Tweede Blad
ponderdag 26 Juni 1924
^"uïfDEPERS
anti-katholiek?
Onder dit opschrift schrijft mr. A. Ba
rna van "Wijnbergen een artikel in De
jjaasbode, -waaraan wij het volgende
Gedurende de twintig jaren*van ons
Kamerlidmaatschap hebben wij ons nim-
„gr noch onder kabinet van rechts,
noch onder kabinet van links in die
mate geërgerd, als zulks verleden Vrijdag
iet geval is geweest. Had het scholen ge-
van andere richting, wij zouden
'm evenzeer gelijk we bij een vorige
gelegenheid hebben bewezen tegen liet
Regeringsvoorstel hebben verzet, ial zal
het billijken, dat we ons in bijzon
dere mate geraakt gevoelden, nu bet vijf
Katholieke inrichtingen betrof.
Op dit oogenblik zijn in Nederland vijf
Katholieke onderwijsinrichtingen, die
sinds 6 October -1923 krachtens do wet
recht op subsidie hebben, en aan welke
Ui! subsidie niettemin onthouden wordt.
Het zijn het R. K. Gymnasium te 's-
Uravenbage, het R. K. Gymnasium te
Maastricht, de R. K. Hoogere Burger-
herschool te Sittard, de R. K. Hoogere
Burgerschool te Oss en de R. K. Hoogere
Burgerschool te Roosendaal.
Ziedaar het ergerlijk feit.
En wanneer nu de Minister van Onder-
ijs door de verdediging daarvan op zich
nemen de verdenking op zich laadt van
i meer of mindere mate anti-Katholiek
0ezind te zijn, dan heeft hij dat aan zich
self te wijten, te meer, waar wij ook in
deze zaak ons maandenlang moeite heb
ben gegeven hetgeen den Minister be-
kend is bem voor die verdenking te
pij waren, en de Besturen van hun wel
willende gezindheid blijk vuven, door, nu
eenmaal de Begrooting voor 1924 was
nstgesteld van subsidie over 1924 af te
den, mits die met ingang van 1 Januari
1925 tzou worden toegekend.
En hoe moet de houding der Kamer
worden gekwalificeerd in verband met het
jerleden Vrijdag voorgevallene?
Wij meenen de linkerzijde geen onrecht
un te doen, wanneer we, gelet op hare
bading-, bij haar veronderstellen anti
katholieke gezindheid. Zonder een woord
spreken, steunden allen ook zij,'
anders zoo fel zich kanten tegen don
Minister, wanneer de wet niet stipt wordt
oageleefd de Regeering, nu het ging,
het Handelsblad geschreven had
vijf Roomsche scholen"*en, in-
lien zij het van te voren nog niet had In
gezien, had de houding der linkerzijde
tijdens ae discussie voor de Regeering
anleiding moeten wezen zich af te vra-
sn, of zij zich wel op den goeden weg
krond, toen zij ontwaarde, dat do linker-
tot dusverre in overgroote meer
derheid zich te"'"i hare bezuinigingsvoor
stellen verzettend, bunkerde naar het
togenblik, waarop zij de Regeering haar
steun zou kunnen bieden om aan vijf
katholieke scholen subsidie te onthouden.
Geheel anders saat het met do twee
prolestantsch-ehristelijke groepen ter reck-
ierzijde, en wij hopen, dat zulks in Ka--
kringen niet zal worden' voorbij
Gaarne hadden wij gezien, dat hun li on
een andere ware geweest, en, eerlijk
Bv«gd, hadden wij dat ook verwacht, en
wij betwijfelen niet, of men zal in die
kringen willen erkennen, dat er voor ons
goede gronden waren om 't te mogen ver
wachten.
Dit vooropgesteld, willen wij echter
gaarne verklaren, dat het voor ons vast
staat, dat daar geen anti-Katholieke over
wegingen bij liet nemen der beslissing
zijn in "bet spel geweest. In de eerste
plaats staan ons daarvoor borg d9 perso
nen, die aan de discussie hebben deelge
nomen, n.l. de heeren Rutgers, Schokking
en van der Molen, en in do tweede plaats
de inhoud der door hen gehouden rede
voeringen.
