DONDERDAG 26 JUNI 1924
Mo. 4494
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
15e Jaargang.
5)c Êcidbc/lxe Sou/tam'
^goNNEMENTSPRIJSbedraagt bf] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
nnze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
F?anco per post f 2.95 per kwartaal.
oet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnéfa ver»
trijobaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
Uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct.t met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon* en Feestdagen f
TIL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 is POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono advertentiën 30 cent per rcgel>
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. 3
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.50.
pit nummer beslaat uit tweo
bladen.
Zij die zich met 1 JULI a.s.,
DE LEIDSCHE COURANT" wen-
sehen te ahonneeren, ontvangen de
voor dien datum verschijnende
nummers gratis.
Zonderling
j Kameroverzichtschrijvex van hetlibe-
^Vaderland" schrijft naar aanleiding
vergadering der Eerste Kamer van
gisteren o. m.:
Behalve den heer Stenhuis hebben wij
gisteren drie Katholieke senatoren gehoord
en lieden zal de vierde (de heer Haazevoet)
volgen. Welk een gebrek aan arbeidsver
deling en welk een zonderlinge partij is
toch de Roomsch-Katholieke! De Katho
lieke hocgleeraar Veraart is een van do
e mannen der bedrijfsorganisatie;
kent zijn stelsel en men had bijna
hit genoegen gehad den uitdenker daarvan
Volksvertegenwoordiging zijn eco-
uitvinding zelf te hooren toe
lichten. De heeren Wittext van Hoogland,
Dobbelman en Blomjous, benevens minis
ter Aalberse, zijn vertrouwenslieden van
diezelfde Roomsche Staatspartij en hoort
hen over het lievelings-denkbeeld van
vele Katholieken! Minister Aalberse ont
kent., dat een wettelijke regeling der be-
Irijfsorganisatie ordening der industrie
tal brengen, waar thans wanorde heerscht;
ontkent evenzeer, dat zulk een regeling
brengen vergrooting der productie en
bevordering der welvaart. De heer Dobbel-
mann noemde bedrijfsorganisatie (elke
vorm van bedrijfsorganisatie'!? Red. L.
Crt.) don aanvang van een weg, die naar
Ben afgrond leidt en beriep zich zelfs op
de encycliek Rerum Novarum. De heer
Blomjous rafelde de nieuwe ordening (toch
alléén die volgens bet stelsel-Veraart!
Jed. L. Crt.) tot op den draad uiteen,
iwesde .er van verminking van de pro-
luctie en van den uitvoer, bemoeilijking
Ier concurrentie en verarming wan de
natie. En de heer Wittert van Hoogland
Verklaarde zich weliswaar ee-n voorstan
der van publiekrechtelijke bedrijfsorgani-
»tie, doch hii voegde er aanstond bij, dat
edere stap in die richting zeer voorzich-
slechts na lange nauwkeurige over
weging dient gedaan te worden."
Tot zoover de Kamer-overzichtschrijver.
Wii kunnen er lieusch nie.ts „zonder
lings" in zien als onder Katholieken ver
stillend wordt gedacht over «en onder
werp. zelf zoo verscheiden in vorm, wat
opzet en uitwerking betreft, bovendien
no? vrijwel in het begin-stadium .van de
publieke belangstelling en daadwerkelijke
interesse! 't Spreekt haa-st vanzelf, dat
hierover nog verschil van opvatting be-
•taafc in een partij, wier leden niet door
slaafsche onderwerping aan congres-uit
spraken e.d betreffende zulke vraagstuk
ken gebonden ziin.
Dat is werkelijke heelemaal niet zonder
ling
Maar wel zonderling is het echter, als
daarover persoonlijke meeningen in het
openbaar, in ope.nbare colleges, worden
ton beste gegeven positief en negatief,
ï.l anderen bestrijdend.
Vólkernen juist werd door de voorzitter,
den heer Van Wijnbergen 075 de laatste
„Bonds "-vergade ring te Utrecht opge
merkt. dat over.het vraagstuk van bedrijfs
organisatie en medezeggenschap me e r
ïtudeerd. minder gepraat moet
wirdem Aan praters er over hebben wij
inderdaad minder gebrek dan aan men
den, die het vraagstuk bestudeeren en
dan als vrucht van die studie objectief
kwestie belichten.
