15e Jaargang. MAANDAG 5 MEI 3924 No. 4451 SeEcldóclieSou^cmt DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver* krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TgL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gawone advertenlISn 30 cenl per regek Voor Ingezonden MededeeliDgen wordt het s dubbele van het tarief berekend. a Kleine advertentfën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver- huur, koop en verkoop 10.50. "3it nummsp bestaat Kit twee bladen. Y De Handelsbeurs te Leiden. Wij meenden eenigen lijd geleden op •4cze plaats de Kamer van Koophandel en fabrieken voor Rijnland te moeten waar schuwen, om niet te veel en te uitsluitend kracht te zoeken en actie te leggen in het adresseeren of requ&slreeren. Daarop moeten wij terugkomen. Wat nadien is gebeurd schijnt ons er op te wij- zon, dat bedoelde waarschuwing, zoo al 31 iet zonder grond, dan toch min of meer overbodig is geweest. Nadien toch heeft de kamer zelf oen d a a tl gesteld, waarvoor wij hier nog eens uitdrukkelijk onze sympathie en ons res pect willen uitspreken. Wij bedoelen de oprichting van de Han delsbeurs, verleden Vrijdag door Zijne Excellentie mr. Aalberse geopend. Om dit initiatief te kunnen waardeeren, behoeft men niet het resultaat ervan af te wachten. De opzet en de bedoeling op zichzelf is aller lof waardig. En wij hopen van ganscker harte, dat het succes niet zal uitblijven, maar schit terend zal mogen heeten. Aan persoonlijke toewijding, aan krach tig doorzetten en doortastend ijveren zal liet zeker niet ontbreken. 't Was geen conventioneele hoffelijkheid, maar even oprechtbedoeld al9 welverdiend, dat j.l. Vrijdag bij de opening dank en hulde werd gebracht aan den voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijn land, en door dezen op zijn beurt aan den secretaris dier Kamer. De belangen van de Handelsbeurs zijn 'la goede handen. De zaak gro'eie en bloeie. V Communistische Index. Sovjet-Rusland, dat uitspraak doet over alle vraagstukken, die het onderwijs be treffen, heeft zeer onlangs een schrijven de wereld ingezonden, waarin alle hoeken, die op een of andere Avijze in strijd zijn met het communistisch ideaal, op de index worden geplaatst. Daaronder bevin den zïch op de eerste plaats,, natuurlijk de Eva 11 gelen, dan do Talmud en de Koran. Ook pliilisophen, uit ouderen en nieuwen tijd. en letterkundigen worden als staatsgevaarlijk gebrandmerkt. Wij hebben al eens het communisme ge- üoemd den aap van Rome een aap doet vaak alsof hij een ïnensch ware, maar het zijn daarom nog niet menschelijke hande lingen, die hij stelt! Hen ziet in en begrijpt met wezenlijke, het zoo diepgaande verschil tusschen dc Katholieke Index en.... een Commu nistische Index. Men beseft en a'oelt het verschil tusschen ous, die het voorrecht hebben in de Index der Katholieke Kerk een \-eilige schutse te bezitten, en hen, die gebogen gaan onder de slaverij van een Communistische Index Och, \arat '11 ontzaglijk arerschil in de samenstellers en uitvaardigers, in den op- zot en liet doel.... De a'ergelijking is eigenlijk haast een oneerbiedigheid ten op- z:cte A'an de Katholieke Index! Maar mis schien leeTen wij er het Communisme heter door kennen, zien wij klaarder in uit de feiten, Avat hot is in zijn werking. eygYE8§LJI&3Êi De Rapporten der Deskundigen. Theunis en Hij mans te Londen. Belgische voorstellen. Omtrent de besprekingen tusschen Mac. Donald en de beide Belgische ministers, Theunis en Hijmans, doet de diplomatieke mcdeAverker van de „Evening