Duidelijk toch bleek, naar bet ons voor
kwam, dat ook zij van oordeel waren, dat
termen zouden gevonden worden deze
scholen te helpen, doch de afwijking be
stond hierin, dat, naar hun meening,
zulks zoude kunnen geschieden op gron
den van billijkheid; iets waartoe de be
voegdheid zoudo bestaan, ook bij ongewij
zigd aannemen van het ontwerp.
hierin zijn we nog in niet geringe
mate versterkt door later gehouden ge
sprekken, waarbij ons bleek, dat de Mi
nister in die kringen tijdens de discussie
particuliere mcdedeelingen liceft gedaan,
van niet geringen invloed op het uitbren
gen der stem. Beter ware het o.i. geweest,
indien zulks in bet openbaar had plaats
gehad, maar in elk geval zijn wij ge
sterkt in onze mébning, dat ook naar het
oordeel der beide andere rechtsche groe
pen subsidie aan bedoelde scholen niet
mag worden onthouden.
De Regeering zal goed doen bi: liet sa
menstellen der Begrooting voor 1925 daar
mede rekening te houden, opdat althans
feitelijk liet aangedaan onrecht worde
hersteld, en zóó beëindigd worde een
zaak, waarmee de Regeering in bijzondere
mate het Katholieke volksdeel zóózeer
heeft gegriefd."
In D e Tij d schrijft de heer Van "Wijn
bergen over hetzelfde onderwerp een ar
tikel. waaraan het volgendo is ontleend:
„Zoo iemand, dan ben ik overtuigd
e.n ik heb daarvoor, naar ik meen, vol
doende blijk gegeven van de buiten
gemeen zware taak, thans rustende op de
Rogcering, en van den plicht, om haar
bij de volvoering (laarvan zoo krachtig
mogelijk te steunen. Plichtmatig acht ik
het daarom, zeker in dezen tijd de Re
geering niet met voorstellen te overvallen,
doch haar tijdig in te lichten en overleg
te plegen. Is zulks echter "geschied, gelijk
in casu het geval was, cn wol uitvoe
rig en herhaaldelijk, en niet alleen met
don Minister van Onderwijs, maar ook
met dc-ru. Minister-President en niet den
Minister van Financiën en heeft men
mij daarbij verklaard in 1o zien, dat ik
niet anders doen Icon, dan bet amendement
in te dienen, dan blijft zeer zeker do vrij
heid om het te bestrijden, doch worden
de grenzen der betamelijkheid overschre
den, wanneer van Regc-crings\vego wordt
verklaard, dat men ..verwonderd" is over
de indiening van het amendement."
Invaiiditeits- en Ouderdomswetten.
Thans bericht de „St.-Ct.", dat bij K. B.
is bepaald, dat de eerste mitkeering eenqr
krachtens de Invaiiditeits- of Ouderdoms
wet toegekende rente betaalbaar wordt ge
steld w den- eersten Dinsdag na de beslis
sing tot rentetoekenning. De volgende uit-
keeringen zijn telkens met een tusschen-
poos van vier weken eveneens op Dinsdag
betaalbaar. Ieder dier volgende uitkeerin-
'gen is gelijk aan vier weektermijnen der
rente.
Vóór de eerste uitbetaling eener krach
tens de Invaliditeitswet toegekende rente
kan door den directeur van het kantoor
der Posterijen, al'waar de rente betaalbaar
is gesteld ars betaaldag worden aangewe
zen een andere werkdag -der kalend orwe-
ken, waartoe de bovenbedoelde Dinsdagen
behooren. Van den door hem aangewezen
betaaldag geeft voornoemde directeur on
middellijk kennis aan den rentetrekker.
