25e Jaargang.
WOENSDAG 16 APRIL 1924
No. 4430
9e£cidóctóSou^omt
peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi) voorultbet&ling
Voor Leiden 19 cent per week fi 2.50 per kwartaal.
Pij onze Agenten 20 cent per week (2.60 per kwartaal,
franco per post I 2.85 per kwartaal,
pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ot., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewon# advertenlldn 30 oent por rage*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
3 dubbele van het tarief berekend. 3
Kleine advertenflënv van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop (0.50.
Pit oum nies* bestaat uit twee
lila den.
Twee opmerkingen.
In „Katholiek Nederland", het maand
blad van de Katholieke Sociale Actie in
Nederland, lezen we:
Do schoonmaaktijd is een gunstige
gelegenheid voor een ieder om zijn
boekenvoorraad eens na te zien.
Wellicht treft men daaronder veel
aan, wat zelden of nooit meer dienst
doet. Het verdient overweging om
zulke boeken en tijdschriften te be
stemmen ten algemeenen nutte. In-
dien men ze opzendt naar ons Gen-
traal Bureau, komen ze, waar ze het
beste op hun plaats zijn.
En dan vermeldt het Centraal Bureau
'der K. S. A. waarheen er al door zijn be
middeling boeken zijn gezonden de
R.-K. Universiteitsbibliotheek te Nijme
gen ontving niet minder dan 21 kisten!
Dit berichtje in „Katholiek Nederland"
is ons aanleiding om 'ns op twee geheel
verschillende dingen te wijzen.
Eerstens: Uit één van de vele ac-
'ties, die de K. S. A. voor haar rekening
heeft genomen in casu de lectuur-
bemiddeling blijkt toch weer eens, dat
er in Katholiek Nederland voor een Al-
gemeene Sociale Centrale wel een taak te
vervullen is.
Wij zeggen: één van de vele acties. Wie
iedere maand „Katholiek Nederland" in
ziet, weet, dat er vele acties zijn, waar
aan het Centraal Bureau zich geeft.
Hierbij komt dan nog zijn inlichtings
dienst onder alleszins deskundige leiding.
Wij willen alleen dit zeggen: Onze K. S.
'A. moet worden gewaardeerd als -een nut
tige, zeer gewenschte instelling.
Een tweede opmerking, waartoe bo
venstaand bericht ons aanleiding geeft,
is. deze: Wat kan er in den schoonmaak
tijd veel goeds worden gedaan! Ja, dan
vindt haast iedere huisvrouw wel wat, dat
rij in den loop van het jaar over het
hoofd ziet, maar dat nu hare bijzondere
iandacht trekt, en waarbij zij zich af
vraagt: wat. doe ik er eigenlijk mee; wat
heb ik er eigenlijk aan? Welnu tracht
Üan anderen er een pleizier mee te doen.
Voor boeken wordt de weg u in het boven
staande, voorzoover nog noodig, aange
wezen. Voor andere goede dingen zult gij
'toch zelf wel den weg weten om ze anderen
nuttig te doen zijn. De schoonmaaktijd
loopt wel, meenen we, op z'n eind, maar
misschien willen de huisvrouwen- alsnog
ileze opmerking wel 'ns in ernstige over
weging nemen. Iedereen moet met zijn
middelen en-op zijn wijze trachten zoo
veel mogelijk goed en alles zoo goed" mo-
gelijk te doen!
Onder partijgenooten.
Het- Communistisch Congres te Hotter-
dam is geëindigd ten sfbtte met een.
oenheidsresolutie. Het recept van de con
gressen der S. D. A. P. ie hier kostelijk na
gevolgd
Van wat aan de aanneming van de een
heids-resolutie is vooraf gegaan hebben wij
in de twee laatste nummers onzen lezere
een proefje gegeven. Hier volge nog zulk
'n fragment uit een der verslagen het is
lang niet het pikantste!
Dr. Knuttel (Leiden) zegt niet te gelooven
flat de partij na dit congres van alle herrie
af zal zijn. Spreker kent die menschen te
goed. Zij kunnen geestelijk niet leven zon
der herrie te schoppen.