Standard" eenigo interessante mededeelingen, welke hij zegt uit zeer goede bron te hebben ver nomen. Bindende hesluiten konden tijdens de conferentie niet worden genomen, daar de andere geallieerde mogendheden niet ver- tegemvoordigd waren. Voordat de conferentie begon, werd in diplomatieke kringen toegegeven, dat de moeilijkheden in zake het bereiken vaneen algclieelo overeenstemming onder de ge allieerden, met betrekking tot de Fransche bezetting van het Roergebied, van ernsti- gen aard Avaren. De Belgische autoriteiten zijn evenwel optimistisch gestemd aan gaande de aroorstellen, welke Theunis en Hij mans aan den Belgischen premier heb ben voorgelegd. an Britsche zijde werden geen onover komelijke bezwaren tegen de Belgische voorstellen te berde gebracht. Definitief kan worden verklaard, dat het voornaamste pim> van de bespreking was, hoe de Fransche bezetting van het Roergebied zou kunnen Avorden vervan gen en welke procedure men daarbij zou volgen. Bij zijn besprekingen met den Belgi schen premier beeft Poincaré. (definitieve Avaarborgen gecisckt, in geval Duitsckland zijn verplichtingen niet na mocht komen. Evenzeer Averd bij die bespreking duide lijk, dat de huidige militaire en economi sche bezetting van het Roergebied en de controle over dit gebied niet gewijzigd zouden worden, tenzij dergelijke Avaarbor gen gegeven zouden Avorden. De Belgische ministers nu, rekening houdende met. dit Fransche standpunt, hebben in hun voorstellen een schema van automatische waarborgen a'an economi- schen aard neergelegd. Bovendien hebben zij zich gehouden aan het Verdrag van Versailles, hetgeen Poincaré juridisch vol daan heeft. De Belgische premier heeft a'oorgesteld, dat een economische boycot op Duitsckland zal worden toegepast, indien dit land zijn verplichtingen niet nakomt. De mogendheden, cI.av.z. Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, België, Polen Joegosla vië en andere leden van den Volkenbond, zouden er dan in toestemmen, om econo- mischen dwang op Duitschland uit te oefe nen. De „Evening Standard" eindigt dan met te verklaren, dat het zeker schijnt, dat een belangrijke stap voorwaarts is gedaan in do richting van oen definitieve toepas sing a'an het Rapport der Eerste C:mmis- sie van Experts. Duitschland. DE RIJKSDAG VERKIEZINGEN. De eerste indrukken. Winst voor de uiterste partijen. Om 8 uur begonnen de eerste berichten gisteravond binnen te komen. Het zijn echter nog slechts uitslagen aran stemdis- tricten, welk geen totaal overzicht geven en aa'aaruit nog dn het minst geen eind conclusies zijn to trekken. Voorloopigo in drukken zijn dan ook nog nauwelijks te geven. De partij, die hier wint, is elders achteruitgegaan. Wel schijnt hef, dat de verwachte ver schuiving naar rechts zal Avorden venve- zcnlijkt, zoowel ten koste vau de Duitsclie Volkspartij als ten hale van de Duitsch- nationalen en dat de sociaal-democraten verliezen aan de communisten. In tal van districten schijnt do oogst van-de Deutsch Völkischen eohler niet zoo groot te zijn als zij hadden a-erwacht. Uit München b.v. meldt oen vcorloopig bericht, dat de Völkischen ten bate der Duitsch-nationa- len niet onbelangrijk hebben verloren se dert de Beiersche LanddagA'erkiezingen. Tegenover dit alles staan echter berich ten van elders. Uit Karlsruhe b.v. wordt gemeld dat de Duitsdhe Volkspartij in Baden gestgen is van 6000 op 13.000 stommen ten koste a'an de democraten en dat de Duitsch-nationalen a'erloren hebben aan de Völkischen. Ook hier echter zou den de sociaal-democraten