15s Jaargang. WOENSDAG 14 ME* 1924 Mo. 4459 Ste Smióohd Qou^a/nt DeABONNEMENTSPRIJSbedraegtbIJ vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week i 2,50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 9 2.60 per kwartaal* {Franco per post 9 2.95 per kwartaal Eet Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonnee ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. p8r kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN TIL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOT: Gowon 3 adverlentign 30 een» per regeij Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. 3 Kleine adverlenllën, van ten hoogste 80 woorden, waart, betrekkingen worden «aangeboden of gevraagd, huur en ver. huur, koop en verkoop I U.50. numntai* bestaat Kit tares Oiaden. y Koninklijke goedkeuring geweigerd. f Uit de da-gen, toen een atheistisch mi- liïst-cr anr. Sam van Houten! de ergerniswek kende daad beging de Koninklijke goed- keuring te geven op do statuten van den ■N. Mal thuisiaar.s chen Bond, dateert ook de toelating van den Koninklijke goedkeu ring van de Godloochenaars-vereciring „Do (Dageraad". ;-i; Men kent deze vereeniging. r Wij zouden ons er wel voor waeliten, voor een ongeloovige minachting te koesteren; zulk een houding veroordeelen wij héél stcrlc en onder minachting verstaan wij ookhooghartig medelijden. Maar ;wij aarzelen toch niet, doel en streven van ^,De Dageraad" te bestempelen als een uit- iwas van een Jan Bap-mentaliteit. En duidelijk is het ons, dat een christe lijke regeering de traditie van een libar- 1 ftijnsch regime niet- wil voortzetten en dezer dagen de Koninklijke goedkeuring heeft geweigerd op een wijziging deT statuten van De Dageraad". Op het betreffende verzoek heeft de Mi nister van Justitie het volgende bescheid gegeven:" ..Geeft- den adressant te kennen f .F' dat artikel 1 der statuten van de te Am sterdam gevestigde vereeniging de Dage raad als doel der vereeniging stelt de be- vordering der vrije gedachte tot zedelijke en verstandelijke ontwikkeling van den nienscli dat geheel onderscheiden daarvan thans goedkeuring wordt gevraagd op wijzigin gen in de statuten, krachtens welke het deel dus omschreven wordt-:" .,do vrije en volledige ontwikkeling der mcnschelijke persoonlijkheid door de bevordering van het vrije denken op elk gebied. Zij plaatst zich hierbij op den grond-slag van de steeds voortschrijdende wetenschap en het wijsgeerig denken en beschouwt de kritische waarneming en ervaring als eenig© kennisbronnen. (Uitgaande van do rede plaatst zij zich op atheïstisch standpunt"; dat alzoo de vereeniging, volgens de etatuten in hun gewijzigde redactie be- oogende eene van atheïstisch standpunt ma te streven vrije en onvolledige ontwikke ling der mcnschelijke persoonlijkheid, deiit God haar oorsprong vindende normen voor het leven ter zijde stelt, en mitsd:en, in •beginsel, zich richt tegen de goede zeden dat derhalve de aldus gewijzigde statuten Ingevolge de wet, voor goedkeuring niet vat-baar zijn." Een Tweede Kamerlid van den Vrijheids bond, de heer Boon, heeft over deze weige ring van de Koninklijke goedkeuring reeds een interpellatie aangevraagd. In ons breed, denkend landje is men blijkbaar niet zoo -gauw bang, zieh te compromibteeren, als men het maar voor devrijheid" opneemt! Terecht merkt .De Tijd" op, dat het er niet om gaat-, of een bepaald individu meent ook buiten God en godsdienst zede lijk te kunnen leven, maar of in een Sfaafc wiens Koningin grondwettelijk regeert bij de gratie Gods en die met. de groote meer derheid