15e Jaargang.
ZATERDAG 21 JUNI 1924
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
jBij onzo Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
Franco per post I 2.95 per kwartaal
Pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 i POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlgn 30 cent per rage»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine adverlentlën, van ten hoogBte 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver»
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit wijf
bladen, waaronder het Geïl-
lustpeepd Zondagblad.
Socialistisch wanbeleid.
't Loopt mis in Twente voor den socia-
listischen vakbond.
De groote staking brokkelt af en vrij
zeker zal generaal Stenhuis moeten capi-
tuleeren.
't Was te voorzien.
't Was te voorzien, eerstens, dat bet af
wijzen van bet bemiddelingsvoorstel van
den Rijksbemiddelaar zou bcteekenen een
eindeloos en hopeloos vervolgen van den
strijd. En daarom ook aanvaardden het
de Christelijke vakbonden.
't Was ook -te voorzien, dat bet door
zetten daarna van den strijd door de so-
cialistischen vakbond een domheid was,
welke het naamloos leed, dat in de arbei
dersgezinnen werd geleden, ander-halve
maand volkomen nutteloos deed voortduren.
Maar nu moet voor Stenhuis een an
dere schuldige worden gevonden.
En Albarda (die Ttroelstra's opvolger
moet zijn als leider) wijstMinister
Aalberse aan:
„Alles wijst er op schrijft do
heer Albarda dat de regeering
den moed en de kracht mist om in
den grooten textiels tri jd een recht
vaardige oplossing te bevorderen
De man van het „ethische loonmi-
nimum", de heer Aalberse, ziet lij
delijk toe, boe van een van de slechtst
betaalde groepen industrie-arbeiders
voor den tweeden keer binnen ander
half jaar een brok van hat karige loon
afgehouden wordt.
De man van den achturendag, mr.
'Alberse, ziet lijdelijk toe, hoe aan ar
beiders, wier arbeid meer dan die
van de meeste anderen een geestelijke
kwelling is, de langere arbeidsdag
opgedrongen wordt.
De regeering, die de Koninklijke
Lloyd en de Hanzebank, de sigarenin-
dustrie en de schoenenindustrie te
hulp is gesneld, staat bij een levens
gevaarlijke crisis in de katoennijver
heid, alsof zij daarmede niets te ma
ken heeft.
Zij, die zegt te gehoorzamen aan
rechtsbeginselen, hooger dan die wel
ke door ons geëerbiedigd worden,
wacht bij de groote en langdurige
worsteling in do textielnijverheid, on
bewogen en onbewegelijk, tot liet ge
weld van den sterkste den strijd zal
hebben beslist.
Haar onaandoenlijkheid en haar ge
mis aan initiatief bij dit groote con-
flct, dat een aangrijpende lijdensge
schiedenis van duizenden beteekent,
zullen een bittere herinnering nala
ten van de tweede en slechtste phase
van het kabinet-Ruys de Beeren-
brouck-Aalberse."
Goed gebruld, leeuw!
Tracht maar in groote woorden en
flitsende termen de aandacht af te lei
den van Stenhuis' onkunde en van de
domme tactiek van den" socialislischen
vakbond, wien ondoordacht cn onverant
woord optreden bij de arme slachtoffers
daarvan ongetwijfeld hittere herinneringen
moet nalaten.
Een onderwijs-kwestie.
Er is "gisteren in de Tweede Kamer een
onaangename discussie gevoerd, welke 'n
bitteren nasmaak achterlaat.
De heer Van Wijnbergen heeft bepleit
de billijkheid om vijf Katholieken inrich
tingen van Middelbaar Onderwijs, die op
subsidie hadden gerekend (krachtens de
.Wet), alsnog subsidie te verleenen.
Zoowel van Antirèv. als van Ghr.-Hist.
zijde-gaf men blijk voor do billijkheid, die
er lag in des heeren v. Wijnbergen wensch,
veel te gevoelen maar, toen het tenslotte
op stemmen aankwam, liet inen de Ka
tholieken alleen slaan.