niet minder dan 40 c/o aan do communisten hebben moeten afstaan. Het Centrum s c h ij n t zich even av el overal ongeveer te handhaven. Te B erl ij n en omstreken hebben, voor zoover uit de voorloopige gege\'ens is na te gaan, de Völkischen op geen stukken na het gehoopte succes gehad. Zij komen hier ver achteraan bij de Duitsch-nationalen, dio in sommige districten eA'enveel dui zenden stemimen hebben als de Völkischen honderden. I11 den loop van den avond Avas de volks menigte op de Potsdamaner Platz die daar kwam luisteren naar de uitslagen, welke Averden medegedeeld door een onderne ming voor draadloozo telefonie, zóó groot dat de politie het a'erdere doen a'an me dedeelingen verbood. De uitslagen van verschillende slembureaux, welke goede resultaten gaven voor dé Duitscli-nationa- lcn, werden door de menigto met enthou siasme ontvangen. Men zong „Die Wacht am Rhein", het Pruisenlied en het Duit sclie landlied, totdat do politie te paard en to voet ingreep en liet plein en de omlig gende straten ontruimde. Voorts hebben hier en daar ia Berlijn demonstraties plaats gehad, welke nu en dan leidden tot ontmoetingen met de po litie. (Men zie voor nadere berichten do Tele grammen). Een onderzoek bij de Russische ambassade. De politie heeft Zaterdag een inval ge daan in het gebouw a'an de handelsafdee- ling der Russische ambassade en het huis een uur lang van boven tot heneden door zocht. De politiepresident deelde o\Ter dit on derzoek aan het „Acht Uhr Ahendbl." mede, dat bedoeld gebouw exterritoriaal is, maar dat de politie de bevoegdheid heeft zulk een gebouw te betreden, wan ner een misdadiger, die op heeterdaad gesnapt wordt, erin wegvlucht. Do politie was nu een communist op het spoor die Avegens landverraad opgepakt moest wor den, maar zich in het gebouw verschool. Na een uur zoeken moest men het gebouw onverrichterzake verlaten, Krestinski heeft al een voorloopig pro test ingediend en men verwacht dat Mos kou zulks nog eens over zal doen. Volgens een andero en A'ermcedelijk juistere lezing is de communist, nadat hij opgepakt was, door een beambte \ran het handelshuis bevrijd en met hem mede naar binnen gevoerd. Hierop is de polj- tio het gebouw binnengedrongen en werd do ontsnapte opnieuw gearresteerd. De Duitsche regeering heeft onmiddellijk een krachtig protest tegen de handeling dezer handolsheamhten bij dc Russische ambas sade ingediend. Hei Beiersche Ministerie zal aftreden. De bladen melden, dat hot Beiersche mi nisterie Von Knilling onmiddellijk na do Rijksdagverkiezingen zal aftreden, doch de zaken zal blijven leiden tot een nieuwe regeering zal zijn gevormd. Arbeidsconflicten. Dreigende uitsluiting in d'e Roe r-m ij n e n. Op de mijnen in het Roergebied is be kend gemaakt, dat diegenen, die zich aan den tot dusver geldenden arbeidstijd niet houden, niet meer tot de mijnen worden toegelaten. De toestand in de Silezische mijnindustrie eveneens ernstig. Op alle mijnen in liet district Hinden burg verlieten de arbeiders Vrijdag na 7* uur gewerkt te Ihebben de schachten. De directies hebben dacrop Zaterdag het aan tal ploegen verminderd. Onder de arbei ders heerscht groole opwinding. Zaterdag- aA'ond zouden do bedrijfsraden hun hou ding ten opzichte van de situatie bepalen Hongerstaking van Hamburgsche Communisten. De communisten, dio zich in verband met do onlusten in October 1923 in de gevangenis beA'inden, zijn een hongersta king begonnen. Engeland. Liberalen en Labours. De p os itiede# Liberalen verzwakt. Het ultimatum der liberalen