6e Jaargang^
DINSDAG 29 APRIL f924
N?o. 4446
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
(Franco per post 12.95 per kwartaal,
(Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver*
kriigbaar tegen betaling van 50 ck per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct,, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlSn 30 eent per regelt
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine adverBentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vei»»
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit turea
bladen»
Over Autobussen en nog wat.
De autobussen zijn een modern verkeers
middel, dat, ongetwijfeld, vervolmaakt
moet worden, wil liet bevredigen, maar dat
idan ook werkelijk om een veel gebruik
ten term te pas te bezigen:' velen in een
lang gevoelde behoefte zal voldoen.
In zeer vele gevallen kan trein noebtram
ïulk een gemakkelijke verbinding brengen
tussclien dorpen en stad en tusschen dor
pen onde.rling als de autobus. De omgeving
,van Leiden is daarvoor een bewijs, ondanks
de zeer vele, gewaardeerde trein- en tram-
ycrb in dingen.
'Het aulobusverkeer door te veel geregle-
menteer in te knellende banden leggen en
zoo van boven-af onderdrukken liet zou
2 gemeenschap niet ten voordeele zijn.
Of het dan zoo kan blijven of een
voudig van onder-op, door vrije concur-
S'entie, bandeloos het modern verkeers-
Sfciiddel zich moet ontwikkelen? Of men het
konder beduidende reglementeering, de
kans tot uitbreiding moet geven?
Ook dat niet. De zoo noodigo perfection-
ïicering, vervolmaking moet mede worden
verkregen door een ingrijpen van boven-af,
'door een doelmatige en tactische over
heids-bemoeiing.
Dat eisebt het algemeen belang, liet com
munaal en intercommunaal verkeer en de
publieke veiligheid dat is ten slotte in
het belang van vele ernstig-zaken-doende
autobus-ondernemers zelf.
•Het gemeentebestuur van Leiden heeft
onlangs in een verordening eenige bepalin
gen vastgelegd, welke spoedig in werking
zullen treden en do practijk zal moeten
aanwijzen, of die verordening te ver gaat
Of verder kan en moet gaan. In zulk een
materie is het, tot op zekere hoogte, tas
ten en raden.
■Wij hebben gisteren int onze cou
rant verkort afgedrukt een nota in
zake het .autobus-vraagstuk, die de Ned.
Ver. voor Locaal-spoorwegen en Tramwe
gen heeft gezonden aan den Minister van
Waterstaat.
Daarin worden vele juiste opmerkingen
gemaakt; maar de nota in haar geheel
vijst toch o.i. op den wensch, om t e straf
tegenover heb autobus-verkeer op te tre
den'.
Zoo lezen we b.v. daarin?
'Autobuslijnen worden slechts toege
laten, indien de vervocrbchoefto het
instellen van een autobusdienst langs
het aangevraagde traject' wensehelijk
maakt en het algemeen belang, hetwelk
vernietiging der bestaande verkeerson
derneming afwijst, zulks toelaat.
Heel beslist wordt gewezen naar „het
algemeen belang, hetwelk vernietiging'der
bestaande verkeersonderneming afwijst".
Wat bewezen moet worden! Het feit, dat
een verkeersonderneming bedoeld is
een locaal-spoorweg of tram bestaat,
zegt nog niet per se, dat het algemeen be
lang dat bestaan blijvend eisebt.