BUITENLAMP
De Herstelkwestie.
De reis van Herriot.
at zijn nu de resultaten?
be linksche Fran s ah e pers verklaart
ïüns'emmig, dat, „terwijl men dertig
maanden lang niet anders dan teleurstel-;
hngen en rampen heeft gekend, thans de
mannen van goeden wille in drie dagen
resultaat hebben weten te bereiken,
eenvoudig omdat zij den vrede willen".
Daarentegen is de geheele rechtsche
Pers vol ongerustheid. Men uit daar de
mining dat Herriot zoo goed als alles
eelt prijs gegeven, wat Frankrijk voor
M veiligheid en zijn herstel noodig had.
v ;°'usschen is er niet de minste klaar-
M omtren't do diplomatieke hesprokin-
j*11 en omtrent do conclusie, waartoe de
WHS?*1*1* zijn. De „tevre-
'tfn 11van ^en ^eer Theunis acht men
Triil ?~d tc>t niets bindt, ter-
het een leer ongunstigen indruk hoeft
dat Mac Donald in zijn verkla
ringen aan het parlement heel wat sober
der en minder stellig is geweest dan Her
riot in zijn tallooze interviews. Ook bij de
linksche meerderheid verbergt men moei
lijk zekere ongerustheid,die onverklaar zou
zijn, als Herriot werkelijk een positief re
sultaat zou hebben gehad. De oppositie
meent, dat Herriot de go van gone is van
een ideologie, die hem de oogen sluit voor
do practische moeilijkheden. Vandaar dat
hij in het vage blijft, als in de 'kwestie van
de onderlinge schulden. Men heeft den in
druk, dat Mac Donald met reden de kwes
tie van die schulden en de- herstelbetalin
gen gescheiden wil houden en zulks gaat
lijnrecht tegen de Fransche politiek in.
Wat het oriënteeren der vraagstukken
naar den volkenhond betreft, daarover loo-
nen zich ook velen veïheugd, die niet pre
cies tot het kartel kunnen worden gere
kend, terwijl onbetwistbare voorstanders
van den volkenbond vreezen, dat de
„last" te zwaar zal zijn voor dit lichaam.
In de kringen der oppositie merkt men op
dat de volkenbond alleen een dergelijke
taak tot een goed einde zou kunnen bren
gen, als hij beschikte over een materieele
macht-, wat niet heit geval is.
Herriot zal in de kamer reeds een
moeilijken terugkeer hebben, doch het
numerieke overwicht van het kartel zal
hem daar beschermen. Wat echter zijn
positie tpgenover den senaat zal zijn,
wordt met den dag twijfelachtiger.
HcrriGt en het Roergebied.
Do militaire controle.
Naar men te Berlijn in bevoegde" krin
gen meent te weten, ligt het, wat betreft
de ontruiming van het Roergebied, in Her
riot's bedoeling, voorloopig de economi
sche grens, welke ligt tusschen het bezette
gebied en het overige Duitschland, todoen
vervallen. Daarna zouden de Franschen
het bestuur van de spoorwegen in het be
zette gebied uit handen geven en een mili
taire controle-commissie instellen, welke
toezicht zal houden op de spoorwegen, wel
ko in Fransche regie zijn geweest. Het
schijnt verder in Herriot's voornemen te
liggen, pas in de laatste plaats over te
gaan tot vermindering van de militaire
bezetting van het Roergebied.
De Duitsche gezant te Parijs, von Hösch
heeft te Berlijn als zijn meening te ken
nen gegeven, dat Herriot's bedoelingenten
eenenanale te goeder trouw zijn bij welke
opvatting de Rijksregeering zich heeft
aangesloten.