Valt de Tweede Paaschdag, de Tweede
Pinksterdag, de Hemelvaartsdag, de
Nieuwjaarsdag of een der Kerstdagen op
een betaaldag, dan is de rente betaalbaar
op den daaraan voorafgaande werkdag.
Van de op 28 Juni 1924 loopende ren
ten krachtens de Invaliditeitswet wordt in
de week van 29 Juni tot 5 Juli geen ter
mijn betaalbaar gesteld.
In de -"-*>elc van 6 tot 12 Juli wordt op
den' vastgestelden betaaldag een uitkee-
ring. .groot vier weektermijnen, betaalbaar
gesteld.
Do volgende uitkeeringen zijn telkens
met een tnsschonpoos van vier weken,
eveneens op den vastgestelden betaaldag,
betaalbaar. Ieder dier uitkeeringen is ge
lijk aan vier weektermijnen der rente.
Het bestuur der, Rijksverzekeringsbank
kan den directeur van een postkantoor
machtigen, een volgende uïtkeering als
bedoeld in de eerste alinea en een uitkee-
ring of een volgende uitkeerïng als bo
venbedoeld betaalbaar te stellen in een
week, voorafgaande aan of volgende op
die, waarin ingevolge het bepaalde de be
taalbaarstelling zou geschieden.
Het bedrag van die uitkecring of van
dei volgende uitkecring wordt dan ver
minderd, resp. vermeerderd met evenveel
weektermijnen, als de l>etaaldag weken
vroeger, respectievelijk later wordt ge
steld.
Dit besluit treedt in werking met in
gang van den tweeden dog na dien der
dagteekening van het „St.-bl", waarin het
is geplaatst.
Zilveren feest
Coup. Centrale Boerenleenbank.
Maandag en Dinsdag vierde de G. G.
B. L., op de plaats van haren hoofch-
zetel, te Eindhoven het Zilveren be
sta ansjnfci'e.
Nadat Maandagmiddag te half 2 in de
Chicago Bioscope de gewone jaarvergade
ringen der Beerenhypotheekbank en der
Rprgmaatschappij hadden plaats gevon
den, was de verdere dag aan feest ge
wijd.
.Om 5 uur gaf de Philipsharmonie ter
eero der circa 600 boeren afgevaardigden
die uit alle deden des lands waren opge
komen, op de Groote Markt een artistiek
concert. Om 7 uur verzamelden de gasten
zich in de groote zaal van den R.-K.
Volkshond aan een gcmeenschappelijken
maaltijd, tijdens welken een strijkje voor
muziek zorgde.
Nauwelijks was de inwendige mensch
versterkt, of te 9 uur riep in eeai
gezellig samenzijn allen op naar sociëteit
Apollo's Lust, waar de Kon. Harmonie
van dien naam, do kon. zangvereeniglng
"Eindhoven's Mannenkoor en de Dussel-
dorpsche baritonzanger Adriaan Hollaers
een rijk gevarieerd program ten g&hoore
brachten.
Maar ook de bevolking van Eindhoven
moest in het feest van oen der binnen
hare muren gevestigde banken moedee-
len en daarom musiceerde de harmonie
Musis Sacrum van 810 'op de Markt.
Do 000 gasten werden met heel veel
moeite bij particulieren onderdak ge
bracht.
Dinsdagmorgen was het de eigenlijke
feestdag. Om half 10 droeg rector Van
der Marck een plechtige H. Mis van
dankbaarheid op in de dekenale kerk,
welke door alle afgevaardigden en het bank
bestuur werd bijgewoond.
Na de Hoogmis kwamen allen op bet
Stationsplein te zamen om een stoet te
formeeTen ter ontvangst van Z.Ex. jhr.
Ruys de Beerenbrouck, minister-presi
dent. Nadat de autoriteiten door liet be
stuur der Bank op het perron verwel
komd waren, begaf het gezelschap zich,
muziek voorop, naar Eet Stadhuis, waar
B. on W. van Eindhoven de jubilaresse en
autoriteiten in de stemmig versierde raads
zaal officieel ontving.