Cm een voorbeeld te noemen:" als In
Leiden zou zijn aangelegd een tram door
do Haarlemmerstraat, zou het feit, dat de
ze er is, niet met zich brengen, dat zij ook
blijven moet! Nu wij dit voorbeeld ge
bruiken, willen wij er even aan herinne-
3*en, dat reeds verscheidene jaren geleden
'door de gemeente concessie is verleend
voor den bedoelden tram-aanleg. Er is nog
geen: gebruik gemaakt van deze concessie
en wij willen hopen on vertrouwen, dat er
ook nooit gebruik van gemaakt zal wor
den. Gezien ook liet tegenwoordig autobus-
verkeer zou een tram door de betrekkelijk
smalle en zeer drukke Haarlemmerstraat
o.i. een onding zijn
'Een neven-kwestie, die zich bij* dé be
spreking van het autobus-vraagstuk van
zelf opdringt-, is die van het onderhoud der
vegen. Het komt ons voor, dat een ma
tige belasting voor de autobussen, ge
voegd bij de belasting voor andere auto's,
allereerst dient te vorden besteed voor de
!wcgen-verbelering, die op vele plaatsen
zeer urgent mag worden geacht. Ook den
gemeenten zal op deze wijze in haar las
ten voor liet onderhoud van wegen én straf
ten moeten worden tegemoet" gekomen. In
Leiden b.v. is de verbetering van vele stra
ten zeer noodigl En wij willen: wel ver
klaren, dat, afgezien1 van alles, oi. op de
eerstvolgende gemeente-begrooting een vrij
groot e bedrag zal moeten worden' uit
getrokken, om met die verbetering een aan
vang te maken waarbij dan' oolc wel
eens ter sprake zou kunnen worden' ge
bracht, hoe zulks op de meest oeconomi-
éche wijze zal kunnen geschieden? of de
beslaande' methode most blijven1worden
gevolgd of dat een andere werkwijze kan
ién moet worden
Ons autobus-praatje willen we voor j&ü-
gaag sluiten,
BUiTEWLfllëD
De Rapporten der Deskundigen.
Intergeailieerde besprekingen.
Theunis en H ij mans te Pa r'ij s.
Poincaré, Theunis on Hymans hebben
gister den geheelen ochtend beraadslaagd.
Toen Theunis naar buiten kwam ver
klaarde hij: „We hebben met Poincaré
een volstrekt particulier gesprek gehad".
Hij voegde eraan toe, dat hij dien avond
naar Brussel zou terugkeeren om daar he
den in den Senaat de begrooting van fi
nanciën te verdedigen.
Poincaré gebruikte te zamen met Theu
nis en Hymans de lunch.
In den namiddag had een niruw onder
houd plaats, Deze bespreking had meer
hot karakter van een conferentie, waaraan
verscheidene vooraanstaande Franscho
persoonlijkheden, o.w. maarschalk Foch,
deelnamen.
De on truiming van hoï
Roergebied.
Do tegenwoordigheid van Foch in de
namiddagconferentie tusschen Poincaré en
de Belgische ministers toont genoegzaam
aan, dat men niet zoo maar bereid is de
bezetting van do Roer op te geven. Foch
zou geconsulteerd zijn over de wijze,
waarop de militaire, bezetting zou kunnen
plaats hebben, zonder gevaar voor de vei
ligheid der troepen en zonder hinder voor
de economische en fiscale ontwikkeling
van het Duitsche rijk.
De antwoorden der regscrlngen.
Een zeer gunstige pers in
F r a n k r ij k.
De publicatie der geallieerde antwoor
den aan do Commissie van Herstel maakt
te Parijs in de pers een zeer goeden in
druk. Zij wijst op het daarin uitkomende
verlangen naar verzoening en merkt op,
dat, ofschoon er zekere meeniiigsverschil
len zijn omtrent do werkwijzen, gec-n en
kele moeilijkheid onoverkomelijk schijnt
en dat alles de hoop op een accoord wet
tigt.
Het „Pelit Journal" schrijft: „De geal
lieerden drukken zich in bewoordingen
uit, waaruit tegelijk voorzichtigheid
spreekt en wil tot verzoening. Geen enkele
oplossing wordt bij voorbaat uitgesloten;
alle deuren blijven open".
Het „Journal" zegt: „Over do princi
pes is er geen enkel verschil van mee
rling, en bij do details is niets waarover
men het niet eens zou kunnen worden".
Do „Matin" schrijft: „Do verschillende
standpunten laten de deuren open voor
nuttige bespreking, doch druisclien niet
tegen elkaar in. Op sommige punten vul
len ze elkaar zelfs op gelukkige wijze
aan".
Rechberg weer aan 't woerd.