Yon Hösch heeft echter tevens gewezen
op de sterkte van de oppositie, welke Her
riot to Parijs tegenover zich hQpft. In dit
verband waarschuwt men in officieele
kringen tegen optimisme, daar men -het
niet onwaarschijnlijk acht, dat de oppo
sitie Herriot, indien deze.zich, naar haar
zin, te ver tegenover Duitsdhland waagt,
zal laten vallen of althans een builenland-
sche politiek van hem zal eischen, welke
feitelijk niet zal afwijken van die van het
Nationale Bloc.
Wat betreft de nota in zake de militaire
controle, is het waarschijnlijk, dat het
antwoord der Duitsche regeering toestem
mend zal luiden.
Weliswaar staat de Tegeering onder den
druk van sterke politieke groepen, welke
een afwijzing van een nieuwe algemeen©
controle der militaire inrichtingen eischen
doch in de regeer in g zelf staan alleen de
ministers Jar res en Luther nog eenigs-
zins onder den druk dier groepen.
De nationale pers doet inltusschen po
gingen om in de controle-kwestie een mid
del (e vinden om de overeenstemming met
Frankrijjc te saboteeren.
Frankrijk.
Frankrijk en Sovjet-Rusland.
De erkenning de jure.
Naar de „Daily Mal" uit Parijs ver
neemt, is de Fransche regeering niet
voornemens de sovjetregecring terstond te
erkennen, doch wil men einde Juli een
conferentie van de geallieerden en Rusland
te Londen bijeenroepen, waar het vraag
stuk der Russische sdhulden zal worden be
handeld. Eerst daarna zou do erkeuning
de jure door Frankrijk volgen.
Katholieke partijformaiie.
Katholieke democraten uit verschillen
de deelen van Frankrijk hebben besloten
een kamergroep van katholieke democraten
(Chrétiens sociaux) te vormen als kern
eener katholiek-politieke formatie.
Daartoe behooren onder meer de katho
lieke kamerleden uit Brotagne en Nor-
mandië.
De bakkersstaking.
Een gering aantal stakers.
Van de 7000 bakkers staken cr slechts
700.
Engeland.
De Britsch-Russische conferentie.
De onderhandelingen
opgeschort?
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Telegraph" zegt, dat de officieele
onderhandelingen tusschen Engeland en
Sovjet-Rusland zijn opgeschort, daar men
van Britsche zijde meende, dat het nutte
loos is-verder te gaan totdat de onderhan
delingen voor het sluiten van een leening
en vooj: overeenstemming met de houders
van Russische fondsen, resultaten hebben
afgeworpen. De hervatting van de confe
rentie is derhalve onzeker.
Het ouderdomspensioen in Engeland.
Snowden's voorstel tot uit
breiding aangenomen.
Het Lagerhuis heeft gister het 'schema,
voorgesteld door den kanselier van de
Schatkist, Snowden, aangenomen, waarbij
de faciliteiten voor personen van 70 jaar
tot het verkrijgen van ouderdomspensioen
worden uitgebreid.
Snowden deelde mede, dat de uitvoering
van ziju voorstel 4 miliioen pond sterling
voor dit jaar zou kosten en daarna 7 mil-
licen pond jaarlijks. Er zullen 250.000
ouden van dagen door gebaat zijn.
Tot nü toe kreeg iemand van 70 jaar
met een wckelijksch inkomen van 25 shil
ling uit verdiensten of rente van eigen
geld geen staatspensioen. In Snowden's
resolutie nu wordt voorzien, dat zoo
iemand voortaan reclii zal hebben op oen
pensioen van 10 shilling per week. Voor
hen, die uit particuliere middelen meer
dan 25 shilling wekelijksch inkomen heb
ben, wordt dit pensioen volgens een be
paalde schaal verlaagd.
Het voorstel van Snowden kreeg den
warman steun van alle partijen.
Zwitserland.
De internat, arbEidsconferentie.
D e 8-u r e n d ag.
Do correspondent van de „Msbd." seint
uit Genève d.d. gisteren:
De voortzetting der discussies over den
8-urendag, was heden belangrijk om twee
redenen; in de eerste plaats om de Brit
sche regeeringsverklaring, dat de regee
ring een wetsontwerp bij het parlement
zal indienen, dat, na aanneming, Mac Do
nald's regeering tot ratificatie der Wash-
ingtonsche conventie zal in staat stellen.