Alle Katholieken stemden als één man
voor de subsidie-verleening; alle anderen
..schaarden zich aan de tegenpartij.
Ongetwijfeld, een pijnlijk gebeuren.
't Doet ons eenigermate denken aan wat
zich deze week in den Leidschen Gemeen
teraad heeft afgespeeld, toen ook zoowel
bij het openbaar debat, als daarna'door
coalitiegenooten werd erkend, dat do Wet
houder van Onderwijs, oen verzoek van
ecu R.-K. Schoolbestuur niet met den ver-
eischten ernst die men anders wel van
hom gewoon is fr had behandeld, terwijl
echter van die erkenning bij de stem
ming niets bleek.
Dergelijke voorvallen brengen 'ons niet
lot een niet-voldoendè gemotiveerde conclu
sie; zooals er door blaclen van de overzij
de ongetwijfeld uitgetrokken wordtMaar
eenige reden tot bezorgdheid over onze sa
menwerking geeft met narno het gisteren
m do Tweede Kanier voorgevallene toch
wel.
BUITENLAMP
Duitschland.
Duitschland en Frankrijk.
Str esemann over Herriot.
Stresemann heeft zich te Dessau uitge
laten over de programrede van Herriot.
Hij ziet in de nieuwe regeering in Frank
rijk een college, dat de vroegere methoden
tot bestrijding van Duitschland niet denkt
voort te zetten.
Omtrent de te verwachten.amnestie ver
klaarde Stresemann, dat' deze slechts vol
doende uitwerking kan hebben, als zij niet
tot bepaalde groepen beperkt blijft, maar
algemeen is.
Herriots verklaring betreffende de ont
ruiming van bet Roergebied leest Strese
mann aldus, dat deze begint onmiddellijk
nadat de wetten, aangegeven in liet rap
por t-Dawes, in werking zijn getreden.
Amnestie in bezet gebied.
De „Echo du Rliin" meldt:
Ingevolge de instructies, welke de
Fransche regeering naar aanleiding van
de dooi* Herriot afgelegde verklaringen
den Franschen eersten gedelegeerde in de
Rijnland-commissie beeft gegeven, zond
deze aan de autoriteiten in de Fransche
zono instructies om nieuwe lijsten op te
maken van de tijdens het lijdelijk verzet
uitgewezen personen. Voorts onderzoeken
de militaire autoriteiten, op welke wijze
aan de veroordeelde personen gratie kan
worden verleend.
Verder "wordt gemeld, dal de Rijnland-
commissie sedert het begin dezer week
aan 7000 gezinsleden van ballingen den
terugkeer heeft toegestaan.
Van do door Fransche krijgsraden ver
oordeelde personen hebben er 268 van do
580 hun straf uitgezeten, aan 210 is gra
tie verleend en slechts 58 bevinden zich
nog in de gevangenissen in het bezette ge
bied.
In de Belgische zone zijn maatregelen in
gelijken geest getroffen.
De geruchten over Duitsclie militaire
plannen.
Ter bevrijding van het
"Roergebied.
Het Parijsche Journal heeft dezer da
gen een bericht gehad, dat ook in Engel-
sche bladen is overgenomen, en volgens
hetwelk er uit het bezette Duitschland
evenzeer als uit het onbezette mededeelin
gen waren ontvangen over Duitsclie mili
taire plannen ter bevrijding van het Roer
gebied. Van officieele Duitsclie zijde wordt
er echter op gewezen, dat liet toch van
zelf spreekt, dat bevoegde militaire of
burgerlijke kringen in-Duitschland aan
dergelijke plannen zelfs niet kunnen ge
dacht hebben. Evenmin bestaat er eenig
bewijs, dat -particulieren dergelijke plan
nen zouden gevormd hebben. Do uitvoe
ring er van zou van regeeringszijdo daar
enboven verhinderd worden.
Het bericht van bet Journal is uit de
lucht gegrepen en een dergelijke mededee-
ling is lo Parijs niet ontvangen, tezij dat
de Fransche overheid het slachtoffer is ge
worden van een oplichter.