De Visser: Zijn dat b er oeps herriemakers
JJfGelach).
Dr, Knuttel: Ja, dat zijn het, Spr. vindt
het 'tweeslachtig, om een oppositie, die
mon zegt als organisatie niet te erkennen,
toch in het P. B. enz. op te nemen.
De Hoo (Amsterdam) bestrijdt eveneens
'de oppositie die hij verwijt nimmer eeniig
werk voor de partij te hebben gedaan. Der
gelijke leden kunnen wij missen.
Aan het slot van den, avond kwam nog de
afgevaardigde Gerritsen (Deventer) aan het
woord, die een bellen en scherpen aanval op
'de oppositie richtte. Weet gij congres
riep spreker uit waar het De Kadt om
te doen is 1 Niet om de politieke richting
1 Iran de partijhij wil voorzitter van het
IP.B. worden. (Hoonend gelach).
'Hij mag dan, omdat hij De Kadt heet
icherpe nagels hebben, maar wij in den
Achterhoek zullen hem die knippen, zooals
hij nog nooit geknipt ia. (Applaus en ge-
lach).
Sneevliet: Hoogstaande discussie van dit
Congres(Protesten).
De afgevaardigde van Beverwijk 1 Verval-
itching van brieven is hoogerl (Applaus).
Gerritsen (Deventer): Is het misschien
een hoogstaande discussie als Bouwman bij
ïnij thuis zegt: Het ia geen politieke partij,
"Üe wij hebben, het is een corrupte bende.
(Rumoer).
•y Spreker besluit met te zeggen: „Let op
wat voor haring zij van de oppositie in den
ton hebben. Want het zijn geen nieuwe,
maar oude, die weldra beginnen te stinken."
(Daverend applaus).
Wij vragen ons af, hoe men in zulk een
partij nog bogen durft opvrijheid
broederschapHoe men zichzelf nog
durft wij3 wijsmaken, dat men de kwali
teiten heeft, om de gemeenschap te kunnen
beheeren of besturen.
Als het onder de partijgenooten zoo ge
steld is, hoe moet dan wel de gezindheid
zijn ten opzichte van tegenstanders!
BUITENLAND
De Rapporten der Deskundigen.
De aanneming docr Duitschland.
Berlijn zal schriftelijk
antwoorden.
Uit Berlijn wordt geseind, dat de Duit-
sche rijksregeering besloten heeft de rap
porten der experts in principe te aan
vaarden, en daarvan schriftelijk kennis
te geven aan de Commissie van Herstelt©
Parijs.
Heden zal dat schriftelijk antwoord
aan do Commissie van Herstel worden
overhandigd.
In het antwoord wordt medegedeeld,
dat de Duitsche regeering bereid is, op
den grondslag van de adviezen der ex
perts mede te werken aan de oplossing
van de kwestie der schadeloosstelling. De
nadruk wordt gelegd op de grondgedachte
van de adviezen, n.l. dat de voorstellen
der experts een ondeelbaar geheel vormen
Ha! antwoord der Britten.
Algeheele instemming.
Mac Donald heeft aangaande de rap
porten o.m. het volgende verklaard:
In -het rapport van de eerste commissie
van experts wordt duidelijk verklaard,
dat het eon ondeelbaar geheel vormt en
dat de onderleelcenaars alle verantwoor
delijkheid verwerpen, indien sommige
hunner aanbevelingen mochten worden
aanvaard en andere verworpen.
De Britsche regeering hecht zóóveel
belang aan deze aanbevelingen, welke tot
onmiddellijke uitvoering kunnen worden
gebracht, dat zij harerzijds bereid is het
plan in zijn geheel te ondersteunen, mits
alle andere betrokken partijen bereid zijn
hetzelfde te doen.
Een rede van Poincaré.
Geen ontruiming van het
Roergebied.