Burgemeester Verdijk sprak hier de
aanwezigen toe.
Mr. Aquarius dankte B. en "W. namens
het bestuur en den R. v. T. der G G.
Boerenleenbank.
Vervolgens ging de eerewijn rond. Na
deze officieele receptie ten stadhuize,
ving te 1 uur ruim do officieele feestver
gadering aan in do Chicago BidScope.
Allereerst werd hier een woord van
welkom uitgesproken door mr. Aqua
rius.
Het Tweede Kamerlid dr. Deckers hield
vervolgens een feestrede.
Z.Exc. Minister Ruys de Bee
renbrouck sprak daarop als volgt:
De Coöperatieve Centrale Boerenleen
bank to Eindhoven heeft zich een naam
weten te verwerven, die ver over de gren
zen van N.-Brabant met eere wordt ge
noemd. Bescheiden is zij in 1899 begon
nen. Op hef einde van dat jaar bedroegen
hare voorschotten slechts f43.670. Reeds
in 1910 waren deze tot ruim 7 millioen
gestegen, terwijl zij op het einde van 1922
do 41 millioen dicht naderden.
De uitgaven in loopende rekening hiel
den met do voorschotten gelijken tred. Zij
klommen van ruim 22.000 tot meer dan
17 millioen. Nog duidelijker komt de
steeds stijgende omvang van het bedrijf
aar. het licht, als ik een oogenblik uwe
aandacht mag vragen voor het totaalbe
drag der spaargelden en ontvangsten in
loopende rekening bij de boerenleenban
ken, aangesloten bij „Eindhoven". Met
ruim f 198.000 begonnen, bereikten deze
een totaal van bijna f 110.000.000.
Nog meer cijfers zoude ik kunnen noe-
me(n, maar meen te mogen vefrtrouwien;
dat do door mij in herinnering gebrachte
u voldoende zullen voorkomen. Weinig te
genspraak verwacht ik dan ook, wanneer
ik het bedrijf van do „Eindhoven" een
groeiend en bloeiend bedrijf noem.
Dat het ook op bij uitstek gezonde ba
sis is gegrondvest, bewijst reeds de voor
uitgang van het bedrijf. Maar er zijn bier
toch enkele merkwaardige, verschijnselen,
die wel verdienen uit hunne schuilhoeken
te voorschijn gehaald te worden, Evenmin
als kinderen den steun der ouders kun
nen ontberen heeft de „Eindhoven" steeds
geheel op eigen wieken kunnen drijven.
Het groote belang, dat de Staat heeft
bij een goed georganiseerd landbouwcre-
diet, leidde in 1900 de regoering tot het
verlecnen van rijkssteun.
Een uiterst-bescheiden steun, maar die
toch ook groote moreele beteekenisr had.
Immers als het rijk de helpende hand uit
strekt, pleegt de eisch gesteld te worden,
dat dan ook controle op het bedrijf moet
worden uitgeoefend. Een scherp onder
zoek is dan onvermijdelijk. Zwakken heb
ben het te vreezen; den sterken kan het
slechts welkom zijn. En nu maj| ik met
groote voldoening getuigen, dat $ezo
Centrale Boerenleenbank zich met volle
instemming onder Rijkscontrole heeft ge
steld. Ja, het nut van een degelijk toe
zicht slaat zij zoo hoog aan, dat, hoewel
in 1919 de Rijkssubsidie ophield, do con
trole, zij het onverplicht, is bestendigd.
Wel een bewijs dat. zoo eene, deze instel
ling tot de sterken behoort
Vraagt gij waaraan dit is te danken,
dan moet het antwoord stellig luiden: „Aan
de leiding". Deze heeft zich steeds, los van
andere overwegingen, geheel aan het be
drijf weten te wijden. Met groote zaak
kennis en eeno voortvarendheid, die nooit
in overijling of waaghalzerij ontaardde,
heeft zij de zaken gevoerd.
