15e Jaargang.
ZATEROAG 31 MËI 1924
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BUITEMLAliP
SPUBT
Mo. 4473
Ste ficicbelve ©ou/wmt
peABONNEMENTSPRIJSbedraagtblJ vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaaL
jjet Geïllustreerd Zondagsblad Ï3 voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTiE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II1
^^gS^^a^^gB33Kre3AHggyW^agBSBS88ES33gg
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentiën 30 een! per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele Tan het tarief berekend. n
Kleine ndverienSIën. van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fi0.50.
jlü nummes- bestaat uit wijt
bladen, waaronder het Geïl
lustreerd gondasblad.
De Katholieke Staatspartij.
Gisteren, en vandaag is te Utrecht ver
gaderd, om vast te leggen de grondslagen
voor bet verkiezingswerk der Katholieke
Staatspartij om een nieuw reglement
aan te nemen voor den Alg. Bond van
Rijkskieskring-organisaties in Nederland.
Wij schrijven dit nog voor den aanvang
dier vergadering, en weten niet, of de be
langstelling daar te Utrecht en de op die
vergadering gevoerde discussie hooger zal
staan, dan die op de meeste voorbereidende
vergaderingen, in den lande gehouden.
Iti locale en centrale kiesvereenigingen
was de interesse voor het nieuwe regle
ment over het algemeen al bijzonder go-
ring: men bleek er meestal weinig van te
weten en zich er ook weinig om te be
kommeren.
Waaraan dit verschijnsel moet worden
toegeschreven? "Wij willen niet trachten
liet antwoord op deze vraag volledig te
geven. Slechts een van do vele te noemen
oorzaken willen wij aanduiden.
Daar is in vele kringen een zekere ge
ringschatting voor de politiek, do staat
kunde.
Is dio geringschatting gegrond?
Zoolang in do staatkunde, zij hot ook
'door toepassing van averechtsche begin
selen, het algemeen welzijn athans eerlijk
beooogd wordt, zoo lang ook blijft het
staatkundig streven een verheven uiting
van menschelijke werkzaamheid, die, bij
alle verschil van beginsel, op wederzijd-
sclien eerbied en waardoering aanspraak
kan doen gelden. Wordt echter, zoo vinden
we in het bekende rapport-Barge zeer
juist opgemerkt, het persoonlijk- of groeps
belang met voorbijzien van het algemeen
welzijn het voorwerp der politieke activi
teit, zoo wordt de staatkunde in haar
wezen aangetast en worden de instellingen
en machtsmiddelen in dienst van het eigen
belang misbruikt.
Is het nu ten ouzvju is hel, voor wat
in 't bijzonder betreft de R. K. Staats
partij, L'oo ver gekomen, dat men zou
mogen bïweren, dat de politiek, de staat
kunde worden misbruikt in den hier aan-
geduiden zin?
't Zou ons te ver voeren over ieder der
politieke partijen hier een oordeel neer te
schrijven zulks ligt ook buiten onze
bedoeling.
Voer wat de Katholieke Staatspartij be
treft, mag deze vraag zeker in het alge
meen ontkennend worden beantwoord.
In den loop der jaren, en 'ook in de
laatste jaren, is door de katholieke Staats
partij zéér veel bereikt ten zegen van
Vaderland en Kerk! Wie zulks ontkent, is
ziende blind!
Ongetwijfeld, ook in de Katholieke
Staatspartij dreigt telkens binnen te
dringen de hierboven gekenschetste v e r-
keerde politiek en misschien is dit
soort politiek ook al reeds f e i t e 1 ij k ten
nadeolo van invloed geweest op onze
partij....
Maar om daartegen in de toekomst met
zoo groot mogelijk kans van slagen te
kunnen waken, daarvoor is nu saamgesteld
een verkiezingsreglement. En moge do
daarop gebouwde verwachtingen niet wor
den beschaamd!
Duitschland.
De politieke crisis.
De eischen el er Duitsch-
n a t i o n a 1 e n.
