peABONNEMENTSPRUSbedraagt bfj vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL franco per post 12.95 per kwartaaL get Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. ,"nrTr" - Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon* en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT.' Gewone advertenlISn 30 oent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het a dubbele van het tarief berekend. a Kleine adverlentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. fir; nummer bestaat uit vijf bladen, waaronder het Geïl lustreerd Zondagblad. Arbeidsvreugde, Merkwaardig is, wat de zoo onyordaoht- liberalo hoefijzer-corr. van het Handels blad schrijft naar aanleiding van de de batten in de Eerste Kamer over bedrijfs- Irganisatie cn medezeggenschap. Wij ffezen er gisteren op. Vandaag willen wij uit hetzelfde Kamer overzicht een andere passage citecren. Doch bovendien kan men,- hoe voor treffelijk men het tegenwoordig© pro ductiestelsel uit economisch oogpunt ook moge achten, toch kwalijk blind zijn voor sociale gevaren. Die heb- j,en de heer Polak herinnerde er terecht aan allerwegen den Staat nu al sinds jaren genoopt tot wette lijk ingrijpen. Goed, zal men zeg gen, maar dat is dan ook gebeurd; die gevaren zijn of worden gestuit. Jawel, maar misschien het grootste gevaar is het désintéressement van den arbeider voor zijn arbeids product in het tegenwoordige "stelsel. Hij heeft de heer Stenhuis herin nerde er gisteren terecht aan dat wij dit eenige jaren geleden schreven een goed deel wan zijn A r b e i t s- freudigkeit verloren. (Eenwerk gever schreef ons destijds dat, door de eeuwige onaangenaamheden met ar beiders en- door de knelling der over dadige overheidsbemoeiing, hij vele werkgevers de Arbeitsfreudi'gkeit er eveneens uitging. Ook dat kunnen wij begrijpen). En die kan hem al leen worden teruggegeven door wat medezeggenschap en, om te beginnen, als thans door wat mede-i n z i c h t in den gang van zaken. li Merkwaardig is het, ongetwijfeld, dat L Mn liberaal in een 'liberaal blad neer- 'öchrijft, dat het voor de - arbeidsvreugde bij de arbeider niet alleen gewenscht is, maar zelfs noodzakelijk („kan hem al leen worden teruggegeven" enz.), hem „wat. medezeggenschap" te geven. Het liberalisme, waarin genoemde jour nalist zich herhaaldelijk een warm ver eerder toont, het liberalisme heeft met het stukslaan van het gildewezen ook de samenwerking tusschen patroons en ar- I leiders verbroken. En nu nu komt een geestdriftig aan hanger van datzelfde stelsel pleiten voor,... een modern-gereorganiseerd gildewezen, jll want daarop komt. ten slotte in wezen '1 zijn sympathie-verklaring toch neer. En: of hij met z'n boven-afgedrukte meening gelijk heeft? Hij overdrijftgelijk iedereen, die tot de erkenning komt, lang op een dwaalweg te hebben .geloopen, èrg veel haast maakt om terug te keeren, zóó zelfs dat er vaak veel kans on ongelukken is! Hij overdrijft... zeker, ook wij achten voor de arbeidsvreugde een andere ver houding dan nu vaak (niet altijd) tus schen werkgever en werknemer bestaat gewenscht, zeer gewenscht Maar: noodzakelijk dat is een an dere vraag Doch erger is de oppervlakkigheid, waaraan de schrijver zich schuldig maakt, door te meen en, dat door „medezeggen- fchap" alléén den arbeider arbeids vreugde zou worden geschonken. Och, neen! Wij raadden gisteren aan de studie van het middeneeuwsch gildewezen; en hij die studie zal men zien, dat tóen de „medezeggenschap" (een zekere mate van „medezeggenschap") samenging met, ja als 't ware vanzelf voortkwam uit een le- vendigen en diepen godsdienstzin. Arbeidsvreugde en godsdienstzin, ware, doordachte en doorvoelde godsdienstzin daar hebt ge oorzaak en gevolg! Terugkeerend van de dwalingen zijns weeos moge de liberaal van onzen tijd ook tot do erkenning komen van de warobron van arbeidsvreugde voor werknemer zoo vel als voor werkgever die- is: de Godsdienst! 