van haar onderdanen den cliriste- lijken godsdienst belijdt, van welke onze wetten en instellingen in het openbare leven doortrokken zijn, de koninklijke sanctie mag worden gegeven op een ver eeniging. <jio als een kankergezwel in dit christelijk leven vormt en de goddeleozs ontwikkeling der menschelijko krachten, onder de meest dreigende gevaren tegen or.s staatswezen en de goede zeden tracht te organisceren. Wie de -geschiedenis der F rans cao revolu- itie nagaat, wie de ontwikkeling van het communisme in de oostelijke landen van Europa heeft gevolgd en de schikkelijk© consequentie voor de burgerlijke orde en de goede zeden, zal ree-da daarin, zoo merkt genoemd blad op, voldoende reden vinden, ■om de weigering gerechtigd te achten, van het propagccren met koninklijke sanctie van goddelcoze en verderfelijke beginselen voor Staat en ir.livi-Iu in Nederland. Ds Rapporten der Deskundigen. Amerika en hei herstel De nederlaag van Poincari juist op tij d Do diploma ticko medewerker van de „Evening. Stand." komt met opzienbarende onthullingen omtrent de conferentie, on langs tusschcn Ramsay Mac Donald en de tweo Belgische ministers gehouden. Hij schrijft: De waarheid is, dat Poin caré en het bloc national de nederlaag juist op tijd hebben geleden voor Frankrijk zelf, voor Europa en voor de entente. Dezo laatste en daarmede het lot van de Dawes-rapporten 'en van den Europceschen wederopbouw heeft sinds de ontmoeting tusschen Ramsay Mac Donald en de Belgische ministers op de Chequers aan een zijden draadje gehangen. Dit was het geheim, dat tot nog toe door alle kan selarijen bewaard werd gehouden. Het optimisme in officieuse kringen te Londen, Brussel, en Parijs was slechts voorgewend. In weerwil van de persoon lijke harteljjkheid tusschen de deelnemers eindigde de conferentie, zonder dat eenig resultaat was bereikt, (loede wil was er genoeg, zoowel van Britsche als van Bel gische zijde, maar de goede wil vond geen steun op een stevige basis en overeenstem ming met Parijs op andere voorwaarden dan die van Poincaré kon niet worden verkregen. Poincaré geloofde, evenals T h eu ni s en Hij m a ns, dat h ij on- voorwaardelijk den steun ge noot van de overweldigende meerderheid van het Frans che volk en hij zoowel als de andere Euro- peesche staatslieden hadden uit de ouder scheiding, waarmede het Bril-sche labour- kabinet hem bejegende, afgeleid, dat Ram say Mac Donald althans gedeeltelijk zou toegeven, teneinde eenig onmiddellijk poli tiek succes te behalen en aldus de zwakke hinnenlandsche positie van zijn kabinet te versterken. Theunis en Hijmans waren to Chequers in do gelegenheid op te merken, dat zij zich hierin vergist hadden. Zij en Poincaré hadden verzuimd rekening te houden met de kracht van overtuiging van het labour- kabinet en van de labourpartij. Er was evenwel nog een factor, waar van men totnogtoe niet gehoord had, n.l. do beraadslagingen tusschen Londen, "Was hington en "Wallstreet. Zonder de mede werking van de laatstgenoemde maclit kon het Dawes-plan nimmer gefinancierd wor den en dus niet in werking treden. "Wall street nu stelt zich onwrikbaar op het standpunt, dat geen dollar naar Europa zal gaan, indien er ook maar in het minst getornd wordt aan de conclusies der deskundigen, dus b.v. indien do Franschen aandrongen op sancties of op het handhaven der spoorwegregie. (Deze publicatie vertoont voel overeenkomst met do in de vorige week door do Fransclie rogeering tegengesproken berichten. Voor Londen zou do zaak door dien stelregel van TVallsfreet in elk geval beklonken