-ui Marx prijs scheen te stellen op de
vertegenwoordiging van de Duitsch-nalio-
ralen in het nieuwe kabinet, zijn deze hun
rischcn gaan stellen.
Mam heeft hun aangeboden het vice-
kanselierschap, liet ministerie van buiten-
laudsche en van voedselverzorging to be
zetten, doch zij eischen binnen- en buiten-
landsehe zaken, terwijl zij te verstaan ge
ven het kanselierschap zelf te begeeren in-
plaats van liet vice-kanselierschap.
Belangrijker is echter de eisch, dat do
»»groote coalitie" die in Pruisen bestaat,
van sociaal-democraten, democraten, cen
trum en volkspartij, moet worden verbro-
°.n> alvorens de nationalisten in het rijk
willen medewerken tot de vorming der re
dering. l io
POGINGEN VAN MARX MISLUKT."
Geen deelneming der Duitsch-naticnalen.
M a r x b 1 ij f t v e r m o e d e 1 ij k
formateur,
v Duitsch-nationalo Rijksdagfractie
fleert besloten, vast te houden aan een
koerswijziging in de buitenlandscho poli-
pe*. De fractie stelde zich geen succes voor
aQ een voortzetting der besprekingen,
'fp3r 1eZ? vooral 00 betreft een koers
Wering ju Pruisen, geen garantie ge-.
Naar in parlementaire kringen verluidt,
zal dr. Marx, in weerwil van de weigering
der Duitscb-nationalen, de opdracht tot het
vormen van een nieuwe regeering, waar
schijnlijk niet teruggeven.
De rumoerige rijksdag.
Met reces bedreigd.
Tn welingelichte kringen wordt er van
gesproken, dat, als de rijksdag voort blijft
gaan met ruzielooneelen, waardoor het
werk onmogelijk zou worden, president
Ebert met beroep op art. 43 van de Grond
wet don rijksdag op reces zou zonden en
de afdoening van zaken in handen van hot
tegenwoordige kabinet zou laten.
De gearresteerde rijksdagleden.
Be rijksdagcommissio voor do loopende
zaken beraadslaagde over de voorstellen
der Nat.-Soc. Vrijheidspartij en der Com
munisten tot vrijlating der gearresteerde
rijksdag-leden.
De commissie besloot de straf of de voor
Ioopige hechtenis van een aantal commu
nisten en van de nat.-soc. afgevaardigde
Kriebel op te heffen.
Het Rosrccnfiict geëindigd.
Be arbitrale u i fs p r a a k bindend
verklaard.
Be 27 Mei door het scheidsgerecht tot
beslechting van het conflict in den mijn
bouw in het Roergebied gedane uitspraak
is door het ministerie van arbeid algemeen
bindend verklaard.
Een gunstige wending.
Het Alto Bergarbeiterverband heeft on
der den invloed van het besluit van de
Christelijke mijnwerkersorganisatie en
onder den invloed van de groote massa
arbeiders, die krachtig op hervatting van
den arbeid aandrongen, een nieuwe dis-
trictsobnferentie gehouden, waarin met
140 tegen 4 stemmen het besluit van
Woensdag j.I. is herroepen en besloten is
de scheidsrechterlijke uitspraak te aan
vaarden en de leden to adviseeren lot her
vatting van den arbeid.
Daarmede is de staking geëindigd. In
den loop van den dag is in tal van arbei
dersvergaderingen besloten het werk le her
vatten. Tot gisteravond had zich onge-
voor drie vierde deel van do arbeiders bij
tien mijnen aangemeld. Voor zoover het
technisch mogelijk is, zal heden reeds het
bedrijf worden hervat. Verwacht wordt,
dat Maandag a.s. algemeen v.eder aan het
werk zal worden gegaan.
Frankrijk.
Ds politieke perspectieven.
Poincaré terug?