1 1 buiteiilaed 1 Duitschland. De militaire controle in Duitschland, herlijn aanvaardt de eischen. Het Duitsche antwoord op de nota van de Entente in zake de militaire controle is ?ereed en zal per koerier naar Parijs ge zonden worden, waar Von Hösch het aau Herriot, in diens kwaliteit als voorzitter 3'an den Gezantenraad, zal overhandigen, 'i Overeenkomstig de verwachting, aan aardt de Duitsche rcgeerjng den eisch tot hot instellen van een algemeene in spectie, hierbij volgend, naar zij ver aart, de groote lijnen van haar politiek -»an ontspanning. De Itdieum-vfirdragen. Verdaging der onderhande lingen to Dusseldorp. Uit Dusseldorp wordt geméld, dat de onderhandelingen over de verlenging van de Micum-vcrdragen, welke gisteren zou den zijn begonnen zijn verdaagd, daar de algemeene leider van de Micum, en de lei der van de Belgische missie, resp. naar Parijs en Brussel zijn vertrokken en nog niet waren' teruggekeerd. Men brengt dit plotselinge vertrek van deze heer en naar de zetels hunner regec- ringen in verband met de besprekingen tusschen Herriot en Theünis. De neodioes'and van den landbouw. Beschermende maatregelen. Gister hoeft de Rijksminister voor Voed selvoorziening in zijn antwoord op de in terpellatie over de nota van den Duit- schen Landbond geantwoord, dat de Duit sche regeering het voornemen heeft bin nenkort wetsvoorstellen in te dienen van protectionistisch en aard, die den. Duit- schen landbouw beschermen 7 over buitenlandsche producten. Frankrijk. De verklaringen van Herriot. Uit de Fransche pers. Zooals te verwachten was, heeft Her riot voor zijn nietszeggende verklaringen, in de kamer en in den senaat afgelegd, een slechte pers, schrijft de Parijsche re dacteur van de „Msbd." De linksche, bla-„ den en jfle snel omgedraaide boulevard- kranten, die voor alles gouvernementeel willen zijn, trachtten wel doekjes te win den tegen het bloeden, maar hunne be zorgdheid blijkt tusschen do regels door. Daarentegen is de gaheelé oppositiepers eenstemmig in het afkeuren van Herriot en het aan de kaak stellen van zijn dilet tantisme. De meening wint in de pers veld, dat Klotz, die* in de Kamer aan Herriot vra gen heeft gesteld, Herriot een gevoelige nederlaag bezorgd heeft en dat hij zulks gedaan heeft als pretendent naar de plaats van. Herriot. Hoe het ook zij, nu in den senaat 8 Juli het debat over de buiten landsche politiek zal aanvangen, zijn er maar twee waarschijnlijkheden. Of Her riot gaat naar Londen met een vrijwel imperatief mandaat, of het is een ander, die naar Londen zal gaan als vertegen-% woordigcr van Frankrijk bij de interna tionale besprekingen. Engeland. De boüw van een kanaaltunnel. Een verklaring van Mac Donald Donderdag heeft Ramsay Mac Donald een deputatie ontvangen uit het parlemen taire comité voor den bouw van een Ka naaltunnel. In-dit comité zijn alle par tijen vertegenwoordigd en het heeft er den steun vart ongeveer 400 parlementsleden. De premier deelde de deputatie mede, dat er voor de volgende week een bijzon dere vergadering van het comité voor rijksverdediging was bijeengeroepen, om de aangelegenheid te behandelen. Aan deze vergadering zullen alle