Hot „Journal des Débats" bevat we
derom een brief van den Duilschen indus
trieel Arnold Rechberg, waarin deze be
weert, dat Engeland alles doet om het tot
stand komen van een industrieel blok tus
schen do Fransche erts- en do Duitsche
kolenindustrio tegen te houden. De En-
gelschcn rekenen er op, dat do teleurstel
ling van het Fransche volk zal komen als
het ten uitvoerleggen van do voorstellen,
dor experts zal worden beproefd. Hoe groo
ter deze teleurstelling zal zijn, hoe, ern
stiger de financieel© moeilijkheden der
Franscho regeering zullen worden, hoe
sneller Frankrijk van Engeland afhanke
lijk zal wórden, eerst financieel, daarna
politiek. Hoe meer invloed Engeland in
Frankrijk zal hebben door hot Engelsche
kapitaal, hoe meer het tegelijkertijd
Duitschland zal bchcerschen.
Het is zeker wel teekenend, dat het
„'Journal des Débats" aan dezen Duitschen
schrijver zoo gaarne plaats inruimt^
Duitsche commissieleden.
Reeds 4 benoemd
Bij besluit van 17 April j.l. heeft Üo
Commissie van Herstel de Duitsche re
geering uitgenoodigd, haar in kennis te
stellen van elk wetsontwerp, dat inge
diend zou worden ingevolge het rapport
der Commissies van Experts, alsmede
haar de namen op te geven van hen, die
van Duitsche zijde benoemd zullen wor
den, om zitting te nemen in do door de
experts bedoelde commissies.
'Aan het laatste gedeelte van dit verzoek
lieeft de Duitsche regeering reeds voldaan
Zij heeft namelijk door bemiddeling van
de „Kriegslasten-Kommission" de namen
van vier personen aan de Commissie van
Herstel doen opgaven en wel twee voor de
Commissie voor de Organisatie van de
Verplichtingen der Industrie, te welen dr,
Blücher van het „Reichsverband der Deut
schen Industrie" en Bramdelenburg van
het ministerie van Handel, en voor de
Spoorwegcommissie, Vogt van hot minis
terie van Verkeerswezen en staatssecreta
ris Bergmann.
Duitschland.
Uit het bezette gebied.
Een nieuwe verordening van
generaal Degoutte.
De commandeeronde generaal Degoutte
heeft voor het bezette gebied een nieuwe
verordening uitgevaardigd, welke feitelijk
oen verbod van clko militaire voorberei
ding beteekent. Volgens deze is 'het aan
ieder persoon, woonachtig in het bezette
gebied, verboden in het onbezette Duitsch
land aan oen of andere theoretische of
practische militaire oefening deel te ne
men, verder in oen of andere kwaliteit lid
to worden of te blijven van een militaire
of dergelijke formatie, of van eon open
bare of particuliere organisatie ook al
zou deze haar zetel builen het bezette ge
bied hebben oen militaire vorming of
oen militaire voorbereiding ten doel heb
bende.
Marx in hei bezette gebied.
Naar uit Dusseldorf wordt gemeld, is de
aankomst van rijkskanselier Marx in het
bezette gebied bijna onopgemerkt gebleven
Do kanselier heeft Zondag het woord
gevoerd voor oen kiesvereeniging van do
Katholieke centrumspartij van Rijnland.
Hij legde den nadruk op het historisch
gewicht der aanstaande verkiezingen,
want van de samenstelling van den nieu
wen Rijksdag, zei hij, hangt het lot van
het Duitsche volk af. Het nieuwe parle
ment zal zich inderdaad na zijne samen
stelling moeten uitspreken over vitale
kwesties, en zal do wetsontwerpen hebben
te onderzoeken, welke de regeering zal
voorstellen mot het oog op de toepassing
van het plan der exporten.
Verder zei de kanselier, dat een natio-
nalistische meerderheid in den nieuwen
rijksdag een ramp zou zijn en de ineen
storting zou veroorzaken van gansch
Europa. Hij verklaarde eveneens, dat
Duitschland er niet op stond in den vol
kenbond te worden opgenomen, zooals die
nu i3 samengesteld.