Voorts verklaarden ook België en Po
len, heide groote industriestaten, zich tot
ratificatie bereid, mits de andere groote
industrieele staten hetzelfde doen. België
hoopt, dat een internationale afspraak
hierover zal kunnen tot stand komen.
In de tweede plaats was de discussie
belangrijk door do protesten van den En-
gelschen regeerings-gedeleg'eerde Rhys Da-
vies en den Duitschen arbeid ers^gedelegeer
de Mueller tot de Duitsche regeering, we
gens 'haar besluit tot verlenging van den
arbeidstijd in Duitschland met het oog op
de betaling der reparaties.
Het gevolg dezer verklaringen is, dat de
Duitsche regeering en werkgevers vrijwel
geisoleerd staan, althans tegenover de ar
beidersgroep en de geallieerde regeeringen
Morgen zal waarschijnlijk onze eerste
regeeringsgedelegeerde, mgr. dr. Nolens,
een redevoering uitspreken.
Spanje;
Het prcces tegen generaal Berenguer.
De procureur-generaal heeft in zijn re
quisitoir tegen generaal Berenguer, den
voormaligen Spaanschen hoogen commis
saris in Marokko, twintig jaar vesting
straf en verwijdering uit het leger ge-
eischt.
De positie van Primo de Rivera.
Volgens den correspondent van de „Dai
ly Express" te Barcelona zou de positie
van generaal Primo de Rivera hevig ge
schokt zijn en er zou sprake zijn van een
overgangskabinet, met general "WVyler als
premier.
Een deel van het leger, dat reeds opge
wonden is wegens Ihet feit, dat generaal
Berenguer en generaal Navarre zich voor
den krijgsraad hebben te verantwoorden
wegens den tegenslag in Marokko van
1921, protesteerde thans krachtig tegen
het besluit tot ontruiming vau de voorge-
schoven posten in dit land en tot concen
tratie van de troépen in do versterkte
vlakten langs do kust.
Volgens berichten, welke het directoire
li o opt geheim te houden, zou kolonel
Franco, do aanvoerder van het vreemde
lingenlegioen, geweigerd hebben zijn stel
ling te verlaten en hij zou gedreigd heb
ben met zijn troepen naar Melilla op te
rukken.
Generaal Sanjujo Jiceft bevel ontvangen
van het directoire, om Franco voor een
krijgsraad te brengen, doch hij heeft niets
gedaan en men gelooft, dat hij met Franco
sympathiseert i,
Italië
De moord op Matteotti.
Toenemende politieke
agitatie.
De politieke agitatie, die verwekt is door
den moord op Matteotti vermindert nog
geenszins, integendeel: De oppositie-par
tijen zetten haar agitatie voort. Do afge
vaardigde Turai heeft geweigerd deel uit
te maken van de parlementaire commissie
die belast is met het onderzoek naar de
zaak-Finzi en het is zeer waarschijnlijk,
dat de afgevaardigden der minderheid
weigeren zullen bij de heropening der
Kanier aan de werkzaamheden deel te
nemen.
Op het oogenblik wordt eon felle cam
pagne gevoeTd tegen generaal de Bono,
die de vlucht van Rossi en Filipelli be
vorderd zou hebben. Men eischt zijn af
treden als eerste generaal van de fascis
tische militie en zijn arrestatie, "é'usso-
lini verzet zich hier echter tegen.
De „Popoio" komt met een sensatio-
neele mededeeling. Het lijk van Matteotti,
zoo schrijft het blad, "is te Rome verbrand
in het crematorium van de stad, met me
deweten van do politie.
De fascisten organiseeren in alle deelen
van het land betoogingen en a.s. Zon
dag zullen zij ten getale van 100.000 te Mi
laan manifesteeren om hun trouw te be
tuigen aan Mussoljni.
Ontelbare personen worden nog steeds
gearresteerd. De directeur van de „Nuovo
Paese", de heer Bazzi, werd eveneens ge
arresteerd, doch na een huiszoeking werd
hij weer vrijgelaten.