ex-premiers, die lid van het comité zijn geweest deel nemen. Ramsay Mac Donald sprak de hoop uit, dat het mogelijk zou zijn, nog voor' het reces in het parlement mededeelingen te doen betreffende een beslissing. Hij stelde zich voor, zelf het voorzitterschap van het comité op zich te nemen, teneinde te doen blijken, hoe groot de beteekenis is, die de regeering aan het onderwerp hecht. Do documenten betreffende de kanaal tunnel, welke in het bezit der regeering zijn, zijn zoo volledig, dat verder uitstel in verband-met een voorafgaand onderzoek onnoodig is. Alleen moet het comité voor rijksverde diging nog advies uitbrengen in verband met den militairen en maritiemen kant van de kwestie. Aangezien het verzet tegen den bouw van den tunnel tot nog toe steeds van Eri- gelsche en niet van Fransche zijde kwam, gelooft men, dat het na deze verklaring van den minister zoo goed als vaststaat, dat in de naaste toekomst een aanvang zal worden gemaakt met den bouw van den Kanaaltunnel. Do Fransche en Engelsclie deskundigen schatten de kosten thans op 29 millioen pond. In 1917 werden zij nog op 13 mil lioen gerekend. Het verschil is uitsluitend toe te schrijven aan de hoogere loonen en aan de hoogere prijzen van het materiaal. Ongeveer 12.000 man zouden van Engel sclie zijde aan den Kanaaltunnel werken. Oostenrijk. Dr. Seipel's toestand gunstig. Een bij den bondskanselier dr. Seipel ingesteld onderzoek door middel van- Röntgen-stralen, heeft aangetoond, dat het grootste deel van de rechterlong weer aan hetwelk nog in de long zit, is niet van plaats veranderd en schijnt zich bij de ademhaling niet te bewegen. De algemeene toestand van den" bonds kanselier is sedert eenige, dagen blijvend gunstig. Italië Cs politieke crisis. De houding der oppositie. Met spanning ziet men de beslissing te gemoet, welks do opposïtib zal nemen om trent de vraag, of zij ook in het vervolg geen deel zal nemen aan de werkzaam heden van de kamer. De „Giornalo d'Ita- lia" doel een beroep dp de oppositie, ora pan dit voornemen geen gevolg te geven, vooral wegens den slechten indruk, dien een dergelijk besluit cprh?'_ bailehland zal maken, annexion men m uit zal afleidpn, dat de verdeeldheid in Italië steeds grooter wordt. In den senaat hrijLen 2 leider? rler op positie, n.l. senator Abhiatren do vroegere minister van bui tenia ndsehe zaken, Sfer- za, naar aan h iding van Mussolini's rede het woord gevoerd. De eerste spreker geeselde.in het bij zender do intimidatie-politiek der fascis ten, die in het belang van het land zoo spoedig mogelijk moet verdwijnen. Sferza verweet Mussolini, dat hij in zijn rede slechts zijn eigón lof heeft gezongen, en met de practijken van het fascisme heeft gedreigd, terwijl, hij overigens beloften deed. die men niet zonder meer kan aan vaarden. De Maiteofii-herdenking. Stopzet tin g van den arb e i d voor 10 minuten. De stopzetting van allen arbeid gedu rende tien minuten ter cere van do nage dachtenis aan Matteotti, -is gisteren vrij wel algemeen doorgevoerd. Daar besloten was, het verkeer slechts gedurende 2 mi nuten stil to leggen, merkte-men op straat er niet veel van. Pas., tooi -.de trambellen weer begonnen te rinkelen, de auto's weer toeterden en de wagens weer over de steen en rolden, kwam men tot de ont dekking dat het even stil was geweest. In sommige zijstraten, waar het niet zoo druk was, namen vele voorbijgangers tij dons de staking van het verkeer, den hoed af. De voorgenomen demonstratie op de •plaats, waar Matteotti was ontvoerd, werd achterwege gelaten, ten