransch-Guyana geen strafkolonie meer.
De opstand in Georgië breidt zich steeds
meer uit. (Buitenland en Telegr.)
In België is een vreeselijk ongeluk ge
beurd met een luchtballon. Twee personen
te pletter gevallen. (Luchtvaart).
BINNENLAND.
Het Koninklijk bezoek aan de hoofdstad
Het bericht, a!s zouden de banderollen
om de sigaren vervallen, wordt tegenge
sproken. (2de blad).
Voornemens om den Staat een proces
aan te deen inzake den reclame-poststem
pel (2de blad).
Eelangrijke verhooging van de Duitsche
invoerrechten op texticlgosderen. (2e blad)
De Minister van Onderwijs pleegt met
het schooltoezicht thans overleg omtrent
de wensclielijkheid van vervroeging der zo-
mervacantie van H.B.S. en Gymnasia. (2de
blad).
LEIDEN
Overdracht Rectoraat Leidsche Universi
teit.
Het electrisch treinverkeer Rotterdam-*
Amsterdam.
leden. Het Kgt in de bedoeling binnenkort
'n maandblad ui't te geven. De bond zal
Ir&chJxui van de gemeenten een redelijke
doch vele-gemeenten storen zich er mefs
aan.
De minister van oorlog verleent IJ
dezer geen audiëntie.
SPORT
Comité voor een huldeblijk aan de
Raddingsmaaischappijen.
Tot het aanbieden van een nationaal
huldeblijk aan de Noord-Zuid-Holland-
sclie Redding-Mij. tot redding van
Schipbreukelingen heeft zich voor do ge- 1
meenten Katwijk, Rijnsburg, Valkenburg,
Voorschoten en Wassenaar een plaatselijk
comité gevormd, waarin zitting hebben:
J. H. de Waal Malefijt, oud-Minister
van Koloniën, burgemeester van Katwijk,
Voorzitter.
P. Meerburg, Voorzitter der Reedersver-
©enigimg „Vuurbaak" te Katwijk;
W. Taat, subst. strandvonder, Consul der
Reddingsboot Katwijk.
A. J. J. Schnaar, Katwijk, Secretaris.
Jhr. B. P. S. A. Storm van 's-Graven-
zande, burgemeester van Wassenaar.
Daniël Th. Ruys, Directeur Rolt. Lloyd,
Wassenaar.
J. L. Bosschieter, Burgemeester van
Rijnshurg.
P. Lolsy, Burgemeester van Valkenburg.
A. Notenboom, Wethouder van Valken
burg.
A. Vornède, Burgemeester van Voorscho
ten en W. A. A. J. Baron Sehimmelpen-
ninck v. d. Oyo, te Voorschoten.
Bond van woonwagenbewoners.
Woonwagenbewoners hebben aldus
„De Maandagmorgen" het initiatief ge
nomen tot oprichting van oen bond van
woonwagenbewoners ter behartiging van
de geestelijke* on materieèle belangen der
VOETBAL.
DIOC. HAARL. BOND.
Om den „Leidsche Courant"-beker.
De R. K. 0. V. „Leiden"
wint weer.
Dreigde des morgens bet weder wederom
spelbreker te zullen worden, gelukkig it
dit niet bewaaibeid. Tegen den middag
klaarde het op en zond da zon haar gulden
stralen door wolkenreeksen over het groene
tapijt op Hoeve „Veldheim", waar koning
Voetbal nu ruimschoots zijn scepter kon-
zwaaien onder deze gunstige omstandig
heden.
Hefc was voetbalweertjc bij uitnemend
heid, dat 'het R. K. voetbalminnend publiek
niet naar waarde heeft weten te schatten.
Wel was do opkomst tamelijk bevredigend,
doch wat meer publieke belangstelling
ware wel gewenscht geweest.
De Finale voor den beker, welke giste
renmiddag is gespeeld tusschen de houd
ster van den beker, de R. K. S. V. „Lei
den" te Leiden en de club uit Noordwijk
J. C.", was alleszins het aankijken
waai;d en de toeschouwers hebben kunnen
genieten van een aantrekkelijk spel, met
dikwijls zeer goede momenten, waaruit
geconcludeerd kon werden, dat een verbe
tering in beider spelpeil viel waar te
nemen.
Onder de aanwezigen merkten we 0. a.
op Dr. H. J. A. Walenkamp uit Warmond.
Vice-President van de N. V. ,.De Leidsche
Courant" en den heer W, Wouterlood,
gedelegeerd-commissaris, als vertegenwoor
digers van de Naaml. Vennootschap.
De w e d s t r ij d.
Even over lialf drie klinkt het signaal
van scheidsrechter Jac. Righart van Gel
der, die a)3 plaatsvervanger optreedt var.
den heer Van Wijk, die telegrafisch be
richt van verhindering had gezonden. T)o
tos3 werd door Leiden gewonnen. Bei'.-
elftallen, met invallers uitkomend, stellen
zich op als volgt:
Leiden
H. Barnevt-ld
A. Meershoek B. Bekkering
H. Goddijn P. Koppers C. do Haas
.T. Bekkering A. Gcddijn J. Gijbe-
H. Krom
S. J. O.
C. Rode
W. Riet!
J. Hooj
P. Zandvti
Ant. van
Tl' v.d. Berg W.v.J, Wc
rst A 1'. v.d. Berg J. Las
d Berg" L. Sohrama
Th. Ruigrok