Be bedrijvigheid in het politieke kamp is
buitengewoon, schrijft de Parijsche redac
teur van de „Msbd." Er zijn er, die bewe
ren dat het ministerie Herriot al versleten
zal zijii eer Herriot de opdracht krijgt het
kabinet te vormen en het heeft er veel van
De socialistische kopstukken-tuk-op-por
tefeuilles hebben in do machtige federatie
van de Seine de nederlaag geleden. Be
tegenstanders van het meedoen aan het
linksche-bloc-ministerie hebben met maar
eventjes 1784 stemmen tegen 666 de over
winning behaald. Ook do Noordelijke so
cialisten en die uit het Oosten zijn legen
deelneming. Als het zoo gaat op liet con
gres van Zondag en Maandag, dan wordt
Blum aan zijn eigen uitspraak gehangen
en is het bloc inderdaad het compromis
van één dag.
Maar dan ligt ook Herriot tegen den
grond. Wil hij dan nog een radicaal mi
nisterie vormen, dan moet hij aan den so-
cialistischen eisch voldoen, en Millerand
wegjageil. Millerand schijnt echter den
strijd te zullen aanbinden en gereed te zijn
met een ministerieele combinatie voor het
geval Herriot geen opdracht kan aanvaar
den. Do radicalen zouden dan uiteengesla
gen worden en Millerand-Poincaré zouden
meester blijven van den toestand. Het ver
kiezingsresultaat zou dan uitloopen op wat
Poincaré gewild heeft, een verschuiving
van de gematigden naar links, echter zon
der Poincaré aan het roer en met de recht-
schcn, die Poincaré had willen prijsgeven
Poincaré zelf zou dan in den senaat die
combinatie moeten beschermen, in welke
een Klotz en een Briand een groot gewicht
zouden hebben. Of daardoor een stevigen
toestand zou verkregen worden, wagen we
te betwijfelen. Doch liet failliet van het
lin'ksche bloc als bewindsmacht zou reeds
een enorm resultaat zijn. In elk geval zou
de buitenlandscho politiek er door gered
worden, evenals de financieele zuiverings-
politiek. De politieke verwarring kan er
echter evengoed nog door toenemen en het
lijkt ons opnieuw, dat dezo kamer geen
volle wetgevende periode zal aanblijven.
Een mooie giff.
Rockefeller heeft, aan PoincaTé doen we
ten, dat hij een millioen dollar ter beschik
king van het FranschAmerikaanscho co
mité stelde om do verwoeste monumenten
van Frankrijk, vooral de kathedraal van
Reims, het "kasteel en het park van Fon-
tainebleau en de gebouwen en fonteinen
van Versailles. Rockefeller spreekt als zijn
meening uit, dat dergelijke schatten tot het
geestelijk bezit van alle naties behooren.
Bovendien heeft sympathie voor Frankrijk
hem bewogen deze gift te schenken.
Poincaré heeft voor do onwankelbare
vriendschap van den edeknoedigen gever
voor Frankrijk bedankt.
Engeland.
De oppositie tegen Labour
Motie van wantrouwen
verworpen
Zoowel buiten als in liet parlement
heerschto Donderdagavond een groote
spanning, omtrent den afloop van het
voortgezette Lagerhuisdebat over de werk
loosheid, dat verleden week niet kon wor
den beëindigd.
De conservatievepartij had toen, zooals
bekend, (en bewijze van afkeuring der door
de Labourregeèring in die richting gedane
stappen, voorgesteld, het salaris van den
minister van Arbeid te verlagen met 100
pond.
De regeering verklaarde, dat zij deze
motie zou beschouwen als een motie van
wantrouwen, hoewel niet duidelijk is, of
zij, bij aanneming daarvan, haar ontslag
zal indienen.
Do liberalen zaten in zak en asch. Zij
hadden het lot van de Labourregeering in
handen. De jongste verkiezing te Glasgow
liseft echter duidelijk getoond, dat de po-
litieko wind in Engeland geenszins uit den
liberalen hoek waait. In den boezem van
de liberale partij zelf waren do meeningen
verdeeld, of zij voor do conservatieve motie
dan wel voor de regeering zouden stemmen
Tenslotte besloten de liberalen de regee
ring te steunen. De motie der conserva
tieven legen de regeering werd verworpen
met een meerderheid van 48 stemmen.