Nog-een rede van Mussolini.
Gisteren heeft Mussolini een rede gehou
den voor een vergadering van afgevaar
digden der meerderheid, waarin hij, na
gewezen te hebben op al hetgeen reeds
door de overheid is gedaan met het oog
op de gerechtelijke vervolging van alle
medeplichtigen aan den moord op Mat
teotti opnieuw uitdrukking gaf aan den
wil der regeering, vast te stellen wie ver
antwoordelijk zijn en de schuldigen te
straffen, daar hetgeen thans is geschied
niet waardig is aan een groot volk.
Wat het toekomstige program betreft
herhaalde Mussolini zijn vroeger gedane
verklaringen, d.w.z., het parlement te doen
functionneeren, geen enkel, machtigings
decreet meer uit te vaardigen, daar de
Kamer anders niets meer te doen zou
hebben, het herstellen van de absolute wet
tigheid, het onderdrukken van de onwet
tigheid en het zuiveren van de partij.
Spreker verklaarde krachtig te zullen op
treden tegen alle pogingën, om den toe
stand omver te werpen, welke het fascis
me ten koste van groote krachtsinspan
ning en opoffering van goed en bloed in
het leven heeft geroepen.
Indien daarentegen do minderheden
zich rekenschan zullen geven van haar
verantwoordelijkheden en haar -ts we
derom zullen innemen, dan kan de crisis
als overwonn n worden beschouwd, want
een oppositie, is welken vorm dan ook, kan
van zeer groot nut zijn indien zij bepaalde
feiten signaleert, ze critiseert en contro
leert.
Een motie van vertrouwen.
Do meerderheid van den senaat heeft
een motie van vertrouwen in de regee
ring van Mussolini aangenomen.
Roemenië.
De Bcsza. abische kwestie.
Bespreking door de
Kleine Entente.
Over de conferentie van de Kleine En
tente, welke in Praag gehouden wordt,
verluidt in politieke kringen te Boekarest,
dat van de zijde van den Roemeenschen
gedelegeerde in ieder geval de Bessarabi-
sche-kwestio ter sprake zal worden .ge
bracht, ook indien Tsjecho-Slowakije er
Joegoslavië dit punt niet wenschen te be
spreken of het. zouden willen verdagen.
Roemenië acht hef van groot belang,
van de definitieve houdin^ dezer beide"
landen op de hoogte zijn, ingeval van een
Russisch-Roemeensch conflict.
Egypte.
Egypte en Engéland.
Geen bijdrage in de kosten var
het bezettingsleger.
De Egyptische Kamer van Vertegen
woordiging heeft met algemeene stemmen
besloten, den bewonen post van 146.000
Turksche ponden als bijdrage voor de on
derhoudskosten van het Britsche bezet
tingsleger van de begrooting te schrap
pen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
BUITENLAND.
In Frankrijk vraagt men zich af, wat
de resultaten zijn van Herriots reis.
De Britsch-Russische conferentie zou
geschorst zijn.
Het rumoer over de zaka-Matteotti ia
neg steeds niet bedaard.
BINNENLAND.
De Arbeidsbegrooting in de Eerste Ka
mer (Staten-Generaal, 2de blajd).
De werktijd in de blcembollenpelierijen.
Het Kamerlid mr. A. baron v. Wijnber
gen doet nadere mededeeling over het on
derwijsdebat van verleden week Vrijdag in
de Tweede Kamer. (Uit de Pers, 2de blad)
OMGEVING.
Wij geven in feuilletonvorm iets uit de
geschiedenis van St. Jercens bedevaarts^
plaats Ncordwijk (2de blad).
LEIDEN.
Moijers's belangrijke Uitverkoop begint
Zaterdagmorgen. Zie annonce op de ach
terpagina van dit blad. (Advertentie). 7408
BlBliSEGiLAND
Pensioenen.
Veel werk bij den Pensioenraad
raad.