Van geen buitenstaander heeft zij wen
ken in ontvangst genomen, wanneer kij..
niet in gemoede overtuigd was, dat het be
lang van het bedrijf en het bedrijf alleen
tot drijfveer diende.
Tot een Maatschappij van Liefdadigheid
8.20
8.35
8.50
9.20
10.20
UIT DE RADIO-WERELD. «ij»
Wat er vanavond te hooren lef lijf
uur FL (Eifreltoreo) 2600 M. Con- f
eert.
uur 2LO (Londen) 365 M. „The
Mountaineers", musical como-
dy in 3 acten,
uur 5WA (Cardiff) 350 M. „A merry
evening with the great Eliza-'
bethans".
uur 5IT (Birmingham) 475 M. Con
cert. j
uur 5NO (Newcastle) 400 M. Operas
concert,
uur Brussel 2G5 M. Concert
uur 2BD (Aberdeen) 495 M. Schot-
sche muziek,
uur SFR (Radio-Paris) 1780 M. Colt,
cert.
uur SFR. Redevoeringen uitgesproi
ken op het diner van de „Asso
ciation des jouraaux du front",
De radio-verbinding met Ned.-lndiB.
Geslaagde proeven to I)
M e y e n d o I 1. 3',
Men meldt uit 's-Gravenhage aan dal
„Tel.":
Met de draadlooze verbinding tusschen
Nederland en Ned.-Indië, is het, zooala
men weet, tot heden nie't vlot vcrloopen.
Speciaal het ontvangstation in Sambeek'
scheen niet te voldoen. De uit Ned.-IndiS
verzonden draadloozo telegrammen kwan
men of in het geheel niet aan, of gebrek-»
kig, zoodat do technische dienst van he^
hoofdbestuur der posterijen en telegrafie
op middelen zon om hierin verbetering to
krijgen. Men heeft daarop te Meyendell
onder Wassenaar antennes opgericht*
waarvoor de werkzaamheden eenigo ruaan-<
den in beslag namen. Men is nu ton slotte'
zoover gekomen, dat proeven genomen'
konden worden met een draadlooze ver-»
binding tusschen het Nederlanclsch-Indw
sche station Malabar en Meyendell. Men'
koos dezo laatste plaats als ontvangstation
omdat door de ligging in de nabijheid
der zee een gunstiger resultaat werd ver
wacht, en ook omdat men een verbinding
met Amerika hierdoor waarschijnlijker
achtte. Indexdaad, zijn do proeven, naar
wij vernamen, goed verloopen. De uit In-»
die draadloos verzonden berichten wer
den zoowel te Sambeek als te Meyendell
ontvangen, maar de resultaten waren
voor Meyendell veel beter.
Hoewel nog niet definitief, is het, naar
wij uit goed ingelichte bron vernamen,
zoo goed als zeker, dat naar aanleiding
van deze proeven bet ontvangstation vau
Sambeek naar Meyendell zal worden ver-»
plaatst. Alleen het zendstation blijft te
Sambeek gevestigd.
Van Meyendell zullen over een kabel
naar Amsterdam de ontvangen draad-»
Iooze telegrammen worden doorgegeven*
waar speciale telegrafisten zullen komen
om ze op te nemen. Hierdoor wordt te
vens oen eenvoudiger exploitatie bereikt,
omdat men van uit Sambeek geen recht-
streeksche verbinding njet Amsterdam
had.
liet zij de Boerenleenbank niet vervormen?
dezo was eerder een „weerstandskfts des
boeren" en leerde hen, zij het in een oil-»
gewonen vorm, contributie betalen.
Do vraag dringt zich bij mij op, o£
wellicht een'andere oorzaak liarer kracht
hier in gelegen is, dat zij, landelijke orga-»
nisatie, over de hier en daar bestaande
gewestelijke tegenstellingen heen, wist* te
arbeiden.