Een nieuwe reisbelasting.
Een middel tot inv'or dcring
van belastinggelden.
Nu de lielasling van 500 mark op rei
zen naar liet buitenland is afgeschaft,
'heeft de regeering blijkbaar gezocht naar
een middel, om toch nog eenig profijt van
do buitenlandsche reizen té hebben. Zij
heeft dit .middel gevonden door belasting
le leggen op de z.g. „Unbedenkliclikeitshe-
scheinigung". Iedere Duitscher, cn ook
iedero buitenlander, die in Duitschland
gevestigd is, moet nl., indien liij naar het
buitenland wil reizen,- een verklaring heb
ben van de belastingautoriteiten, dat er
tegen zijn vertrek uit het land geen be
zwaar bestaat. De bedoeling is, te voorko
men, dat men het land verlaat met be
lastingschuld.
Van pu af zal men, ten einde een derge
lijke verklaring te kunnen verkrijgen,
niet slechts zijn achterstallige belaisting
moeten regelen, maar men zal bovendien
nog oen belasting moeten betalen, welke
naar gelang van dén duur der reis van 10.
tot 60 mark voor Duitschcrs en. de helft
voor buitenlanders bedraagt.
Do nieuwe belasting is gister ingegaan.
Daarentegen was Dinsdag do laatistè dag
van de belasting van 500 mark. Er waren
dus tweo volkomen koslclooze dagen, met
liet gevolg, dat bet Woensdag en Donder
dag bij de betrokken bureaux storm beeft
g'eloopcn, terwijl het gister overal leeg
was.
Tcsen de hetze in de bladen.
Uitbreiding der bevoegd
heid tot persvorbod.
Bij verordening van den Rijkspresident
1 van 28 Februari 1924 werd aan de betrok
ken autoriteiten het recht verleend, maat
regelen te nemen tot' het tegengaan van
pogingen tot onrechtmatige wijziging van
den grondwettigen staatsvorm. Het is ge
bleken, dat deze formuleering aan de uit
voerende autoriteiten te groote beperking
oplegt.
Op dien grond heeft de Rijkspresident
na overleg mot de Rijksregeering en do
regeeringen der afzonderlijke staten, een
aanvulling op deze verordening uitgevaar
digd, waardoor tegen een periodiek óók
kan worden opgetreden, wanneer door
den inhoud daarvan aangespoord wordt
tot overtreding van wetten en rechtsgeldige
verordeningen of tot gewelddaden tegen
andersdenkenden ten opziclite van.poliU'dm
en economische aangelegenheden.
Een doodvonnis.
Do jury-rechtbank le Guhen veroordeel
de den 24-jarigen bankwerker Nunzinger
uit Berlijn wegens roofmoord ter dood.'
Hij had na een inbraak een zijner hand
langers vermoord en hem beroofd van zijn
aandeel aan den diefstal.
Frankrijk.
Het nieuwe bewind.
De Kamerfacties.
Do verschillende kamerfracties hebben,
zich thans definitief geconstitueerd. De
sterkste fractie is de radicale met 189 le
den. Dan volgt de socialistische fractie
met 104, do democratisch repuhjikein-
sche unie (do vroegere Arag partij) met
103, de socialistiscn-republikeinsche (waar
bij zich do rechts staande nationalisten
hebben aangesloten) met 44, de democra
tisch republikcinselie linksclie met 43, de
nieuw opgerichte fractie dér radicale
linksch' (waarhij zich de vroegere kamer
voorzitter Raoul Perot heeft aangesloten)
mot 42, de links-repubJikeinsche met 38,
de communistische met 26 en de democra
tische met 14 leden.
Doumergue ontvangt de diplomaten.
Toespraak van mg r. G e r o t t i.
President Doumergae. heeft gistermid
dag het corps diplomatieque ontvangen.