Gisteravond heeft Poincaré een rede ge
houden aan een banket der republikeinsch
democratische partij. Poincaré noemde de
rapporten der deskundigen een bevesti
ging van .de Fransche politiek, omdat nu
is komen vast te staan, dat Duitschland
slechts armoedo gefingeerd heeft. De Roer
bezetting heeft een dubbele uitwerking
gehad, n.l. als een demonstratie van
Frankrijks goed inzicht tegenover de ge
allieerden en als een dwangmiddel ten op
zichte van Duitschland.
De Commissie van Herstel moet thans
een definitief plan opstellen, ten einde
van Duitschland de aanneming der noo-
dige wetten te verkrijgen en de controle
organiseeren, waartoe door de 'experts ge
adviseerd wordt.
Dit plan in zijn geheel zal ongetwijfeld
het herstel van de economische en fiscale
eenheid van het Duitsche rijk bewerk
stelligen, maar niet na een principieels
verklaring, niet na aanneming met tegen
zin, dat is zooals de experts opzettelijk
schrijven, alleen nadat Duitschland zich,
van goeden wil bezield, zich ertoe heeft
gèzet het vredesverdrag na te komen, zal
men ons kunnen vragen onze tegenwoor
dige panden tegen andere te verruilen.
Er kan geen sprake van zijn, dat wij
het Roergebied zullen ontruimen voordat
wij betaling hebben gekregen van dat
deel der schadeloosstelling, waarop wij
recht hebben. Er kan evenmin sprake van
zijn, dat wij het gebied waarop wij thans
de hand hebben gelegd, zullen loslaten,
zonder dat wij over de middelen beschik
ken, om den tegenwoordigen toestand met
zekerheid vlug te kunnen herstellen in
dien zulks noodig mocht zijn.
Duitschland.
Tegen de actie der geheime bonden.
Een verordening der
Hooge commissie
In verband met onlangs door de Fran-
sobe veiligheidspolitie op het spoor ge
komen geheime organisaties in de bezette
gebieden, welke opwekten tot bet aangaan
van een verbintenis bij den Reichswehr,
hetgeen formeel bij het verdrag van Ver
sailles verboden is, heeft de Hooge Com
missie na ruggespraak met de bevelheb
bers der Engelsche, FTansche en Belgi
sche bezettingstroepen, _een verordening
uitgevaardigd, waarin aan dit verbod
herinnerd wordt, en waaTbij zware staf-
fen worden vastgesteld tegen iederen in
woner der bezette gebieden, die zou deel
nemen aan eenige militaire oefening of lid
is van genoemde organisaties.
Tot deze straffen behoort o.a. de uitzet
ting uit de bezette gebieden.
De rijksdagverkiezingen.
Minister Emminger treedt af.
Bij de verkiezingen voor den Rijksdag
heeft het Centrum voor het oerst weder
eigen candidaten gesteld tegenover de
Beiersche Volkspartij. Dit heeft natuurlijk
een vijandelijke stemming doen ontstaan,
welk ook in de Rijksregeering haar weg
heeft gevonden. Ten gevolge hiervan heeft
heden de rijksminister van Justitie, dr.
Emminger, die tot de Beiersche Volks
partij behoort, zijn ontslag ingediend.
Andere ministers schijnen er nog bij hem
te hebben op aangedrongen om te blijvon.
Dit was hem echter door de partij-dis
cipline onmogelijk.
De onderstaatssecretaris van Justitie,
dr. Joel, is, in afwachting van de benoe
ming van een nieuwen functionnaris, met
de leiding .van het departement belast.
Een nieuw ministerie in Thuringen.
Een actie tegen de Joods che
Staatsambtenaren
Gisteren -heeft de Thuringsche landdag
een nieuw ministerie gekozen. Het oude
is bezweken onder den drang van de Völ-
kischen, die willen dat allo joodsche
staatsambtenaren, vooral de heer Loëb,
directeur van de staatsbank, van hun
ambt ontheven worden.
Twee der vorigo ministers zijn her
kozen, maar een derde, die de porte
feuille van financiën had en over het
ontslag van Loëb zou hebben te heslissen,
is vervangen door den heer von Kuech-
zner.
Geheel Duitschland zit nu met span
ning naar Weimar te zien, om het ver
loop der zaken aldaar te volgen.