aan de labourpartij is dus verworpen. De eerste conclusie, welke men geneigd zou zijn uit de gebeurtenis te trekken, is deze, dat de regeering thans in gevaar verkeert, dat haar positie hachelijk is geworden en dat een kabinetscrisis voor de deur staat. Toch schijnt deze conclusie voorbarig. In de eerste plaats moet worden afge wacht, of de liberalen, nu hun ultimatum verworpen is, ook den moed zullen heb ben hun aanvankelijk voornemen ten uit voer te brengen tloor het kabinet uit alle macht te bestrijden. Het is de vraag, of zij daarvoor in het het algemeen de kracht en in het hijzonder de noodige eensgezindheid hebben en in do tweede plaats is het twijfelachtig, of de liberalen, door werkelijk een krachtige oppositie te gaan A'oeren, in staat zullen zijn het ka binet (en val te brengen. Zij kunnen de regeering natuurlijk de eene nederlaag op ed andere toebrengen, doch er zijn slechts enkele punten, waarop zij haar tot aftre den zouden kunnen dwingen. De regee ring is hij machte te vermijden, dat zulke punten aan'de orde komen en de begroo ting, welker verwerping haar Aroor do keus zou stellen af te treden of het lagerhuis te ontbinden is practisch buiten ge\raar. Verder moet in aanmerking worden ge nomen, dat de liberalen door het voeren cener hlindelingsche oppositie eigenlijk zouden vervallen tot obstructie en daar door hun ZAvaargeschokt prestige onder de kiezers nog meer zouden schaden. Het heeft er allen schijn van, dat zij voor het oogenblik zoo goed als machteloos staan tegenover de regeering en dat deze zich volkomen terecht door dreigementen van Asquiüh niet de minste ATees laten aanja gen. Rusland. De 1 Mei-viering. Botsingen in verschillende plaatsen. Volgens berichten uit Moskou is het op 1 Mei op verschillende plaatsen tot hotsin gen gekomen. Vooral in Karlzisk bij Karkoff in Oekraïne namen de relletjes zulk oen om vang aan dat do Tscheka troepen er aan te pas moesten komen. Een aanta) betoo- gers werd gedood, terwijl er 20 werden gewond. Deze betooging had plaats tenge volge van het feit, dat de arbeiders reeds twee maanden lang geen loon hebben ont vangen, omdat do regeering te Moskou er niet voor zorgt tijdig gelden af te zenden. Ook in do geA*ange$is A*an Boetyrha, waar zich een groot aantal politieke ge vangenen bevindt, is het tot relletjes ge komen in verband met de voortdurend v'erontachtzaamde klachten over slechte voeding en hygiënische toestanden. Ook in dit geA'al moesten troepen A'an hun Ava- pens gebruik maken. Daarop begaven de gevangenen zich van do binnenplaats naar hun cellen, waar zij alles kort en klein sloegen en de hongerstaking proclameer den. Nieuwe godsdienstvervolgingen? Katholiek priester gevangen genomen Uit Moskou wordt gemeld, dat de sov jet-autoriteiten den Katholieken priester Niemenciwicz, die zijn confrater Zielinski, deken der Katholieke Kerk te Moskou, welke geestelijke eenige weken geleden werd gearresteerd, was opgevolgd, gevan gen gezet hebben. De Poolsche bladen, die dit bericht pu- bliceeren, zien in deze arrestaties een her- opleA'ing van de godsdienstvervolging. Ongelooflijke sovjet-misdaad De „Daily Mail" maakt melding van een bijzonder Avreede, door godsdiensthaat ingegeven daad, welke door de bolsjewiki aan de grens van Mandsjoerije gepleegd zou zijn, doch die ons, zoo lang er geen nadere heA'estiging over verkregen is on gelooflijk toeschijnt. Driehonderd Russische emigranten, die Mandsjoerije wilden verlaten, en naar hun vaderland wilden lerugkeeren, werden aan de grens gearresteerd