Ik geloof in uw aller geest te spreken,
wanneer ik uitdrukking geef aan de bede,
dat onder Gods zegen, de Coöperatieve Cen
trale Boerenleenbank te Eindhoven in do
moeilijke jaren, die voor ons liggen, een;
toekomst tegmoet gaat, niet minder schit-
terend dah haar verleden.
St. Jeroen en Noordwijk.
Nauwelijks had Karei do Groote zijn
machtigen geest aan God teruggegeven of
tfn tijdperk van verwarring brak aan.
Besluiteloosheid en toegevendheid -bij
Lodewijk de.n Vrome en onderlinge twis-
kfl zijner zoons, ontkrachtten het eertijds
stoere geslacht der Karolingiërs en
maakte het onbekwaam, het gezag naar
pinnea en buiten te handhaven.
De oude heidenen van Scandinavië en
Denemarken hadden reeds lang met baat
ia de oogen de vorderingen van het Chris
tendom gadegeslagen. En tevens richten
toj hegecrige blikken op de schatten, wel
ke door orde en welvaart tijdens Kareis
bestuur in het groote Fran'kenrijk werden
lamengelasfc,
'Nu-de groote keizer niet meer leefde, en
de weerkracht des rijks verslapte., waagden
ïc het, met hun vloten de West-Franki-
'fhe kuslen te naderen en de rijkstgeze-
gende streken te plunderen en te brand-
'chatten, terwijl de Christelijke heiligdom-
Dadden ze hun Toof- en moordlust bot
gevierd, dan verdwenen ze weer en kwa
men na. eenige jaren terug, als de streek
nek cenigszins hersteld had.
Zoo herhaaldelijk waren deze streken
tooneel van plundering en misdaad,
«t de priester in hun litanieën invoerden:
furore Normannorum, libera rios Do^
mine!" yan d6 Woede der Noormannen,
7e«os ons Heerl
in den zomer van bet jaar O. H. 856
ocnt dat gebed inniger en dringender
a5 anders worden gebeden, want opnieuw
faren de Noorsche Zeekoningen door de
-e oezems ^et Hoorden binnengedron-
®i hadden Utrecht vermeesterd en
oopten van daaruit den wijden omtrek
Yw,k'e'ne maar bloeiende parochie van
ga (Noordwijk) hoorde met schrik
angsfc de geruohten, die er 'liepen en
*002 Zaf •Uen ^6n avon<i vaneen
Jurfftrj iitop» hoe de verre kimmen ge
werden yen een rossen vlammen
ST
Toch hoopte eh bad men, dat ze het
kleine dorpje in de duinen beschut door
uitgestrekte en eeuwenoude wouden niet
zouden vinden.
Het feest van O. L". Vrouwe hemel
vaart werd nog in allen 'eenvoud gevierd
en nog altijd hoopte men op verschooning.
Maar ibij den vroegen dageraad van den
16den Augustus zag men zich omsingeld
van een groote menigte woeste krijgers,
wier fantastische uitrusting hen kenmerk
te als zonen der ,,grimma herna".
Ze hieven hun. oorlogskreet aan en hie-
wen meedoogeloos op de dorpelingen in,
zonder geslacht of leeftijd te ontzien. Ge
lukkig zij, die in de diepte van het woud
een toevlucht wisten te vinden.
Natuurlijk moest daarna eerst de kerk
het ontgelden, die, weldra van haarwei
nige sieraden beroofd, in vlammen opging.
Den edelen pastoor, Jeroen,* nam men
gevangen en liet hem allerlei folteringen
ondergaan. Daarna werd hij gekneveld en
aan de hoede van een aantal ruwe kerels
overgelaten. Het was toch geenszins de
bedoeling van den aanvoerder hem di
rect te dooden.
Pastoor Jeroen was uit Schotland af
komstig en van een edel geslacht. Lange
jaren was hij reeds in Kennemerland, de
West-Friesehe gouwen en dieper land
waarts in, in het bisdom Utrecht werk
zaam geweest. Ia de door Karei den
Groote geteisterde landen waren nog
altijd vele Christenen, wier hart nog hei-
densch was en die steeds behoefte hadden
aan de zachte woorden van het Evangelie.