zijn geweest, doch niet voor Poincaré. Het ge vaar, dat door zijn persoonlijke onver zoenlijkheid Amerika's medewerking op nieuw en ditmaal definitief aan Europa zou worden onthouden, dat het Dawesplan den weg van zooveel andere plannen zou opgaan en dat de entente automatisch zou ophouden to bestaan, daar Engeland zijn tradilioneole politiek van isolement zou hervatten, was dus groot en nabij. De diplomatieke medewerker van de „Evening Stand." verwacht van een linksch kabinet in Frankrijkgeen onmid dellijke wijziging der buitenlandsche poli tiek. Do Pranscho troepen zullen liet Roer gebied niet ontruimen op het oogenblik, waarop Briant, Herriot en Painlevé aan do macht komt. Aan de eer der vlag moet eerst voldaan worden. Dit zal ongetwijfeld geschieden door voldoende garanties, waaraan Engeland zal deelnemen en welke door het Dawes-plan geboden worden voor de nakoming door Duitschland van zijn nieuw vastgestelde verplichtingen. Doch als de betalingen verzekerd zijn en dus de oorspronkelijke aanleiding tot do Roerbczeltin'- zal zijn opgeheven, dan zal ook het militair machtsvertoon op den rechter Rijnoever niet lang voortduren. TI onmiddellijk voordeel, dat Poincaré's nederlaag voerEuropa met zich brengt, zal gelegen zijn in een spoedige toepassing van het Dawes-plan, met volle medewer king van alle geallieerden en Amerika en wel in zijn geheel, ronder schadelijk voor behoud, zocal3 dat betreffende voorbarige sancties. Frankrijk. Ma de verkiezingen Het aftreden van Poincaré Zooals wij gisteren nog in een deel van onze oplage konden melden, heeft Poincaré het aftreden van bet Fransclie kabinet aangekondigd tegen 1 Juni. De Franeoli-Engelscke ontmoeting van 19 Mei zal niet plaats hebben. De positie van Millerand Da linksche pers blijft roepen, dat ook Millerand moet aftrc-den, daar hij zijn lot aan dat van het Nationale bloc verbonden heeft en dit een nederlaag heeft geleden. MiUerand schijnt hier werkelijk aan te denken. Naar wij vernemen, heeft hij gis termiddag met Herriot geconfereerd. Dat hij werkelijk tot aftreden zal hesluiten, wordt door verschillend en echter onwaar schijnlijk geacht, daar dit strijdig zou zijn met eiko traditie. Do buitenlands che politiek Havas seint uit Parijs: De algemeene verkiezingen kenmerken zich door een zuiver democratische oriën tatie. Do overwinning van de radicaal socialisten en de socialisten is een. gevolg van de wijze van stemmen, die een coali tie van linksche groepen vergemakkelijkte. Het blijft echter de vraag, of deze met haar verschillende program op cssentieele punten viereenigd zullen blijven, zoodra het er om zal gaan, de verantwoordelijk heid te dragen. Het schijnt, dat vooral do ontevreden heid, veroorzaakt door de duurte en de nieuwe belastingen, de verkiezingen heeft beïnvloed. Do kiezers, vooral geleid door overwegingen inzake de hinnenlandsche politiek, hadden hoegenaamd niet de bui- tenlandscbe politiek van Poincaré op bet oog- Het gaat derhalve niet op, aan te ne men, dat de buitenlandsche politiek van Frankrijk door de nieuwe kamer zal wor den gewijzigd.De regeering heeft reeds zonder reserve het plan der experten goed gekeurd. Dat zal in de toekomst de basis van de Fransclie herstelpoliliek blijven. Ook het optreden van Mac Donald bracht immers geen noemenswaardige ver andering in het beheer yan het departe ment van buitenlandsche zaken in Enge land. Indien Poincaré afziet van de leiding van het openbare léven in Frankrijk, volgt daaruit geenszins, dat zijn opvolger de po litiek van den afgetreden premier geheel dient op