Voor de motie slemden 252, tegen 300 af
gevaardigden. De regeering is hiermede dus
gered.
'bn.-ja
De opstandige beweging
De „Tribuna" verneemt uit Brindisi dat
de bewegingen der opstandelingen in
Albanië een steeds grooteren omvang aan
nemen en dat zelfs troepen op Tirana con-
vergeeren. Een Italiaansch oorlogsschip
heeft in de haven van Brindisi het anker
uitgeworpen en houdt zich gereed om naar
Albanië te vertrekken. Het blad kon be
vestiging noch tegenspraak van dit bericht
krijgen.
Bulgarije.
Moord door revolutionairen
Te Sofia zijn een Bulgaarsch advocaat
en een bekend Jocdsch koopman vermoord.
Beido moorden worden toegeschreven aan
Macedonische revolutionairen, wien de ad
vocaat vijandig gezind was en aan wie het
tweede slachtoffer weigerde geld te ver
strekken.
Griekenland.
Traebeien te Saloniki
..Paris Midi" verneemt uit Saloniki:
Tengevolge van den lock-out in de ta
baksindustrie zijn troebelen uitgebroken.
De troepen moesten ingrijpen. Twaalf sta
kers werden gedood, drie soldaten gewond.
Rusland.
De oppositie in Sovjet-Rusland
Critiek van Trotski op de
Buitenlandsche politiek
Op de bijeenkomst van het Centraal
Comité van de communistische partij heeft
Trotski, gesteund door Krestinski, leven
dige critiek uitgeoefend op do buitenland
sche politiek van Rusland. Hij wist gedaan
te krijgen, dat het rapport omtrent die po
litiek, welk rapport onverwijld aan het 13o
Congres "der partij had moeten worden
overgelegd, geheel herzien wordt.
Op het congres zelf heeft Trotski krach
tig het standpunt der oppositie verdedigd.
Te veel verbannensn
Zooals bekend, hebben de bolsjewiki deu
laatsten tijd veel menschen naar Siberië
verbannen. Het uitvoerende comité van het
gouvernement Tobolsk heeft zich nu tot de
regeering te Moskou met het verzoek ge
wend geen politieke „misdadigers" meer
naar Tobolsk to sturen, daar het onder
houd van deze personen, waarin do pro
vincie voor een derde moet voorzien, een
te grootcn last vormt voor de plaatselijko
begrooling. Bovendien kost het bewaken
van deze personen meer dan de geheele
administratie van het gewest. Volgens
officieele opgaven van het comité was het
aantal dezer verbannencn op 1 April 1924
22683 zielen.
Turkijs.
De Mosoeï-kwestie
Verwijzing naar den
Volkenbond
In een commentaar over de te Constan-
tinopel plaats gehad hebbende onderhan
delingen over MosoeL welke blijkbaar in
een impasse zijn geraakt, schrijft de „Ti
mes". dat het ten gevolge van do houding
van de Turken nutteloos schijnt, de on
derhandelingen voort te zetten. Deze zullen
daarom naar den Volkenhond worden ver
wezen.
Immers, In het Verdrag van Lausanne
werd bepaald, dat, indien er binnen negen
maanden geen accoord werd bereikt, het
geschil naar den Volkenbond zou woTden
verwezen.
De inwoners van het vilajet Mosoel zijn
niet hoofdzakelijk Turksch. Er wonen ech
ter 186.000 Arabieren, slechts 66.000 Tur
ken en bijna evenveel Christenen. Tweeder
den van do bevolking zijn Arabieren.
Do „Times" verklaart, dat zij niet kan
inzien, waarom deze Arabieren en Chris-
tenenjweder onder Turksch bestuur zouden
worden geplaatst.
Te Genève zal de Irak-kweslie opnieuw
worden aangeroerd.
Amerika.