Do rijkskanselier besloat<ji 'n toespraak
mot een onderzoek van den iiihnenland-
schen politicken toestand.
De mijnwerkers in het Roergebied
Communistische actie
De mijnwerkers in het Roergebied heb
ben de uitspraak van bet scheidsgerecht,
inzako do loonkweslie, volgens welke uit
spraak do loonen met 10 pet. zullen wor
den verhoogd, aanvaard.
Hiermede is echter de stakingsbeweging
nog niet geëindigd. De communisten wen-
schen n.l. de actie voort te zetten en weten
biervoor op sommige mijnen aanhang te
vinden.
Hoowcl men in het algemeen do om
standigheden niet gunstig acht tot door
zetting van de communistische eischen,
waarvan de eerslo is, do zevenurendag,
vreest men toch, dat, indien do commu
nistische actie niet binnen een paar da
gen verloopt, deze sterk om zich heen zal
grijpen.
Ook in het mijudistrict van Aken is een
staking uitgebroken. Men schat het aantal
stakers op ongeveer duizend.
Naspel van het Hitler-proces
In het hoogverraads-proces tegen 38 be
klaagden van de vroegere stoottroepen van
Hitier hoeft het volksgerecht gistermid
dag vonnis geveld.
Er werden vestingstraffen toegekend tot
een jaar en vier maanden en geldstraffen
tot 100 goudmark onder aftrek van het
vóórarrest.
Bijna allo beklaagden werden voor
waardelijk veroordeeld wat de beele ves
tingstraf betreft, vier voor wat het over-
groolo deel de straf aangaat.
België.
De incidenten te Leuven.
De too stand van het slachtoffer
Ofschoon niet alle gevaar is geweken
beschouwt men den toestand van Berten
Vallaeys, den Vlaamschen student, die het
slachtoffer van den aanslag te Leuven
werd, als buiten gevaar.
Colbacq, de Waalscho aanrander, heeft
beroep aangeteekend tegen de bekrachti
ging van zijn aanhoudingsmandaat. Hij is
naar de gevangenis te Forest overgebracht
Hij zal to Brussel voor de Kamer van in
beschuldigingstelling terechtstaan.
Engeland.
De grensregeling in Ierland.
Eon compromis in de maak?
In de gematigde kringen van allo par
tijen te Dilblin ziet men volgens do „Times"
op grond van de halsstarrige houding van
Ulster, dat slechts tot conige onbelangrijke
grenswijzigingen bereid is, zeer goed in,
dat wanneer de Engelscbo regeering tot
het instellen van de grenscommissio over
gaat, een conflict tusschen de beide staten
schier onvermijdelijk is, dat Gróot-Brit-
tanniö in een nieuwe Iersche quaes tie
wordt betrokken en dat do vrede en de wel
vaart van den Vrijstaat en Noord-Ierland
ernstig in gevaar zullen worden gebracht,
Zij koesteren daarom de hoop, dat ae
twee regeoringen, alvorens Engeland o\ er-
gaat tot het inroepen van het ultima ratio
van het Verdrapt. een krachtiso poging zul
len doen om zulk een calamiteit af to wen
den, en opperen het denkbeeld, het heclo
vraagstuk uit een nieuwen gezichtshoek te
naderen. De regeering van. den Vrijstaat,
zoo meent men, zou bereid gevonden kun
nen worden, het grensgeschil op te schor
ten, wanneer de regeering van Noord-
Ierland bereid zou zijn, onverwijld en dui
delijk den grondslag te leggen voor een
nationale eenheid door middel van een
politiek van samenwerking tusschen de
beido staten in zaken van gemeenschappe-
In hoeverre een dergelijke gedachte
weerklank vindt in regeeringskringen, cn
in hoeverre hel in dit geval bi) Ulster in
goedo aardo valt, moet voorshands worden
afgewacht.
Het schijnt intusschen, dat de Engelsche
regeering het denkbeeld overweegt om on
Ulster druk uit te oelenen. Volgens bench,
van den correspondent van (le Evening
Standard" to Belfast heerscht in Ulster
n.l. verontwaardigin- over een dreigement
van de rijksregeeri -g om do subsidie van
een millioen pond sterling in te houden
voor do instandhouding van do „specials
ilio aan de grens do orde cn rust bewaren.