Het is evident, dat een ontslag van
ambtenaren, alleen omdat zij semieten in
plaats van Ariërs zijn, regelrecht tegen
den geest en de letter van de grondwet
inclruischt. Sommige bladen rekenen er
dan ook op, dat de rijksdag op het laat
ste oogenblik zal ingrijpen.
Cc moord op een Vlaamsch student
Het bericht over den aanslag te Leuven
wordt bevestigd. Het slachtoffer is de
heer A. Vallaeys, student-ingenieur, die
als soldaat aan den Yzer stond. Hij was
voorzitter van de commissie voor de fees
telijkheden van het 9e Groot-Nederlandsch
Studenten-congres. Dinsdag tegen den
ochtend werd hij door een fascistische
bende aangerand. Zijn rechter long werd
door een revolverschot doorboord. Hij
moest naar het verhandhuis worden ge
voerd, waar een inwendige bloedstorting
werd geconstateerd. Zijn toestand is nog
onzeker.
Deze laffe aanslag heeft groote beroe
ring gebracht in de Vlaamschgezinde stu
dentenkringen. Dit is na Herman van den
Reeck de tweede student, die valt als
slachtoffer van de franskiljonsche reactie.
Frankrijk.
Do dood van Philippe Daudst
Geen moord maar zelfmoord
Het gerechtelijke onderzoek naar de
oorzaken van den dood van Philippe
Daudet is geëindigd. De rechter van in
structie heeft zelfmoord geconcludeerd, bij
gebrek aan eenig bewijs van moord.
Léon Daudet, de vader van Philippe,
zal een nieuw onderzoek aanvragen, het
welk deze droevige aangelegenheid zal
doen voortduren.
Engeland.
Do Russische delegatie
Weinig optimisme
In Engelsche kringen heerscht weinig
optimisme ten aanzien van de resultaten
der Engelsch-Russische conferentie.
Bovendien heeft de Russische delegatie
geen zeer goeden indruk gemaakt, aan
gezien zij bijna een half uur later dan
afgesproken was in Downingstreet ver
scheen en daardoor den geheelen gang
van zaken in de war stuurde.
Daar deze vertraging door geen enkel
feit was te verontschuldigen, was de stem
ming toen de Russen verschenen, minder
gunstig.
Do Rljkstenioonsteiling.
Er bestaat thans geen vrees meer, diat
de Engelsche wereldtentoonstelling de
volgende week niet gereed zal zijn. Het
aantal arbeiders is zeer uitgebreid en de
werkzaamheden schieten thans snel op.
De prachtige witte paleizen, waarin de
tentoonstellingen van Indië en de domini-
1 ons zijn ondergebracht, zijn zoo goed als
gereed en de arbeiders aan de Engelsche
gebouwen van de nijverheid en kunst heb
ben dërr achterstand ingehaald.
De openingsplechtigheid heeft plaats in
het stadion, en meer dan honderdduizend
personen zullen de plechtigheid bijwonen,
terwijl de rede van den koning, zooals
reeds gemeld door luidsprekers wordt
overgebracht naar het nog veel grooter
aantal bezoekers in andere gedeelten van
de tentoonstelling.
De prins van Wales, die voorzitter van
de tentoonstelling is, zal den koning, die
met de koningin in een galarijtuig naar
Wembley komt, begroeten.
Italië
Het Vaticaan en de fascisten.
Een protest van den H. Stoel.
Door zijn officieel orgaan, de Osservatore
Romano, heeft het Vaticaan een scherp
protest gericht tot de regeering wegens de
gewelddadige behandeling door do fascis
ten van priesters en R.-K. leeken in de
districten, waar de regeeringslijst geen
voldoende aantal stemmen kreeg.
Het groot probleem, waarvoor de regee
ring gesteld is, zoo wordt gezegd, is om
allo partijen er van te doordringen, dat zij
de heerschende macht is. Om dit te ver
vullen moet zij eerst loeren haar eigen vol
gelingen onder controle te houden. In
weerwil van de herhaalde verzoeken om
discipline duren do aanslagen voort, vooral
tegen Katholieken, met medeweten van de
nationale militie en onder de oogen der
politie.