De Pensioenraad, verzoekt ons mee te
doelen, dat hem, in verhand met de inge
treden salarisverminde,ring en do aanstaan
de wijziging van do Pensioenwet, een zoo
overstelpend aantal pensioenaanvragen be
reikt voor de bewerking waarvan slechts
een be.perkt aantal geschoolde krachten
beschikbaar is dat in de toekomst niet
geringe vertraging in de afdoening van dia
aanvragen te vreezen is.
De raad geeft, ter voorkoming van te*
leurstellingen, in overweging, aanvragen
om pensioen steeds terstond, nadat bet
tijdstip van ingang van het ontslag bekend,
is, in te dienen on de pensioensaanvraeen
vergezeld te doen gaan van de voor de re
geling van het-pensioen vereischte stukken.
Het aanvullen van ontbrekende stukken
•eroorzaakt in den regel ernstige vertra
ging.
Werktijd in bloembollenpcilrrijen.
T ij d e 1 ij k o verlenging.
De Minister van Arbeid. Handel cn Nij
verheid heeft: A. aan hoofden of bestuur
ders van bloembollenpellerijen in alle ge
meenten des rijks vergund dat in bun
ondernemingen door arbeiders van 16 iaar
of ouder, werkzaam bij bet pellen van de
gerooide bollen, gedurende bet tinlvak van
1 Juli tot en me,t 16 Augustus 1924, in af
wijking van bet bepaalde bij art. 24 der
Arbeidswet 1919. 10 uren per dag en 55
uren per week arbeid wordt verricht, onder
voorwaarde, dat de arbeidstijd van bcdoel-
arbeiders in zijn geheel is gelegen tus
schen 7 uur des voormiddsgs en 7 uur des
namiddags;
B hoofden of bestuurders van de onder
A genoemde ondernemingen er aan herin
nerd, dat:'
lo. indien van de vergunning gebruik
ordt gemaakt, overeenkomstig bet be
paalde bij art. 10. derde lid. van bet Rui
tijden- en Arbeidslijstenbesluit voor fabrie-
ken of werkplaatsen 1923 uit een naast de
arbeidslijst opgehangen geschrift op dui
delijke wijze de regeling van de arbeids-
en rusttijden moet blijken;
2o. op de dagen, waaroo ingevolee deze
vergunning langer dan 814 uur per dag
arbeid wordt, verricht, overeenkomst^ bet
bepaalde bij art. 3 van voorgenoemd Ryrt-
tiiden- en Arbeidslijstenbesluit arbeids
tijd van een arbeider niet na ten hoogste
4uur arbeid behoeft te worden afgewis-
seld door een onafgebroken rusttijd van
ten minste van een half uur, onder voor
waarde, dat zijn arbeidstijd telkens na ten
hoogste' 4Va uur arbeid wordt afgewisseld
door een onafgebroken rusttijd van ten
minste een kwartier en bovendien na teit
hoogste 6J4 uur na het begin van ziin da-
gelijksche-n werktijd door een onafgebroken!
rusttijd van ten minste een half uur.
(St.Crt.)
Invoerrecht vleesch.
De commissie van deskundigen voor liet
invoerrecht op versch en gekoeld vleesch
heeft de in de wet van 19 Mei 1922 be
doelde prijscourant vastgesteld als v°ist:
Rund- en kalfsvleesch, versch of gekoeld,
100 kg. f 105; paarden- en ander vleesch*
versch of gekoeld, 100 kg. f 55.
Gedurende de maand Juli zal mitsdieni
hot invoerrecht voor de hierboven bedoelde
vleeschsoorten bedragen 10 pet, van de hier
voor vermelde waarden. (St.Ort.)
Mr. dr. J. van Best.
Gisterenavond is bij den gemeenteraad
t© Eindhoven, bericht ingekomen, dat de
heer mr. Jan van Best, wegens vertrek uit
de gemeente, ontslag^ heeft genomen al«
wethouder en ali raa-oslid.
Arbeidsvoorwaarden Gemcentepersonce!
to Amsterdam.
Over de nota van B. en "NV., houdende medë^
deeling van de overeenkomst betreffende del
arbeidsvoorwaarden der gemeentewerklie
den, zooals deze opnieuw zijn vastgesteld
in de Centrale Oommissie voor Gecrgani-