lo geven. De p a r t ij e n-g roepooring Nu het resultaat meer gedetailleerd be kend is, blijkt duidelijk, dat, ondanks het onbetwistbaar en volkomen succes van het linksche cartel, het samenstellen der par lementaire groepen in het paleis Bourbon, moet afgewacht worden voor de nieuwe kamer kan worden beoordeeld. Het feit, dat deze kamer veel minder leden telt maakt ook een oordeel over de juiste verhouding in vergelijking met do oude moeilijk. Zondert men de 18 con servatieven en 29 communisten uit, dan is de verhouding volgens oude scheidingslijn 24G tegen 2S0 radicalen en socialisten. Bin nen die 526 leden is een Briand-combi- natio mogelijk zoo goed als een Herriot- Blura-groepeeriiifc, want het linksche cartel heeft lang niet die doorslaande overwin ning behaald als de nationalen in 1919. Duiischlaiid. Een nationaal middenblok Marx weer op den voorgrond? Bij do middenpartijen bestaat het stre ven een nationaal bloc tot stand te bren gen, bestaande uit centrum, democraten en Duitscho Volkspartij. In dezo fractie zouden de partijen haar politieke zelfstan digheid bewaren. Het Centrum met zijn 65 stemmen zou als sterkste groep dan weer den rijkskanselier Marx op den voor grond kunnen plaatsen. De regeeringsvorm in Beieren Do „Münchener Allg. Ztg." meldt, dat tusschen de D.-nat. en de Beicrsche Volks partij wordt onderhandeld omtrent de vorming der nieuwe Beiersche regeering. Do D.-nat. staan er op, dat dr. v. Knil- ling weder de functie van minister-presi dent aanvaardt. Von Kahr zou worden opgevolgd door minister Schweyer. Da Vëikische actie in Duitschland Op Halle volgt Breslau Dat men aan de gebeurtenissen van Zondag te Halle nog niet genoeg_ heeft, blijkt wel daar uit, dat men van Völkische zijde meer dergelijke dagen op touw zet, juist in plaatsen, waar men zeker kan zijn van togendemonstraties. Zoo is voor Zon dag a.s. een „Duitscho" dag belegd in het overwegend rcpublikeinscho Breslau. Tal van Sf<-<dhclmgroepen, Nationalverbande, enz. zullen er Zaterdagavond aankomen Zondagmiddag in de stacl te demonstreeren Do republikeinsche bond van Front-solda len heeft een tegendemonstratie aange kondigd. Tot nu toe zijn de demonstraties nog niet verboden. Het Duiisch-Russlsch conflict Russische reprossailles Volgens berichten uit Riga heeft de sov- jetregeering aan al haar handclsafdeelin- gen in het buitenland opdracht gegeven om met Duitschers gesloten contracten te an- nulleeren, en geen leveringen van welken aard ook aan Duitschland te doen, of van. Duitschland le accepteeren. Dit besluit is genomen in verband met den inval der Duitsche politie in de han- delsafdeeling te Berlijn. Ook boet het, dat alle concessies, door Duitschers in Rusland bezeten, zouden zijn geannuleerd. Het conflict in da RoermSjnen De toestand in den Roermijnbouw is on veranderd. Alleen in de mijnon van Thyssen bij Haraborn is do productie in beperkte mate hervat, daar zich een vrij groot aantal ar beiders tot hervatting van het werk bereid hadden verklaard. Een beroep ou het buitenland De algemeene secretaris van de Duitsche mijnwerkersorganisatie, Husemann, heeft in verhand met het geschil in het Roerge bied een telegram gericht tot den leider der Britsche mijnwerkers, met het drin gend verzoek om internationale onder steuning. Engeland. De Mc Kenna-rschiën. De m o t i e-B aldwin ver w o r p en. Gisteravond begonnen de Lagerhuis debatten over de motie van Baldwin, waar in verzocht werd, de z.g. Mc.Kenna-in- vcerrechten te handhaven. Namens d9 regeering was, zooals ge meld, reeds aangekondigd, dat deze