Spanje.
Een verklaring van Primo de Rivera.
Een officieele partij.
Generaal Primo de Rivera heeft te Bar
celona verklaard, dat hij den koning een
besluit ter teekening zal voorleggen, waar
hij zeer strenge strafmaatregelen, zelfs de
doodstraf, tegen de bedrijvers van aan
slagen op treinen, banken, enz. uitgevaar
digd worden.
Hij deelde verder mede, dat hij aan de
gouverneurs van do provincie een rond
schrijven zou richten om hun op to dragen
een officieele partij te vormen onder den
naam van vaderlandschen bond; die den
officieelen steun der regeering zou hebben
Primo do Rivera hoopt, dat dezo partij
de meerderheid hij de eerstvolgende ver
kiezingen zou kunnen krijgen en een regee-
ringsinstrüment zou kunnen voeren, dat op
het tegenwoordig militair directorium kan
volgen en den grondwettigen toestand zal
herstellen.
Turkije.
Uitwijzingen van Christenen door de
Turken.
Naar Havas uit Beiroet meldt, gaan de
Turken voort met de uitwijzingen der
Christenen. Sinds 15 Februari j.l. zijn
2568 Christenen uit de streek van Oerfa
in Syrië aangekomen. Zij waren van alles
beroofd. Overigens zijn deze uitwijzingen
gcén nieuw feit. Sinds 1919 zijn 85000
Christenen als vluchtelingen in Syrië aan
gekomen.
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Berlijn antwoordt schriftelijk, dat
Duitschland de rapporten der deskundi
gen aanvaardt.
Poincaré over de rapporten en do
Roerbezetting.
Een actie tegen de Joodsche Staats
ambtenaren In Thüringen.
De moord op den Vlaamschen student
te Leuven.
BINNENLAND.
De bemiddelinfjspGgingen om het con
flict In de Textiel-industrie bij te leggen/
hebben nog geen succes.
Instelling van een commissie om ver
vereenvoudiging te brengen In de Rijks-
Zieker.huis-exploitatie.
Nadere bijzonderheden omtrent het ge
val van hongerdood te Baarn. (Gemengde
Berichten).
LEIDEN.
De „draadlooze" voor het Kantongerecht
BlfflMEHLAHm
R.-K. UNIVERSITEIT
N ij m e e g s eh e
Universiteit s-V ereeniging
Naar men ons bericht is te Nijmegen
opgericht de „Nijmeegsche Universiteits-
Vereeniging". Soortgelijke vereenigingen
bestaan in de andere universiteitssteden
en ook hier biedt deze vereeniging aan de
burgers der stad gelegenheid om onze
Universiteit hoofdzakelijk moreel te steu
nen en hare belangen en die van hare stu
denten te behartigen, terwijl door de ver
eeniging er naar wordt gestreefd een
nauwer contact en meerdere belangstel
ling tusschen de Universiteit en de inge
zetenen van Nijmegen tot stand te bren
gen. Zij stelt zich voor lezingen en voor
drachten te doen houden, waartoe op
ruime schaal toegang zal worden vrijge
steld en later subsidies te verlcenen voor
wetenschappelijke onderzoekingen, het
aanschaffen van hij zonder kostbare wer
ken, kortom al datgene te doen, wat de be-
teekenis en het 'aanzien der «Nijmeegsche
Universiteit kan hevordoren.
Het Bestuur wordt gevormd door drie
leden van den Akademischen Senaat, drie
inwoners van Nijmegen en den Voorzitter
der R. K. Studentenvereniging.
DE SCHADELOOSSTELLING DER
KAMERLEDEN.
Het is nu langzamerhand een publiek
geheim geworden de „Ned." heeft het
j.L Zaterdag in een hoofdartikel medege
deeld dat de Christelijk-Hislorischo
leden van de Tweede Kamer 10 pCt. van
hunne schadeloosstelling vrijwillig afstaan
Sedert 1 Januari j.l. wordt dat bedrag op
hun verzoek ingehouden.