Vlootuiibreiding in Amerika
De kosten op 111 millioen
geraamd
Het Huis van Afgevaardigden beeft een
wetsontwerp aangenomen in zake uitbrei
ding der oorlogsvloot tot de verhouding,
welke vastgesteld is op de vlootconferentie
te Washington. Door dit wetsonwerp wordt
de regeering gemachtigd lot den houw van
8 verkenningskruisers, 6 rivierkanonneer-
boolen, en uitgebreido verbeteringen aan 6
slagschepen. De kosten van een en ander
zijn geraamd op 111 millioen dollar.
De strijd in Mexico geëindigd
De Mexicaansche regeering deelt mede,
dat door de inneming van St. Juan Bau-
tisia, de hoofdstad van Tabasco, do mili
taire campagne in het Zuid-Oosten van
Mexico is afgeloopen. De Federalen hebben
in den staat Vera Cruz een: proclamatie
uitgevaardigd, waarin met uitzondering
van de federale troepen aldaar, aan een
ieder het dragen van wapenen wordt ver
boden; dit geldt ook voor de landbouwende
bevolking.
De schacblco .Veiling der Tweede Kamer
leden.
Een voorstel.
Ee.nigo weken geleden heeft 't Senioren
convent der Tweede Kamer zich gewend
lot de verschillende fracties, met verzoek
aan haar leden individueel aan te bevelen,
in verband mét den slechten toestand van
's lands financiën van 1 Mei 1924 af 5 pCt.
van hun schadelosslelling als Kamerlid
vcorloopi.g niet te toucheeren. Naar het
Bbld. verneemt hebben de leden van vrij
wel alle fracties, ingevolge deze aanbe
veling. den minister van financiën mede
gedeeld, dat zij vam genoemden datum af
5 pCt. van hun schadelosstelling willen
Iiaten staan ten behoeve van 's rijks schat
kist. Alleen de co'mmunisten en sociaal
democraten zijn, naar men het blad mede
deelde, niet geneigd deze aanbeveling van
het seniorenconvent op to volgen.
De gehuwde wachtgalóster.
Het weigeren van betrekkingen
buiten de woonplaats.
Naar aanleiding van het weder aanbie
den van Rijksbetrekkingen aan gewezen
vrouwelijke ambtenaren, die op wacht
geld staan en gehuwd zijn, is aan het oor
dcel der commissie-Schepel (de zooge
naamde wachtgeld-commissie) onderwor
pen de vraag, of de gehuwde vrouw inder
daad verplicht is, op straffe van verbeurd
verklaring van haar wachtgeld, een betrek
king te aanvaarden, ver van de woonplaats
van haar gezin, waardoor zij het gezins
leven niet mede kan leven.
De commissie-Schepel is tot de conclusie
gekomen, dat zulks niet redelijk, is en ad
viseerde daarom de Regeering, voor die
ambtenaren, aan wie reeds een betrekking
was aangeboden, het wachtgeld niet in te
trekken en ten aanzien van de overige amb
tenaren, bij het aanbieden van betrekkin
gen, met deze conclusie rekening te hou
den.
Da Regeering nu, schijnt zich met dit
advies vereenigd te hebben. Daardoor
wordt 'n einde gemaakt aan den misstand,
dat het bemiddelingsbureau, naar het.
scheen, juist aan die ambtenaren betrek
kingen liet aanbieden, die in do feitelijke
onmogelijkheid verkeerden om do vacante
plaats le aanvaarden.
De Staatsbegrooting voor 1925.
De toekenning van subsidies.
Naar blijkt uit een officieel rondschrijven
staat de Regeering op het standpunt, dat
de voor het jaar 1925 toe te kennen subsi
dies in geen geval hooger zullen zijn dan
80 pet. van het bedrag dat in 1923 is geno
ten.
MET VOORHAASHISTE NEEUWS*'
BUITENLAND.
De onderhandelingen van Marx met de
Duitseh-Naticnaien zijn mislukt. Marx
blijft vermoedelijk nog kabinetsformateur".
Het Roerconflict is geëindigd. De arbi
trale uitspraak bindend verklaard.
Geharrewer onder de Fransche linker*
partijen. Het zou volgens de „Msb." nog
niet onmogelijk zijn, dat Poincaré aanbleef
Een motie van wantrouwen in de Engel<
sche regeering verworpen.