motie door de regeering zou worden geacht en behandeld ab een motie van wantrouwen, j Baldwin beweerde, dat een van de onbe twistbare resultaten van dezo invoerrech ten is, dat in Engeland do productie van auto's aanzienlijk is vermeerderd. Do binnenlandscho automobiolennij ver heid is voortdurend vooruitgaande, terwijl do rechten zelf een aanzienlijke bron van inkomsten bieden. Spreker vreesde dan ook, dat afschaf fing dezer rechten tot resultaat zal hebben, dat do werkloosheid grooter wordt. In zijn antwoord zette Snowden, de kan selier van do schatkist, uiteen, dat de in zet bij de jongste verkiezingen „protectie als oplossing van het werkloosheidsvraag stuk" was geweest en dat Baldwin bij die verkiezingen de nederlaag had geleden. De mo tie-Baldwin is ten slotte met 317 togen 252 stemmen door bet Lagerhuis verworpen. Lloyd George centra Labour. Lloyd George zeido in een rede van de Nationaal-Liberale Club, dat do houding van Labour tegenover de liberalen even vijandig van doel is als tegenover do con servatieven. Het accoord tusschen libera len en Labour is door Labour verworpen, zoodat het buiten de practischp valt. De tijd is er rijp voor, dat_ dq i ;;;r lo opvatting zich kraclitig doet ge.\u u e- - genover alle andere opvattingen, welke er mee in botsing komen. Bulgarije. Hei communistisch gevaar. Uit Belgrado wordt gemeld, dat de Bul- gaarscho regeering besloten heeft, alle staatsambtenaren to ontslaan, van wie het bekend is, dat zij tot de communistische partij be'nooren. Bovendien zullen alle bla den, welke een communistische tendenz hebben, worden verboden. Rusland. Arrestaties en Vonnissen. Tweo directeuren van een trust ter dood veroordeeld. Te Moskou zijn do directeuren Tsjer- dintsjef en Kaliuien van de textieltrust ter dood veroordeeld onder do Iinhuldi ging, dat zij den particulieren handel had den begunstigd en buitenlandsche kapita listen hadden ingelicht nopens dej^ toe stand van do trust. Do opstand in Turkestan. De Sovjets verliez o n t e r r e in Volgens uit Helsingfors ontvangen be richten zou de opstand, welke in Turke stan legen de Sovjet-regeering is uitge broken, steeds grooter omvang beginnen aan to nemen. Driekwart van 't land moet reeds in handen der opstandelingen zijn. Het hoofd van do Tsjeka Shiva is naar Moskou ontboden om verslag over do si tuatie uit te brengen. Naar hij zou heb ben verklaard is er van het communistisch bewind in Turkestan niet veel meer over. De leider der opstandelingen, generaal Sitjef, heeft de nationale conventie bij eengeroepen om te laten beslissen over een definitieve oorlogsverklaring aan Mosh kou. Generaal Sitjef's staf bestaat meeren- deels uit vroegere tsaristische officieren. Hongersnood. Volgens berichten uit Moskou erkent de „Prawda", dat tengevolge van het misluk ken van den oogst van 1923 ia het dis trict Amsk 17000 personen gebrek lijden. Over geheel Rusland, doch vooral in het Oeralgebied heerscht gebrek en in het ge heel zouden er miliioen personen onmid dellijk hulp noodig hebben. Volgens sommige berichten zou deze toestand nóg zijn verergerd, doordien de sovjet-regeering groote hoeveelheden graan als belasting heeft opgevorderd, doch niet beschikt over het noodige appa raat tot verdeeling van dezen voorraad. China. Soon Yai Sen overleden? Een nog onbevestigd bericht meldt, dat Soen Yat Sen aan hersenvliesontsteking is overleden. Soen Yat Sen wordt genoemd: de vade; van de Ghineescke revolutie. Hij heeft zich KET V00RNA&&13TE NBEU^S. BUITENLAND. Opzienbarende onthullingen van da „Evening Standard" omtrent