Thans schrijft „De Standaard" in een
driestar onder het „Vrijwillig" hoöfdje 't
volgende:
„Het spreekt ons bedunkens van zelf,
dat de Kamerleden thans vrijwillig af
stand zullen doen van een deel van hun
schadeloosstelling, nu zij met de voorstel
len van de Regeering zijn medegegaan om
op de salarissen der ambtenaren een- kor
ting toe te passen.
De Regeering kon hier geen voorstel
doen, tenzij een voorstel tot Grondwets
wijziging. En daaraan kan dadelijk niet
worden gedacht.
Maar zij sprak het reeds wel uit, dat
hier do vrijwillige weg zou moeten worden
bewandeld. De Anti-Revolutionnaire Club
zal geen oogenblik geaarzeld hebben dien
aangaande het besluit te nemen, maar zij
stelde zich, blijkens de opmerking van dpn
heer Rutgers bij de jongste debatten, op
het standpunt, dat niet slechts het eene of
andere Kamerlid, de eene of andere groep,
maar h.eel de Kamer het goede voorbeeld
behoort te geven, door vrijwillig af te
te staan wat aan anderen door wet of be
sluit moet worden ontnomen.
Het was goed gezien, dat de heer Rut
gers deze kwestie nogmaals ter sprake
bracht. Al werd in het antwoord natuur
lijk niets nieuws vernomen, het was noo
dig, dat nog eens nadrukkelijk weTd ge
constateerd, wat redelijkerwijze raag wor
den verwacht".
DE SALARISVERLAGING.
Oud-minister van Fi lanc.iën, nr. S. de
Vries Cm. sprak gisteravond voor de Chr.
werklied-envereenigïng „Patrimonium" te
's-Gravenhage, over het onderwerp: „Kun
nen onze loonen, sagarissen en arbeidstij
den gehandhaafd blijven"?
De heer De Vries betoogde, dat door den
oorlog niet alleen de oorlogvoerende lan
den, doch ook Nederland armer is gewor
den. Vóór den oorlog werd ons nat:onaal
vermogen getaxeerd op 20 mil'iard en
thans op 30 milliard, doch, zegt spreker,
de gulden is in koopkracht tot op de helft
gedaald.
Wil men conpürreeren, Jan zal geprodu
ceerd moeten worden tegen prijzen, d'e de
buitenlandsche prijzen nabij komen. In dit
verband wees spr. er op, dat in het pro
gram der A.-h. partij de wensch wordi
uitgesproken, dat de rege°ring door het
uitvaardigen van invoerverboden de bui
tenlandsche concurrentie kan vermrade
ren. Het wil hem voorkomen, dat op dit
gebied, meer gedaan kan worden dan ce-
beurt. Op de materiaalkosten, noch op de
algemeeno onkosten kan de fabrikant noe
menswaard verminderen. Er blijft dus
niet anders over dan bet loon te herzien.
Met de loonkwestie, zeide spreker, hangt
die van den arbeidstijd nauw saimn
De verleng'ng van den arbeidstijd^ 's
zelfs van groote be teekenis. Spr. gaf dus
in overweging, een verlengden arbeidstijd
te aanvaarden.
Ten opziohte van de ambtenaren staat
de zaak onigszins anders, omdat zij m
den regel geen arbeid presteeren waarvan
het resultaat concurreerond moet zijn.
Met de meeste stelligheid wilde spr. als
zijn meening uitspreken, dat li j inkrim
ping van ons budget, de salarissen moeten
worden aangetast, al wilde hij niet ontken
nen, dat de wijze, waarop dit is geschied,
niet zijn sympathie heeft.
Tot nu toe is het steenvasle gewoonte
geweest, van de overheid eenmaal toege
kende salarissen te bestendigen, althans
eenzijdig niet te verlagen. Nu zegt de
overheid, het recht te hebben, cenzijd g
het salaris te kunnen verlagen.. Juister
was hot geweest, indien de regeering een
ander standpunt had ingenomen en tot
overleg ware bereid geweest.
In dit opzicht ware wel wat te berei-t
ken geweest. Met betrekking tot bet ont
werp om kennisnemijg van den rechter
op dit punt onmogelijk 'te maken, merkte