einde te voorkomen dat de herdenkingsplechtigheid door tegendemonstraties zou worden ge schaad. Op do plaats echter, waar op de schutting van een tuin een zwart kruis was geschilderd, werden vele bloemstuk ken neergelegd en een schier eindeloozu menigte trok aan deze plek voorhij. De courantenstalletjes in de straten boden portretten van Matteotti te koop aan, wel ke vooral door de arbeiders grif werden gekocht. De Mattebtti-herdenking van de oppo sitie-partijen werd, gehouden in een zij zaal van liet parlementsgebouw, onder lei- difig van Turati. Bij den aanvang van deze vergadering werden tie namen van do leden der op positie afgeroepen: op een enkele uitzon dering na waren allen aanwezig, behalve do communisten. Toen de naam -van Mat teotti werd af geroepen,, sprongen alle aan wezigen als één man op en klapten lan gen tijd in de handen. Turati hield een rouwrede. Daarop werd een verklaring voorgele zen van alle oppositie-partijen, met uit zondering van de communisten, waarin de houding werd aangegeven welke do oppositie zal aannemen. De oppositie zal haar uiterste best. doen, de idealen, waar voor Matteotti geleefd heeft en gestorven is, zoo spoedig en zoo-volkomen mogelijk te verwezenlijken. Het. bestaan van een organisatie, welke doodvonnissen uit spreekt, tegen de oppositie en deze ten uitvoer legt, is aan de regeering bekend en hooge regeer ingspferson en zijn daarbij betrokken. Daarom dient de regeering voor do misdaad verantwoordelijk gesteld te worden. Do oppositie verklaarde dan verder, dat 't herstel van de grondwettelijke orde slechts geschieden kan door een regee ring, die in den kortst mogelijken tijd de navolgende voorwaarden vervult; afschaf fing van iedere partij-militie, krachtige onderdrukking van elke onwettigheid en herstel van de autoriteit van de wet, te genover iedereen. Tjecho-Slowakije. Het benzine-schandaal. Aren herinnert zich de opzienbarende quaestio van de omkooping van officieren van het departement, van oorlog door ben zineleveranciers, die dientengevolge min derwaardig materiaal konden leveren, met het gevolg, dat de betrokken firma's en officieren milüoenen in den zak sta ken. Zeven beklaagden zijn wegens verlei ding tot misbruik van ambtsgezag tot ge- teur van en maatschappij kreeg twee jaar Luchthuis en weTd van reserve-officier tot soldaat gedegradeerd. Anderen kregen 20 en 13 maanden tuchthuis, enz. De vervolging van de betrokken officie ren zal later voor den krijgsraad plaats hebben. Griekenland. De stakende zeeofficieren. De leiders gevangen gezet. De slaking van do officieren der Griek- sche vloot duurt voort. Tot gisteravond hadden 113 van een totaal van 170 offi cieren hun ontslag genomen. De minister van Marine, tegen wien deze demonstratie gericht is, heeft eveneens zijn ontslag in gediend. De premier heeft dit echter niet aanvaard. Do minister van Marine heeft tot dusver slechts drie ontslagen van officieren aan genomen. De overigen zijn geweigerd om dat de regeering hoopt, dat zij zullen wor den ingetrokken. Do Kamer hield gisteravond een storm achtige zitting, waarin de premier voor de derde maal in deze maand de vertrou wenskwestie stelde. De premier wees er op, dat een regeeringsucces hem bij deze stemming carte blanche zou geven om te gen de actie op te treden en tegelijkertijd de afkeuring van de Kamer over het op treden der officieren zöu uitspreken, zou uitspreken. Na langdurige debatten verkreeg de re- ge ering een meerderheid met 153 tegen 153 stemmen. De rogceringsmeerdérheid is echter, zooals uit