De deken, mgr. Ceretti, vertegenwoordiger
van den Heiligen Stoel, sprak do ver
wachting uit, dat. onder het president
schap van Doumergue do gehcele wereld
zich eindelijk ten volle zal kunnen ver
heugen in den vrede, welke ook aan
Frankrijk in de toekomst veiligheid en
welvaart moet geven. Hij gaf den presi
dent do verzekering van de volkomen en
loyalo medewerking van het geheele corps
en de respectieve regeeringen voor de ver
wezenlijking van dit hooge ideaal.
Doumergue dankte den deken en be
vestigde dat geen natie meer dan Frank
rijk de verwezenlijking van den wereld
vrede kan wenschen, waarnaar allo vol
ken zoozeer verlangen. Dit ideaal zal
steeds op do geheele medewerkiug van de
Fransche regeering kunnen rekenen.
De kwestie Elzas-Lotharingen.
Donderdag is het in de avondzitting van
.de kamer lot zeer, opgewonden looneelen
gekomen naar aanleiding van de regee-
ringspolitick tegenover Elzas-Lotharin
gen.
Van rechts was er een interpellatie in
gediend, waarin gezegd werd, dat volko
men gelijkstelling van Elzas-Lotharingen
op 't oogenhlik nog niet mogelijk is.
Bij het debat verklaarde de socialisti
sche afgevaardigde Weil, dat de meerder
heid der bevolking van Elzas-Lotharingen
voor handhaving van den tegenwoordigen
toestand is.
Daarentegen verklaarde de Lotharing-
sche afgevaardigde Schumann, dat van tie
24 Lotharingsche afgevaardigden, er 21
opdracht hebben, tegen do verklaring van
den minister-president Je spreken, zoodat
do afgevaardigde Weil voor de 3 overige
afgevaardigden niet de meerderheid der
bevolking kan opeischen.
Nadat, liet debat gesloten was, kwam
het-bij de stemming tot een groot kabaal,
dat ten slotte in een vechparij, vooral tus-
schcn communisten en socialisten, ont
aardde. De zitting moest verdaagd cn de
tribune ontruimd worden.
De verhouding ioi Sovjet-Rusland.
Erkenning de jure?
Vertegenwoordigers van do Liga van
Fransche Belangen in Rusland en van do
Russische afdeeling van de Office Généra
le des Biens et Intéréts Privés zullen vol
gens een bericht uit Parijs aan de „Ti
mes" worden uitgenoodigd een bezoek te
brengen aan het departement van Buiten
landsche Zaken, waar Herriot in zijn
kwaliteit van minister, van Buitenlnadsche
advies zal vragen over de erkenning do
jure van de Sovjet-regeering als een in
leiding tot een overeenkomst betreffende
de schulden van vóór den oorlog en de
compensatie van Fransche onderdanen,
wier ondernemingen of eigendommen zijn
genationaliseerd of geconfiskeerd. Men
neemt, volgens" den berichtgever, algemeen
aan dat de vertegenwoordigers der beide
-organisaties zich ten gunste van een er
kenning zullen uitspreken.
Engeland.
Herriot te Londen.
Engolsche persst'e m m e n.
Do besprekingen, welke hedenmiddag
tusschen Ramsay Mac Donald en Herriot
worden gehouden, worden in diploma-
tieko kringen en in de pers met belang
stelling tegemoet gezien.
Do „Times" wijst er in een hoofdartikel
gotiteld „A fresh beginning", op, dat de
Fransche formule niet langer is: geen ont
ruiming totdat Duitschland betaalt, doch:
geen ontruiming tot het plan der deskun
digen in werking is getreden, en dat Her
riot definitief heeft verklaard, dat de
Fransche regeering hot deskundigcnplan
zonder reserve aanvaardt. Deze duide
lijke verklaring, zegt de „Times", moet
worden beschouwd als de basis van de
ruimere onderhandelingen, welke Herriot
thans op het punt staat aan te vangen.
Het is een hoopgevend toeken.