Indien do regeering dit dreigement zou
uitvoeren, zou Ulster voornemens zijn, uit
eigen middelen do gelden bijeen te brengen
om deze troepenmacht op de heen te houden
De Home Rule-beweging in Schotland.
Eon door parlementsleden
gesteunde r.e s o 1 u 11 e.
Vier parlementsleden uit het gebied van
do Clyde en verscheidene bekende liberalen
hebben de resolutie gesteund, dio op een
betooging to Glasgow is aangenomen en
waarbij do instelling gevraagd v.ordt van
een Scbotscb parlement.
Noorwegen.
Een smokkelaarsdrama.
Zaterdag heeft een douane krui er in het
Kristiania-fjord een smokkelschip be
schoten en twee smokkelaars gedood. Do
douane-beambten waren tot dezibes<*l£
ting volgens hun opdracht bevoegd, daar
do smokkelaars geen acht gaven op waar-
schuwingssckolen.
Do minister van justitie beeft m een
persgosprek gezegd: De autoriteiten vye®®"
den al lang, dat er iets dergelijks zou ge
beuren. Laten wo hopen, dat de smokke
laars dit drama zullen opvatten als een
waarschuwing.
Italië
Een fascistische misdaad.
Aan do „Corricre dclla Sera" onllccncn
wij het bericht, dat 1.1. Donderdagavond m
het dorp Covo in de provincie Serge™, do
priester Cornells Roncaglio, toen hij ger e
stond zich naar een stervende te begeven,
in zijn woning door een jeugdig fascist ia
doodgeschoten. Des priesters anti-fascisti
sche uitlatingen schijnen aanleiding tot
deze daad te zijn geweest.
Hongarije.
De saneeringsactie.
Mass a-ontslag
hij de Boedaposter banken.
De saneeringscrisis is reeds begonnen,
voordat met de eigenlijke saneering een
aanvang is gemaakt, De banken zijnuj-
da^ i 1 begonnen met een massa-ontslag,
hetwelk van 20 pCt. lot 40 pCt. van het
personeel omvat.
Griekenland.
Venirelos naar Griekenland terug.
Naar verluidt, hoeft Venizelos een brief
naar zijn vrienden in Athene gezonden,
waarin hij verklaarde, weldra naar Grie
kenland terug te zullen keeren.
Dit bericht werd door ztjn vrienden met
groote vreugde ontvangen, hoewel men
denkt, dat Venizelos zich huilen de poli-
tiek zal honden.
Egypte.
Zaghlcc! eischt algeheele onafhankelijkheid
In een politieke vergadering verklaarde
Zaghloel pasja, de premier, dat de LgYP
li soke regeering bij ae aanstaande onder
handelingen met Engeland zal aandringen
op do volstrckto onafhankelijkheid van
Egypte.
Amerika.
De Amerikaansche zeeslrijdkrachlen.
Een opzienbnrendo verklaring
William Sheare, een vroege speciale ex
pert in dienst van het dep ar lemen van
Marine, heeft een opzienbarende veiUsi-n.
g°lbj zoide, dat de sterkte van do
kaansclio vloot niet langer in overeenstem
ming is met de sterkte van do Bntscno
vloot en zelfs zwakker is dan do Japanschc
voïeas de schaal van de vlootovereen-
komst van Washington. Hu vork.aart, dat
de Amerikaansche vloot zoowel wat b--
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De besprekingen van Theunis en Hy-
man met Poincaré en Foch.
Communistische actio in het Roer
gebied.
De grensregelingskwestie in Ierland
Een compromis of druk van de Engelsch"
regeering op Ulster?
Venizelos weer naar Griekenland.
Nabij do Kcreaansche Westkust ziin
200 studenten aan "boord van een schip,
dat met een ander vaartuig in botsing
kwam, verdronken. (Buitenlandscho Be
richten).
114 mijnwerkers levend begraven in
WesJ-Virginia (Vereen. Siatcn) (Telegram
men).