deze stemming blijkt, niet 41 stemmen verminderd, vergeleken bij de stemming over de vorige motie van verrouwen. Verscheiden aanhangers van de regeering onthielden zich ditmaal van stemming, omdat het volgens hen een kwestie van vloot-discipline betreft, wel ke niet in het parlement behoort te wor- den lor sprake gebracht. Do leiders der beweging zijn inmiddels ge.' rd en gevangen gezet. Zuid-Afrika. HA Zu'd-Afrikaansche Kabinet. Deelneming der Labo.u r-P ar ty zeker geacht. Met een aanz'en'ijke meerderheid heb ben twee afdoe'ingen te Bloemfontein van de Labour Parly zich uitgesproken ten gunste van deelneming aan de regeering. De desbetreffende vergaderingen hebben den gedelegeerden der afdeeling voor het Zondag a.s. te Johannesburg te houden Lahcur-congres opgedragen vóór deelne ming aan de regeering te stemmen. Do deelneming van de Labour Party aan de regeering is thans zeker. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Duitschland heeft de militaire controle aanvaard. De verklaringen van Herriot zijn niet al te goed ontvangen. Plannen omtrent een tunnel onder het Kanaal. Demonstraties In Italië in verband met den dood van Matteotti. Geen incidenten. De officierenstaking in Griekenland. De socialisten in Zuid-Afrika zullen aan de regeering deelnemen. BINNENLAND. Minister Colijn over den financieelen toestand. Een radio-rede. de ademhaling deelneemt. Het projectiel 1 vangenisstraffen veroordeeld. Een dircc- MINISTER COLIJN OVER DEN FiNANCIEELEN TOESTAND. Een tekort van 130 millioen. Het gat gestept, c'och het schip nog niet in veilige haven. Gisterenavond heeft de Minister van Financiën, de heer H. Colijn voor den Eil- versumsehen zender een radio-rede gehou den overDe financiecle toe stand van ons land en de. toekomst Hijverklaarde gewend te zijn, in een groote zaal met mensehen te spreken. Hij kreeg in die kleine, ruimte den indruk, dat zijn stem die eens roependen in de woes tijn was. Nochtans achtte 'hij voordéelen aan dezen toestand verbonden, omdat hij geen interrupties, noch re.- of dupliek be hoefde te vreezen, waarbij meestal her haald wordt wat reeds bij herhaalde her haling herhaald is. Komend tot zijn onderwerp, begon 'hij de stof voor dezen avond in drie deelen te verdeelen: lo. Hoe de toestand was een jaar geleden; 2o. hoe de toestand nu is; 3o. hoe de toestand worden moet. Toen hij een jaar geleden op 13 Augus tus de portefeuille aanvaardde, vond hij een opgemaakte begrooting met een tekort van 105 millioen. Hem restten slechts en kele weken om het vraagstuk, de begroo ting sluitend te maken, onder de oogen te zien. In dien tijd kon niet veel gedaan wor den, cm het tekort terug te brengen. Toen echter de begreoting bij de Staten-Gene- raal ingediend werd, was ze reeds gedaald tot 98 millioen.. Zeven miilioen was dus reeds bezuinigd. Maar het cijfer 98 millioen gaf den toe stand niet zuiver weer. Er waren ook re keningen in omloop, die nog gepresenteerd moesten worden. Verder moest rekening gehouden worden met het feit, dat bij ver schillende posten een stijging te verwachten was. Medio .September was de toestand zoo, dat vaststond dat een tekort van 130 millioen per jaaf weggewerkt diende te worden. Het was noodig, met kracht in te grij pen, volgens een vooraf opgemaakt plan. Met de gewone .zuinigheid zou men er niet kernen; immers, die was reeds betracht, en zijn ambtsvoorganger had reeds tegen geld verspilling gewaakt. De allereerste maatre gel was duidelijk, nl. te zorgen, dat de uitgaven niet meer omhoog gingen. Aller lei wetten, hoe