Do „Daily Telegraph" zegt: „Het zal de
eerste stap zijn lot herstel van het geal
lieerde front, waarvan Herriot zoo vaak
heeft gerept als het eerste doel van een
gezonde buitenlandsche- politiek voor
Frankrijk, en alle teekenen wijzen er op,
dat hij spoedig succes zal hebben bij zijn
taak van het tot standbrengen van wat
hij openhartig heeft genoemd de verzoe
ning tusschen Frankrijk en Groot-Brittan-
ïhöfc, De nieuwe premier van Frankrijk
komt tot het voeren van besprekingen, ge
heel vrij van de spanning in' de betrek
kingen, die vroeger heeft bestaan, terwijl
hij zelf den weg geëffend heeft door zijn
uitvoerige verklaringen, die hebben aange
toond, dat zijn*politiek overeenstemt met
dio der Britscho regeering ten aanzien
van de vraagsukken, die hun beiden aan
belangen. Do besprekingen zullen een
nauwe persoonlijke betrekking tot stand
brengen tusschen- do twee figuren, die uit
stekend in staat zijn elkaar te begrij
pen en zonder reserve met elkaar samen
te werken aan een taak, die beiden ge
lijk opvatten. De atmosfeer van hun kort
samenzijn t.e Chequers zal van een aard
zijn, als- sedert betreurenswaardig langen
tijd in do officieele betrekkingen tusschen
Frankrijk en Groot Brittannië niet heeft
goheerscht, hetgeen op zich zelf al een re
den is voor do grootste dankbaarheid in
dit land.
Dreigende uitsluiting in de bouwvakken.
Een nationale conferentie van pa
troons in de bouwvakken besloot gister
avond, mot ingang van 5 Juli een uitslui
ting af te kondigen teneinde inachtne
ming van de nationale overeenkomst af te
dwingen.
Roemenie.
De politieke toestand.
Een motie van afkeuring
verworpen.
Een "W.-B.-bericht meldt, dat de Roe-
meeufiche Kamer een door het lid Lupu in
gediende motie, waarin de politiek der
regeering ten aanzien van Rusland werd
afgekeurd, heeft verworpen. Bratianu, do
premier, en Duca, de minister van Bui
tenlandsche Zaken, betoogden dat Roeme
nië gaarne normaio betrekkingen met
Sovjet-Rusland zou herstellen, doch
als voorwaarde stelde de .onvoorwaarde
lijke erkenning van RoemeniêVs rechten
op Bcssarabië.
Amerika.
Het Mexicaanscfr-Engelsch geschil.
De Mexicaansche ambassade te "Was
hington deelt mede, dat generaal Obre-
gon de maatregelen voor het uitzetten van
Cummins beeft opgeschort.
Dit geschiedde, nadat de Mexicaansche
minister van buitenlandsche zaken den
president van do republiek een rapport
ontrent het incident had uitgebracht.
G u m m ins vertrokken.
Een telegram uit Mexico meldt: Cum
mins is per nachttrein naar de Amerikaan-
sche grens vertrokken.
Buiienla Berichten
G Een bomaanslag te Canton.
Drie dooden, acht gewonden.
Tijdens een banket, dat door de Fran
sche kolonie te Canton ter eere van Mer
lin, den gouverneur-generaal van Indo-
China gegeven werd, wierp een onbekende
Chinees een hom in de zaal, waar de
gasleti bijèen waren. Merlin bleef onge
deerd, doch Demorretz, de directeur van
een groote Amerikaansche zijde-fabriek,
zijn vrouw, alsmede Rougeau van de Ban-
quo d'Indo-Chine, werden gedood. Tweo
andere gasten werden doodelijk en nog
vijf anderen zwaar gewond, terwijl de
aire-de-camp van Merlin licht werd ge
kwetst. De dader slaagde er in te ont
vluchten.
Nieuwe slachtoffers.
De plaatsvervangende consul te Canton
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Maatregelen ter voorbereiding van^eea
amnestie in het bezette gebied.
Nieuwe reïsbelasting in Duitschland.
De Pauselijke nuntius mgr. Ceretti voerc
hel weerd bij de ontvangst van het corps
diplomatique door president Doumergue.
Een motie van afkeuring tegen de poli
tiek van het Rocmeensche kabinet door d»
Kamer verworpen.