De Russische politiek en de oppositie varf
Trotski.
BINNENLAND.
Vergadering van den Algemeenen Bon$
van R.-K. Rijkskieskringcrganisaiies ia
Nederland. Openingsrede van den Voor*
ziiter.
De schadeloosstelling der leden van
Tweede Kamer. Plannen tot verlaging.
De vliegtocht naar Ned.-Indië bepaald
op begin October. .1.
Postcheques.
Mededeeling.
De directeur-generaal der P. en T.
maakt in de St.-Crt. bekend, dat de hou*,
ders van postokèques alsnog gedurende da!
maand Juni zich bij de post. en hulpkan-:
toren kunnen vervoegen voor het aanvragen!
van machtiging tot uitbetalen van die chè-j.
ques.
öhèques, van welke na 30 Juni uitbeta
ling niet is aangevraagd, worden als ver-!
vallen beschouwd.
Het invoerverbod voor schoenen.
De intrekking.
Minister Aalher.se heeft in do Tweed*
Kamer medegedeeld, dat met ingang van
15 Juni a.s. het invoerverbod voor schoen
nen zal worden ingetrokken, aldus do
Standaard. Noch onze verslaggever, noch
de .schrijver van het Kameroverzicht:-
maken van deze mededeeling melding,-
maar nu lezen we in de Handelingen: ..Het
Schoenenwetje heeft uitstekend gewerkt
dezer dagen zal de regeer! ug daaromtrent
aan de Kamer mededeelingen doen f'
binnenkort zal, nog vóór dit wetje expi*_
reert, het invoerverbod kunnen worden in*':
getrokken." Trouwens in 'den laatsten tijd
was het departement steeds vrijgeviger (en
aanzien van den invoer van buitenlandscJv
schoenwerk geworden.
De arbeid ?n bakkerij-sn.
De minister van arbeid, handel en nij
verheid heeft de voorwaarde, waarondef
is toegestaan in den nacht van Vrijdag O
op Zaterdag 7 Juni 1924 arbeid te ver*
richten in brooclbaikkerdjen, i,n afwijking
van het bepaalde1 in artikel 35, tweede lid,
der Arbeidswet 1919, welke voorwaarde,
luidt: „dat op 9 Juni 1924 geen arbeid
wordt verricht", te wijzigen in dier voege,
dat geic-zen wordt: „dat op 9 Juni 1924
geen arbeid wordt verricht, met uitzonde*
ring van banhetbakkersavbeid in brood*
bakkerijen, verricht door het hoofd of den
bakerijen, verricht door het hoofd of den'
bestuurder, en door banketbakkers', die
nooit aan de broodbereiding deelnemen,
welke personen op dien dag den banket-
bakkersarbei'd mogen verrichten als oj
een gewonen werkdag."
De strijd in Twente.
De Aartsdiocesane R- K. Boeren_ en Tuin
dersband besloot een bedrag van honderd
gulden beschikbaar te stellen voer dp En-
schedesche R. K. textielarbeiders voor wio
werken nog niet mogelijk is. Genoemae
bond wil daardoor zijn waardeering uiten
voor den moed, dien de katholieke textiel
arbeiders hebben getoond om voor hun be
ginselen uit te komen en hoopt door zijn!
gift ..tevens te bereiken, dat de R. K. geor
ganiseerde bceren en tuinders ook in hurt
plaatselijke bonden de R- K. arbeiders in
Twente zullen steunen." Naar ons verder
wordt medegedeeld, wordt in .verschillende
plaatsen nog hard voor de steunbeweging^
gewerkt. De collecten des Zondags gehou-,
den bij den uitgang der kerk brengen tcoï-,
al mooie bedragen op.
DE VIlie OLYMPIADE.
Voetbal.
ZwitserlandTsjeehc-SIowakije 1 0.
De wedstdijd Zwitserland—Tsjeclio-Sio*
wakije hacl tot resultaat: 1—0. Het waj^
een fraai gespeelde spannende match. Heit
doelpunt werd twee minuten voor het ciiv"»
de door Pacho gemaakt,