en aan een verhoor onderworpen betreffende den aard hunner godsdienstige overtuiging. Zij die het bestaan van God niet wilden loochenen, werden, volgens het blad, le vend begraven. De gouverneur der provincie Holung- Kiang (Mandsjoerije) zou aan de sovjet- regeering een krachtig protest tegen deze onmenschelijke handelwijze gezonden heb ben. Afghanistan. Opstand tegen den Emir De benden in het Kohatdistrict zijn in opstand gekomen tegen eenige hervormin gen, ingeAroerd door den Emir van Afgha nistan, Avelke worden beschouwd als ma kende inbreuk op" de Mohammedaanscho Avet. De rebellen hebben oen Afghaansch regiment in een hinderlaag gelokt en een groot aantal geweren en een hoeveelheid munitie buit gemaakt. Bovendien wordt gemeld dat zij eenige kleinere Afghaansche voorposten gedwongen hebben zich over te geven. Afghaansche troepenversterkingen zijn naar de oproerige streek gezonden. Amerika. De V.S. en het Int. Gerechtshof Een vergadering in het Congresgebouw to Washington In een der zalen van het Congresgebouw heeft een geanimeerde vergadering plaats gehad A'an voorstanders van aansluiting der Ver. Staten bij het Internationaal ge rechtshof. Doel der vergadering was den senatoren en afgevaardigden duidelijk te maken dat machtige groepen van het Ame- rikaansche volk deze aansluiting verlan gen. De verschillende kerkgenootschappen, universiteiten en zakenhuizen waren door hun knapste mannen vertegenwoordigd. Aan de senaatscommissie \-an buiten- landsche aangelegpnheden wc-rd een memo randum overhandigd dat door A'ertegen- woordigers van 29 kerken namens 20 mil- lioen geloovigen onderteekend was en Avaarin werd verklaard dat Amerika's ad- haesie met het internationaal gerechtshof noodzakelijk was in het belang- A'an don wereldA'rede. De opstand op Cuba De Cubaansche regeering heeft een be roep gedaan op de regeering te Washing ton tot het verleepen van toestemming voor den aankoop van wapenen en munitie in de V. S. teD gebruikte tegen de revolutio nairen in de proA'incie Santa Clara. Het wordt hier als zeker beschouwd dat aan dit verzoek zal worden voldaan. BiMiEML&ap HET CONFLICT IN DE TEXTIELNIJVERHEID. Uitsluiting geëindigd. Vele arbeiders staken. Loopt een groote strijd ten einde? Zooals Zaterdag gemeld hebben de Twent- sche textielfabrikanten op heden de uit sluiting opgeheven. De Kath. en Prot. Christ, organisaties hebben besloten heden wederom aan het werk te gaan de modern georganiseerden en vele ongeorganiseerden zouden zulks niet doen. De strijd is dus nog niet gehéél ten einde. Als wij zéggen, dat de vrede is hersteld, moeten wij dus een uitzondering maken A'oor de modern georganiseerden, de sociaal democraten, die tot heden van geen toena dering blijk gaA'en en tot het uiterste tegen iedero bemiddelingspoging, die minder dan de volle honderd percent gaf, zich bleven verzetten. Niet onmogelijk is, dat hun houding door HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De „Evening Standard" publiceert voor-< stellen van de Belgische onderhandelaars! Theunis en Hijmans. De eerste indrukken van den uitslag dsi* rijksdagverkiezingen is, dat de uiterste partijen winst hebben behaald, doch de middenpartijen nog over een voldoende meerderheid beschikken. (Buitenland en Telegrammen). De positie der liberalen in Engeland ver<- zwakt na de verwerping van het voorstel tot invoering der Eyenredige Vertegen woordiging. Nieuwe godsdienstvervolgingen in Rus land? BINNENLAND. Het conflict in de Twentsche Textiel-* nijverheid duurt veert. Verzet van