Een telegram meldt dat twee leden der
Mount-Ever'est-expcditie zijn omgekomen.
(Buitenlandsche Berichten).
BINNENLAND.
Een onderwijskwestie in de Tweede Ka
mer (Staten Generaal).
De hervatting van den arbeid in da
Twentsehe Textielindustrie.
heeft een arm verloren als gevolg ^van den
bomaanslag tegen de.n gouverneur-gene
raal in Indo-China, Merlin. Een der "ge
wonden is overleden. Er werden bovendien
nog drie Chineesche jongens gedood en
twee gewond.
De Mcunt-Everest-expeditie.
Twee leden omgekomen.
Het Londensche Mount Everest-comïté
lieefb gisteren van kolonel Norton, den
leider.van de Mount Everest-expeditie het
volgende telegram ontvangen:
„Pharudzong. 10 Juni, 4.50 nam. Mal-
lory en Irving zijn bij de jongste poging
tot beklimming van den Mount Everest
omgekomen. De overigen zijn in goeden
welstand in het hoofdkwartier aangeko
men."
Verdere bijzonderheden van dit drama
worden nog verwacht.
Heb Londensche comité heeft terstond
aan kolonel Norton een betuiging van deel
neming in het verlies van twee dappere
kameraden van de leden der Mount Eve-
rest»expedit.ie getelegrafeerd.
Men vermoedt, dat hun dood is te wijten
aan de ongunstige weersgesteldheid, waar
mede de. expeditie reeds bij voortduring
te kampen heeft gehad. Immers, in het
jongste verslag van kolonel Norton van 36
Mei wordt gemeld, hoe de expeditie ten'
tweeden male door hevigen sneeuwval van
uit h.et hoofdkamp op weg naar heb hoofd
kwartier werd teruggedreven. Vermoede
lijk is in het begin van deze maand een!
nieuwe poging gedaan om den top te be
reiken 'en heeft de dramatische gebeurte
nis, welke aan twee der beste bergbe
klimmers het leven heeft gekost, omstreeks
6 Juni jl. plaats gevonden.
George Mallory was een ervaren berg
beklimmer. Hij was lid van de eerstel
Mount Everest-expéditie en nam in 10221
ook deel aan de tweede. Toen wist hij eett
hoogte van 26.800 voet te bereiken, heb'
hoogste punt tob dusver op dieajberg be4
reikt. I
Irving was een der nieuwe én jongste"
leden der huidige expeditie en student aan!
de Hoogeschool te Oxford. Hij beeft gedu
rende do beide laatste jaren deelgenomen:
aan de jaarliiksche bootrace.
Het Rijk en de muzieksubsiöies.
Slechts twee subsidies
gehandhaafd.
Omtrent het stelsel, dat bij do regeeringf]
voorzit, om te komen tot een door den fi-
nancieelen toestand des lands zoo noodigj.
geworden ralioneelo bezuiniging op de
aan kunstinstellingen to verleenen subsi-
dies, bericht de Tel., dat geadviseerd is
het rijkssubsidie aan alle orkesten te ont
houden, behalve aan het Residentie- erl
het Concertgebouw-orkest. Daardoor zul
len dus getroffen worden do orkesten te
Utrecht, Arnhem, Groningen en Maas-'
tricht. De overweging van den Minister
om voor de twee genoemde orkesten cenl
uitzondering to maken, is dat nu bezuini
ging op de subsidies onvermijdelijk is,'
het heter is do beschikbare gelden op deze
twee orkesten met een wereldvermaard
heid te concentreeren en voor hen de sub
sidies intact le laten.
Het textiefconflict in Twente loopt
ten einde.
In de gistermiddag te Enschede gehou
den vergadering van „De Eendracht"' is be
sloten Maandag den arbeid te hervatten.
Hot bestuur adviseerde zich Zaterdag nog
niet weer aan to melden. (Zaterdag was
nl. de laats to dag, waarop de gehuwden
voor de f 1.50 toeslag in aanmerking kwa
men).
Uit. Almelo meldt men: In een ster-
avond gehouden vergadering werd beslo.-