Jeroen had door zijn ijver, zijn liefde en
zijn zelfopoffering tal van stugge harten
tot mildheid weten te stemmen. Deze ver
diensten waren den Noorman niet onbe
kend on des te heviger was zijn haat te-
genovcer den Christen priester.
Indien het hem eens gelukken mocht,
dezen tob afval te brengen I
Op den morgen van den l7den 'Augus
tus werd Jeroen weer voor -den hoofdman
gebracht.
Eerst werd hem naar zijn stand en af
komst gevraagd en vervolgens naar zijn
godsdienst. Toen de vrome Jeroen hier
op geantwoord' had, aei de zeekoningf
„Priester, hoör mij, en offer aan mijn
goden, dan zult; ge tot uw ouderdom in
vreugd© leven en mijn vriendschap genie
ten."
Maar Jeroen gaf heel beslist tot be
scheid, niets tegen zajn geweten en den
eenigen waren God te zullen ondernemen.
En daarop gaf hij een uiteenzetting van
de Christelijke leer.
D© zeekoning hoorde hem aan met toe
nemende ergernis. Eindelijk stoof hij op
en riep: .,Hij_lastert onzen God, ter dood
met hem".
Aanstonds greep een aantal woestelin
gen hem .aan. Ze sleepten hem langs den
weg, die thans nog St. Jeroensweg heet
en verzonnen allerlei duivelsche middelen
om hesm een langzameni marteldood te
doen sterven. En biddend gaf eindelijk dë
edele priester zijn ziel aan den Heer.
Uit d© verte hadden enkele zijner pa
rochianen het woeste tooneel gezien. Toen
de avond gevallen was en de Noormannen
dronken van opwinding in hun tenten
lagen, kwamen ze te voorschijn en be
groeven bet lijk. Toen verlieten ze het
oord der verwoesting en vestigden zich
elders,
Het graf van den martelaar werd door
de wilde natuur met bloemen en struik-
xgewas getooid en was in deze toenmaals
zoo schaars bewoonde streken spoedig ver
geten.
Bijna 'honderd jaar later, in 955, werd
het weer ontdekt. In dien tijd woondeniet
zoo heel ver van heb oude Noordwijk een
vrom© landbouwer, Northboda.
Op zekeren nacht verscheen aan zijn
legerstede de gestalte van een edelen
grijsaard, die zich bekend maakte als een
der heiligen Gods, de priester Jeroen, die
zich' door zijn marteldood, thans in Gods
voortdurende nabijheid mocht verheugen.
Hij beval den boer te Noordwijk het graf
op te sporen, het gebeente te verzamelen
en naar de abdij van Egmond te voeren.
Northboda gaf aan dezo opdracht niet
dadelijk gehoor, daar hij vreeede voor
zinsbedrog en listen eh lagen des duivels.
Daarom bad hij vurig om een herhaling
der verschijning. En inderdaad verscheen
hem ten tweede male St. Jeroen en gaf
het bevel de opdracht uit te voeren. Maar
nog weifelde Northboda.
Eenigen tijd later .werden drie paarden
van den landbouwer gestolen. Zoodra men
dit bemerkte, begaf hji zich met een aan
tal zijner vrienden cn dienstmannen op
weg, om de dieven te zoeken. Na vele
uren in de bosschen te hebben rondge-
kruist, besloot men halt te houden, om
den volgenden ochtend het onderzoek voort
te zetten. Plotseling bemerkte Northboda
dat hij zich bevond bij de plek, die hem
reeds tweemaal in den .droom was ge
toond als de grafstede van den heiligen
martelaar. Hij liet evenwel niets merken.