de bouwvakarbeiders legert de toegestane cverwerkvergunning. Een dubbele moord to Wcezik bij Arn-< hem. (Laatste Berichten). OMGEVING. Te Nieuw-Vennep is bij esn cnecuirAeid een persoon, die er niets mede te maken had, dood gestoken. tactiek en berekening ia ingege\'en en ook zij heel gauw weer hun plaatsen in de fa« briek zullen hernemen, blij dat aan de uit sluiting en den strijd een einde is geko men'. Zij kunnen dan aan hun partij de figuut vertoonen van tob het laatst te hebben stand gehouden en enkel door het ..verraad" A'an de confessioneel georganiseerden ge dwongen te zijn, ten slotte ook te zwichten. Het woord „verraad" men kan er op aan zal in de eerstvolgende dagen weer opgeld deen en niets zal worden nagelaten om do openbare meening op een dwaalspoor te brengen. Men i3 er trouwens, een beproefde tactiek getrouw, reeds weken mee bezig. In den herfst van het vorige jaar hebben de arbeidersorganisaties den eisch afgewezen om de 43-nrigo werkweek tot een 53-urige te verlengen. Als antwoord op dit besluit voerden de fabrikanten toen, ten einde, zooal3 zij zeiden, den productieprijs te verlagen een loondaling van 10 pet. in Hierop staakten de arbeiders, georgani seerden en ongeorganiseerden, den 29sten October 1923 op de fabriek „Kremersmaten" te Enschedé. Deze staking beantwoordde de Fabrikantenvereeniging niet een alge- meene uitsluiting, die op Kerstavond ovcf geheel Twente werd doorge\-oerd. Hierbij waren 39 fabrikanten en 22.000 arbeiders betrokken. Den 25sten Maart hield de directeur-ge neraal A-an den Arbeid, do heer Zaalberg, besprekingen met de betrokken partijen;, welke tob een bemiddelingsvoorstel zijner zijds leidden. Hierin wercï een loonsverla ging va-a 7Y~ pet. voorgesteld, verlenging van de 48-urige werkweek met 1 poetsuur en 100 overwerruren per jaar. Deze rege ling zou loopen tot 1 Juni 1925. Dit voorstel werd door de fabrikanten, die een loonsvermindering van 10 pet. hadden willen doorvoeren eenstemmig aangenomen. De verschillende vakbefiden wezen het meer of minder absoluut af. Deze bemiddelingspoging werd niet on waarschijnlijk gedaan, om aanvaarding van het wetsvoorstel-Albarda in de Tweede Ka mer overbodig te maken. Hierin toch werd beoogd een enquête van regceringswege, naar do toestanden in het textielbedrijf in te stellen. Zulk een enquêtte evenwel is, vol gens de wet op de regeeringsbemoeienis rae-fc arbeidersconflict en, pas do tweede fase. Ds eerste fase is de rijksbemiddeling. Deze evenwel meende ir, Albarda, omdat er A-oldoendo bemiddelingspogingen zouden zijn aangeAvend te kunnen overslaan. Zijn voorstel werd 8 April verworpen. Ruim een week daarna c\-enwel, werd do Arbcidsgescliillenwet ingevoerd, en zou dus een poging van den daarbij ingestelden Rijksbemiddelaar voor TVcnte kunnen aan vangen. Eventueel gevolgd door enquêtte. Er deed zich daarbij echter nog een vraag voor. Opdat bedoelde wet kunne ingrijpen, moet namelijk bij een arbeidsconflict hei algemeen belang in ernstige mate betrok ken zijn. In de eerste weken van het Twentsché geschil kon zulks moeilijk worden be- Aveerd. Maar do Minister van Arbeid was, en terecht, van meening, dat de aard van het conflict door den langen duur was ge wijzigd. Op deze gronden nam do Rijksbcmioae- laar, oud-minister Van IJsselsteyn, van heb conflict kennis. Hij deed Woensdag jl. na eenige becpre kingen, een bemiddelingsvoorstel, dat ge deeltelijk bij het bovenvermelde van den heer Zaalborg aansloot. In hoofdzaak bv

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1