belangrijk en gewenscht ook, moesten uitgesteld worden. Maar daarmee werd het tekort met geen cent verminderd. Er moest een dekking opge maakt worden; het tekort moest worden ingedamd. Een bezwaar is, dat bij de meeste men- schen het getal 130 millioen buiten het be gripsvermogen valt. Er waren sommigen, die brieven zonderf" met voorgestelde be zuinigingen, bewerend, dat verder geen en kele maatregel noodig zou zijn, Het bleek dan, dat men met f 300.000 al uitgepraat was. Voor degenen, die niet gewend 7.:jn met groote getallen te werken, toonde spre ker met een voorbeeld aan, dat men eiken minuut tien bankbiljetten- van 25 gulden neertellend, een heel jaar werk heeft om tot een bedrag van 130 millioen te;kamenl Intusschen is het gemis aan begrr'svcr- mogen oorzaak geweest, dat .verschillende onvervulbare eischen gesteld werden. Veten waren bijv. van oordeel, dat de dekking van het tekort gevonden kon en moest wor den langs den weg van inkrimping van do staatsbemoeiingen. Spreker noemde dit gepraat uit de kin derkamer. Wie de Nederlandsche sta-atsbe- grooting nader beziet, moet onder den in druk komen, dab die eisch volstrekt on vervulbaar is. Nationale schuld fonds bui tenlandsche leeningen, uil tearing^ fonds ouderdomsrente, invaliditeit e. a. zijn pos ten,* die niet voor vermindering vatbaai zijn. Zeker, er kan en er moet hierop be zuinigd worden, maar 7.00 komt men ei lang niet. De Minister van Financiën begon de be zuiniging met de versobering van den Staatsdienst in -de eerste plaats, waardoor een bezuiniging van 30 millioen zal kunnen worden verkregen. Te.n tweede met het snoeien van de amb t e 1-ijke salarissen. De salarislast (de bedrijven niet mede- gerekend) drukte op de begrooting met '210 millioen per jaar. De salarissen der ambte naren zijn in Nederland niet te hoog in ab- soluten zin. Maar wel relatief nl- in be trekking tot den toestand des Rijks. Be denkt men, dat die salarissen vastgesteld; zijn op ongeveer het hoogtepunt in de con junctuur, en dat een niet geringe daling in den levensstandaard is ingetreden, maar vooral, dat de rest van het Nederlands-^© volk is teruggegaan, dan is het duidelijk, waaróm in het dekkingsplan de nieuwe sa- larisregeling 35 millioen beneden het to taalcijfer van nu is gesteld kunnen worden. Óp de derde plaats moest worden weg gewerkt het tekort op de bedrij ven (post en spoor) nl. van 25 millioen. Door deze drie middelen zou 9 0 mil lioen kunnen worden bezuinigd; heb tekort bedraagt 130 millioen-, dus 40 mil lioen blijven e? over. Deze moesten worden gevonden door nieuwe of verhoogde belastingen (accijns bier, invoerrecht thee, rijwielbelasting, ac cijns tabak, tarief invoerrechten). Veel critiek is geoefend op de.ze plannen, der regcering, maar niemand nog heeft an dere voorgesteld. De hee.r Wibaut alleen heeft het geprobeerd, maar is ten slot'te gekomen tot als eenig middel een pro-, gressieve winstbelasting van de naaml. ven nootschappen. Niemand zal in ernst- geloo-' ven. dat zoo ons tekort zou zijn weg te werken. Hoe is de toestand nu? De versobering op den Staat; dienst is reeds ton. doelo gevonden. Er moet nog 12i millioen worden gevonden op de militairo uitgaven. Wij zijn op den goeden weg. De salarisregeling zal niet geheel voor September gereed kunnen zijn; maar wel kunnen worden opgenomen in de memorie van antwoord op do hegrooling. Voor 1925 zullen de tekorten op de ge«» noemde twee bedrijven zijn weggewerkt. Do drie eerste van de genoemde belas-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1