Toen men zich ter ruste had begeven
verscheen St. Jeroen aan een der andere
tochtgenooten en sprak tot hem: „Sta op
en zeg aan Northboda, dat hij niet lan
ger verzuim© Gods wil te doen.Oost
waarts, aan den rechterkant der plaats,
waar gij rust is mijn graf. Maar omdat
ongeloovigen een teeken vragen moet gij
met den dageraad naar het woud hier
dichtbij gaan; daar vindt gij de paarden."
Onmiddellijk staat de man op en be
geeft zich met eenige mannen op weg,
waar hij weldra de paarden vindt.
Nu neemt hij Northboda in vertrouwen
en zegt hem zijn ervaring. Deze is boven
mate verheugd', dat de verschijning dus
geen zinsbedrog is geweest. Onmiddellijk
zendt hij de dienstmannen en verdere
helpers met de paarden naar zijn hoeve.
Zelf blijft hij met zijn vriend a-chter, en, als
allen vertrokken zijn, begeven zij zich
naar het graf, verwijderen de aarde en vin
den het heilig gebeente.
Graaf Dirk II van Holland en bisschop
Balde rik van Utrecht worden met heb ge
beurde op de hoogt© gesteld en enkele
dagen daarna komen do bissohop en de
graaf met een luisterrijk gevolg van gees
telijken en ridders om in een plechtige
processie het heilig lichaam naar abdij
van Egmond t© vervoeren, waar het
voortaan velen ter bedevaart lokte*.
Maar ook trokken vele pelgrims haar
Noordwijk, naar de plek waar St» Jeroen
begraven was geweest. Er werd een kapel
opgericht en later in 1311 een groote kerk.
We zullen niet trachten hier een op
somming te geven van de wonderen, welke
volgens oude kronieken plaate vonden op
deze* gewijde plek. In den loop der tijden
werd de kerk door den offerzin der ge-
loovigen prachtig versierd met kostbare
altaren, kunstrijk vaatwerk, prachtige
muurschilderingen. Zoo bracht Jacob Cor-
nelisz. van Oostsaenen tegen heb gewelf
den marteldood van St. Jeroen in bceld^
een schitterend meesterwerk. Het vanda
lisme der Geuzen heeft echter al dit'
schoon voor het grootste gedeelte vernie
tigd.
In dezelfde hervorming'sdagen moesten:
ook de relieken van Sb. Jeroen overhaast
"uit de 'Abdij van Egmond gered worden,
aangezien de troepen van Sonoy alle kloos
ters en abdijen te .vuur cn te zwaard ver
woestten.
Zij werden naar Haarlem gevoerd, waar
zij nu eens aan een kerk en dan weer vei
ligheidshalve aan een vromen leek werden)
•toevertrouwd. Do uitvoerige geschiedenis
der reliquien behoeven we bier trouwens-
niet te herhalen.
Het was de wensch van Mgr. Bottcman-
ne dat Noordwijk opuieuw weer bede
vaartsoord zou worden. Daarom werden'
den 17den Augustus 1892 dus precies 1030
jaren, na den roemrijken marteldood c©
relieken, weer naar Noordwijk gevoerd..
Het feest van St. Jeroen, dat in Noordwijk"
en omgeving nooit vergcleu was, wordS
er sindsdien met steeds grooleren luister,
gevierd. En binnenkort vertrekt ook weo<
de Leidsche precessie naar Noordwijk, cnï
huid© te brengen aan de nagedachtenis
van den grooten heilige en ons door zijnl
voorspraak bijzondere gunsten to vragenJ
maar bovenal om lof en dankzegging tal
brongen aan den Heer des Heeren, ditf
zooveel wonderen wrochtte in do lago lan
den bij de zee. Mogen zoor velen optrelé»
ken naar de plek waar voor meer dan dul-j
zend jaren de heilig© martelaar viel alt
offer van zijn onbezwekon geloofstrouw eij
mogen zij, die niet deelnemen aan dé;
bedevaart, toch minstens een hartelijk g®»,|
bed storten om St. Jeroen'© voovspraaK.
af te smeeken.
N. J H. S.