de interge- allioerde onderhandelingen aangaande het Dawes-rapport. Het aftreden van Poincaré. Weinig ver andering in de buitenlandsche politiek'* Do Deutsch Völkischen zijn van plan Zondag a.s. te Breslau weer een demon stratie te houden. De mot ie-Ba Idv/in over de z.g. Mc.Ken- na-rechten verworpen. De opstand in Turkestan gaat nog steeds vooruit. Een nederlaag van de Spanjaarden in Marokko? (Telegrammen.) BINNENLAND In de gisteren gehouden zitting dei Tweede Kamer deelde de minister van Fi nanciën mede, dat voorstellen betreffende een luxe-vertcringsbslasling in bewerking zijn. Bij een herziening der inkomstenbe lasting zal de minister rekening houtten met de groote gezinnen. De Rijwielbelasting. (Staten-Gcneraal), Het Tweede Kamerlid Hugenholtz is overleden. OMGEVING. Eerste-sieenlegging St Bernardus-gesticht fa Sassenheim. opgeworpen tot president van do Zuid- Chineesche republiek, in welke positie hij zich tot nu toe heeft weten te handhaven Amerika. Amerika en het Int. Hof. Goolidge's antwoord op hot voorste 1-Lodge. Op senator Lodge's opzienbarend voor stel, om met terzijdestelling van het be-; staande Int. Hof in Den Haag een nieuw te stichten, is thans van de zijde van het Witte Huis een ietwat timide antwoord gekomen. President Goolidge heeft n.l. to gnnen gegeven, dat hij, ofschoon hij Lodge's idee de overweging -waard oor-« deelt, zelf niet de overtuiging heeft verlo ren, dat het voorstel Harding-Hughes to' tootreding van de Ver. Staten tot het be staande Int. Hof. altijd onder zeker mor* behoud, het „eenig practïscbo plan" is. BINHEHLAHD Ontslag gehuwde onderwijzeres te Schiedam. Heb gemeenteraadsbesluit door Ge d. Staten goedgekeurd Gedep. Staten van Zuid-Holland hebben beschikt op het beroep ingesteld door J. KleinVeens tra, onderwijzeres aan de openi bare school C 2 te Schiedam, tegen het be sluit van den Raad dier gemeente, waarbij aan appellante ongevraagd eervol ontslag werd verleend uit haar genoemd© betrek- Icing wegens huwelijk, Ged. Staten concluo deeren dat er geen termen bestaan om het ontslag-besluit te vernietigen. Zij gronden: dezo beslissing o.m. op de overweging, dab voor een onderwijzeres, die in bet huwelijk is getreden, een toestand is geschapen, di®, in het algemeen genomen, een geregelde en behoorlijke uitoefening harer betrekking in den weg staat, zoodat het aangaan van een huwelijk door 'een onderwijzeres in den re gel schadelijk voor het onderwijs zal zijn. De steunbeweging voor de Enschedescho R. K. Textielarbeiders. Een goed begin. /"Wij vernemen met genoegen, dat de sleurt beweging voor d© Katholiek© textielarbei ders van Enschedé, voor wio werken door do socialistische en syndicalistisch© agd-ui© niet mogelijk is. algemeen belangstelling vindt, die zich uit door het geven van gcl- delijko offer©. Do Steuncomités zijn op nieuw met groot-en ijver begonnen gelden voor dezo arbeiders dn te zamelen. In meer dere plaatsen werd jl. Zondag aan de ker ken gecollecteerd. Duidelijk treedt aan den dag, dat de steunbeweging in alle {Roomsche kringen! sympathie vindt. Het Vakbureau ontving reeds rechtstreeks verschillende bijdragen van Geestelijken zoowel als van leeken. De afdeeling Zwolle van ,-St. Raphael stelde f 250.— voor bedoelde Enschedescho arbeiders beschikbaar. De postcheque- en girodienst. De commissie-König. die tot taak nad een onderzoek in to stellen en do regeering van advies te dienen omtrent het meest gcwonschte stelsel, dat bij do heropening van ucii Postcheque- cn Girodienst

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1