BINNENLAND.
De Centrale Nederlandsche Ambtenaars-
bond gaat wegens de verlaging van Ü3
salarissen van de rijksambtenaren prcce-
deeren tegen den Staat. (2de blad).
De samenstelling van den nieuwen loon-
raad bij do Nederlandsche Spccrv/sgcn.
(2do blad).
LEIDEN.
Plechtige inzegening van cc R.K. U.L D.
School aan hei Pieterskerkhof.
De Gemesnieraad vercrr.igt zich met B.
en W. inzake de vaststelling van hst vor-
menigvuldigirigscijfers Gcmeenielijke In
komstenbelasting.
OMGEVING.
Vaststelling van het vermeniqv
gingscijfer Gemeentelijks Inkomstenbelas
ting door da Gemeenteraden te Ter Aar
en Zoctcrmeer.
treft de schepen als do draagwijdte der
kanonnen cn de voorraden branded f
zwakker is dan de Japanschc. Japan h^"Tt
b.v. 25 duikbooten, Engeland 17 en Ame
rika 6. Het Japanschc geschut overtreft 't
Amerikaanscho scheepsgeschut. Japan
lieeft vlootbases en Amerika slechts marine
werven. Ook beweert Sheare, dat Japan
den zetel der vloot heeft verplaatst naar
do Stille Zuidzee. Verder beweert hij, dat
Amerika ,om do schaal van de Washing-
tonsclio conferentie te herstellen, noodig
heeft 4712 officieren en 11.175 minderen,
en bovendien een reserve van marineman-
schappen.
eiNNEHLaraa
Leeraren Gymnasiaal en Middelbaar
Onderwijs.
Protcstvergadoring.
Zaterdagmiddag werd te Utrecht in Ho
tel de l'Europe door de voornaamste orga
nisaties van leeraren bij het openbaar en
bijzonder middelbaar cn het gymnasiaal
onderwijs (de Alg. Vcreeniging van
Leeraren bij bet M. O. met do Vcreeniging
van Rijksleeraren, het Genootschap van
Leeraren aan Nederlandsche Gymnasten,
de R.-K. Leerarenvereeniging „St. Bona-
ventura") een vergadering gehouden, ton
einde to protesteeren togen do salav'.s-
nornien, dio voor 1925 in uitzicht zijn ge
steld en de bezwaren tegen do voorgestelde
regeling in het liclit te stellen. Do groote
zaal was geheel gevuld. Verscheidene auto
riteiten en afgevaardigden van andere or
ganisaties waren aanwezig.
Het woord werd gevoerd door de licoren
Dr. J. A. Roclert Frederikse, voorzitter van
do Alg. ver. van leeraren bij hot Lr. O.; Th.
v. d. Donk, voorzitter van do R.-K. leera-
renver. „St. Bonaventura" cn Thcsing,
voorzitter der ver. van Rijksleeraren.
Aan het slot der vergadering werd d3
volgendd motio met algetmeeno stemmen,
aangenomen:
Do leeraren, enz.,
spreken hun afkeuring uit over de wijze,
waarop do regeering het overleg met de
ambtenaren tot een doode letter maakt:
zijn van oordeel, dat de regceringsvoor-
stellen ten aanzien van do leeraren bij het
openbaar en het bijzonder M. O. en gym
nasiaal onderwijs, zonder ook maar ceni-
germato met bun tegenwoordige, toek al
niet voldoende materieel© positie rekening
te houden door invoering van een invoe
ring per lesuur zeer ongëlijko cn meestal
zeer veel te groote salarisverlagingen voor
dit corps van ambtenaren scheppen:
protestecren ton sterkste tegen do meer
dan ernstige, in verhouding tot andere
ambtenaren geheel onevenredig groote
aantasting van hun levenspeil, en
besluiten deze motio ter kennis te bren
gen van autoriteiten en de pers.
Het Rijksinkcopbureau.
Er bestaat sedert geruimen tijd oen goj
schil tusschen de Landsdrukkerij cn het
Rijksinkoopburcau (R.I.B.) betreffende do
